Vanaf de kansel klonken waarschuwingen.
Alphen toeristisch mekka
als geld op tafel komt
Sanering bodemvervuiling Dorpsstraat pas in 1988
CNV-afdeling herdenkt vandaag 100 jaar vakbeweging in Katwijk
Historische tram te zien tijdens
open huis van Tramweg-Stichting
VRIJDAG 8 NOVEMBER 1985
PAGINA 19
De 'Budapester' bij de halte adn de Korevaarstraat in Leiden. Begin
voorgoed uit de stad.
i de jaren zestig verdween de tram
VOORBURG - De Werk
groep Voorburg van de
Tramweg-Stichting houdt
zaterdag open huis in de
Romney-loods op het Star-
lift-terrein aan de Westvliet-
wég in Voorburg. Tussen
13.00 en 17.00 uur kunnen
bezoekers in de loods het
door de werkgroep geres
taureerde tramrijtuig B412,
de zogenaamde 'Budapes
ter', bekijken.
De Budapester is het enige tramrij
tuig van de NZH dat is gered van
de slopershamer. De overige rijtui
gen werden gesloopt, nadat in het
begin van de jaren zestig de laatste
tramlijnen in deze regio werden
opgeheven. Het rijtuig - de zoge
naamde blauwe tram - heeft van
1924 tot 1960 dienst gedaan op de
lijnen Den Haag-Voorschoten-Lei-
den en Leiden-Katwijk/Noordwijk.
Bijna negen jaar heeft de werk
groep aan het historische tramrij
tuig gewerkt. In 1976 werd het rij
tuig als wrak de loods aan de West-
vlietweg in Voorburg binnengere
den. Nu ziet het voertuig er weer
uit, zoals het in 1924 de fabriek in
de Hongaarse hoofdstad Budapest
•verliet. Op dit moment wordt de
laatste hand gelegd aan enkele
kleinigheden en krijgt de tram nog
een laatste (blauwe) schilderbeurt.
Nog voor het einde van 1985 zal
het rijtuig de bekende loods op het
Starlift-terrein verlaten om naar
Haarlem te worden overgebracht.
Daar gaat de tram het middelpunt
vormen van een NZH-museum.
Die ruimte wordt verwarmd en be
waakt en ook daar kan door de
'tramhobbyisten' onderhoud aan
het rijtuig worden gepleegd. De
opening van het museum in Haar
lem wordt in april van volgend jaar
verwacht.
Enige leden van de werkgroep
uit Haarlem en omgeving zullen
zich met het onderhoud van de
B412 belasten. De overigen zijn ze
ker niet uitgekeken op het restau
reren van trams. Het nieuwe pro-
jekt is al gekozen: een tram uit 1911
met houten opbouw en rieten ban
ken. Dat is heel wat anders dan de
stalen en geklonken 'Budapester'.
Ruimte
Een probleem voor de werk
groep is echter de ruimte. Het hui
dige terrein van Starlift krijgt een
andere bestemming, zodat naar
een andere ruimte moet worden
gekeken. Die is echter nog niet ge
vonden.
Zaterdag zijn alle leden van de
werkgroep in de loods aanwezig
om tekst en uitleg te geven over
hun werkzaamheden in de afgelo
pen jaren.
Daarnaast is ook een informatie
stand van de Tramweg-Stichting
ingericht. In die stand is uitvoerige
documentatie te koop over het his
torische verleden van de tram in
deze regio. Borden wijzen bezoe
kers de weg vanaf de Westvlietweg
schuin tegenover de Kerkbrug in
Voorburg. Er is ruimschoots de ge
legenheid om te parkeren.
ALPHEN AAN DEN RIJN - Al
leen met forse financiële bijdragen
van rijk en/of provincie zal Alphen
erin slagen in Midden-Holland het
'toeristisch zwaartepunt', met het
Zegerslootgebied als middelpunt,
te worden. Voor de voorzieningen
die de gemeente noodzakelijk acht
om in elk geval de laatst opgevatte
plannen (gezinscamping, grotere
natuurcamping, camping voor Ne
derlandse Caravanclub en gebou
wen voor het besloten en het open
bare golfcomplex) mogelijk te ma
ken, is een bedrag van bijna drie
miljoen gulden nodig. De komst
van drie trekkershutten, het laten
vervaardigen van promotiemate
riaal over de toeristische en recrea
tieve mogelijkheden van Alphen
en omgeving en een startsubsidie
voor de exploitant van de gezins
camping, vergen voorts een bedrag
van ruim 900.000 gulden.
