Crisissfeer in
kabinet Israël
Nieuw kabinet Polen
Westduits leger is weer ingeburgerd
aardappelen
(bintjes)
DEZE WEEK
BIJGRUMA:
Verzoening tussen
ië en Jordanië
Syriï
Peres is kritiek Sjaron beu
Komeet nadert aarde
Cheques van
overvallen
gevonden
'Martelen in
Zimbabwe is
toegenomen'
VS-spion krijgt levenslang
zak 5 kilo
WOENSDAG 13 NOVEMBER 1985
BUITENLAND
PAGINA 7
LONDEN/PASADENA (DPA) - De
TEL AVIV - De kans is groot dat Israëls minister van handel Arik Sjaron vandaag zijn ko™fet Halley is maandag op ver-
ontslag krijgt aangeboden. Sjaron liet zich deze week weer misnoegd en beledigend over ^Sj'lTdr
premier Peres uit. Met name de socialistische ministers in het kabinet van nationale ian Robson (ANP-foto rechts) van
eenheid zijn het getreiter en de provocaties van de Likoed-minister beu. Zij willen het het Lancashire Polytechnisch Ob-
ontslag in de ministerraad aan de orde stellen. Is een meerderheid voor dit zware politie-
ke middel, dan valt de regering-Peres.
Tijdens een toespraak in Haifa af
gelopen maandag voor partijgeno
ten van de Cheroet - de grootste
partij binnen het Likoedblok -
noemde Sjaron de vredespolitiek
van Peres en diens Arbeiderspartij
„bespottelijk' en getuigen van „cy
nisme'. „Dat heeft ons door de ja
ren heen al meer dan genoeg bloed
gekost', aldus de minister. "Als Pe
res instemt met een internationale
vredesconferentie zal .nog meer
bloed vloeien", aldus de architect
van de mislukte Libanon-oorlog,
waarin 650 Israëlische soldaten en
wijzend tegenover een internatio
nale vredesconferentie; het
rechtse, grootste blok binnen de
nationale regering, dat die gebie
den als „het land van Israël" be
schouwt en weet dat voor een in
ternationaal forum dat argument
niet telt, is daar mordicus tegen.
Voordat het eventuele ontslag
van Sjaron in stemming zal wor
den gebracht, heeft Peres nog een
ontmoeting met de Likoed-leider
en vice-premier Sjamir. Tenminste
zal Peres van hem eisen de uitspra
ken van Sjaron te veroordelen en
hem daarvoor te berispen. Maar
niemand verwacht dat Sjamir zo
ver zal gaan. De keus is dan aan de
socialistische premier
ontslag van Sjaron, een kabinets
crisis te forceren.
iHet is niet uitgesloten dat enkele
de" kabTnetsvêr'gadering' van ministers van religieuze partijen de
vandaag te bepalen. Ook voor de £?nt van de Arbeiderspartij zullen
premier zelf is de maat vol. Maar kiezen.
om het nationale kabinet niet voor- Het Likoedblok speculeert erop
tijdig te laten ontploffen, heeft hij dat Peres vanwege de verregaande
tot nog toe de retoriek van Sjaron consequenties het risico van een
en andere aanvallen van de Likoed breuk nlet zal aandurfen. Zelf kan
op zijn vredespolitiek genegeerd. de PartUvan Sjamir op dit moment
- vor. geen kant op. Enquêtes van gere-
Li_ nommeerde bureaus in Israël wij-
uit dat de Likoed bij
Twee astronomen van het labora
torium voor straalaandrijving in
Pasadena (VS) hebben de komeet
Halley met het blote oog waargeno- daarna met het blote oog hadden
men. De komeet nadert momenteel kunnen volgen. De spiegeltelescoop
de aarde, zoals zij dat elke 76 jaar op de berg Palomora, de op een na
doet op haar onvoorstelbaar lange grootste telescoop ter wereld, nam
reis door het heelal. de komeet al drie jaar geleden als
Charles Morris en Steve Edberg een lichtend puntje waar. Zij was
zeiden dat zij, staande op de 2100
meter hoge berg Waterman, de ko
meet eerst met verrekijkers en
toen nog 670 miljoen kilometer van
ons verwijderd.
