'Nuttig om te zien wat mijn marktwaarde is' PODIUMBLIK Gerrie v.d. Klei solo 'Op doorreis' LEST viert feest met Shakespeares 'Droom' Mat concert van 'De Volharding' Ton Post gaat mogelijk in België werken 'Cyrano de Bergerac' komt weer terug Joh. Leertouwer: 'puur' vioolspel DINSDAG 17 DECEMBER 1985 KUNST PAGINA 21 Redactie Pieter O. Rosier LEIDEN - Het Leidse theaterle ven staat de komende weken op een laag pitje. Afgezien van een aantal voor stellingen in Imperiums Micro theater is het alleen de schouw burg die nog een beetje licht in de decemberduistemis probeert te brengen. Zo heeft in het theater aan de Oude Vest na een serie opvoerin gen van Shakespeares 'A Mid summer Night's Dream' door het Leiden English Speaking Thea tre (vanavond, morgenavond en overmorgeriavond) op zaterdag avond de landelijke première plaats van Gerrie van der Klei's De Poolse Nachtegalen, zondag soloprogramma 'Op Doorreis'. Het LEST kondigt zijn voor stellingenreeks aan als een 'grootse' produktie, die wordt uitgebracht bij gelegenheid van het tienjarig bestaan van het ook :maal in de Leidse Schouwburg. buiten deze stad bekendheid ge nietende gezelschap. Een Gerrie van der Klei, die met haar solo voorstelling in september al in Arnhem stond, maar kennelijk nogal wat tijd nodig heeft gehad om de 'echte' sprong in het diepe te maken, laat weten Leiden voor de première uitgekozen te hebben wegens de intimiteit van het ge meentelijke theater. Ze vindt het nuttig om te zien wat haar marktwaarde is, zowel in artis tieke als in commerciële zin. Van daar deze eerste solovoorstelling. Elders op deze pagina een ver haal over het jubilerende LEST en een interview met de zangeres Gerrie van der Klei. Nachtegalen De Leidse Schouwburg kondigt ook een aantal 'familievoorstel lingen' aan. Een optreden van de Poolse Nachtegalen op zondag behoort daartoe. Het voor een groot deel uit jongens bestaande koor staat op deze dag zelfs twee maal op het schouwburgpodium, eerst om twaalf uur 's-middags, daarna om zeven uur 's-avonds. Het hoeft geen verbazing te wek ken dat het programma van de zingende Polen in het teken van het naderende kerstfeest zal staan. Een optreden van de Pool se Nachtegalen donderdagavond op de TROS-televisie kan wel licht dienen als aansporing om één van de twee uitvoeringen in Leiden bij te wonen. Als familievoorstelling kunnen ook de twee try-outs dienen, die de cabaretier Seth Gaaikema maandagavond in de schouw burg geeft van zijn oudejaars avondconference. Een conferen ce, gebaseerd op Gaaikema's voorstellingenserie 'Het Orakel', waarvoor de televisie-opnamen overigens niet in Leiden zullen worden gemaakt. Die beelden zullen op 27 en 28 december in het Haagse 'Dïligentia' worden ge schoten. Seth Gaaikema staat maandagavond 23 november met 'Het Orakel' gedurende twee maal zeventig minuten op het po dium van de Leidse Schouwburg. Aanvangstijden: 20.15 uur en 22.00 uur. Gaaikema De Leidse toneelvereniging 'Imperium' geeft op 18,20,21, 23 en 24 december in het Microthea ter voorstellingen van 'Redlaw', een kerstvertelling naar Charles Dickens onder regie van Ans Al- ting. Aanvang 20.30 uur. Redlaw Het toneelgezelschap 'De Witte Kraai' speelt vanavond Heiner Müllers 'Kwartet', in de regie van Sam Bogaerts, bij 'Augusti- nus' aan het Rapenburg. Aan vang 20.30 uur. ARNHEM/LEIDEN (GPD) - „Sie macht Mariene wieder Beene", schreef een Berlijn- se krant naar aanleiding van haar optreden in de re constructie van de Nelson Revue. „Gerrie van der Klei steelt Berlijnse show", gaf de Nederlandse pers door. Het publiek