'Het beste is je naam te veranderen'
Tom Waits, van vagebond tot wereldster
Boek Maarten 't Hart
tot hoorspel bewerkt
Kunstjournaal op tv
Popencyclopedie: Knap staaltje monnikenwerk
Bvpop-prijs
WOENSDAG 13 NOVEMBER 1985
KUNST
PAGINA 23
NIJMEGEN (GPD) - Slungelig beweegt hij zich naderbij
in een perfecte imitatie van een kind dat van zijn ouders
te horen heeft gekregen dat het dank moet zeggen voor
een cadeautje. De animo om interviews toe te staan is
niet erg groot bij Tom Waits. De Europese tournee vreet
aan zijn energie en wat er aan tijd overschiet is voor het
meereizende gezin gereserveerd. Maar Waits is nieuws,
zeker nadat hij in het Amsterdams Concertgebouw een
onvergetelijk concert heeft gegeven. Een kwartiertje
mag ik tegen hem aanpraten.
"Ik weet nog steeds niet waar je 't
over zult hebben", zegt Waits te
rughoudend. Hij krabbelt nog ver
der terug zodra hij verneemt dat ik
wil converseren over het verschil
tussen de Tom Waits van tien jaar
terug en die anno 1985. Toen een
cult-ster, een vagebond-romanti
cus die in het restaurant van het
Américain moest optreden. Nu,
een vagebond-wereldster met film
rollen, musicalprodukties en on
vergankelijke roem in het vooruit
zicht. Hij volhardt: "Totdat ik het
zeker weet, geef ik geen ant
woord".
- Een paar dagen geleden trad
Loudon Wainwright in ons land
op. Je kunt zijn loopbaan met die
van jou vergelijken. Vroeger vorm
de hijzelf de grootste belemmering
van zijn eigen succes.
Waits: "Ik ben altyd mijn eigen
obstakel geweest. Ik weet niet of ik
mezelf wat dat betreft nu beter in
de hand heb dan destijds. Het is al
tijd iets dat weer terugkomt. Aan
de ene kant word je aangemoedigd
om bepaalde eigenaardigheden
verder te ontwikkelen, voor watje
persoonlijkheid betreft en de ma
nier waarop je tegen de dingen
aankijkt. Aan de andere kant kan
het gevaarlijk zijn. Zoiets houdt
niet op, denk ik".
door
John Oomkes
- Wat is wat dat betreft het ver
schil tussen toen en nu?
Waits: "Ik ben misschien meer
zelfverzekerd naar het publiek toe.
Ik voel me niet meer zo door onze
kerheid gedwongen om mezelf te
verstoppen in een rol die ik op het
podium speel. Je bent altijd ver
plicht om een bepaalde act op te
voeren. Er zijn mensen die hun
naam veranderen...ik denk dat dat
het slimste is wat je kunt doen,
want dan weet je altijd wie jij bent
en wie die andere vent is die elke
avond zichzelf te buiten gaat op het
podium, weet je. Je hoeft je dan
niet zo bezig te houden met het
verwerken van de reacties die de
mensen hebben op de publieke fi
guur. Het is een oud probleem.
Zoiets raak je niet zomaar kwijt Je
kunt het probleem ook niet vereen
voudigen. Ik denk datje er volwas-
sener mee om moet springen. Je
wordt wat ouder en er vallen wat zoveel succes en erkenning dat je doet vloeit voort uit je impressie
dingen weg". alleen nog maar een vagebond van dingen om je heen, waar je dan
- Het publiek kijkt nu anders te- kunt spelen. je eigen dromen doorheen vlecht
gen je aan. Toen kon iedereen gelo- en... het publiek kijkt daar op zió-
ven in jou als vagebond. Nu heb je Waits: "Ik weet het niet. Wat je jón manier tegen aan. Een tijdje
Tom Waits: "Altijd mijn eigen obstakel geweest".
laat je je daardoor leiden. Vooral
als je nog niet bepaald hebt wie je
bent, is het veel gemakkelijker je te
laten beoordelen door iemand an
ders. Vervolgens kun je je laten
vertellen wie je bent en er dan naar
handelen. Het is dan net of iemand
je een script geeft. Je leest dat je
iemand bent die een grappig hoed
je draagt, nodig moet worden ge
schoren en er een vreemd spraakje
op nahoudt, zus drankje achter
over slaat en in die en die straat
woont. Dan hoef je niet zelf de pro
blemen op te lossen die met je per
soonlijkheid samenhangen. Je
krijgt je persoonlijkheid dan als
het ware aangereikt. In werkelijk
heid ben je het niet".
