Th. Henskens
•PAGINA 28
RADIO-TV
WOENSDAG 18 DECEMBER 1985
TELEAC
18.25 Engels voor Gevorderden (Follow Through),
les 8. (herh.)
VARA
18.55 De Fabeltjeskrant, kinderprogramma
19.00 De Snorkels, tekenfilmserie. Afl.: De snorkel-
schat; Juniors geheimpje
19.23 Zeg 'ns AAA, tv-serie. Met: Sjoukje Hooy-
maayer, Manfred de Graaf, Hans Cornelissen,
e.a. Koos gaat als chauffeur rijden voor Lydie.
En Mien doet dingen die Koos vooral niet
mag weten
NOS
20.00 Journaal
SOCUTERA
20.28 Gebrandmerkt voor het leven. Nederlandse
Brandwonden Stichting
VARA
20.35 De Speurder, Duitse politieserie. Afi.: Onrust
in de spoorwijk. In de spoorwijk worden ca-
fé's in puin geslagen en de eigenaars en de
gasten bedreigd. De politie snapt er niks van
maar Susanne des te beter... Met in de hoofd
rollen: Klaus Wenneman, Hans-Jürgen
Schatz en Dietrich Mattausch
21.25 Pisa, satirisch programma met Henk Spaan
en Harry Vermeegen
21.50 Achter het Nieuws, actualiteitenrubriek
22.30 Konsumentenman. Informatie over produk-
ten en warenonderzoeken en het spel de Kon-
sumentenmand. Presentatie: Frits Bom
23.30 Simon Carmiggelt leest voor uit eigen werk.
Het verhaal 'Taartje' uit de bundel 'Ping
pong'
NOS
23.45 Journaal
23.50 Nieuws voor doven en slechthorenden
DONDERDAG
NOS
09.30 Nieuws voor doven en slechthorenden
13.00 Nieuws voor doven en slechthorenden
EO
15.30 Begrensde techniek. Programma over het
onderzoeken van produkten op deugdelijk
heid. (herh.)
16.00 Daktari, Amerikaanse serie met in de hoofd
rollen Marshall Thompson, Cheryl Miller, Ya
le Summers e.a. Afl. Een oude bekende, deel
2
16.50 Kinderkrant. Wetenswaardigheden, experi
menten, truukjes, film en een verhaal, gepre
senteerd door Lanny van Rhee en Wim de
Knijff
NOS
17.30 Journaal
EO
17.46 Tijdsein-Buitenland, blik over de grenzen
met Tijdsein-buitenlandcommentator Aad
Kamsteeg
18.00 Einde
NOS
18.10 Trekking Staatsloterij
18.15 Nieuws voor doven en slechthorenden
18.30 Sesamstraat
18.45 Jeugdjournaal
19.00 Journaal
P.P
19.12 Uitzending van het Christen Democratisch
Appèl. (CDA)
NOS
19.22 Van Gewest tot Gewest, regionaal magazine.
Vandaag: Belgen en Nederlanders leren van
elkaar; Molukse woongemeenschap Lunette
in Vught; De laatste dijkdoorbraak in het Gel
derse rivierengebied
20.10 Nederland C, cultureel magazine over kunst
en cultuur in binnen- en buitenland
20.55 De kleine trommelaar. De dirigent Leonard
Bernstein onderzoekt het Joodse aspect in de
composities van Gustav Mahler
NOS
22.30 Journaal
22.45 Den Haag Vandaag
23.00 Studio Sport
23.30 Nieuws voor doven en slechthorenden
DONDERDAG
18.00 Tik Tak, kleuterprogramma
18.05 Plons, kinderprogramma. Afi.:
De spreeuwen
18.10 Zeppelin, informatief kinder
magazine
18.35 (ZW) Kapitein Zeppos, Vlaam
se tv-serie. Afi. 20: De egelantier (6).
