'Je moet de werking
van zo'n plaat
niet onderschatten'
'Tournee kost klauwen met geld'
little Steven over boycot Apartheid
LEST doet
het best
in feest-
produktie
Lezers Schrijven
BZN
WOENSDAG 18 DECEMBER 1985
KUNST
PAGINA 29
AMSTERDAM (GPD) - Miami
Steve van Zandt is niet over
een nacht ijs gegaan. Twee
maal bezocht hij Zuid-Afrika
langdurig om daar met eigen
ogen poolshoogte te nemen
van de praktijk van het
Apartheidsregime. De afgelo
pen maanden heeft hij met
steun van meer dan 50 jazz- en
rockmusici (Artists United
against Apartheid) gewerkt
aan een single en elpee die ar
tiesten oproept niet op te tre
den in ruil voor duizelingwek
kende gages in Sun City, de
Zuidafrikaanse tegenhanger
van Las Vegas. De plaat Sun
City is een grote internationa
le hit.
door
John Oomkes
Toen de Amerikaanse rockster en
voormalige rechterhand van Bruce
Springsteen in augustus 1984 de
Europese pers vertelde over zijn
eerste bezoek aan Zuid-Afrika gin
gen zijn gedachten niet uit naar
een boycot. Van Zandt wilde juist
in Zuid-Afrika gaan touren. Welis
waar niet in Sun City, maar op de
campus van elke universiteit die
hem wilde ontvangen.
„Ze snakken daar naar contacten
met de buitenwereld", zo heette
het toen nog. Little Steven, zoals
zijn artiestennaam luidt, geloofde
in de noodzaak van communicatie.
„Ik geloof niet dat welke boycot
dan ook het gewenste effect heeft",
zei hij in 1984, „Voor zover ik kan
nagaan worden de zwarten meer
door een economische boycot ge
troffen dan de rijke blanken. En
van een culturele boycot worden
vooral de tegenstanders van Apart
heid geen haar beter".
Zijn tweede reis naar Zuid-Afri
ka bracht Little Steven dit jaar ech
ter in contact met het UDF (United
Democratie Front) en het ANC (Af
rican National Congress) en op an
dere gedachten. In luttele maan
den verslechterde de politieke si
tuatie in Zuid-Afrika zozeer dat de
Amerikaan moest erkennen dat
zijn hoop op een vreedzame omme
keer in Zuid-Afrika op drijfzand
was gebouwd. „Het bewind heeft
laten zien tot geen enkel compro
mis in staat te zijn, geen enkele
hervorming door te voeren of op
welke manier dan ook de Apart
heidspolitiek te willen ontmante
len, zoals het wèl beweert", zo zegt
Van Zandt nu.
„Ik geloof niet dat het proces
zich nu nog zal laten tegenhouden.
De zwarte Zuidafrikanen hebben
er gewoon genoeg van. Het is toch
duidelijk dat ze geduld hebben ge
toond, maar dat geduld is nu op. Er
is geen teken van hoop van de re
gering gekomen en op dit moment
zijn ze bereid voor hun vrijheid te
sterven. Dat doen ze ook", zegt
Little Steven, wijzend op de 900
slachtoffers die het geweld de laat
ste twaalf maanden heeft gevergd.
„Aanvankelijk begreep ik niet in
welke toestand het land zich be
vond. Hoe laat het was geworden.
Toen ik daar de tweede keer kwam
vroeg ik me wanhopig af of er nog
kansen voor een vreedzame oplos
sing waren. Maar als je daar rond
loopt zie je dat die er niet zijn. Alles
wordt daardoor academisch: mis
schien heb je eigen theorieën, maar
het is te laat. De zwarte organisa
ties met wie ik daar heb gesproken
lieten heel duidelijk weten een
boycot van het Apartheidsregime
te willen. De internationale ge
meenschap speelt in dat verband
een heel belangrijke rol. Al die
praat over de kracht van het Zuid
afrikaanse bewind is een leugen;
de internationale gemeenschap on
dersteunt het Apartheidsbewind
op een uiterst vitale wijze".