kent haar al ze ventien jaar. In het begin als een van de twee Sissies (de langste), later als jazz-zange- res bij Boy's Big Band van Boy Edgar en vervolgens als musicalster van 'Foxtrot' tot en met 'Pingping'. En nu reist Gerrie van der Klei met een solo-programma door het land, een liedjes programma onder de titel 'Gerrie van der Klei op door reis'. Na de eerste (proef- )voorstelling in september in Arnhem, drie maanden la ter als première in de Leidse Schouwburg. „Het zal wel wennen zijn. Ik vind het nog steeds moeilijk. Maar ook spannend, uitdagend. Je staat toch te kijk, zo alleen op het podium". In elk geval heeft ze een zeer ervaren regisseur achter* zich staan, Nick van den Boe zem. „Hij zegt dat hij het nog al tijd bewonderenswaardig vindt als iemand alleen het toneel op gaat. Als iemand de durf en lef heeft om daar te gaan staan, moet je daar volgens hem res pect voor hebben. Dat vind ik mooi, dat zo'n man dat nog steeds zegt", aldus Gerrie van der Klei. „Nu we met dit solo-program ma bezig zijn, merk ik pas hoe beschermd ik altijd geweest ben op het podium. Je bent wel ver antwoordelijk vóór jouw aandeel in een musical en je hebt ook wel solonummers, maar toch is het heel anders. In een solo-pro gramma ben je kwetsbaarder, je bent gevoeliger voor reacties uit het publiek* je trekt je die meer aan. En als je ouder wordt ben je je ook meer bewust van je ver antwoordelijkheidsgevoel. Als je jonger bent heb je het daar ge- loof ik toch wat gemakkelijker 'Gerrie van der Klei op door reis'. Dat 'doorreis' maakt, dat de titel om een nadere toelichting vraagt. „Twee jaar geleden ont stond het idee om een solo-pro gramma te gaan doen. Ik had meegewerkt aan het programma 'Als er liefde bestaat', dat ook door Nick van den Boezem gere gisseerd werd. We wilden een meer toneelmatig programma, met een verhaal. Een musical voor één vrouw. Daar moest dan een aantal musici bij, of elektro nisch geweld. Op een gegeven moment bleek echter, dat het fi nancieel nog niet haalbaar was. Wilden we toch bezig blijven, dan moesten we een eenvoudi ger programma maken. Dat is nu düs 'Op doorreis'. Maar de oor spronkelijke plannen staan nog overeind. Misschien zijn ze het volgende seizoen al te realise ren". „Het solo-programma van nu is dus een opmaat naar iets an ders, maar als zodanig wel be langrijk. Je moet in het theater altijd zo perfect mogelijk zijn. Bovendien is het voor mij een goede oefening, omdat ik nog nooit een solo-programma ge daan heb. Je weet nooit precies hoe de mensen op jou persoon lijk reageren. Het is voor mij heel nuttig om eens te zien wat mijn artistieke en commerciële markt waarde is. Daar heb ik me al die zeventien jaar nooit mee bezig gehouden". Het werken aan 'Op doorreis' is in maart begonnen en voor de samenstelling van het program ma is niet naar de kaartenbak ge grepen, zo vertelt Gerrie. „Ik heb bijvoorbeeld een nummer van Rainier Werner Fassbinder ver taald ('Ingrid Caven Chantée', red.) en daar heeft Rob van Kree- veld een compositie voor ge maakt. Ook andere vertalingen, zoals van gedichten van Erich Kastner, en composities zijn voor dit programma gemaakt. Verder heb ik een monoloog ge schreven en samen met Nick van den Boezem de verbindende tek sten. De dingen sluiten bij elkaar aan, hebben met elkaar te ma ken. Het gaat niet van: en nu ga ik iets heel anders voor u zingen, dat niet. Je houdt één, twee, drie nummers een sfeer vast en komt er daarna iets anders, dan moet je daar zelf op anticiperen, maar ook het publiek daar naar toe brengen". Ze zegt dat elk woord in