19.00 Juke Box
19.10 Uitzending door derden: Pro
gramma van de Israëlitische-gods-
dienstige uitzendingen
19.40 Paardekoersen, mededelingen
en programma-overzicht
19.45 Journaal
20.10 Kijk uit! Verkeerstips. Je veili
ge verkeersgids: De BRT rijdt mee
20.15 Namen noemen, spelprogram-
ma waarin twee panels, samenge
steld uit bekende personen via
cryptische omschrijvingen eigen
namen raden.
21.00 Leven met borstkanker. Afi.5:
Wat leerden wij... De behandeling
heeft zich de laatste jaren ver
nieuwd. Men kiest meer en meer
voor een multi-disciplinaire
aanpak. Dit programma laat zien
hoe een team van kankerspecialis
ten is samenggesteld en hoe het
werkt.
21.45 Eiland, maandelijks magzine
over kunsten
22.35 Nationale loterij en Paarde
koersen. Daarna: Journaal. Aansl.:
Coda: De Vogels van Martinus Nij-
hoff
DONDERDAG
17.55 Journaal
19.00 Sons and daughters, Australi
sche tv-serie. Voor Bill en Susan is
de dag van de afrekening aangebro
ken. Wayne ondervindt dat de weg
naar het herstel niet over rozen gaat
19.25 Make up. Afi.4
19.42 Mededelingen en programma-
overzicht
19.45 Journaal
20.10 Videomatch
20.20 Othello, speelfilm van Orson
Welles. Jago, officier en vertrouwe
ling van de Moorse generaal Othel
lo, haat hem omdat deze Cassio tot
zijn luitenant heeft aangesteld. Op
slinkse wijze overtuigt hij Othello
van de ontrouw van zijn vrouw
Desdemona
21.45 De verfilming van Othello
(Filming Othello), documentaire
19.00 Ce soir, regionaal magazine
19.27 Quick et Flupke, tekenfilm
19.30 Journaal
20.00 C'est voir, informatief magazi-
21.00 Miami Vice, serie. Afl.10: Le pe
tit prince.
21.45 Coup de film, nieuwe films
21.55 Cargo de nuit, jongerenpro
gramma
22.30 Trekking Staatsloterij
22.35 Laatste nieuws
23.10 Informations réflexions et in
terrogations laiques
DONDERDAG
11.30 Teletekst magazine
17.20 Nouba Nouba, gevarieerd kin
derprogramma.
17.50 Carrefours, gevarieerd kinder
programma. (Met: 17.53 Dacin-
'days, tv serie. 18.24 Invités. 18.30
Nieuwsoverzicht. 18.32 Micro-défi,
spelprogramma. 18.49 Cuisine.)
WDR:
18.00 Hier und Heute
18.25 Levin und Gutman. Afl.: De
loofhut
19.00 Starker als alle Pferde. Afl.: De
eerste jaren van het automobiel en
Benz en de tocht over land.)
19.58 Heute im Ersten
20.00 Tagesschau.
20.15 Flucht ohne Ende (1), tv-film in
twee delen naar de roman van Jo
seph Roth, le luitenant Franz Tun-
da wordt krijgsgevangene gemaakt
door de Russen. Hij slaagt erin van
uit Siberië te ontsnappen en een
Pool biedt hem onderdak. Hij geeft
zich uit als de broer van de Pool. Na
de oorlog keert hij naar huis terug
en strijdt met de revolutionairen
22.05 ARD Sport extra. Voetbal Bun-
desliga
22.30 Tagesthemen
23.00 Einsatz in Manhattan (Kojak),
Amerikaanse serie. Afl.: Rooftocht
op afbetaling. Augie Pataki wordt
gepakt tijdens een poging een be
drijfswagen van een schildersbe
drijf te stelen. Kort daarop lukt het
zijn maten toch de auto in hun bezit
te krijgen en Kojak vraagt zich af
wat ze toch moeten met die oude
23.45 Tagesschau
23.50 Nachtgedanken, overweging
door Hans Joachim Kulenkampff
DONDERDAG
09.45 ZDF-Info Arbeit und Beruf
10.00 Heute
10.03 Diese Drombusch, serie.
12.10 Kennzeichen D
12.55 Persoverzicht
13.00 Heute
13.15 Teletekst-overzicht
13.30 Einde
15.40 Teletekst-overzicht
16.00 Tagesschau
16.10 Still, still, still... Feestelijk
Kerstconcert met Julia Migenes,
opgenomen in de Jezuïtenkerk van
Heidelberg.