Op Sun City, de single die Van
Zandt met steun van onder meer
Miles Davis, Bruce Springsteen,
Bono Vox, Lou Reed, Afrika Bam-
baata, Melle Mel, Jackson Browne
en tientallen andere sterren maak
te, keert hij zich krachtig tegen het
buitenlandse beleid van Reagan.
Little Steven: „Als Reagan nou
maar iets deed, als de politiek van
constructieve betrokkenheid waar
hij het over heeft, werkelijk iets
voorstelde, dan misschien... Maar
als je naar de feiten kijkt dan zie je
snel dat het een politiek van geen
beleid is. Het is zeker géén con
structieve betrokkenheid. Wij
Amerikanen doen gewoon onze za
ken daar en hopen ondertussen dat
de Apartheid vanzelf verdwijnt.
Eerlijk gezegd komt het daar op
Little Steven: „Van een afstand
zie je dat niet zo. Als je daar bent,
zie je hoe mensen in hun eigen
land gevangen worden gehouden.
De gedwongen scheiding van ge
zinnen, het is moeilijk om de ver
nedering te schilderen vari de pas-
jeswet. Het is een voortdurende
vernedering. Alleen al de manier
waarop de blanken tegen zwarten
praten, die houding. Al je zoge
naamde genuanceerdheid ver
dwijnt daardoor. Die mensen heb
ben vrijheid nodig. De vraag of ze
in een gevangenis aan werk kun
nen komen is een baan in een ge
vangenis. Doordat wij ons niet aan
de sancties tegen Zuid-Afrika hou
den, ondersteunen we in feite het
Apartheidsregime, houden we een
gevangenis in stand".
1985 blykt het jaar te zijn waarin
rocksterren zich voor het eerst
sinds de jaren zestig bewust zijn
geworden van hun podium. Live
Aid bracht een kwart miljard gul
den op, Farm Aid vestigde de aan
dacht op de langzaam verpaupe
rende boerenbevolking in de Ver
enigde Staten, Greenpeace kon op
veel solidariteit rekenen. Sun City
steunt een aanzienlijk scherper ge
formuleerd politiek doel.
„Je moet de werking van zo'n
plaat niet onderschatten", zegt
Little Steven die zelf pas vier jaar
geleden door een plaat (Biko van
Peter Gabriel) geïnteresseerd raak
te. „En van de bijbehorende video
evenmin. Die clip met beelden van
keihard politieoptreden tegen
zwarte demonstranten heeft de
meeste tv-stations in Amerika ge
haald. Dat had ik niet verwacht -
het tv-beleid daar is zeer terughou
dend. Daardoor bereiken we een
heel nieuw publiek dat misschien
zich niet bewust was wat zich daar
in Zuid-Afrika afspeelt. Veel jonge-
Little Steven: 'De situatie ver
slechtert met de dag(foto gpd»
ten zijn niet zo mediabewust. Ik
geloof dat je een onrechtvaardige
situatie pas kunt herstellen als je
van de onrechtvaardigheid ervan
overtuigd bent. Een plaat is daarbij
een heel goed middel".
Zowel de single als de elpee kre
gen tegenwind van ultrarechtse
Amerikaanse organisaties, die in
twee of drie gevallen radiostations
bedreigden. Sun City vergelijkt de
politieke situatie in Zuid-Afrika en
de Verenigde Staten. Little Steven:
„Ik denk dat de zwarte r
Scott-Heron zei dat de pasjeswet
hem deed denken aan de wijze
waarop zwarten in Philadelphia
voortdurend hun ID (identiteits
kaart) moeten laten zien".
„De situatie is niet dezelfde; in
onze wetten staat niet dat alleen
negers zich moeten kunnen identi
ficeren. Maar er zit veel in. De Wet
op de Burgerrechten van twintig
jaar geleden heeft het rassenpro
bleem in Amerika niet opgelost. Er
moet nog veel gedaan worden. De
situatie verslechtert namelijk met
de dag. Toenemend racisme, toe
nemend anti-semitisme. Als er niet
snel wat gedaan wordt, explodeert
de zaak binnen twee jaar".
