Zestienhoven is het
gejojo meer dan beu
Geen oproep IKV tot burgerlijke ongehoorzaamheid
Martelende onzekerheid bedreigt Rotterdamse luchthaven
Deetman wil niet uit
Unesco stappen, wel
organisatie veranderen
Achtergrond
MAANDAG 9 DECEMBER 1985
PAGINA 9
Al vijftien jaar lang wordt het vliegveld Zestienhoven
bedreigd met sluiting. De PvdA in Rotterdam streeft
nog steeds naar woningbouw in dit gebied, zo blijkt uit
het programma waarmee deze partij op de gemeente
raadverkiezingen afstevent. Tot groot ongenoegen van,
bijvoorbeeld, de afdeling-west van het christelijk werk
geversverbond NCW, die een tweede luchthaven in de
'overvolle' randstad onontbeerlijk noemt voor het be
drijfsleven.
Een aantal Zuidhollandse ondernemers heeft inmid
dels plannen gelanceerd om dan maar een nieuwe
luchthaven te bouwen in Pijnacker. Want de voortdu
rende bedreiging heeft verlammend gewerkt op de ont
wikkeling van het Rotterdamse vliegveld. Na een pe
riode van voorspoed in de jaren zestig is het onafgebro
ken bergafwaarts gegaan. Saillant is, dat de KLM daar
in ook een rol blijkt te spelen...
door
Bas Hoppel
ROTTERDAM - Het aardige van
Zestienhoven is het vooroorlog
se karakter. De SRV-man komt
daar nog gewoon met zijn kar
pakken melk en yoghurt bren
gen en leunend op het slechts
eén meter hoge hek is het moge
lijk vertrekkende passagiers op
vijftig meter afstand over het
platform te zien lopen en uit te
zwaaien. Niks geen overdekte
pier en slurfen naar de vliegtui
gen zoals op Schiphol.
Rotterdam Airport is geen
aparte vennootschap, zoals
Schiphol, maar een gemeentelij
ke dienst, waar een gemeente
raad - uniek in Nederland - het
voor het zeggen heeft. De lucht
haven is al jarenlang een speel
bal van de politiek. Al vanaf 1971
wil de Partij van de Arbeid, die
in Rotterdam de touwtjes in han
den heeft, de sluiting van Zes
tienhoven. Eerst vanwege de ge
luidsoverlast, later om er op de
betrekkelijk goedkope grond
22.000 woningen neer te zetten,
nu omdat het het nu eenmaal is
beloofd.
De enige die uiteindelijk over
de Rotterdamse luchthaven be
slist is minister Neelie Smit-
Kroes (verkeer). Zij hield juist
kortgelegen een warm„pleidooi
voor het aan de rijksweg naar
Den Haag gelegen vliegveld.
Geen vuiltje dus aan de lucht
voor de bedrijven en de kleine
800 werknemers op Zestienho
ven? „Was het maar zo simpel",
zegt voorzitter J. Eger van een
actiecomité waarin de belangen
van de werknemers zijn gebun
deld.
„Die onzekerheid en het ge
hakketak over het voortbestaan
is fnuikend voor de mensen. Ik
heb er hier heel wat stuklopen.
Jongeren die zich afvragen of
hier hun toekomst nou wel ligt.
Ouderen die gaan uitrekenen of
ze in 1988, het jaar waarin de
PvdA de sluiting voorstelt, al in
de vut-leeftijd zijn. Dat is geen
goede sfeer. Het onmaatschappe
lijke handelen van de Partij van
de Arbeid maakt de mensen ner
veus en ziek".
Algemeen directeur Zijderveld
bevestigt: „Er heersen hier geen
goede sociale omstandigheden.
De luchthaven heeft 80 mensen
in dienst. Dat zijn er eigenlijk 20
te weinig. Het college van B en W
zegt geen geld te hebben om
meer personeel aan te trekken.
Het tekort betekent echter wel
dat anderen 36 weekeinden in
het jaar moeten overwerken".
Dieptepunt
De jarenlange onrust begon al
in 1971, toen het toenmalige
CHU-raadslid Kernkamp een
motie indiende om Zestienhoven
te sluiten. Sindsdien is een neer
waartse spiraal in gang gezet.
Vijftien jaar geleden trok Zes
tienhoven 500.000 passagiers. Ie
der jaar daarna werd het minder.
Het dieptepunt lag vorig jaar met
nog geen 200.000 passagiers.