Volgend jaar, op 11 april, zal de
komeet de kleinste afstand tot de
aarde bereiken, minder dan 150
miljoen kilometer. Nu is Halley nog
te ver weg om haar overal met het
blote oog te kunnen zien, maar zij
neemt in de komende weken aan
helderheid toe. Bij helder weer, met
behulp van een verrekijker en ge
duldig zoeken naar een klein lich
tend puntje aan het firmament zou
die mogelijkheid in het komende
weekeinde echter wel eens aanwe
zig kunnen zijn.
de tienduizenden Libanese en Pa
lestijnse burgers sneuvelden.
Ook toen Peres onlangs in de
Verenigde Staten was, tracteerde
de Likoed-minister de premier op
ongezouten kritiek. De socialisti
sche ministers kwamen gister
avond bij Peres thuis bijeen om het
standpunt van de Arbeiderspartij
Naarmate het vredesproces
dert, nemen de aanvallen vai
koed-minsters op het beleid va-
premier toe. Peres wil uiteindelijk verkiezingen tenminste tien pro-
de bezette westelijke Jordaanoever
en de Gazastrook opgeven voor
vrede met Jordanië en staat niet af-
cent van de aanhang zal verliezen,
BRUSSEL (ANP) - De Belgische
politie heeft afgelopen zaterdag al
iddels het cheques gevonden die vermoede
lijk zijn gestolen bij de overvallen
op de supermarkten van Delhaize
in Eigenbrakel en Overijse in sep
tember van dit jaar. De cheques
zijn aangetroffen in de bossen bij
het Henegouwse plaatsje 's Gra-
venbrakel. In deze buurt vond de
politie maandag een uitgebrande
VW-Golf, die zaterdag na de over
val in Aalst mogelijk als vluchtauto
is gebruikt.
Dit is meegedeeld door een
woordvoerder van het parket in
Nijvel. De zegsman verklaarde dat
het steeds waarschijnlijker wordt
dat de VW inderdaad bij de overval
gebruikt is.
LONDEN (Rtr) - In Zimbabwe
neemt het martelen van politieke
tegenstanders van de regering
sterk toe. Dat heeft de mensen
rechtenorganisatie Amnesty Inter
national in een vandaag versche
nen rapport verklaard.
Amnesty spreekt van aanhou
dende berichten over slaan, het
toedienen van electrische schok
ken en andere martelpraktijken in
gevangenkampen van de regering
sinds de algemene verkiezingen in
juli. Parlementsleden, functiona
rissen en aanhangers van Joshua
Nkomo's partij, ZAPU, zijn gear
resteerd en vastgehouden zonder
beschuldiging, vooral in Matabele-
land, de machtsbasis van Nkomo,
aldus Amnesty. In de belangrijkste
stad van Matabeleland, Bulawayo,
zijn sinds juli minstens 150 mensen
gearresteerd.Het martelen lijkt er
op gericht verklaringen los te krij
gen, waarin de slachtoffers of an
deren ervan worden beschuldigd
gewapende rebellen in Matabelè-
land en elders te steunen, zegt Am
nesty. De in Londen gevestigde or
ganisatie heeft er bij premier Mu
gabe op aangedrongen direct op te
treden om een eind te maken aan
het martelen en een onafhankelijk
openbaar onderzoek in te stellen.
Volgens Amnesty is melding ge
maakt van marteling in verschil
lende gevangenkampen, in het bij
zonder in een deel van het politie
bureau in Bulawayo. Daar zouden
meer dan 200 politieke gevangenen
worden vastgehouden. De arresta
ties worden verricht door de politie
en veiligheidsdienst. Vaak weige
ren de autoriteiten de familie en
advocaat te vertellen waar een per
soon vastzit.