16.55 Links und rechts vom Aguator,
verhalen en reportages uit heel de
wereld, kinderprogramma
17.25 Computerzeit, de wereld van de
electronische rekenmachine. Van
daag: Computers kunnen gedach
ten lezen
17.50 Tagesschau
18.10 Nieuwsoverzicht
18.55 Mittwochslotto - 7 aus 38
18.58 Programma-overzicht
19.00 Heute
19.30 (S) Hitparade im ZDF
20.15 Kennzeichen D, Duitse reporta
ges uit Oost en West
21.00 Dynasty, serie. Afi.: Laatste re
serves. Blake moet zelfs een hypo
theek op zijn huis nemen om zijn
zaak te redden. Helaas is Alexis de-
genè die het geld verschaft. Jeff
probeert wanhopig Fallon terug te
vinden en kleine Danny is nog
steeds in Sammy-Jo's handen
21.45 Heute-journal
22.05 Wohin steuert die Kirche?
Twintig jaar na het concilie
23.05 Das kleine Fernsehspiel: Sep-
temberweizen. Reportage over de
handel in tarwe op beurzen in het
byzonder over de grootste beurs in
Chicago.
00.40 Heute
DONDERDAG
09.45 Zie Duitsland 1
13.15 (S) Teletekst-overzicht
13.30 Einde
15.40 (S) Teletekst-overzicht
15.56 Programma-overzicht
16.00 Heute
16.04 Allahu akbar - Allah ist gross,
serie over de islam. Afi.4: De isla
mitische wetenschap, (herh.) Aan
sl.: Nieuwsoverzicht
16.35 Lassies Abenteuer, Amerikaan
se jeugdserie. Afl.: Terry's woeste
hond
17.00 Heute. Aansl.: Aus den Lan-
dern, regionaal nieuws
17.15 Tele-Illustrierte, gevarieerd ma
gazine
17.50 Silas, jeugdserie.
18.00 Telekolleg II, cursus Engels.
Les 29: In the Park
18.30 Sesamstraat
19.00 Aktuelle Stunde, regionaal ma
gazine met nieuws en sport
19.45 Raamprogramma voor de re
gionale studio's
20.00 Tagesschau
20.15 Ich stelle mich... Bernhard Wic-
ki, toneelspeler en regisseur en Ag
nes Fink, toneelspeelster
21.45 Neuruppiner Bilderbogen
22.00 Wissenschaftsshow: Fliegen
ohne Flügel, gevarieerd weten
schappelijk programma. Vandaag
over de luchtballon
22.45 Irezumi - Der Geist der Tato-
wierung (Irezumi - Spirit of Tattoo),
Japanse speelfilm uit 1981. Fujieda
is door de schoonheid van Akanes
sneeuwwitte fijne huid gefasci
neerd en gelooft dat zijn liefde voor
Konsumentenman
De Konsumentenman besteedt
aandacht aan de W.A.-verzeke-
ring: als kinderen tussen 0 en 3
Omroep Rijnland zendt van
avond rechtstreeks de discus
sie over de uitgangspunten
voor een landelijk en gemeen
telijk kunstbeleid uit, die in
de Burcht-sociëteit wordt ge
houden. Aan het gesprek ne
men deel: Yvonne van Baarle,
secretaris van de Raad voor de
Kunst, Frans Boelen, direc
teur van de Leidse Schouw
burg en Jan Riezenkamp, di
recteur-generaal Culturele Za
ken van het ministerie van
WVC. Willemien Ruygrok, lid
van de Landelijke Kerngroep
Rooie Vrouwen van de Partij
van de Arbeid leidt de discus
sie.