Een en ander is te lezen in het
toeristisch ontwikkelingsplan
de gemeente, vervaardigd als
vulling op een onlangs verschenen
provinciale studie (TROP-plan)
over de toeristische ontwikkeling
van Zuid-Holland. Alphen is met
een op haarzelf toegesneden versie
gekomen omdat zij zichzelf in dat
provinciale plan te weinig kan te
rugvinden.
Mits voldoende financieel onder
steund, kan Alphen toeristisch ze
ker groot worden, concludeert de
gemeente uit haar eigen plan. Niets
staat de verdere ontwikkeling van
Zegersloot in de weg als er geld
komt voor de aanleg van een riole
ringssysteem waarop onder meer
de campings en de gebouwen van
de besloten en de openbare golf-
complexen kunnen worden aange
sloten en voor de aanleg van een
fietspadgedeelte in het gebied ten
noorden van de Zegerbaan om de
verschillende delen in dat gebied
voor fietsers onderling bereikbaar
te maken. Als er dan ook nog 'geld
op tafel wordt gelegd voor promo
tiemateriaal, bewegwijzering en
om de gezinscamping van de
grond te tillen, is Alphen dik tevre
den.
Financiële steun van rijk of pro
vincie is, vindt de gemeente, ge
heel op zijn plaats. Alphen immers
Het waterwingebied aan de Hoorn, dat aan de oostkant aan Avifauna grenst, zou te zijner tijd bij het
vogelpark getrokken kunnen worden. Zoals bekend moet Alphen over enige jaren de winning van drinkwater
aldaar stoppen.
is door het rijk als toeristisch aan
dachtsgebied aangewezen, heeft al
29,5 miljoen in Zegersloot gestopt
en is bovenal zelf bijna blut. Daar
komt bij dat Zegersloot een boven
regionale en hier en daar nationale
functie heeft. Het is niet meer dan
redelijk dat hogere overheden diep
in de beurs tasten teneinde Alphen
en omgeving toeristisch verder te
ontwikkelen, stelt de gemeente
derhalve. Temeer omdat op die
manier tevens de recreatieve leem
te tussen de Utrechtse heuvelrug
en de kust wordt opgevuld. En met
een in Chinese stijl opgetrokken
restaurant aan de plas en wellicht
straks ook de Nationale Beelden
route, kan het volgens de gemeen
te in Alphen niet meer stuk.
Hoewel Zegersloot in het plan
centraal staat, vlakt de gemeente
de importantie van Avifauna niet
uit. Het vogelpark trekt nog immer
vele binnen- en buitenlandse be
zoekers en is voor de gemeente
derhalve van grote waarde. Het
park zou zelfs nog aan uitbreiding
kunnen doen, oppert de gemeente,
en wel richting nabijgelegen water-
(foto Nico Kroon)
Zeeuws voorbeeld, een interge
meentelijke samenwerking op zo
wel bestuurlijk als VW-niveau on
tstaat.
Om voor elkaar te krijgen dat Ze
gersloot ook bij uitstek geschikt
wordt voor doe-vakanties, staat het
volgens de nota buiten kijf dat het
aantal voorzieningen dat dat moge-
de toeristische waarde lijk maakt, moet worden uitge
breid. Initiatieven in die richting
zijn er al: een gezinscamping en
een camping van de Nederlandse
Caravanclub komen er 'sowieso.
Volgens de gemeente moet er ech
ter ook een hotel, bij voorbeeld
langs de Zegerbaan, komen terwijl
het voorts wenselijk wordt geacht
dat er in de gemeente een of meer
dere pensions en logeerboerderij-
en hun deuren openen en er ka
mers kunnen worden gehuurd.
Voor fietsers op doortocht die
Zegersloot aandoen, wil de ge
meente voorlopig drie trekkershut
ten bouwen. In deze uiterst sobere
uitgevoerde blokhutten met het
hoogstnoodzakelijke aan meubi
lair, kunnen fietsers zich een nacht
te ruste leggen.
wingebied. Na een wijziging van
het bestemmingsplan kan het vo
gelpark die 6 hectare grond bij zijn
bezit trekken en derhalve in de toe
komst 17 hectare beslaan.