NORFOLK (DPA) - De 50-jarige eaten van Walker hebben aange-
Amerikaanse ex-marineofficier Ar- kondigd tegen het
thur Walker is dinsdag wegens
spionage voor de Sowjet-Unie ver
oordeeld tot driemaal levenslang
plus 40 jaar en een geldboete van
250.000 dollar. De rechter in Nor
folk (Virginia) verklaarde dat Wal
ker reeds na tien jaar een verzoek
om gratie kan indienen. De advo-
roep te gaan.
De rechtbank achtte bewezen
dat de ex-officier samen met zijn
broer John Walker, eveneens voor
malig marineofficier, diens zoon en
een vriend van de familie, bijna 20
jaar lang heeft gespioneerd voor de
Russische geheime dienst KGB.
WARSCHAU (AP) - De
Poolse premier Zbigniew Messner
heeft gisteren drie nieuwe vice-
premiers en negen nieuwe minis
ters benoemd in zijn kabinet. Drie
invloedrijke generaals van de vori
ge regering van de afgetreden pre
mier generaal Wojciech Jaruzelski
zijn echter in het kabinet gehand
haafd.
Messner, een 56-jarige
maakte zijn nieuwe regering be
kend in een nationaal uitgezonden
toespraak tot het onlangs gekozen
formeel Messners keuze. De stem
verhouding was 414-0, met zes ont
houdingen.
Onder de belangrijkste personen
die hun regeringsfuncties verloren,
zijn de Poolse minister van buiten
landse zaken Stefan Olszowski en
vice-premier Mieczyslaw Rakows-
ki. Olszowski leidde de anti-Jaru
zelski vleugel binnen de Commu
nistische Partij en Rakowski stond
binnen de partij bekend als een li
beraal. Jaruzelski is verleden week
benoemd tot voorzitter van de
Raad van State en behield het se
cretarisschap van de partij, de be
langrijkste politieke functie in het
land. Westerse diplomaten ver
klaarden dat het vertrek van Ols
zowski inhoudt dat Jaruzelski's
positie is versterkt.
Messner prees Jaruzelski in zijn
toespraak vanwege de eliminatie
van 'een gevaar voor Polens natio
nale bestaan' door de afkondiging
van de staat van beleg en de onder
drukking van de onafhankelijke
vakbeweging zoals die gestalte
kreeg in Solidariteit in 1981.
De"drie generaals die Messner in
zijn kabinet behield, zijn: minister
van binnenlandse zaken Czeslaw
Kiszczak, minister van defensie
Florian Siwicki en minister van
mijnbouw en energie Czeslaw Pio-
trowski.
DAMASCUS (AP/AFP/UPI) - De landse zaken. De weg van het
Jordaanse koning Hoessein heeft vliegtuig naar de stad en verschei-
de Syrische president Hafez Al-As- dene woonwijken waren versierd
sad officieel uitgenodigd voor een met vlaggen in de Syrische en Jor-
bezoek aan Jordanië om de verzoe- daanse kleuren,
ning tussen de twee landen te beze- De ontspanning tussen de twee
gelen. landen kwam afgelopen zondag
Deze uitnodiging is Assad over- onder meer tot uiting in een brief
handigd door de Jordaanse pre- van koning Hoessein. Hij erkende
mier Zeid Rifai die gisteren in Da- daarin voor het eerst dat „gewa-
mascus aankwam voor besprekin- pende groeperingen vanaf het
gen met de Syrische leiders. Het is grondgebied van Jordanië hebben
het eerste bezoek van een Jordaan- geageerd tegen Syrië". Met deze
se premier aan Syrië sinds 1978. De concessie werd een van de voor
afgelopen zeven jaar waren de be- naamste wrijvingspunten wegge-
trekkingen tussen de twee landen nomen. Damascus verweet Jorda-
gespannen. fiie steeds dat het als toevlucht-
Bij zijn aankomst zei Rifai te ho- soord diende voor de fundamenta
pen dat zijn besprekingen in Da- listische „mohammedaanse broe-
mascus „zullen bijdragen aan de derschap" die gekant is tegen het
relatie tussen Syrië en Jordanië die bewind van Assad,
zijn verenigd door talrijke gemeen- De Iraakse president Saddam
schappelijke punten". Hij sprak de Hoessein heeft de Palestijnse Be-
wens uit dat zijn bezoek uitmondt vrijdingsorganisatie PLO aangebo-
in „gemeenschappelijke standpun- den haar nieuwe hoofdkwartier in
ten" over alle belangrijke proble- Bagdad te vestigen. Dit hebben
men opdat de wederzijdse betrék- Arabische diplomatieke bronnen
kingen het „gewenste niveau" be- gisteren verklaard,
reiken. Het uitvoerende comité van de
Rifai voerde een grote delegatie PLO zal later deze week in de
aan bestaande uit de ministers van Iraakse hoofdstad bijeenkomen, zo
financiën, economie en buiten- werd bekend.