De belangrijkste gespreks
punten zijn: de noodzaak van
een kunstbeleid, de vraag of
een dergelijk beleid zich moet
richten op volle zalen of op
kwaliteit en originaliteit, sub
sidiëring van kunst, de moge
lijkheden voor een lokaal cul
tuurbeleid en de mogelijkhe
den en wenselijkheden voor
Leiden als middelgrote stad.
In de pauze treden de dichters
Eddie Kagie en dorpsoudste
de Jong op. Aanvang 20.00 uur.
jaar brokken maken (bijv. bril
len van anderen stuk maken),
betaalt de verzekering lang niet
altijd uit, terwijl de meeste
mensen juist daarom een W.A.-
verzekering afsluiten; - Het
Konsumentenman-team heeft
een eigen onderzoek naar de
kwaliteit van herenkappers ge
houden. 25 mensen werden het
land ingestuurd om zich te la
ten knippen en werden daarna
gejureerd door twee topkap-
pers en een examinator van een
kappersschool; - verder een
discussie tussen Ben van Zwe
den (FNV) en mevrouw Groen
man (D66) over het aankomen
de wetsontwerp om de winkels
tot 19.00 uur open te houden.
(Nederland 1, 22.30 uur).
Nederland C
In Nederland C, de kunstru
briek van de NOS-televisie,
aandacht voor de tentoonstel
ling in Het Kruithuis in Den
Bosch, waar dertien kunste
naars en een celliste hun visie
geven op het ontbrekende mid
denpaneel in een drieluik van
Jeroen Bosch; - De tentoon-,
stelling in het Frans-Halsmu
seum in Haarlem, gewijd aan
de architect Le Corbusier; -
culturele activiteiten in Ham-
De VARA zendt vanavond weer een aflevering uit van de populaire
serie 'Zeg 'ns AAA' met o.a. Carry Tefsen, Sjoukje Hooymaayer en Ab
Abspoel. (Nederland 1,19.23 uur). (foto anp»
haar nog groter zou
zou laten tatoëren
00.20 Laatste r
18.00 John Craven's Newsround,
jeugdjournaal
18.10 Colour in the creek, kinderserie
18.35 Masterteam, spelprogramma
19.00 Journaal en weerbericht
19.35 London plus
20.00 Wogan, amusementsprogram-
20.35 Carry on...up the Khyber, En
gelse speelfilm uit 1968.
22.00 Journaal en weerbericht
22.25 Soldiers, Experience of war
23.15 The Drowning Pool, Ameri
kaanse speelfilm uit 1976.
01.00 Weerbericht
DONDERDAG
07.00 Teletekst
07.50 Breakfast Time
10.20 Teletekst
11.30 Plav School, kinderprogramma
11.50 Teletekst
13.30 Journaal.
14.00 Pebble Mill at one
14.45 Hokey Cokey, kinderprogram-
15.00 Teletekst
16.52 Regionaal r
16.55 Tea tv, kinderprogramma
17.10 Godzilla, kinderprogramma
17.30 Ulysses 31, tekenfilmserie
17.55 John Craven's newsround,
jeugdjournaal
ADVERTENTIE
Automobielbedrijf FR1
'Autoschade - Autospuiterij
3
Oude Vest 89 - Leiden - Tel. 071-126072
t Reeds méér dan 20 jaar een begrip voor Leiden en omstreken.
Reparaties van alle autoschades onder garantie. Afhandeling
van schade vla uw verzekering. Gratis bemiddeling bij het in
vullen van uw schadeformulier. Ook voor algheel onderhoud
en service, 10.000 km beurten, banden, accu's, schokbrekers,
enz.