4 4)
5 3)
6 7)
8 (14)
9 (12)
10 (19)
11 (11)
12 (24)
13 9)
14 (18)
15 (10)
16 8)
17 (13)
18 (23)
19 (29)
20 (36)
Nikita - Elton john
Say you say me - Lionel
Ritchie
Sun City - Artists united
against apartheid
I'm your man - Wham
Take on me - Aha
Alles wat ademt - Rob de
Nijs
Trapped - Colonel
Abrams
Russians - Sting
Gambler - Madonna
A good heart - Feargal
Sharkey
Cloudbusting - Kate
Bush
Holding back the years -
Simply Red
The power of love - Jen
nifer Rush
Life's what you make it -
Talk Talk
Alive and kicking - Sim
ple Minds
Slave to the rhythm -
Grace Jones
Don't break my heart
UB 40
Face the face - Pete
Townshend
Saving all my love for
you - Whitney Houston
Hit that perfect beat -
Bronski Beat
21 (21) One vision - Queen
22 (15) Road to nowhere - Tal
king Heads
23 (17) That's what friends
for - D. Warwick
Friends
The heaven I need - The
Three Degrees
Stairway to heaven - Far
Corporation
Maria Magdalena
Sandra
27 (16) Election day - Arcadia
28 (22) Only love - Nana Mous-
kouri
29 Walk of life- Dire Straits
24 (25)
25 (31)
26 (20)
30
31 (28)
32 (30)
33 (26)
34 (27)
35
36
37
38 (32)
39 (34)
40 (33)
Step by step - Silver Poz-
zoli
Sophietje - De vrolijke
vagebonden
Alle meisjes willen kus
sen - John Spencer
I'll be good - Rene énd
Angela
Takes a little time - Total
Contrast
In the heat of the night -
Sandra
We built this city - Stars-
hip
Hurts to be in love - GinO
Vanelli
Fall down - Tramainbe
Dress you up - Madonna
It's only love - B. Adams
T. Turner
Stichting Ned. Top 40
HILVERSUM (GPD) - Ber
dien Stenberg, fluitiste, 28 jaar
werd van de ene op de andere
dag razend populair en behoor
lijk beroemd. Zozeer dat ze
haar huis in Doorn moest gaan
afschermen tegen de ongewen
ste blikken van bewonderaars;
er kwamen extra vitrages voor
de ramen, prikplanten achter
het tuinhek en de naamplaatjes
gingen van de deur.
door
Margriet Hunfeld
Want vele mensen rijden op zon
dagse namiddagen langs haar huis
om een stukje Berdien op te kun
nen vangen en zitten er niet mee
om als dat niet lukt, uit de auto te
stappen en met de gezichten tus
sen de spijlen van het tuinhek te
gaan staan turen naar de zitkamer
van de fluitiste.
"Soms dus wel 's lastig, ja", vindt
Berdien, "maar de populariteit zelf
is óók heel leuk, dat staat buiten
kijf. Alleen, 't is wel kei-, kei-, kei
hard werken!"
En dat is dan wel 's minder leuk,
vooral 't opofferen van toch bijna
je hele privéleven, want elke mi
nuut gaat echt op in werk, evenals
je sociale leven. Dus, eh, dan komt
er een punt dat je voorbij gaat aan
wat er nou eigenlijk gaande is, je
staat er niet meer bij stil. Kijk, wat
er 't vooijaar met me is gebeurd,
dat was voor mij heel raar: ik heet
namelijk niet Berdien Stenberg,
maar Berdien Steunenberg en ik
had nog steeds zo'n idee van, jaaa,
Berdien Stenberg is die fluitiste,
maar ik ben gewoon Berdien Steu
nenberg zodra ik mensen tegen
kom buiten m'n werk om. Maar dat
is dus niet meer zo, inmiddels kijkt
iedereen tegen mij aan als Berdien
Stenberg en die ander, die bestaat
gewoon niet meer. Toen ik daar
achter kwam dacht ik wel: shit,
zeg, wat is dit, maar uiteindeUjk
heb ik toen maar tegen mezelf ge
zegd, nu dan moet 't maar helemaal
Stenberg worden".