ADVERTENTIE
BONN - De Westduitse ministei
van defensie Wörner heeft deze
week een hele serie feesten afge
sloten met een grote parade bij zijr
heiligdom, het ministerie van de
fensie op de Bonner Hardthöhe
De Bundeswehr bestaat 30 jaar er.
dat is de afgelopen weken gevierd
Een handvol demonstranten was
het met al die pracht en praal niel
eens en liet dat blijken ook. Maai
alles bij elkaar verliepen de tiental
len manifestaties die door het hek
land werden gehouden zonder noe-
menswaardigde incidenten.
door
Hans Hoogendijk
Dat was vijf jaar geleden wel
even anders. Toen moesten recru-
ten die de eed aflegden door een
leger politiemannen worden be
schermd. Vandaag de dag is het le
ger 'salonfahig'. De Bundes-Wehr-
Big-Band mocht zelfs de muziek
verzorgen op het jaarlijkse persbal.
Dertig jaar geleden op 12 novem
ber overhandigde de Westduitse
minister van defensie Blank 101
militairen hun benoemingsoorkon
de. Duitsland had weer een legei
bestaande uit twee luitenants-ge
neraal, Hans Speidel en Adolf Heu-
zinger, 18 luitenants-kolonel, 30
majoors, 40 kapiteins, vijf luite
nants, een sergeant-majoor en viji
sergeants. Een wat ongewone hiër
archische opbouw voor een begin-,
nend leger, maar dat zou wel ver
anderen. De plechtige gebeurtenis
vond plaats in een tochtige vracht-
wagenloods van de Bonner Erme-
leihkazerne.
Anno 1985 is de Bundeswehr,
een mammoetbedrijf met 500.000
werknemers. Een hypermoderne
vechtmachine, die binnen de NA
VO op de VS na, zijn weerga niet
heeft. Burgers in uniform heet het
hier. De burgers in uniform lijken
inmiddels enigszins te zijn geac
cepteerd in het land en vandaar
ook dat minister Manfred Wörner
overal feest laat vieren. Honderden
bijeenkomsten, waar alle vooraan
staanden van dit land acte de pré-
sence gaven. Rechtse politici als
Frans Josef Strauss evenzeer als de
linkse deelstaatpremiers Holger
Börner en Johannes Rau. Het mot
to: 30 jaar Bundeswehr is 30 jaar
vrede.
Arbeidsplaats
Hoogtepunt: de parade met
show en muziek op 12 november
bij het ministerie van defensie.
Bondspresident Von Weiszacker
en NAVO- secretaris-generaal
Lord Carrington waren erbij en
spraken gloedvolle woorden. Von
Weiszacker: „De soldaten zijn deel
van onze maatschappij. De soldaat,
vrijwillig of dienstplichtig, is onze
medeburger. De Bundeswehr vormde het Pruisische leger op ba-
dienstplicht nadat het c
me klappen had gekregen van
hoort tot onze democratie. Het le
ger verdient ons vertrouwen"
Lord Carrington: „Het NAVO-lid- poleon.
maatschap van West-Duitsland be-
rust op de historische beslissing HjITlOtlGS
zich bjj de familie van vrije volke- j iqcc d k nfeuw Wer
re" aan te sluit». De Bondsrepu- 1
bliek en haar strydkrachten blij- |erde st;ucture^ en met Scharn.
ven een onvervangbaar element in horst hadden de Duitsers hun
ae Afwogen vredespolitiek van broodnodige symboliek. Maar voor
de NAVO". Kanselier Helmut beieefde het land
Kohl: „De Duitse soldaten moeten roeriee iaren Het
weten dat zij bij hun vredesdienst K £d Adena®er de eerste
door een overweldigende meerder- oorlogse kanselier; die al
heid van de bevolking worden
dersteund".