F Hexo Uitlaatservicë~^^r
18.25 Nieuwsoverzicht
18.30 The Allotment Show
19.00 The Americano, Amerikaanse
speelfilm uit 1955.
20.25 Young person's guide to the Or
chestra
20.50 Out of Court, gesprekspro
gramma
21.20 Queens': A Cambridge College,
tv-serie. Afl. 10
22.00 Australian Cinema: The winds
of Jarrah
23.20 Vooruitblik op het kerstpro
gramma
23.25 Newsnight, actualiteiten
00.15 Benatar in concert
DONDERDAG
10.00 Teletekst
18.30 The Brady Bunch. The Tiki Ca-
19.00 The Flying Nun. With Friends
Like Him. who Needs...?
19.30 Green Acres. Lisa Bakes a Cake
20.00 The Greatest American Hero.
Plague
20.55 Picnic at Hanging Rock. (Film)
22.55 International MotorSports
00.00 Sky Trax. Popmuziek
01.00 Closedown
burg, waarvoor Hans Keller
met Kathinka Dittrich van het
Goethe Institut naar Duitsland
reisde; - Adriaan Morrien leest
voor uit nog ongepubliceerd
werk. (Nederland 2, 20.10 uur).
Achter het Nieuws
In Achter het Nieuws uitge
breid aandacht voor de acties
van de vervoersbonden en de
achtergronden daarvan. Voorts
een reportage over de aanpak
van de Haagse politie ter be
strijding van het vandalisme
rond de jaarwisseling. Tenslot
te een portret van een Neder
landse Zuidafrikaan, die door
de krijgsraad is veroordeeld
wegens desertie. (Nederland 1,
21.50 uur).
Klachten over
radio-indeling
in onderzoek
HILVERSUM (ANP) - Het college
van programmaleiders radio van
de verschillende omroepen zal zich
in de tweede helft van deze week
buigen over een aantal klachten
van luisteraars over de nieuwe zen
derindeling op de radio per 1 de-
cembér. De klachten kwamen naar
voren tijdens de eerste week van
december toen de gezamenlijke
omroepen een speciaal telefoon
nummer hadden opengesteld om
vragen en klachten van luisteraars
op te vangen. Meer dan 10.000 luis
teraars hebben van deze mogelijk
heid gebruik gemaakt.
De belangrijkste klachten had
den betrekking op de latere aan
vang van radio-4, de klassieke zen
der (om 08.00 uur in plaats van om
07.00 uur); het vervallen van de
nieuwsbulletins op de piektijden
07.30 uur, 12.30 uur en 17.30 uur; de
verschuiving van de Mededelingen
voor Land-'en Tuinbouw van 12.26
uur naar 12.56 uur; de voorgeno
men sluiting van de middengolf-
zender van radio-3 en de matige
ontvangst van het radio-1-pro-
gramma via de middengolfzender.
Deze laatste klacht komt vooral
van luisteraars die niet in staat zijn
het programma via de FM-band te
beluisteren. Volgens een NOS-
woordvoerder wordt op het ogen
blik geëxperimenteerd met een
systeem dat met name de ont
vangst van het gesproken woord
moet verbeteren via deze midden
golfzenders.
DONDERDAG
08.45 Dennis, afl. The Haunted Hou-
09.15 Sky Trax, afl. Popmuziek
14.15 Skyways, afl. The Iron Maiden
15.10 Family Hours, afl. Gaucho
16.00 Sky Trax, afl. Popmuziek
18.00 Alias the Jester
18.15 Blockbusters
18.45 News at 6.45
19.00 About Anglia
19.35 Crossroads
20.00 This is Your Life
20.30 Coronation Street
21.00 Marilyn
23.00 News at Eleven, followed by
Anglia Late New and Weather
23.30 Movie Premiere: Starting Over
DONDERDAG
10.25 Sesame Street
11.25 Cartoon Time
11.40 David Frost Presents the Sixth
Guiness Book of Records Special.