het programma vast ligt. Improvisa tie is er niet bij. Waarom niet? „Bij jazz is het leuk om te impro viseren. Het is de letterlijke bete kenis van het woord. Maar in het theater wil ik liever geen impro visatie. Ook voor mijn eigen ze kerheid. Ik heb vertrouwen in het theater als alles vast ligt. We hebben het programma een keer in theater Pepijn in Den Haag ge daan, dat heel erg klein is en twintig keer stukken eruit in het nieuwe theater/café/restaurant 'De Kikker' in Amsterdam. Doodeng was het daar. Ik zat zo wat bij het publiek op schoot. Ik was nerveuzer en onzekerder dan ooit". Repertoire Gerrie v.d. Klei: 'Het is altijd geven'. verruimd, toen bleek dat Rob van Kreeveld als begeleider be schikbaar was. „Hij kan alles spelen, klassiek, jazz, musical, blues, cabaret en hij is een orke strale pianist. We konden ineens een veel origineler en moeilijker repertoire samenstellen. Ik bréng nu bijvoorbeeld een tekst van Rudolf Nelson, uit de Nelson Revue, op fragmenten uit de tweede Hongaarse rapsodie van Liszt. Dat kan niet zomaar met elke pianist. In twee maanden tijd hadden we een avondvul lend programma, eerder te lang dan te kort. Twee keer vijftig mi nuten, met het echte lichtplan en alle technische faciliteiten van een volledig uitgerust theater". Gerrie van der Klei van dicht bij. „Soms schep ik wel afstand. Dan laat ik een scherm zakken, een gaas. Het ene lied is wat thea traler dan het andere, dan is er meer mise-en-scène nodig. By een heel persoonlijk lied is dat gaas er niet, dan moetje de men sen aankijken. Je moet zorgen dat je het publiek vasthoudt, dat je blijft boeien. Het is altijd weer een sprong en die moet een plons geven". Rick van Vliet en My ra Engelkens als de elfenkoning en 'A Midsummer Night's Dream'. (foto 1 LEIDEN - Het Leiden English Speaking Theatre (LEST) viert dit jaar zijn 10- jarig bestaan met een opvoe ring van William Shakespea res 'A Midsummer Night's Dream', in de regie van haar oprichter Henry Schvey. De ze produktie mag exempla risch genoemd worden voor de richting waarin LEST zich heeft ontwikkeld sinds de oprichting in 1975. In dat jaar begon een clubje en thousiaste studenten Engels aan de Leidse Universiteit onder aanvoering van de Amerikaanse docent Henry Schvey te werken aan een opvoering van 'Our Town' van de Amerikaanse to neelschrijver Thornton Wilder. Mocht die voorstelling nog ge kenmerkt worden door een zeker tussen-de-schuifdeuren-karak- ter, de daaropvolgende produk- ties vertoonden een dermate sterk stijgende lijn dat de club binnen een paar jaar zover was dat ze prijzen begon te winnen op Engelstalige theaterfestivals. Kenmerkend voor LEST is al tijd geweest de zorg en ernst waarmee aan de voorstellingen gewerkt werd, in een streven naar perfectie. Om aan dit stre ven te voldoen werden steeds meer mensen van buiten de uni versiteit aangetrokken voor de verzorging van posters, choreo grafie, decor, kostuums, e.d. Ook werd de club een officiële vereni ging, werd er een vaste repeteer- ruimte gevonden en subsidies aangevraagd. De omvang van de produkties nam evenredig met de kwaliteit toe: werkten bij sommige produkties misschien twintig mensen mee, aan 'A Mid summer Night's Dream' werken 67 mensen mee, 25 op het toneel en 42 er omheen! Architecten Piet van Veen en Sjo van den Eerenbeemt ont wierpen een decor; Frank Eys- ker, een professionele belich tingsman, werd aangetrokken en kunstenaar Terence Tarsnane ontwierp de poster. Kosten noch moeite zijn gespaard voor deze produktie. In de woorden van Schvey: 'Alhoewel we technisch gezien