Praten en schrijven over de Bun
deswehr. Het kan blijkbaar weer.
Er is geen krant of er staan wel pa
ginagrote verhalen over het leger
in. Sommige bladen hebben zelfs
volledige bijlages gewijd aan de
12e november. Bild maakte het wel
weer erg bont met de enorme kop
'Bundeswehr: 30 jaar vriend en
helper'. In het verhaal wordt ge
meld dat het leger volgend jaar
voor '40.000 jonge mannen een ze
kere arbeidsplaats heeft'. 'De Bun
deswehr is nummer één in de NA
VO in Europa. Kenners zeggen dat
het leger het best getraind is en de
beste wapens heeft. De Leopard 2
is zelfs beter dan de Amerikaanse
tanks'. Maar ook de sportieve jon
ge Duitser moet zorgen dat hij erbij
komt. 'Talenten: hier is plaats voor
sportkanonnen'.
De meeste bladen gaan niet zo
ver in de verheerlijking van de
'burgers in uniform'. Zij gaan terug
naar het begin. Minister Wörner
had elke mogelijke andere dag
kunnen kiezen, want er gebeurde
in 1955 nog al wat rond het leger in
wording. Maar de keuze viel op 12
november. De Duitsers blijven gek
op traditie. De 12e november is na
melijk de geboortedag van Ger
hard von Scharnhorst. Hij her
maart
1949 concludeerde dat het de eer
ste opgave van de Westduitse rege
ring was de resten van Hitiers rijk
met alle rechten en plichten vast te
koppelen aan de Atlantische allian
tie. Vlak na zijn principebesluit
werd de NAVO opgericht. De Rus
sen hielden enorme staande legers
op de been, terwijl de Amerikanen
al lang weer op vredessterkte wa
ren. De Koreaanse oorlog in 1950
was voor het Westen aanleiding al
le bedenkingen tegen een herbe
wapening van West-Duitsland over
boord te zetten. De Duitsers moes
ten weer aan de bak, of ze het nu
wilden of niet. Het pragmatisme
won het van de emoties.
Op 5 oktober 1950 zette de abt
van het klooster Himmelrode een
uitstekende fles rode wijn op tafel.
Een hele prestatie, want in West-
Duitsland was in die tijd nog vrij
wel niets te krijgen. Maar het was
ook een buitengewone gelegen
heid. Aan tafel in het kleine kloos
ter in de Eifel zaten de eerste vei
ligheidsadviseur van Kon rad Ade
nauer, een paar hoge ambtenaren
en 15 topofficieren die vijfjaar ge
leden nog onder Hitier aan diverse
fronten hadden gestreden. Er zat
ook nog een secretaresse aan tafel,
maar die moest vanwege de goede
orde buiten het klooster slapen.
Een steenworp verder zaten tal
loze andere ex-officieren achter
slot en grendel, maar zy hadden
dan ook tot het laatst in Hitiers
eindoverwinning geloofd. Zo dun
was de scheidslijn tussen oorlogs
einde en nieuwe bewapening. De
heren aan de kloostertafel stelden
een stuk op dat onder de titel 'Him-
melsroder Denkschrift' in feite het
begin van het nieuwe Duitse leger
betekende. De grote vraag: wat
doen we met een leger. Uit Parijs
kwam het idee van een Europees
leger onder een Europese minister
van defensie, die een Europees
Parlement verantwoording schul
dig zou zijn. Maar dat Europese as
pect gold dan alleen voor het nieu
we Duitse leger, de krijgsmachten
van de andere Westeuropese staten
bleven zelfstandig.
Militarisme
Adenauer hield zijn been stijf en
eiste gelijke rechten. Het Franse
plan mislukte uiteindelijk en dus
kon tien jaar na de onvoorwaarde
lijke overgave een nieuw leger
worden gevormd.