12.30 That's Hollywood, (herh.)
13.00 The Giddy Game Show
13.10 Puddle Lane
13.30 The Sullivans
14.00 News at Two
14.20 Anglia News and Weather
14.30 Falcon Crest
15.30 Daytime
16.00 Short Story Theatre
16.25 Anglia News
16.30 Sons and Daughters. (Kinder
programma)
17.00 The Giddy Game Show
17.10 Thomas the Tank Engine and
Friends.
17.20 Scooby Doo
17.45 Murphy's Mob
12.00 Music box
19.00 Cocoricoboy. Met Les Play
mates
21.00 Hauts de gamme
22.00 Journaal
22.30 - 1.00 Musicbox
WOENSDAG
Radio 1 na 18 uur
NOS: Ieder heel uur nieuws. 19.02
Hobbyscoop. 19.30 NOS Podium
van de Nederlandse lichte muziek.
20.03 Langs de lijn, sport en muziek.
op morgen. NCRV: 00.02 Late Date.
01.02 Romance. 02.02 Nachtexpress.
06.02 In 't voorbijgaan. 06.07 Non
stop lichte muziek
Radio 2 na 18 uur
NOS: Ieder heel uur nieuws. NCRV:
18.03 Hier en nu. 18.54 In 't voorbij
gaan. 19.00 Zie Radio 1
Radio 3 na 18 uur
NOS: Ieder heel uur nieuws. 18.04
De Avondspits. VPRO: 19.02 The
John Peel Show. 20.02 Frontlijn.
21.02 Backline. 22.02 Gonzo Radio.
23.02 Heartlands
Radio 4 na 18 uur
NOS: 18.00 Nws. AVRO: 18.02 Het
betere werk. Klassieke muziek.
19.00 Klassieke en moderne muz.
voor cello en piano. 20.00 Nws. 20.02
Radio Filharm. Ork. 22.00 Zeg luis
ter 's....Hoorspelmagazine. 23.05
Een beetje vertier. 23.15 Willem de
Ridders Hoorspelakademie
Radio 5 na 18 uur
TROS: 18.10 TROS Kinderforum.
P.P.: 18.20 Reformatorische Politie
ke Federatie. TROS: 18.30 Tempo
Doeloe, programma voor Indische
Nederlanders. NOS: 19.00 Nieuws
voor buitenlanders. (19.00 Turks.
19.20 Marokkaans/Arabisch. 19.50
Spaans. 20.00 Grieks.) FEDUCO:
20.30 Medelanders Nederlanders:
Ontwikkelingen in Turkije. Afl.3:
Economie. NOS: 21.00 NOS-Cul-
tuur, kunst uit binnen- en buiten
land
OMROEP RIJNLAND
18.30-19.30 geestelijk leven
DONDERDAG
Radio 1 voor 18 uur
NOS: Ieder heel uur nws. AVRO:
07.03 AVRO's Radiojournaal. 09.05
Arbeidsvitaminen. 09.50 Snotneus
Ahoy. 12.05 De Burgemeester is ja
rig. NOS: Mededelingen voor land
en tuinbouw. 13.08 AVRO's Radio
journaal. 14.05 Toppers van toen.
15.05 Hilversum 3 bestond nog niet.
KRO: 16.05 Zestig jaar lief en leed.
17.08 Echo-magazine.
Radio 2 voor 18 uur
NCRV: 07.03 Het levende woord.
07.10 Vandaag... donderdag. 08.03
Hier en nu. 08.54 Ontmoeting. 09.03
Plein publiek. 10.30 Kletsmajoor.
10.40 Het blijft Hollands. 11.30
Twaalfuurtje. 12.40 Middagpauze-
dienst. 13.03 Hier
13.20
NCRV Globaal. 16.03 Studio 55.
VOO: 17.03 Hollandse Hits. (17.30
Veronica Nieuwsradio)
Radio 4 voor 18 uur
VOO: 08.00 Nws. 08.02 Ochtend
stemming. 09.00 Veronica's Mees
terwerken op compactplaten. 10.30
Muziek voor miljoenen (13.00 Nws.).