Toen kwam er plotseling een
ommezwaai. De verantwoordelij
ke PvdA-wethouder Laan sprak
zich er onverwacht voor uit de
luchthaven de kans te geven zijn
bestaansrecht de komende tien
jaar te bewijzen. Het gevolg was
net zo verrassend: in de eerste
negen maanden van dit jaar plot
seling 24 procent meer passa
giers, 69 procent meer vluchten
met lijndiensten en 35 procent
Jan Eger: „Het
gehakketak over
het voortbestaan
is fnuikend voor
|H
meer postverkeer. Dit voorjaar
leek het er even op dat de PvdA
in de Maasstad echt 'om' was,
toen de luchthaven in het ont-
werp-verkiezingsprogramma al
le lengte werd gegeven.
Maar de vreugde was van korte
duur. In de definitieve versie is
deze passage geschrapt. Zestien
hoven moet dicht, tenzij aan een
aantal voorwaarden wordt vol
daan. Plannen om van de lucht
haven een vrachtknooppunt van
de Westeuropese posterijen te
maken, zijn inmiddels van de
baan. Op Zestienhoven gevestig
de bedrijven hebben volgens Zij
derveld investeringen tot een be
drag van 10 miljoen gulden op de
lange baan geschoven.
Zakenmensen
Voornamelijk zakenmensen
maken gebruik van de Rotter
damse luchthaven. Die wippen
er voor een dag uit naar Londen.
Frankfort of Parijs. De drukte
blijft dan ook beperkt tot twee
spitsuren, 's morgens rond ach
ten en 's avonds rond zeven uur.
In de tussenliggende uren maakt
de luchthaven een haast uitge
storven indruk. In de vertrek- en
aankomsthal blijven de blauwe
plastic stoeltjes leeg, de stadsbus
naar het centrum vertrekt er om
de acht minuten zonder ook
maar één passagier en de taxi
chauffeurs. leggen er uit verve
ling met zijn vieren een kaartje.
Tot voor kort bestond er het
krankzinnige verbod om reclame
te maken voor de luchthaven.
Sinds een jaar kent Zestienho
ven een commercieel directeur,
de van het Gemeentelijk Haven
bedrijf overgestapte J. Biesheu
vel, maar zijn komst leidde on
middellijk tot een conflict met
Zijderveld over wie nou de baas
is. Een kwestie die tot bij het
ambtenarengerecht is uitgevoch
ten en niet heeft bijgedragen tot
een beter beeld van de luchtha-
Wat heeft Biesheuvel eigenlijk
meer te verkopen dan een slecht
imago? „Daar moeten we van af
zien te komen", reageert hij. „We
moeten proberen de goede maar
onbekende punten van Zestien
hoven te benadrukken. De korte
inchecktijden, de kleinere, maar
met Schiphol vergelijkbare tax
free-shop en het onbeperkte par
keren voor maar vijf gulden".
Ook voor de gemente heeft
Biesheuvel zijn verkooppraatje
klaar. „De kurk waarop Rotter
dam drijft, de haven, verliest aan
drijfvermogen", zegt hij. „De
honderden miljoenen guldens
die er de komende jaren in wor
den gepompt, zijn alleen bedoeld
om te houden wat er is. De haven
kent nog nauwelijks groeimoge
lijkheden. De luchthaven daar
entegen wel. Tot het jaar 2000
wordt er een verdubbeling van
het aantal passagiers in de lucht
vaart verwacht. Als je als stad
een knooppunt wil blijven in het
transport kun je daar geen nee
tegen zeggen".
Viermaal daags
haalt de KLM
vracht op bij
Zestienhoven. Om
die per auto te
transporteren
naar Schiphol
(foto Peter Senteuri
In de afgelopen zomermaan
den is de Rotterdamse tourope
rator Bei-Air begonnen met char
ters vanaf Zestienhoven naar
Majorca. Voor Schiphol-begrip-
pen is één zo'n extra vlucht in de
week niets, voor Zestienhoven
daarentegen een opstekertje. Net
zo goed als de nieuwe lijndienst
naar Frankfort en Parijs, die de
nieuwe Nederlandse luchtvaart
maatschappij Holland Aero Li
nes met ingang van begin 1986
opent.
Maar Zestienhoven wordt pas
echt in de lift geholpen, als de
KLM wat meewerkt of beter mis
schien:'minder tegenwerkt. Van
alle vracht die op Schiphol wordt
aangevoerd, komt 43.2 procent
uit de Rotterdamse regio. Vier
maal daags rijdt er een vrachtwa
gen vanaf Zestienhoven naar
Schiphol. Een doorn in het oog
van de Rotterdamse luchthaven
directie.