Een groot deel van de Westduitse
bevolking nam Adenauer dit plan
niet in dank af. Vooral de sociaal
democraten en de vakbonden ver
zetten zich massaal. Zij eisten een
herenigd neutraal Duitsland en
waarschuwden voor de gevolgen
van een nieuw ontwaakt Duits mi
litarisme. De emoties liepen zeer
hoog op, het land was hopeloos
verdeeld. Tegen een keiharde op
positie in zette Adenauer zijn wil
door en op 26 maart 1954 besloot
de Bondsdag met tweederde meer
derheid tot de instelling van de
dienstplicht en de vorming van een
leger dat alleen defensief mocht
optreden. Op 23 oktober 1954 werd
Duitsland volwaardig lid van de
NAVO en beloofde 12 divisies te
zullen vormen met in totaal 500.000
Op 12 november 1955, de 200e ge-
boortdag van Scharnhorst werden
de eerste 101 leden beëdigd. Negen
maanden later waren er al 47.000
man onder de schaarse wapenen.
Op 16 oktober 1956 werd ene Franz
Josef Strauss minister van defen
sie. Vanaf dat moment is het hard
gegaan. Tanks werden bij duizen
den gekocht, Starfighterswerden
nog sneller vervangen dan ze naar
beneden stortten. Kortom, Strauss
had een marsroute uitgezet en leek
niet meer te stoppen. Uiteindelijk
was het de Spiegel-affaire die zijn
onstuimige carrière even onder
brak. Het leger daarentegen groei
de door.
Atoombommen kreeg Adenauer
niet, maar voor de rest werden al
zijn wensen vervuld. Het werd
weer een echt leger met drum- en
fanfarekorpsen, topsporters in
aparte compagniën en zelfs de
SPD. die zich met hand en tand te
gen de vorming van het leger had
verzet, ging meedoen. In 1969 werd
Helmut Schmidt minister van de
fensie.
Vanaf dat moment was het Duit
se leger eigenlijk een gewoon le
ger. Met rellen en affaires. Zelfs het
haar werd wat langer en het aantal
dienstweigeraars steeg.
Duitse soldaten balen net zo
goed als Nederlandse. Op een en
keling na zijn ze ook niet in dienst
om vage grootheden als het vader
land te verdedigen. Natuurlijk ko
men zulke zware begrippen wel
naar voren bij gesprekken, maar
het gros dient gewoon zijn 15, bin
nenkort 18 maanden uit.
Een oorlog kunnen ook de Duit
se dienstplichtigen zich nauwelijks
voorstellen. Een dienstplichtige:
„Als het zo ver komt denk ik dat de
helft thuis blijft". Kortom, het le
ger valt in positieve noch in nega
tieve zin op.
30 jaar Bundeswehr. Ruim de
helft van de Westduitsers staat nu
positief tegenover de strijdkrach
ten, in 1955 gaf drie kwart te ken
nen geen soldaat meer te willen
worden. 'Ohne uns', was de kreet.
Maar de bikkelharde Adenauer zet
te door. Een staat, zo stelde hij, kan
alleen dan soeverein zijn als zij
over militaire macht beschikt. Dat
was het streven, waarbij het
schrikbeeld van een mogelijke
Russische invasie graag gebruikt
werd om de tegenstribbelende
Duitsers over de brug te krijgen.
Hij kreeg zijn zin, maar de prijs
was hoog, want een souvereine
staat mag Duitsland wel zijn, Ame
rikaanse. Franse en Britse bezet
tingsmachten aan de ene en Russi
sche troepen aan de andere kant
van de Duits-Duitse grens maken
die soevereiniteit wel zeer betrek
kelijk. Maar de Bundeswehr viert
feest en de Big-Band van burgers
in uniform blaast, zingt, strijkt en
slaat er lustig op los onder het
goedkeurend oog van de NAVO.
tegen inlevering van deze advertentie
öf tegen inlevering van een
volgeplakte strip van de VersExpress
Strippenkaart van Gruma
59ct
geldig t/m zaterdag 16 november.