- Ondertussen ben je ouder ge
worden. Ben je verstandiger ge
worden nu je 36 bent?
Waits: "Als het erop aankomt
voor jezelf een karakter te schep
pen en op hetzelfde moment ook
een rol te spelen, dan moetje jezelf
beschermen. Erop uittrekken en
jezelf eócht bloot geven voor het
publiek is een zeer gevaarlijke
zaak. Ik ben daartoe niet bereid. Ik
denk niet dat een journalist een
biechtvader is. Je moet jezelf af
schermen. Dat heb ik altijd ge
daan. Ik weet wie ik ben, maar ik
zal dat jou niet vertellen. Veel van
deze dingen zijn erg privé. Dat re-
mor vrienden en je ge-
- Je liedjes komen als toneelrollen
tot leven op het podium. Jij speelt
op het podium de mensen die je be
schrijft.
Waits: "..Ja, ik houd op een be
paalde manier van die mensen die
ik beschrijf. Ik kan aanvoelen
waarom die mensen, die ik be
schrijf, zo leven als ze doen. Dus
misschien staan zij wel een beetje
teveel in mijn schaduw".
Het heeft er niet altijd van weg
dat jij sympathiseert met de men
sen in de goot, met de underdog die
jij beschrijft. Daarvoor zijn je tek
sten vaak te zakelijk. Je observeert.
Neem nou de figuur van Frank m
de song Frank's Wild Years van de
elpee Swordfishtrombones - die je
omgewerkt hebt tot een musical.
Hij steekt zijn eigen huis zomaar in
de fik, als hij op een goede dag niet
meer tegen de sleur van het leven
kan.
Waits: "Ik denk dat Frank een
vrijheidsstrijder is. Hij is een echte
held voor mij. Hij draagt al die ver
antwoordelijkheid. Hij kocht een
boerderij, hij settelde zich. Maar
om schijnbaar niets maakte hij er
daar een eind aan. Hij speelde met
zijn noodlot. Ik eerde hem met dat
lied..."
- De buren van iemand die zijn
huis in de fik steekt zullen hem niet
als een vrijheidsstrijder zien. Ze
vinden hem een gek, misschien
hooguit een rebel without cause zo
als James Dean was.
Waits (zucht hard): "Natuurlijk
niet. Je kent dat toch? Je kunt niet
met de gevoelens van iedereen re
kening houden als je voor jezelf op
komt en voor vol aangezien wilt
worden. Hij heeft een reden. Hij is
iemand die van het ene op het an
der moment besloten heeft om zijn
hele leven te veranderen. Dat is
heel moeilijk om te doen. Ik weet
het niet..."
"Het schoot me gewoon te bin
nen, weet je. Misschien reed ik er
gens rond...Verhalen komen overal
vandaan. (Wijst omhoog) Het enige
wat ik doe is een gaatje in het pla
fond prikken, dan valt het vanzelf
naar beneden. Ik bedoel: als het
verhalen regent dan kun je de em
mers niet bijslepen om ze op te
vangen. En als het droog is dan
kun je alles proberen maar dan
krijg je maar geen verhaal te pak
ken. Het gaat in perioden. Soms
krijg je alleen een staartje te pak
ken. Dan trek je eraan en blijkt er
een hond aan vast te zitten".
'De droomkoningin' op TROS-radio
HILVERSUM (GPD) - "Het hoor
spel kende in de jaren vijftig en
zestig een immense populariteit.
Nu wordt deze vorm van radioma
ken sterk ondergewaardeerd. De
afdeling drama-kunst-radio van de
TROS wil echter doorgaan met het
maken van hoorspelen om de inte
resse weer te prikkelen". Dit zegt
Joop de Vries, hoofd van de radio
drama-afdeling van de TROS naar
aanleiding van een nieuw hoorspel
dat door zijn afdeling tot stand ge
komen is.