Zijderveld: „De vracht wordt
hier in grote hoeveelheden naar
toe gereden en verzameld en gaat
in diezelfde grote hoeveelheden
over de weg naar Schiphol. Ik
zou willen dat de KLM van hier
uit naar bestemmingen als Mi
laan, Zürich, Genêve en Kopen
hagen gaat vliegen maar de KLM
weigert dat. Om voor het bedrijf
begrijpelijke redenen, maar daar
zijn wij als Rotterdamse luchtha
ven niet mee gediend".
Kruipen
„Laat ik het extreem voorstel
len: er is één centrale bakkerij in
ons land waar goedkoop kan
worden gewerkt. Als die bakke
rij haar winst binnenhaalt is zij
klaar. De ander moet maar zien
naar'het brood te kruipen. Op
luchtvaartgebied maakt de KLM
in ons land de dienst uit en zegt
dus: laat iedereen maar naar
Schiphol komen. Zo is altijd het
beleid geweest van de Rijks
luchtvaartdienst. Maar logisch is
het niet".
En hij verklaart: „Uit deze re
gio, inclusief Zeeland en West-
Brabant. komen per jaar onge
veer .3 miljoen passagiers. Om op
Schiphol te komen moeten zij
jaarlijks 100 miljoen uitgeven.
Gezien vanuit de economische
kracht van de regio had het veel
meer voor de hand gelegen dat
de luchthaven met een omvang
als die van Schiphol vlak bij Rot
terdam had gelegen en een klei
ner regionaal vliegveld in de
buurt van Amsterdam".
Natuurlijk maakt de KLM. via
zijn dochterbedrijf NLM, wel ge
bruik van Zestienhoven. Met een
F28 vliegt de maatschappij dage
lijks vijf keer naar Londen, uitge
rekend de meest winstgevende
route, die dan ook niet voor niets
'de gouden ader' van de NLM
.wordt genoemd.
Ondernemers
Inmiddels is een groepje Rot
terdamse ondernemers de jaren
lange sterfhuisconstructie rond
Zestienhoven meer dan beu. On
der leiding van directeur Lub
bers van Kloos Hollandia in
Krimpen aan de IJssel, een van
de broers van de minister-presi
dent. is het voorstel gelanceerd
een nieuwe en particuliere lucht
haven te bouwen even ten noor
den van Zestienhoven. Een plan
dat door luchtvaartingewijden al
is bestempeld als „klinkklare on
zin, te eenvoudig om er serieus
op in te gaan".
Ligt het in particuliere handen
geven van Zestienhoven niet
meer voor de hand? Biesheuvel:
„Het behoort een nv te zijn, zoals
ook Schiphol een nv is met als
aandeelhouders de gemeente
Amsterdam, de overheid en
merkwaardig genoeg ook de ge
meente Rotterdam. Het belang
rijkste op dit moment is echter
een verlossende uitspraak van
het gemeentebestuur dat Zes
tienhoven voor onbepaalde tijd
blijft bestaan. Dat zal een storm
loop veroorzaken van bedrijven
die zich hier willen vestigen.
Echt".
Moet Nederland in de Unesco, de
organisatie voor onderwijs, cultuur
en wetenschap van de Verenigde
Naties, blijven nu na de Verenigde
Staten ook Engeland uit de boot is
gestapt? Minister Deetman (onder
wijs) vindt van wel en zijn collega's
Van den Broek (buitenlandse za
ken) en Brinkman (cultuur) zijn
dat met hem eens, zo vertelt hij.
Deetman had vrijdagavond dui
delijk moeite met de kersverse
Britse beslissing om uit de Unesco
te stappen. Het gaat immers, zo be
toogde hij, met Unesco de goede
kant op. De jarenlange kritiek van
westerse landen op deze organisa
tie en op het beleid van zijn direc
teur-generaal, de Senegalees Aam-
doe Mathar M'Bow, lijkt te hebben
gewerkt.
door
HansGeleijnse
Nog vorige maand, na de Unes-
co-jaarvergadering in Sofia, stel
den zowel Britten als Nederlanders
vast dat er een positieve ontwikke
ling gaande is. Des te onbegrijpelij
ker vindt Deetman het nu, dat de
Britten hun kritiek, die hij inhou
delijk kan delen, hebben vertaald
in weglopen.
Deetman schreef vorig jaar juli
een brief aan de Unesco, waarin ze
ven punten van kritiek werden op
gesomd die voor Nederland aanlei
ding waren vraagtekens bij het lid
maatschap te stellen. De jaarverga
dering in de Bulgaarse hoofdstad
was wat dat betreft een "ijkpunt".
In Sofia, zo heeft Deetman vastge
steld, bleek dat naar de Nederland
se kritiek was geluisterd.