Hutten
Ook aan
van het haar omringende gebied
gaat de gemeente niet voorbij, zo
blijkt uit het plan. Nadrukkelijk
wordt gewezen op het zeer nabij
gelegen Zuidhollands plassenge-
bied. Dat vormt samen met Zeger
sloot een aaneensluitend 6000 hec
tare groot toeristisch walhalla dat
tal van recreatieve mogelijkheden
biedt. Uit dat gebied is evenwel
nooit gehaald wat erin zat, stelt Al
phen. Deels is dat te wijten aan het
chronisch gebrek aan voldoende
verblijfsaccommodaties en aan be
langstelling van de zijde van het
rijk en de provincie, deels omdat er
nooit sprake is geweest van vol
doende gezamenlijke promotie. Al
phen zou daarom graag zien dat
voor dat grote gebied, naar Fries en
KATWIJK - De eerste christelijke vakorganisaties heb
ben het in Katwijk niet makkelijk gehad. Ze kregen
niet alleen te maken met tegenstand van de werkge
vers, ook vanaf de kansel werd gewaarschuwd tegen de
plannen om de belangen van arbeiders door een bond
te laten behartigen. De christelijke vissersvereniging
Vrede voor Recht werd in 1914 door een gereformeerde
predikant zelfs getypeerd als 'een duivel op fluwelen
pantoffels'.
Een christelijke vakorganisatie
was in de ogen van deze predi
kant gevaarlijker dan. een vol
bloed socialistische. Dat ongelo
vigen opstonden tegen degenen
die over hen gesteld waren was
immers nog tot daar aan toe.
Maar het christelijk volksdeel
moest beter weten.
De gereformeerde herder en le
raar die deze ongezouten taal tot
het kerkvolk sprak, probeerde
het 'kwaad' te keren dat voort
vloeide uit de grote trawlersta
king in IJmuiden. Een staking
die vaak wordt genoemd als de
eerste aanzet tot de oprichting
van vissersvakverenigingen in
Katwijk, en die indirect ook voor
arbeiders in andere bedrijfstak
ken aanleiding was zich te orga-
Tot dan toe hadden de predi
kanten en werkgevers weinig
problemen gehad met de arbei
dersorganisaties in de kust
plaats. De verenigingen die er
waren legden zich sinds 1884
vooral toe op de vorming van
fondsen, waaruit bijvoorbeeld
bij ziekte een uitkering kon wor
den gekregen.
Jubileum
Wel geldt 1884 nog steeds als
het jaar waarin de eerste Kat-
wijkse vakorganisaties gestalte
hebben gekregen. Voor histori
cus Jaap Plokkér is dit ruim hon
derd jaar na dato aanleiding ge
weest om de geschiedenis van de
Katwijkse arbeidersbeweging te
boek te stellen. Onder meer aan
de hand van oude jaargangen
van het Leidsch Dagblad, ge-
door
Dick van der Plas
sprekl^en met oud-leden en notu
len van vergaderingen is zijn his
torisch overzicht tot stand geko-
Het verhaal van Plokker is te
rug te vinden in de uitgave 'Een
herleefd verleden',, een geschie
denis van 100 jaar vakbeweging
in Katwijk. Een boekwerkje dat
is uitgegeven door de CNV-afde-
ling Katwijk, ter gelegenheid van
een drietal jubilea. De afdeling
herdenkt deze maand niet alleen
het 100-jarig bestaan van de Kat
wijkse arbeidersorganisaties,
maar ook het 75-jarig bëstaan
van het CNV en het 65-jarig jubi
leum van de afdeling Katwijk.
"Dat had al een jaar eerder
moeten gebeuren", bekent voor
zitter Joh. van der Plas, "maar
omdat we rond deze tijd toch on
ze driejaarlijkse contact- en pro-
paganda-avond houden is de vie
ring uitgesteld".
De jubilea van de vakbond
worden november gevierd in Tri
podia, waarbij ook het eerste ex
emplaar van het jubileumboekje
officieel zal worden gepresen
teerd.