EO: 14.00 Metronomium. 15.30 Zeg
gen en schrijven. VPRO: 16.00 Wil
helm Furtwangler, dirigenten por
tret (2)
Radio 5 voor 18 uur
NOS: 09.00 Nws. 09.02 NOS-Spor-
tief, bewegingsprogramma voor ie
dereen o.l.v. Martine Lenoir. Sport
van de dag: zwemmen. 09.25 Water
standen. RVU: 09.30 Nou en..., pro
grammaserie over mensen die niet
bij de pakken neer willen zitten.
KRO: 10.00 60 jaar lief en leed. Te
rugblik om vooruit te kijken. 10.30
De zonnebloem, een gezondheids
programma. 11.00 50+, voor mensen
in hun derde levensfase. 12.00 Nws.
12.05 Sporen in het achterland.
12.30 De derde wereld. KRO/RKK:
13.00 Nws. 13.10 Kruispunt, magazi
ne over kerk en samenleving. 13.40
Verwachting. Meditaties rond de
Advent. 14.00 Schoolradio. 14.50
Drempelvrees, cursus voor kerke
lijk huisbezoekwerk. Afl.ll: U be
grijpt me tenminste. 15.05 Glas in
lood. NOS: 16.00 Zo kan het ook:
Veranderende rolpatronen. 16.30
Een leven lang, gesprekken met ou
dere kunstenaars. 17.00 De
werkelijkheid van de oorlog, gevol
gen van conventionele oorlogvoe
ring. 17.30 Hobbyscoop. 17.46 Over
heidsvoorlichting: Uitz. voor de
landbouw. 17.56 Mededelingen en
Nws.
Toen Sparta en Athene in de Pelo-
ponnesische Oorlog (431-404 v. C.)
tegen elkaar ten strijde trokken, en
in Athene opeens de ziekte uitbrak
die eeuwenlang voor de builenpest
is aangezien maar onlangs door
een epidemioloog geidentificeerd
werd als een griepepidemie ge
volgd door een bacteriële infectie,
waren in Athene tussen de Lange
Muren twee maal honderdduizend
mensen samengeperst. De bevol
king van Eindhoven. Geen kleine
stad dus, voor de tijd van het tijds
gewricht. Ook andere getallen ge
ven aan, dat er geen sprake was
van wat we vandaagdedag een
dorpenoorlog zouden noemen: de
Atheners beschikten over een vloot
van 100 schepen, maar waren weer
in de minderheid wat het aantal
hoplieten, het zwaar bewapende
voetvolk, betreft: 25.000 Sparta te
gen 13.000 Athene. Maar er lagen
ook nog 16.000 Atheense hoplieten i
in garnizoen in Attica. Athene be
schikte voorts over 1200 ruiters (be
reden boogschutters inbegrepen),
1600 boogschutters te voet en 300
zeewaardige triremen,- galeien
met drie rijen roeiers aan de rie
men. Er waren, met andere woor
den, genoeg mensen verzameld
(Londen kwam pas ruim 2000 jaar
later, omstreeks 1600, aan 200.000
inwoners toe), om de Atheense ziek
te de kans te geven dood en verderf
te zaaien. „Sommigen stierven
door verwaarlozing, anderen on
danks de beste verpleging. Om zo te
zeggen geen enkel geneesmiddel
werd gevonden, waarbij zij die het
aanwendden baat hadden moeten
vinden; wat de een baatte, schaad
de de ander", schrijft Thucydides.
„Het verschrikkelijkste van alles
was de moedeloosheid die iemand
aangreep, wanneer hij bemerkte
dat hij ziek was; zij lieten dadelijk
alle hoop varen en zij verloren te
snel hun geestkracht en weerstand.