amateurs zijn, willen we onze stukken een zo professio neel mogelijk karakter geven'. Eén van de onderscheidende kenmerken van deze groep bin nen Leiden is dat ze openlijk am bities durft te hebben. Dat die ambities veel energie kosten, wordt volmondig be aamd door 'producer' Jeannet van Wezel, die in haar functie verantwoordelijk was voor de or ganisatie van de hele produktie: 'Keer op keer sta je verbaasd over de enorme, belangeloze in zet van zoveel mensen'. Blijk baar heeft zij haar werk goed ge daan, want regisseur Schvey is zich van geen probleem bewust. Piet van Veen wel: het ontwer pen ging perfect. 'Ik werd 's nachts wakker en wist hoe het er uit moest komen te zien', maar het uitvoeren er van liep anders: 'Er zijn momenten dat je van al les baalt, maar ach, als ze me vra gen doe ik het toch weer'. 'A Midsummer Night's Dream' moet iets heel bijzonders wor den: LEST's beste tot nu toe. Dat kan ook volgens Schvey (die ove rigens het stuk vorig jaar nog in de VS regiseerde): 'Het stuk heeft vele lagen van betekenis en biedt onbeperkte mogelijkheden om het publiek te vervoeren: hu mor, ernst, dans, poezie, magie; het zit er allemaal in'. Schvey streeft naar een vorm van 'gecon troleerde chaos' en ziet in hoe moeilijk dat is: 'Het stuk is een geweldige uitdaging voor ons al lemaal, maar we denken dat het gaat lukken'. Schvey's concept van het stuk is gebaseerd op de tegenstellin gen waar het zo ryk aan is: licht versus schaduw; orde en rationa- lieit versus chaos en passie: Lief de versus jaloezie. Die tegenstel lingen komen naar voren, als op een nacht vier Atheense jonge lingen en 'los van hen' een groep werklieden een bos intrekken. Daar komen ze in aanraking met de wereld van elfjes en feeën, en als in een droom vallen ze van de ene verrassing in de an dere. Door de toverwereld wor den hun onderbewuste drijfve ren geactiveerd en daaruit ko men enkele komische n haast beangstigende scènes voort. Maar bij Shakespeares komedies is het eind gelukkig; de persona ges komen gelouterd en harmo nieus uit hun 'droom' tevoor schijn. Ook voor decorontwerper Piet van Veen waren tegenstellingen het uitgangspunt ën dat resul teerde in contrasten tussen hoog en laag, zwart en wit en dynami sche en statische elementen. Henry Schvey is altijd LEST's stuwende kracht geweest en daar komt de club ook trots voor uit: in t programmaboekje voor de 'Dream' wordt een hele pagi na gewijd aan zijn prestaties, met bijvoorbeeld voor de geïnteres seerden de vermelding dat hij in 'Who's Who in Western Europe' vernoemd wordt. Het doet een beetje vreemd aan voor Neder landers, maar LEST is dan ook een Engelstalige club. Eén van Schveys verdiensten moet het hoge niveau van acteren zijn dat de voorstellingen van LEST al tijd gekenmerkt heeft. Gevraagd naar zijn methode, antwoordde Schvey: 'Mijn regisseren is geba seerd op uitgebreide improvisa ties en een nauwe, persoonlijke samenwerking met de acteurs, waardoor ik meer uit ze kan ha len dan ze zelf denken te bezit ten'. Voor deze produktie heeft Schvey de repeteerperiode ver kort van gemiddeld een maand of negen naar ongeveer drie maanden. Dat is kort voor men sen die dit in hun vrije tijd moe ten doen, maar alles lijkt toch klaar gekomen te zijn voor de voorstellingen in de Leidse Schouwburg. Aan het publiek de uitnodi ging om te gaan kijken of de 'droom' van LEST is uitgeko- 'A Midsummer Night's Dream' van William Shakespeare door LEST op 17, 18, 19 december in de Leidse Schouwburg en 20 december in het Globetheater in Eindhoven. PAUL DEVILEE Concert door het