Zondagavond zendt de TROS
een hoorspelbewerking uit van de
roman 'De droomkoningin' van
Maarten 't Hart. Het boek werd be
werkt door Coby van der Steen en
Marlies Cordia deed de regie.
Hoofdrollen worden gespeeld door
o.a. Herman Naber, Anne-Wil
Blankers en Pleuni Touw.
Joop de Vries: "Literatuur is een
prikkel om te luisteren naar derge
lijke spelen, bijvoorbeeld door
scholieren. Daarom gaat de TROS
door met dergelijke projecten. We
geven schrijfopdrachten en laten
bewerkingen maken met als sleu
telwoord altijd kwaliteit. Voor vol
gend jaar hebben we ook weer en
kele literaire spelen op stapel
staan. Dat zijn onder andere 'Het
stenen bruidsbed' van Harry Mu-
lisch, 'De komst van Joachim Stie-
ler' van Hubert Lam po en we heb
ben onlangs de rechten verkregen
voor de hoorspelbewerking van de
acht Anton Wachter-romans van
Simon Vestdijk".
"De bekendste van die acht ro
mans is de derde. 'Terug tot Ina
Damman'. Van die acht romans ko
men acht afzonderlijke hoorspelen
die begin 1987 wekelijks uitgezon
den zullen worden. Mare Lohman
gaat de Vestdijk-romans bewer
ken. Op deze wijze hopen we de be
langstelling levendig te houden en
de interesse in literatuur en het
hoorspel te stimuleren.
Na 'Eline Vere' en 'Het bittere
kruid' vanavond dus een hoorspel
naar 'De droomkoningin'. Dit
hoorspel is een vrije interpretatie
van de roman door Coby van der
Steen. Zij vond de klassieke mu-
zieK. die in het boek veelvuldig ge
noemd wordt zo essentieel voor
het verhaal dat zeker een derde van
haar hoorspel uit die muziek be
staat. Fragmenten van o.a. werken
van Bach, de geliefde componist
van de hoofdpersoon, larderen de
dialoog.
Een ander zeer opmerkelijk feit
is de weglating van een wandeling
door de volkstuintjes die in het
boek een belangrijke plaats in
neemt. Coby van der Steen heeft
echter gemeend dat vrouwen in
het leven van de hoofdpersoon,
Metten Anker, en zijn muziek de
belangrijkste thema's zijn. En de
wandeling langs de huisjes slechts
de aandacht van die onderwerpen
af zou leiden.
De flarden dialoog en de muziek
scheppen een aparte wereld en in
terpretatie van het boek. Coby van
der Steen heeft verder geen bijge
luiden gebruikt om het verhaal
luister bij te zetten. De tekst komt
droog de huiskamer in.
De schrijver van de roman. Maar
ten 't Hart, heeft zich niet met de
produktie van het hoorspel be
moeid. Toen de TROS eenmaal de
rechten voor de bewerking verkre
gen had, heeft hij laten weten dat
hij van tevoren niets wilde zeggen.
Ook over het script vertelde hij nog
niets. Pas toen de uitzendband er
lag, was de schrijver bereid een
oordeel te geven. Marlies Cordia:
"We vonden het reuze eng zijn me
ning te horen. Maar hij bleek uiter
mate tevreden. Het oordeel is dus
nu aan de luisteraar".
Brochure
Voor geïnteresseerde scholieren
of docenten is over 'De droomko
ningin' een brochure verschenen
naar aanleiding van het hoorspel.
Ook kan er bij de TROS een band
opname van het hoorspel besteld
worden die voor educatieve doel
einden gebruikt kan worden. Joop
de Vries: „Zo dienen we niet alleen
het belang van de luisteraar die
graag een hoorspel hoort, maar
werken we ook aan wat meer pu
blieke belangstelling voor litera
tuur in de hoop dat die werkwijze
aanslaat".
Zondag, Hilversum 4, 22.00 uur.
Omroepen bestuderen plan
DEN HAAG (GPD) - De grote om
roeporganisaties, met uitzondering
van de NOS, gaan de mogelijkheid
bekijken om dagelyks een kunst-
journaal op de televisie te brengen.