- Je hebt twee elpees gemaakt,
Rondo Rilsso en 'Berdinerie'van
beide zijn meer dan 60.000 exem
plaren verkocht. Je derde elpee die
net uit is, 'All seasons', is anders
dan de vorige. Nieuwe muziekkeu
ze, nieuwe arrangeurs, nieuwe
mensen. Is dat niet gevaarlijk om
af te wijken van de succesformule?
Berdien: "Nee, juist niet. Ik vind
't veel gevaarlijker
cesformule te blijven tappen. Ik
wilde geen voortzetting van de
twee voorgaande platen, wilde me
juist vernieuwen, mijn publiek
blijven
- Binnenkort komt er een nieuwe
single uit. Daarmee ga je op de dis
co-toer.
Berdien, fel: "Ik heb nu eenmaal
altijd de kant van de lichte muziek
op gewild. Vond 't op een gegeven
moment gewoonweg absurd dat er
op zo'n conservatorium absoluut
geen voeling mee bestond. Pop is
daar een vies woord.
Twee jaar voordat ik afstudeerde
zat ik er al over te piekeren hoe ik
met mensen uit de populaire mu
ziekwereld in aanraking kon ko
men. Toen ben ik op een gegeven
moment gewoon platenmaat
schappijen gaan aanschrijven. Dat
ik geinteresseerd was als klassiek
geschoolde fluitiste om platen in
het lichtere genre te maken.
En dat ik, net als zij, commer
cieel dacht. Nou, daar keken ze van
op: ik had per kerende post al di-
Voor Berdien Stenberg is commercie geen vies woord
Berdien Stenberg: 'Ik ben zakelijk ingesteld'.
reet drie antwoorden terug of ik ze me die samen met de violiste Ju-
wilde komen praten, auditie wilde dy Schomper laten maken. Helaas
doen en uiteindelijk, ja, een plaat geen commercieel succes. Daarna
maken. Die eerste plaat was na- is er een jaar van nadenken geko-
tuurlijk een gok, daarom hebben men, ik heb alle mogelijke soorten
van fluitrepertoire beluisterd en
geselecteerd en uiteindelijk vond
ik toen wat ik zocht: het 'Rondo
Russo' uit een vergeten Italiaans
muziekstuk van een vergeten
meester. De rest van het verhaal
ken je".
- Naast de artistieke prestaties
bestaan er voor jou ook de financië
le motieven. Op je elpeehoes staat
een lijst van sponsors. Heb je derge
lijke extra's nodig?
Berdien nonchalant: "Stelt alle
maal niks voor. Welnee, denk maar
niet dat ik van alles en nog wat
voor niks krijg, want dat is niet zo.
't Gaat meestal om kortingen en
dan in de orde van grootte van tien
procent op een bedrag van dui
zend. Da's dan honderd gulden er
gens van af, weetjewei, dus dat is
niet bepaald om over naar huis te
schrijven. Ik vraag er wel altijd om,
vooral wanneer 't om iets gaat dat
de jongens van mijn kwartet moe
ten kopen. Dure pakken bijvoor
beeld. U krijgt uw naam vermeld
op de achterkant van mijn elpee
hoes, zeg ik dan. Meestal moet ik
dan luid en duidelijk gaan staan
uitleggen wat 't belang ervan is.
Wie dat dan leest, wordt me name
lijk door de firma's gevraagd en
valt zoiets dan op? Nu ja, dat kan ik
natuurlijk nooit bewijzen, ik kan
dus niet zeggen van: 'die en die le
zen dat allemaal, uw naam wordt
gezien. Dus heel vervelend, eigen
lijk, om zo te moeten leuren, maar
ik doe 't wel".
- Heb je dat dan nodig?
Berdien: "Natuurlijk. Alle
beetjes helpen. Wat denk je dat een
concerttoernee kost? Klauwen met
geld. En wat denk je van mijn kle
ding? Kost kapitalen. Dus om wat
financiële armslag te krijgen moet
ik gewoon zakelijk denken. Het be
tekent dat ik in de toekomst wel
licht wat langer op eenzelfde plek
kan staan of dat ik mijn toegangs
kaartjes goedkoper kan maken".