Notabelen
Als het officiële begin van 100
jaar vakorganisatie in Katwijk
wordt in het jubileumboekje de
datum 3 maart 1884 genomen,
toen de Christelijke Werklieden
vereniging Eendracht werd op
gericht. Net als later opgerichte
verenigingen als Draagt Elkan
De angst voor ontslag weerhield arbeiders er vaak van zich aan te sluiten bij een vakbond. Dat was
bijvoorbeeld in 1918 het geval bij de oprichting van de kuipersvakvereniging. Na moeizaam overleg met
de werkgever werd een compromis bereikt: de bond mocht wel worden opgericht, maar dan met het hoofd
van de christelijke school als voorzitter. (foto Katwijks
ders Lasten en Wees Getrouw
was het doel van deze organisatie
vooral het ondersteunen van de
leden, financieel maar ook
geestelijk. De vereniging Een
dracht beheerde bijvoorbeeld
niet alleen een ziekenfonds maar
ook lange tijd een bibliotheek.
Aan belangenbehartiging werd
weinig gedaan, vooral ook omdat
er nogal wat werkgevers in deze
verenigingen aan de touwtjes
trokken. Ook door de kerk werd
er streng op toegezien dat de ar
beiders zich niet gingen bezig
houden met het echte vakbonds
werk.
vloed geweest voor de vakbewe
ging, omdat ze de eigenwaarde
van de arbeiders verhoogden. De
aanwezigheid van notabelen, do
minees en pastoors werd vaak
als positief ervaren, schrijft de
historicus, omdat de arbeidersor
ganisatie daardoor een zekere
status kreeg.
Echte vakverenigingen kwa
men er echter pas in de periode
tussen 1913 en 1920. De staking
in IJmuiden was in Katwijk van
grote invloed op het ontstaan
van de vissersvakverenigingen
Volharding en Vrede door Recht.
De eerste organisatie, een 'neu
trale', ging al snel ter ziele, maar
de christelijke tegenhanger Vre
de door Recht kreeg in de kust
plaats vaste voet aan de grond.
De organisatie fuseerde in het
oprichtingsjaar met de landelijk
opererende Christelijke Noord
zeevissers, die toen al 800 leden
telde.
Loonactie
De eerste geschoolde arbeiders
die zich in Katwijk organiseer
den, waren de timmerlieden, la
ter gevolgd door de metselaars.
Beide groepen konden zich in
1917 verenigen in de Nederland
se Christelijke Bouwarbeiders-
bond waarvan op 13 november
een Katwijkse afdeling werd op
gericht. Een strijdbare afdeling,
zo blijkt uit het jubileumboek,
want de vereniging deinsde er
niet voor terug om al vrij snel na
de oprichting de eerste loonactie
te voeren. Voor timmerlieden,
metselaars en schilders werd een
loon geëist van 32 cent per uur.
Lang niet altijd werd direct zo
hoog van de toren geblazen. Bij
de oprichting van een vakorgani
satie schrokken de werknemers
nog wel eens terug voor druk van
bovenaf. Dat was bijvoorbeeld
het geval bij de oprichting van de
kuipersvakvereniging. De angst
voor het ontslag waarmee door
de werkgever was gedreigd,
weerhield veel arbeiders er in
eerste instantie van tot de bond
toe te treden. Lange gesprekken
en bemiddeling van derden wa
ren vaak nodig om de mensen
over de streep te trekken.
Zodra er enkele schapen over
de dam waren volgden er echter
meer, en in de periode tot 1920
zouden in vrijwel alle belangrij
ke bedrijfstakken afdelingen van
centrale bonden worden opge
richt. Een belangrijke rol werd
daarbij gespeeld door vakbonds
activisten van buiten Katwijk.
Het ontstaan van een aantal
verschillende vakverenigingen
leidde in februari 1918 tot de op
richting van een georganiseerd
overleg op bestuursniveau, de
Christelijke Besturenbond. De
eerste activiteiten van deze voor
loper van het CNV bestonden
vooral uit propaganda voor de
christelijke vakbeweging onder
de arbeiders en het streven naar
goede contacten met de gemeen
telijke overheid en de dorpsnota
belen.
Afscheidstoernee
In het jubileumboek 'Een her
leefd verleden' geeft J.D. van
Delft, de tweede voorzitter van
de CNV-afdeling, een overzicht
van de belangrijkste gebeurte
nissen uit de geschiedenis van de
besturenbond vanaf 1918.
Daaruit blijkt dat de hete vu
ren waarvoor de vakbeweging
rond de eeuwwisseling in Kat
wijk stond, na 1920 voor een
groot deel waren geblust. De
christelijke vakbeweging kreeg
de kans zich diep in de Katwijk
se samenleving te wortelen en
zou uitgroeien tot een sterke or
ganisatie met momenteel rond
de 2000 leden.