De bedoeling is dat het 10 minuten
durende kunstjournaal, dat op een
vast tijdstip en op een vast net
wordt uitgezonden, aandacht be
steedt aan allerlei vormen van 'niet
elitaire' kunst.
Het kunstjournaal is een initia
tief van KRO-programmamaker
Theo Stokkink (voormalig presen
tator van de inmiddels opgeheven
NOS-kunstrubriek Omnibus) en
oud-perschef van het Holland Fes
tival Gerard Jongerius (thans voor
lichter PPR-fractie in de Tweede
Kamer). Er is een stichting 'Kunst
en Televisie' in het leven geroepen,
waarvan Jan Knopper, directeur
van de Haarlemse schouwburg en
daarvoor hoofd directie kunsten
van het ministerie van WVC, voor
zitter is.
Er zijn twee proefprogramma's
van de 'kunstkrant op tv' gereed,
die thans bij de geinteresseerde
omroepen (TROS, Veronica,
AVRO. VARA. NCRV en KRO) lig
gen om bekeken te worden. Het
concept is van de stichting, maar
als de omroeporganisaties eenmaal
beslist hebben om een cultureel
journaal op het scherm te brengen
dan zullen zij zelf de inhoud en de
vorm moeten bepalen.
Maria Magdalena-
Sandra
Only Love-Nana Moes-
kouri
Alive and kicking-Sim-
ple Minds
Slave to the rhythm-Gra
ce Jones
Dress you up-Madonna
Take on me-Aha
Ticket to the Tropics-Ge
rard Joling
The power of love-Jenni
fer Rush
Sunday bloody Sunday
U2
11 (17)
12 (12)
13 (13)
14 (14)
15 (29)
16 (21)
17 (22)
18 (36)
Road to nowhere-Tal
king Heads
Holiday-Madonna
Only the rain-Dolly Dots
The sweetest taboo-Sade
Nikita-Elton John
If I was-Midge Ure
Trapped-Colonel
Abrams
That's what friends are
for-Dionne Warwick and
Friends
Say I'm your number
one-Princess
Dancing in the street-
David Bowie/Mick Jag-
ger
Sisters are doin it-Eu-
rythmics/Aretha
Franklin
I'll be good-Rene and An
gela
Al jouw woorden-Andre
Hazes
Zolang je bij me bent
Benny Neyman
I got you babe-UB 40 and
Chrissie Hynde
Election Day Arcadia
St Elmo's fire-John Pa
Say you say me-Lionel
Richie
Glow-Rick James
Manolito-George Baker
.Selection
31 (28) Dancing on a string-Ti
me Bandits
32 Don't break my heart-
UB 40
33 Something about you-Le-
vel 42
34 It's only love-Bryan
Adams/Tina Turner
35 (23) Close to me-The Cure
36 (25) Into the groove-Madon
38 (30) Oh Sheila-Ready for the
World
39 (18) Love is the seventh wave
Sting
40 (39) You're the inspiration
New Jersey Mass Choir
(Stichting Ned. Top 40)
19 8)
20 7)
21 (27)
22 (33)
23 (38)
24 (34)
25 (11)
26
27 (19)
28
AMSTERDAM - De Bvpop, een vo
rig jaar opgerichte beroepsvereni
ging voor popmuzikanten, heeft
een prijs voor Nederlandse pop
muziek ingesteld: de Bvpop-prijs.
De prijs moet de waardering voor
muziek van eigen bodem vergro
ten. Een jury van journalisten en
muzikanten heeft Nederlandse
muziek beoordeeld op authentici
teit, muzikale kwaliteit en consis
tentie.
The Nits, Kiem en Mathilde San-
ting komen volgens de jury in aan
merking voor de prijs. Deze drie
krijgen van de Bvpop een oorkon
de. Op wie van de drie de uiteinde
lijke keuze valt, wordt maandag 25
november bekendgemaakt.
GOUDEN GANZENVEER - De
Koninklijke Nederlandse Uitge
versbond (KNUB), de vereniging
van boekenuitgevers, heeft haar
culturele prijs toegekend aan No
belprijswinnaar prof.dr. J. Tinber
gen, voormalig hoogleraar econo
mie te Rotterdam. De prijs, de
Gouden Ganzeveer. is hem toege
kend voor zijn bijdrage aan de Ne
derlandse cultuur en de versprei
ding daarvan.