Vreselijk ook de aanblik van hen
die als schapen stierven, omdat de
een door verpleging van de ander
besmet was. Dit veroorzaakte de
grootste sterfte. Want wanneer zij
uit vrees elkander niet wilden be
zoeken, stierven de zieken in verla
tenheid en vele families stierven uit
door gebrek aan iemand die hen
verpleegde. Indien zij naar de zie
ken toegingen, stierven zij zelf,
vooral zij die aanspraak maakten
op moed. Uit eergevoel gingen zij
zonder zich te sparen bij hun vrien
den binnen op een ogenblik waar
op zelfs de familieleden tenslotte
overmand door de vele ellende hun
weeklachten om hen die stierven
niet hadden volgehouden. Meer nog
hadden medelijden met de zieken
en de stervenden zij die van de
ziekte hersteld waren; zij wisten
wat het was en voelden zich zelf
veilig; want voor de tweede maal
greep de ziekte niemand aan, al
thans niet met dodelijke afloop. Zij
werden door de anderen gelukge
wenst en zelf in hun ogenblikkelijke
vreugde koesterden zij de
lichtvaardige hoop in de toekomst
nooit meer aan een andere ziekte te
zullen sterven".
Athene moet in die tijd een infer
no zijn geweest: de dokters stierven
als eersten, geneesmiddelen waren
er niet voor deze onbekende ziekte,
ziekenhuizen ontbraken. „De lijken
lagen opeengestapeld en meer dood
dan levend sleepten de zieken zich
voort op de straten en bij de bron
nen, snakkend naar waterde tem
pels waarin zij onderdak hadden
gezocht lagen vol lijken van hen die
daar stierven. Want door leed over
weldigd bekommerden de mensen,
die niet wisten wat er van hen wor
den moest, zich niet meer om gods
dienst en vroomheid. Alle gebrui
ken, die zij vroeger in acht namen
bij de begrafenissen, werden nu
veronachtzaamdieder begroef
zijn doden zo goed als hij kon. Ve
len, uit gebrek aan het benodigde
wegens de steeds talrijke sterfge
vallen in hun familie, veroorloof
den zich de meest schaamteloze
middelen. Want als zij eerder kwa
men bij een brandstapel die door
anderen was opgericht legden zij
hun eigen dode daarop en staken
die aan. Of als zij een andere
brandstapel aantroffen die reeds
brandde, wierpen zij het lijk dat zij
droegen er bovenop en gingen
heen".
„De ziekte gaf ook voor het eerst
in andere opzichten aanleiding
aan de stad tot grotere wetteloos
heid", schrijft Thucydides. „De
mensen durfden nu gemakkelijker
te doen waarop zij hun zinnen had
den gezet, wat zij vroeger verbor
gen plachten te houden, omdat zij
zagen hoe onverwacht het lot kon
omslaan, hoe de rijken plotseling
stierven en de vroeger bezitslozen
dadelijk hun rijkdom erfden. Het
leven en het geld achtten zij zo ver
gankelijk, dat zij er snel van wil
den genieten en het voor hun ple
zier besteden. Zich in te spannen
voor een schoon doel, daartoe was
niemand bereid, omdat het onzeker
was of hij niet voor het bereiken er
van van het leven zou worden be
roofd. Alwat voor het ogenblik aan
genaam was en wat hoe dan ook
daartoe kon bijdragen gold voor
schoon en nuttig. Door geen vrees
voor de goden, geen menselijke wet
ten liet iemand zich weerhouden;
zij meenden dat het op hetzelfde
neerkwam de goden wel of niet te
vereren, daar zij allen zonder on
derscheid zagen sterven en nie
mand verwachtte lang genoeg te
zullen leven om voor zijn vergrij
pen terecht te staan en bestraft te
worden. Zij voelden dat een veel
zwaarder vonnis over hen geveld
was en hun boven het hoofd hing,
zodat het begrijpelijk was, dat zij
voor de voltrekking daarvan nog
iets van het leven wilden genieten".