- De commerciële kant weegt
voor jou zwaar.
Berdien: "Ja, ik ben nogal zake
lijk. Net als de rest van mijn familie
trouwens. We behoren tot 't slag
van harde werkers, doorzetters
ook, maar dan moet er wèl wat te
genover staan. Kijk, vanuit de klas
sieke hoek wordt er nu dus tegen
mijn soort van muziekmaken aan
geschopt. Het is te populair, niet
serieus genoeg, die dingen. Ik
denk daar dus even anders over. 't
Feit alleen al dat de platenindus
trie zich alleen maar kan bezighou
den met klassiek repertoire dank
zij de winsten die popprodukties
opleveren, zegt voldoende. Een
klassieke elpee is nu eenmaal nóóit
winstgevend.
Snap je? Alle subsidies boven
dien, die WVC te vergeven heeft op
muziekgebied gaan naar de klas
sieke hoek. De pophoek daarente
gen bedruipt zichzelf. Dat kan dus
helemaal niet, vind ik dan, die dis
crepantie. Ik vind dat je muziek
maakt voor de luisteraar en niet
voor jezelf'.
- Ben je nu een goed fluitiste of
heeft je leuke voorkomen en je com
merciële inslag je 'n handje gehol
pen?
Berdien lachend: "Jazekers. Ik
ben een goed fluitspeler. Ik heb
een goeie toon. Maar ook de juiste
fysieke dispostitie, zoals dat heet.
Smalle lippen, ronde kin, rechte
tanden. Oh ja, dat is heel belang
rijk".
'Midzomernachtsdroom
'A Midsummer Night's Dream' van
William Shakespeare door LEST
(Leiden English Speaking Thea
tre). Met o.a.: Sudha Menon, Jon
van Eerd, Thomas Swaak, Lindy
Melman, Rick van Vliet, Myra En-
gelkes, Greet Hooymans, en Robert
Druce. Regie: Henry Schvey. Ge
zien op 17 december in de Leidse
schouwburg. Aldaar nog vanavond
en morgenavond te zien.
LEIDEN - Dat een Engelstali
ge toneelvereniging bij haar ju
bileumvoorstelling (LEST be
staat tien jaar) kiest voor Sha
kespeare's 'Midzomernachts
droom', hoeft geen verbazing te
wekken. Het is een verrukke
lijk, zeer geraffineerd in elkaar
zittend stuk, dat heel veel
speel- en kijkplezier kan bie
den. Ook is het een veeleisend
stuk, zodat de keuze van alle
medewerkers veel enthousias
me en een enorme inzet vergt.
Dat is blijkbaar volop aanwe
zig, want LEST heeft deze
'droom' van een produktie on
der leiding van regisseur Henry
Schvey op schitterende wijze
gerealiseerd.
Het verhaal kent drie perso-
nenconfiguraties: de half my
thologische wereld rond Her
tog Theseus in Athene, de
rondtrekkende groep werklie
den/toneelspelers en het elfjes-
en feeënrijk van Oberon en Ti-
tatia in het woud. Het regiecon
cept zorgt er voor, dat deze drie
niveaus in sfeertekening en op
taalniveau helder overkomen.
Wat zeer fraai genoemd mag
worden, is het niet (of nauwe
lijks) gebruikmaken van ver
plaatsbare decorstukken. Op
het toneel staat - enigszins dia
gonaal geplaatst - een witte
wand. Daarnaartoe loopt een
mooi gestroomUjnde trap,
waardoor een niveauverschil
en een ruimtelijke indeling ont
staat, die goed en intensief ge
bruikt worden. Het verschil in
lokatie wordt door de belich
ting aangegeven. Athene is
licht, er is één zuil (als scha
duw) zichtbaar. Het woud is
donkerder, ook hier zijn het
schaduweffecten, die geblader
te van de bomen suggereren.
Dat de taalbeheersing enorm
veel aandacht heeft gekregen,
spreekt voor zichzelf. Het be
wegingsaspect doet daar echter
gelukkig niet voor onder; voor
Puck en voor de scènes met de
elfjes zijn namelijk mooie be
wegingspatronen bedacht.