orkest 'De Vol harding' georganiseerd door Stich ting Burcht en gehoord op maan dagavond 16 december in de tuin- zaal bij de Burcht. LEIDEN - 'De Volharding' is ruim dertien jaar geleden door componist Louis Andriessen opgericht als zoveelste poging de bestaande concertpraktijk te veranderen, door eigen com posities of speciaal voor de groep gemaakte stukken te spelen. In onderling overleg en zonder vaste dirigent moet het spel vorm krygen. In de begin periode werden er op minimale muziek geïnspireerde stukken gebracht. Er wordt veel ge speeld op politieke manifesta ties en in grote ruimten, met als hoogtepunt een reis naar en een arrestatie in Chili. By elke politieke bijeenkomst speelt nu een fanfare en 'De Volharding' moest zich op een nieuwe prak tijk richten. De ironie wil dat het nu fanfa remuziek is, die gespeeld wordt voor een ingewijd kunstpu bliek. Ook de ruimte is te klein, waardoor de eerste nummers wat kil overkwamen door het zoeken naar de balans tussen trombones en saxen. Het kille ligt voor een deel ook aan de af wisseling en beweeglijkheid tussen de instrumentgroepen. Het eerste nummer was een Portugese militaire ballade met veel schetterende fanfares. Na de pauze werd het beter door de lichtvoetig gearrangeerde liedjes van saxofonist Ab Baars. Het tweede stuk was een ge zellige bewerking van Darius Milhaud's pianostuk Trois rag caprices uit de jaren 20. Eén van de leukere stukken was Wistik van Bob Driessen. Het is ontleend aan een romanfiguur van Frederik van Eeden en er werden verschillende muziek soorten door elkaar gevlochten. De Volharding-muziek bestaat voor een groot deel uit typische stijlelementen. Van Louis And riessen, die by de luisteraar een soort ping-pong-effect veroor zaken, naast een steeds veran derend ritme. Hierdoor word je steeds op een ander been gezet, hetgeen hoge eisen stelt aan de composities en uitvoerenden. Trajecten van trömbonist Willem van Maanen is op het verkeer geïnspireerd en is dui delijke programmamuziek, waarin je de chaos en gebeurte nissen op de wegen kan meebe leven. Na de pauze werd Huub de Vriend's blues ten gehore gebracht met veel opvallend trombonewerk en een New Or leans treurmars. Voorts het ac tueel politiek getinte stuk Afga kookt tegen het Russische im perialisme in Afghanistan met Wagneriaans hoorngeschal en het solidariteitslied van Eisler. Het zacht gespeelde Tango en Willem van Maanens bewer king van Ragtime zijn beide van de grootste componist van deze eeuw: Igor Stravinsky. Daarboven komt ook de muzi kale humor van Tango. Lacune van Cees van Zee land is de onmogelijke verhou ding van jazzpianist T. Monk en Edgar Varese middels Frank Zappa. Het is een zoekend nummer op basis van een goed idee, dat beter moet worden uitgewerkt. Het wat matte con cert kreeg als toegift een luchti ge Tango voor Jet van Diderik Wagenaar. WILLEM WINSEMIUS Musea overleggen DEN HAAG (ANP) - Musea uit Amsterdam, Arnhem, Rotterdam en Utrecht zijn met het Haagse Ge meentemuseum overeengekomen dat ze tot half januari de tijd nemen om te overleggen over de reclame campagne .Design (z)onder dak' van het Haagse Gemeentemu- De Amsterdammers, Arnhem mers, Rotterdammers en Utrech ters dienden op 18 november een klacht tegen het Haagse museum in omdat dit museum in de cam pagne zou suggereren het enige design-museum te zijn. De andere musea hebben weliswaar waarde ring voor de inspanningen van het Haagse Gemeentemuseum maar zij zeggen dat Den Haag niet de enige is die zich voor het design (ontwerp) van de twintigste eeuw inzet. GRONINGEN (GPD) - Er