Deetman: "Maar datzelfde geldt
ook voor de Engelsen. Zij kunnen
niet zeggen dat met hen geen reke
ning is gehouden. Bovendien, het
is een club van 153 landen en niet
alleen een centrale organisatie. Die
landen zullen discipline moeten
opbrengen, bijvoorbeeld op het
punt van de politisering. En dat
gaat nu eenmaal niet van de ene
dag op de andere".
De Unesco, die internationale
uitwisseling en kennisoverdracht
beoogt, wordt door vooral cen
trum-rechtse politieke kringen ge
zien als een soort geiteharen-sok-
kenclub van wereldverbeteraars,
die westers-democratische waar
den als persvrijheid en eerbied
voor mensenrechten onderge
schikt wensen te maken aan linkse
idealen. M'Bow, al sinds 1974 de
eerste man op het Parijse hoofd
kantoor, geldt in die kringen als de
personificatie van progressieve,
goed in de Sowjet-kraam passen
de, praat over neo-kolonialisme, ra
cisme, uitbuiting enz. enz.
Deetman, toch niet direct een re
volutionair van de eerste orde.
wenst dat beeld te relativeren. "Je
moet oppassen met de sfeer van de
kritiek. Als op deze wijze nog meer
landen Unesco verlaten, dan is de
zaak over een paar jaar kapot. Er is
verandering in gang gezet, mis
schien wel het gevolg van het uit
treden van de Verenigde Staten vo
rig jaar. We zijn er nog lang niet,
maar er worden stappen gezet.
Daarop heb je geen invloed meer
als je de club verlaat".
Integendeel, de Nederlandse on
derwijsminister vreest dat dit uit
treden negatieve effecten zal heb
ben op het "veranderingsproces".
Het betekent immers dat opnieuw
een invloedrijk westers land de or
ganisatie verlaat.
En is al niet eens eerder vastge
steld dat zo'n houding een ave
rechtse uitwerking kan hebben
Op M'Bow bijvoorbeeld, die zich
"zwaar beledigd" voelde toen hij
onder spervuur van de westerse
media kwam vanwege een voorge
stelde Nieuwe Informatie Orde, die
de persvrijheid aan banden legde.
M'Bow, spin in het web van het
ook volgens Deetman veel te bu
reaucratische Parijse machtscen
trum van Unesco, stelt zich vol
gend jaar mogelijk herkiesbaar
voor een derde ambtstermijn.
Deetman wil zich over de wense
lijkheid daarvan niet uitlaten. "Het
gaat mij niet om kritiek op de per
soon, maar op het beleid, over de
wijze waarop de organisatie wordt
gerund. En over de persoon
M'Bow heb ik al eens gezegd, dat
hij in elk geval een zeer deskundig
man is. iemand die zijn zaakjes
goed kent".
Reagan en Thatcher zien M'Bow
echter wel degelijk als een "poli
tiek obstakel" in de relatie met de
Unesco. Deetman meent echter dat
hun maatregel dezelfde effecten
kan hebben als door sommigen be
kritiseerde verpolitiekte Unesco-
resoluties. Het zou best kunnen dat
deze landen weer terugkeren als
M'Bow van het toneel is verdwe
nen, zegt hij, "maar een goede zaak
vind ik het op die manier niet".
Nederland, dat jaarlijks 1,65 pro
cent bijdraagt aan de Unesco-be-
groting van rond 300 miljoen gul
den, wil ook na het uittreden van
Engeland geen cent meer betalen.
d'Dan moet er maar op activiteiten
en de staf in Parijs worden be
snoeid", zegt Deetman.
Vrij vertaald meent hij dat er
meer geld moet gaan naar pro
gramma's en minder naar activitei
ten vanuit Parijs, zoals symposia,
vergaderingen etc. Tegelijk maant
hij Parijs: "Bij bezuinigingen op de
staf moet wel naar kwaliteit wor
den gekeken en niet naar nationali
teit. Dus niet alle Amerikanen uit
de staf en niet alleen naar de lagere
rangen kijken".
Komt er na Sofia een nieuw „ijk
punt", een nieuw moment voor Ne
derland om zijn lidmaatschap te
heroverwegen? Deetman weegt
zijn woorden: "Natuurlijk, ik wil
mijn handen vrij houden. In Sofia
was voor ons de vraag: is er vol
doende vooruitgang geboekt. Die
hebben we met ja beantwoord. We
gaan nu door met ons werk: veran
deringen doorzetten binnen de or
ganisatie zelf. Maar daar passen
geen dreigementen bij".