Hoewel deze komedie al menig
componist heeft geïnspireerd,
maakt LEST gebruik van de
speciaal voor deze produktie
gecomponeerde, met geluidsef
fecten doeltreffend werkende
muziek van Joost Walter. Fan
tasierijke kostuums complete
ren het geheel. Dat geldt met
name voor de feeënscène en
iets minder voor de aankleding
van de Atheners; dat laatste
doet een beetje denken aan de
jaarlijkse 'grote avond' op
school, waar menig gymnasiast
in gedrapeerde lakens een klas
sieke Griek moet voorstellen,
maar zich er niet bepaald ge
makkelijk in beweegt.
Eén minpuntje is de befaam
de Pyramus en Thisbe-scène,
waarin de werklieden als spel
in het spel een tragediepersifla
ge brengen.
Daarin wordt ongelofelijk
'geschmierd'. Goed, zelfs dat is
vanuit het stuk verdedigbaar.
Maar in een voorstelling met
een hoofdzakelijk eigen pu
bliek (dat daarop eens zo gretig
reageert) haalt dat het niveau
toch wel omlaag.. De kenmer
kende stilering van het geheel
wordt opgeofferd aan een voor
het grijpen liggend succesje.
Jammer - maar vooruit, LEST
viert per slot van rekening
feest.
WIJNAND ZEILSTRA.
PARIJS - De gelaarsde kat' prijkt in deze periode van opgepoetste feestelijkheid op het repertoire van het
Nationale Ballet van Marseille. Het ballet is ingestudeerd door de befaamde Franse choreograaf Roland Petit,
die hier tussen al zijn katten staat afgebeeld. (foto anpi
Graag wil ik reageren op het
stompzinnige, domme en 'infantie
le' commentaar van de 'heer' Wim
Koevoet over het optreden van
BZN in de Stadsgehoorzaal op 13
december jl. Deze figuur (die zich
zelf notabene musicoloog noemt)
heeft kennelijk zo'n uitgesproken
mening, dat hij deze groep - die
overigens als de heer Koevoet zou
kunnnen tellen uit 6 personen be
staat - finaal de grond intrapt, al
leen omdat hij blijkbaar niet van
hun muziek houdt.
Kijk: afkraken kunnen we alle
maal. Er is niets goedkopers dan
dat. Ik heb ook heus wel kritiek op
het een of ander, maar dan wel zin
nige kritiek, echter zover kan de
heer Koevoet door zijn vooroor
deel niet denken, het maakt hem
bij voorbaat al blind.
Van het begin tot het eind is het
een beschrijving over hoe Jan Kei
zer over het podium loopt en over
het feit dat Carola het 'lieve suf
ferdje' zou moeten spelen, die door
het publiek uitgelachen wordt Me
neer Koevoet; er bestaat verschil
tussen lachen en uitlachen. Noem
het niet zoals het wilt. En laat hij
eens verder kijken dan z'n neus
lang is. Mensen zijn nu eenmaal
verschillend: de één is iemand die
plezier in z'n vak heeft, de ander
een grenzeloze chagrijn, die niet
objectief kan zijn, alleen denigre
rend. Want het is wèl vreemd dat
als een Stadsgehoorzaal op z'n kop
gezet wordt door het publiek, ene
heer Koevoet geen goed woord (be
halve de 2 goedspelende gitaristen)
voor deze groep overheeft. En toe
vallig heeft deze man de mogelijk
heid/macht om dit aan heel Leiden
e.o. voor te schotelen.
De waarheid is anders! Het was
goed, heel goed. Er werd goed
speeld en goed gezongen, óók
se-harmony. BZN werkt hard, hee
hard voor z'n'brood. 'Want dét
het toch: werk. Ik hoop dat ze da
nog heel lang kunnen doen, r
op deze manier worden ze c.
pleet kapot geschreven. Laat een
mens - óók het publiek! - in z'n
waarde meneer Koevoet en dring
niemand een valse mening op.
Elly Vos
Bakh. Roozenboomstr 2»>
Leiden