De prijs wordt prof. Tinbergen
(82) uitgereikt tijdens de openbare
jaarvergadering van de KNUB op
17 december in het Vredespaleis in
Den Haag.
f Dolly Dots: er in, Daniël Sahuleka: er uit.
LEIDEN - De vijfde uitgave van
de Nederlandse Popencyclope
die is uit. De vijfde poging om
het vergankelijke van de popmu
ziek alfabetisch vast te leggen.
Een noodgedwongen trendge
voelige momentopname, die ech
ter nog steeds begint met Abba
en eindigt met ZZ Top.
Daartussen is wel een en ander
veranderd. Honderdvijftig nieu
we onderwerpen worden aange
kondigd. Daaronder vanzelfspre
kend veel op de gitaar gerichte
bands, waarvan de helft hoogst
waarschijnlijk de zesde editie
niet zal halen. 'Garage Rock'
heeft een apart hoekje gekregen
waarin zeer uiteenlopende groot
heden als The Legendary Star
dust Cowboy en Guadalcanal
Diary verenigd zijn. Ook de ru
brieken 'New Wave' en 'Neder
pop' zijn afvalbakken; de namen
worden opgedreund als in een
ouderwetse geschiedenisles.
Honderdvijftig nieuwe vermel-
(foto GPD/ANP)
dingen, en slechts acht pagina's
dikker: dan moeten er ook groe
pen verdwenen zijn. Om de proef
op de som te nemen heb ik de
letters 'D' en 'E' geturfd.
Er uit: Daniël Sahuleka, Char
lie Daniels, Defunkt, Rick Der
ringer, Diesel, Discharge, Disco,
Dommelvolk. Andreas Dorau,
Nick Drake, Sheena Easton, Al
ton Ellis. Joe Ely, The Exploited.
Eyeless in Gaza.
Er in: Dans disco, Danielle
Dax, Howard Devoto, Dokken,
Dolly Dots, The Dream Syndica
te, The Dutch, Eek A Mouse, Ein-
sturzende Neubauten, Sheila E.
Etoile de Dakar en Everything
but the Girl.
Er is wel een en ander veran
derd in twee jaar popmuziek.
Wat helaas is gebleven: het vaak
overspannen taalgebruik in de
beschrijvingen van personen en
groepen. Het wemelt van de su
perlatieven en de levende en do
de legenden. Waarbij de schrij
vers gemakshalve vergeten dat
ze die legenden eerst zelf in het
leven hébben geroepen.
De Popencyclopedie heeft een
naam op te houden als het gaat
om foeilelijke omslagen. De vijf
de aflevering is daarop geen uit
zondering. Fotootjes op postze
gelformaat in lelijke kleuren en
een soort vuurwerk daar tussen
door. Ging het hier om een plaat,
dan zou het vast en zeker een 'Al
le dertien goed' of 'Zomerhits uit
Holland' zijn.
Genoeg kritiek. De Popency
clopedie is een mooi staaltje
monnikenwerk, waarmee ieder
een die op wat voor manier dan
ook met popmuziek bezig is, zijn
voordel kan doen. De opmaak is
overzichtelijker dan die van de
vorige aflevering, de keuze van
de foto's is goed en soms verras
send (Status Quo) en de verkla
rende woordenlijst aan het begin
is werkelijk zinvol."
Altijd leuk om te kijken of je
groepen weet te bedenken die in
de enqyclopedie over het hoofd
worden gezien. Vergeefs neb ik
gezocht naar: Dalbello, Swans
Way, Tex and the Horseheads en
Red Guitars.
'Volledig geactualiseerd', be
looft het omslag. Wat heet: met
de bespreking van de nieuwe
plaat van Ivy Green is deze ency
clopedie Muziekkrant Oor te snel
af.
ARIEJAN KORTEWEG
Oor's eerste Nederlandse Popency
clopedie, vijfde editie. Uitgever: An-
noventura. Prijs: 44,50 gulden.
Zangeres ImcaMarinaheeft e
dolle pret en in aanwezigheid v
i boekje geschreven met als titel 'Gedachten hebben krachtenHet werd met veel
Dolf Brouwers gistermiddag in een café in Muiden gepresenteerd. (foto anp»