Minister Deetman
De campagneraad van het In
terkerkelijk Vredesberaad (IKV)
heeft zaterdag in Utrecht, in na
volging van het IKV-bestuur, be
sloten 'op dit moment nog niet'
op te roepen tot enigerlei vorm
van burgerlijke ongehoorzaam
heid. Het IKV zal zijn kracht blij
ven zoeken in acties "die passen
in het wettelijke kader van de
Nederlandse staat".
Wel verklaarde de campagne-
raad zich solidair niet geweldloze
buitenwettelijke acties "die zich
richten op herstel van de demo
cratische besluitvorming" en het
ongedaan maken van het besluit
tot plaatsing van kruisraketten
op Nederlands grondgebied.
De raad - waarin vertegen
woordigers van kerken en plaat
selijke kernen - ging, op enkele
ondergeschikte punten na, met
algemene stemmen akkoord met
de nota 'De maat is vol'. Daarin
komt het IKV-bestuur tot de
conclusie, dat het besluit tot
plaatsing 'voor velen van ons' re
den geeft tot buitenwettelijke ac
ties. De Nederlandse regering
heeft, volgens de campagneraad,
met het plaatsingsbesluit gehan
deld in strijd met de rechtsbegin
selen "die zij behoort te respecte
ren", mede door de manier waar
op het besluit is genomen en de
regering het wil doorvoeren.
IKV-voorzitter professor dr. J.
van Putten zei, dat deelneming
aan acties van burgerlijke onge
hoorzaamheid een persoonlijke
keuze is. "Een organisatie als het
IKV moet wel erg voorzichtig
zijn om mensen die nog niet we
ten of zij aan buitenwettelijke ac
tie zullen deelnemen, voor het
blok te zetten".
De bestuursleden van het IKV
waren het er niet over eens, of de
huidige situatie deelneming aan
acties van burgerlijke ongehoor
zaamheid rechtvaardigt. Sommi
gen doen mee, maar de meesten
bleken niet enthousiast te zijn
over het resultaat van acties als
'Betaal niet mee'. De campagne
raad uitte eerder dit jaar zijn res
pect voor mensen die in het ka
der van de actie 'Betaal niet mee'
een deel van de belastingen in
houden uit protest tegen de
plaatsing van kruisraketten in
Woensdrecht.
Ziek. De gezondheidstoe
stand van hulpbisschop J. B.
Niënhaus (56) van Utrecht gaat
langzaam vooruit. Niënhaus
werd vrijdag tijdens een medisch
onderzoek in het Sint Antonius-
ziekenhuis - hij voelde zich al
een tijd niet goed - door een hart
infarct getroffen. Hem werd
daarop het sacrament der zieken
toegediend. De patiënt, die voor
lopig op de intensive-care-afde-
ling zal moeten blijven, heeft al
weer gesproken.
Overleden. In Leiderdorp is
op 75-jarige leeftijd ds. J. P. Hon-
nef overleden. Na Engwierum en
Vollenhove was hij bijna dertig
jaar hervormd predikant in Lei
derdorp. (Een uitvoeriger bericht
vandaag in de stadseditie).
Zangavond. Woensdag (11
december) om 8 uur begint in de
Oude Kerk aan de Boulevard in
Katwijk aan Zee een samenzang-
avond in het teken van Advent
(voorbereiding Kerst). Medewer
king verleent het Pniëlkoor on
der leiding van de heer H. van
Rijn. De avond gaat uit van de
gezamenlijke evangelisatiecom-
Hervormde Kerk: aangeno
men naar Arnemuiden L. W. C.
Ruijgrok Bruchem-Kerkwijk,
naar Oud-Beijerland (deelge
meente 'Ontmoetingskerk') G. H.
Cassuto Bilthoven; bedankt voor
Middelburg M. Schukken Vars-
seveld.
Gereformeerde Kérken: be
roepen te Berlikum (Fr.) en te
Middenmeer J A S. Véch
Schoonrewoerd. aangenomen
naar Andijk R. H. Boiten Dok-
kum.
Gereformeerde Kerken Vrij
gemaakt: aangenomen naar Rot
terdam-Oost H. Drost Eemdijk,
naar Voorburg R. Houwen Spa
kenburg; bedankt voor Axel H
Heemskerk Hoogezand
Christelijke Gereformeerde
Kerken: bedankt voor Bunscho
ten en voor Vlaardingen J. Oos
terbroek Harderwijk.
Gereformeerde Gemeenten:
bedankt voor Enkhuizen A. Bac
Bodegraven, voor Wageningen
E. Venema Middelburg, voor
Veen L. Blok Nunspeet.