"Een stabiel ledental", vertelt
voorzitter Joh. van der Plas,
"waarbij het voor ons als bond
wel een enorme uitdaging is om
dit aantal vast te houden". De
contacten met de leden nemen
op plaatselijke niveau af. Niet al
leen omdat het echte vakbonds
werk tegenwoordig vooral door
professionele bestuurders wordt
verricht, maar onder meer ook
door de toenemende automatise
ring. "Eem heel simpel voor
beeld daarvan is dat de leden
vroeger elke week hun contribu
tie persoonlijk kwamen betalen,
en nu gaat dat over de giro", al
dus tweede voorzitter Van Delft.
Het contact met de leden
wordt nu onderhouden door de
maandelijkse spreekuren die zijn
ingesteld, het geregeld uitschrij
ven van vergaderingen voor de
verschillende aangesloten bon
den en eens in de twee of drie
jaar grote contactavonden waar
op alle CNV-leden welkom zijn
van wat tegenwoordig de afde
ling Katwijk/Valkenburg is.
Het programma van de bijeen
komst van vanavond heeft een
feestelijk tintje. Niet alleen door
de viering van de drie jubilea,
maar ook door de komst van de
landelijke CNV-voorzitter Harm
van der Meulen. Hij is in verband
met zijn naderende pensionering
momenteel op afscheidstoernee
langs de verschillende afdelin
gen. Verder staan nog op het pro
gramma de huldiging van een
dertigtal jubilarissen, die respec
tievelijk 25 en 40 jaar bij de bond
zijn aangesloten, en de vertoning
van de film 'Katwijk in stormge-
tij' van D. Kruyt.
Het jubileumboekje 'Een her
leefd verleden' is op deze avond
voor vijf gulden verkrijgbaar.
HAZERSWOUDE - Het sanerings
onderzoek naar de bodemveront
reiniging aan de Dorpsstraat in Ha-
zerswoude-dorp, uitgevoerd in op
dracht van de provincie, heeft aan
getoond dat het grondwater onder
het terrein van firma Van der Niet
tot op een diepte van dertien meter
is vervuild. Het gaat vooral om het
moeilijk afbreekbare gif benzeen,
dat voorkomt in de paar honderd
liter benzine die is aangetroffen.
De ergste vervuiling is niet zoals
verwacht aangetroffen rond de
voor eigen gebruik geplaatste ben
zinetank, maar vooral bij het direct
aan de Dorpsstraat gelegen vul-
punt van de tank. Het gaat volgens
het betreffende rapport om een be
perkte lokatie. Het in de grond aan
Aansprakelijldieid Hazerswouds bedrijf onzeker
wezige veen heeft er v
dat de op het oppervlaktewater
drijvende stoffen zich maar be
perkt hebben kunnen verspreiden.
Toch is de vervuiling dusdanig dat
die moet worden verwijderd.
De volgende stap die nu moet
worden ondernomen is een onder
zoek naar de juiste methode om
het grondwater te zuiveren. In eer
ste instantie wordt niet gedacht
aan afgraving van de vervuilde
grond. Het naar boven halen van
het water met pompinstallaties om
het vervolgens te kunnen reinigen,
lijkt in dit geval een meer voor de
hand liggende methode.
De kosten voor dit vier jaar du
rende project komen in eerste in
stantie voor rekening van rijk en
gemeente. De gemeente moet per
verontreinigde lokatie een bedrag
van vijf gulden per inwoner beta
len, vermeerderd met tien procent
van de overige kosten. Voor Ha-
zerswoude betekent dat in ieder
geval een bedrag van zo'n 55.000
gulden. Volgens een voorzichtige
raming zal het de gemeente uitein
delijk ongeveer 80.000 gulden gaan
kosten. Dit is afhankelijk van het
procédé, dat wordt gevolgd.
Werkelijke sanering van de
grond aan de Dorpsstraat staat bij
de provincie, die met de uitvoering
is belast, pas voor 1988 op het pro
gramma. Of de firma Van der Niet
aansprakelijk wordt gesteld voor
de kosten is nog de vraag. Nu is
gebleken dat de hoogste
tratie is aangetroffen rond het vul-
punt en niet bij de benzinetank van
het bedrijf in verwarmingsappara
tuur is het voor rijk en gemeentre
aanzienlijk moeilijker geworden
om Van der Niet verantwoordelijk
te stellen.