bestaal een kans dat Ton Post, nu nog di recteur van de Groninger stads schouwburg, zakelijk leider wordt van het Belgische theatergezel schap Bent. De raad van bestuur van Bent zal morgen een definitie ve beslissing nemen. Het functioneren van Post als schouwburg-directeur is omstre den geworden door zijn rol in de inmiddels failliete rock opera 'Ik Jan Cremer'. In een besloten ver gadering deelde het Groninger col lege van B W vorige week mee dat Post nog tot 1 september 1986 zou aanblijven en daarna zou ver trekken. Post heeft afgelopen don derdag zijn kamer op de schouw burg ontruimd en lijkt van plan te zijn de beslissing van de gemeente voor de ambtenarenrechter te gaan aanvechten wegens het te vroeg uitlekken van informatie. ARNHEM (AP) - Na tien jaar is hoofdrol, tussen 20 december en 7 'Cyrano de Bergerac', de fameuze maart in het hele land op de plan- tragi-comedie van Edmond Ro- ken. Na de Tweede Wereldoorlog stand, weer terug op het Neder- maakte vooral Guus Hermus naam landse toneel. Toneelgroep Thea- als 'Cyrano', ter uit Arnhem brengt het spekta- 'Cyrano de Bergerac' wordt gere- kélstuk, met Gees Linnebank in de gisseerd door Helmert Wouden berg. Theater brengt deze nieuwe produktie op 20 december in de schouwburg in Nijmegen in pre mière. Op de agenda staan ook voorstellingen in onder meer Am sterdam, Rotterdam, Den Haag en Leiden (7 februari). Johannes Leertouwer viool, en Derk Pik piano. Mozart: Sonate in G K.V. 301, Sonate in A K.V. 305 en Sonate in Bes K.V. 454. Webern: Vier Stücke op. 7. Gehoord op 16 december in de Kapelzaal. LEIDEN - Mozart was een ras muzikant, Johannes Leertouwer is een rasmuzikant, en op dat vlak vond gisteravond een boeiende ontmoeting plaats. Jo hannes Leertouwer speelt zoals hij is, zonder violistische op smuk of quasi-diepzinnige pre tenties. Zijn spel is gevoelig zon der vals sentiment, weldoor dacht zonder dat dit ten koste van de spontaneïteit gaat. Het woord 'integer' dringt zich in dit verband op, maar misschien zou men zijn manier van spelen nog beter 'puur' kunnen i Zijn partner Derk Pik doet niet voor hem onder; hij heeft een heldere en exacte speeltrant die een goede tegenhanger of aan vulling is voor de zeer melodi sche klankrijke speelmanier van Leertouwer. Dat zij al jarenlang en intensief samenwerken is merk- en hoor baar. Over details van hun inter pretatie kan men van mening verschillen; het tempo van het eerste deel van de Sonate in A was naar mijn smaak een fractie te snel, en ik kon me niet aan de indruk onttrekken dat de pianist dat ook vond. Het tweede deel van de Sonate in G werd onder hun handen een juweeltje van eenvoud en expressiviteit, even als het andante grazioso van de Sonate in A, een thema met va riaties. In de latere Mozart-sonate van deze avond, in Bes K.V. 454, pak te Leertouwer meer uit, zodat Beethoven zich soms scheen aan te kondigen. Dit gebeurde echter op een zeer beheerste wijze, de grenzen waren duidelijk afgeba kend en weloverwogen. De 'plus' van deze Mozart-cyclus, de Vier Stücke od. 7 van Webern. wer den door de oneindig gescha keerde klankkleuren' die uit de viool getoverd werden, tot minia tuur klankwondertjes, elke noot met intensiteit geladen. Of het nu Mozart of Webern is, elke noot heeft bij Johannes Leertouwer inderdaad haar bete kenis en haar waarde. De twee volgende Mozart-plus concerten van deze serie zijn op maandag 27 januari en maandag 17 februari in de Kapelzaal te ho ren. Dit duo verdient een volle zaal! MIES ALBARDA.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1985 | | pagina 21