'Eenheid in het bondgenootschap staat voorop' Zendingsplan voor Afrika van de ziel' De zachte lo-aehten hebben De Waarheid en CPN overwonnen Interview Minister Hans van den Broek: Opinie VRIJDAG 8 NOVEMBER 1985 DEN HAAG - Gedecideerd: „Het is nu aan Moskou om aan te geven hoe het gesprek met ons verder zal moeten. Wij willen het voortzetten. Maar Moskou moet wel besef fen dat sinds 1 november de situatie met de kruisraketten is veranderd. Wij doen geen eenzijdige stappen meer, we handelen nu in overleg met de bondgenoten. En hoe de nadere contacten met Moskou ook zullen uitpakken, verder uitstel van de besluitvorming over de plaatsing is wat mij betreft uitgesloten. We hebben de bond genoten al lang genoeg laten wachten". Hans van den Broek (48) is mi nister van buitenlandse zaken. WD-leider Nijpels loopt met hem weg. Maar Sowjet-leider Gorbatsjov heeft zijn portret on getwijfeld niet boven de schoor steenmantel hangen. Zijn CDA beloonde bijna vier jaar ploete ren voor Neerlands loyaliteit aan de NAVO met een vierde plaats op de kandidatenlijst voor de verkiezingen van volgend jaar. Van den Broek, ontspannen in zijn hypermoderne werkkamer in de al even 'trendy' nieuwbouw van BZ, heeft, een week na 1 no vember, een duidelijke bood schap. Bondig, en niet door hem zo geformuleerd: het moet nu af gelopen zijn met de solo-partijen. Nederland mag meezingen in het bondgenootschappelijke koor, harmonie bepaalt de toon, disso nanten zijn verstorven. door Hans Geleijnse en Peter van Nuijsenburg In de woorden van de be windsman: „Bij het bepalen van onze positie moeten we niet voorbijgaan aan de situatie in het eigen land, aan de opvattingen die daar leven. Ik vind wel dat, waar het gaat om wapenbeheer sing, dit in de allereerste plaats moet uitmonden in overeenkom sten tussen de Sowjet-Unie en de Verenigde Staten". „Daarom moet de bondgenoot schappelijke eenheid voorop staan. We moeten de Sowjet- Unie geen kans geven een wig te drijven tussen de VS en West- Europa of tussen de Europese bondgenoten onderling. Het kruisraketbesluit moet nu loyaal worden uitgevoerd". Gebeden Dat betekent geenszins, voegt hij er direct aan toe, dat Neder lands eigen rol in de wapenbe heersing is uitgespeeld. „Die moet zich primair richten op het gemeenschappelijk formuleren van voorstellen die vervolgens in Genève op tafel kunnen komen. Dat betekent niet, dat het beeld moet ontstaan: Nederland doet wat de Verenigde Staten wil. Ik vind dat een verkeerde voorstel ling van zaken". Volgens Van den Broek was de afgelopen weken eerder sprake van het omgekeerde. „Men was meer geneigd de signalen uit de Sowjet-Unie het voordeel van de twijfel te gunnen dan die uit de VS. Die kant moeten we niet op". Die opmerking lijkt niet alleen gericht aan het ajires van de op positie. Premier Lubbers heeft immers tot het laatst toe „gebe den" om een positieve bood schap uit Moskou. Van den Broek: „Je moet voorzichtig zijn. Je moet er rekening mee houden dat er wellicht beweging in het Russische standpunt zit, maar ook dat het de bedoeling kan zijn het Nederlandse besluit te door kruisen". „We hebben één week vóór 1 november de Sowjets meege deeld dat we een besluit tot plaatsing zouden nemen. Het was ons duidelijk geworden, dat Moskou niet tegemoet wilde ko men aan de voorwaarde uit ons besluit: 378 of minder SS-20 ra ketten. De mededeling van Gor batsjov in Parijs, 243 SS-20 raket ten in de Europese zone van de Sowjet-Unie, (ook weergegeven in de briefwisseling met Lub bers; red.) was het maximum haalbare". Van den Broek legt nadrukke lijk verband tussen het Neder landse plan en het offensief van de Sowjets richting Den Haag, uitmondend in een invitatie op 31 oktober aan Lubbers om naar Moskou te komen, met het 'ver zoek' de besluitvorming op te schorten. Hij wenst niet zo ver te gaan om, nu een tweede invitatie nog niet is verstuurd, dit te be stempelen als 'ontmaskering' van een propagar.da-offensief. •Niettemin: „Het was mij vol strekt duidelijk dat Moskou plaatsing in Nederland graag wil de voorkomen. Het ging de Sow jets niet om 48 kruisraketten minder in Europa. Het zou naïef zijn dat aspect niet mee te we gen". Van Mierlo Een hoogtepunt in die hecti sche week vóór 1 november bleek achteraf het door Den Uyl gevraagde Kamerdebat over de briefwisseling met Gorbatsjov. In de wandelgangen was de toe komstige D'66-lijsttrekker en 'adviseur' van premier Lubbers, Hans van Mierlo, prominent aan wezig. Van Mierlo suggereerde de regeringsleider de notawisse ling met de VS (het 'kruisraket- verdrag'; red.) uit te stellen en spoorslags naar Moskou af te rei zen. Van den Broek wist niets van een 'top' Van Mierlo-Lubbers, die tot een nieuwe, door hem niet gewenste, uitstelmanoeuvre had kunnen leiden. Het is een pu bliek geheim, ook al bewaart Van den Broek daarover zelf het stilzwijgen, dat de ministeriële irritatie over hét gemarchandeer •van Lubbers grote hoogten be reikte. Een week na het besluit is die boosheid kennelijk wat gezakt. Van deri Broek: „Mij was niets bekend van dat gesprek met Van Mierlo. Ik weet echter van de premier, dat hij echt niet buiten mij om beleidsimpulsen gaat ge ven die indruisen tegen onze ge meenschappelijke opstelling. Ik heb geen enkele aanwijzing dat er sprake is van het tegendeel". Het is duidelijk: Van den Broek wil geen misverstand la ten bestaan over zijn oordeel over de laatste Sowjet-bewegin- gen. Dat geldt ook voor de gevol gen voor de binnenlandse poli tiek van het plaatsingsbesluit. PvdA-leider Den Uyl heeft ver klaard dat hij met de VS wil her onderhandelen over beëindiging van het verdrag, wanneer zijn partij in de regering komt. Met die wens is Den Uyl bij Van den Broek aan het verkeerde adres. „Heronderhandelen kan alleen, Wanneer er een overeenkomst tussen de Sowjet-Unie en de Ver enigde Staten is bereikt. Dan zou volgens onze overeenkomst met de Verenigde Staten gesproken moeten worden over de vermin dering van het aantal raketten hier. Onder de huidige omstan digheden: nee. Ik zou dat zien als een diepe inbreuk op onze ge loofwaardigheid". 'Improduktief Van den Broek voelt zich niet geroepen de sociaal-deomocra- ten ook maar een millimeter ruimte te geven. De opstelling van de PvdA in het raketten- vraagstuk noemt hij 'buiteng- woon improduktief. Hij verwijt de grootste oppositiepartij er een 'capitulatiestrategie' op na te houden. „Dat klinkt misschien wel wat hard, maar ik herinner er wel aan dat de PvdA plaatsing onder alle omstandigheden af wijst, ook als dat een gevolg zou zijn van een akkoord tussen Mos kou en Washington. Dan heb je toch geen enkele invloed op wa penvermindering meer". „Diezelfde tweeslachtige hou ding zie je ook bij het volkspeti tionnement. De regering moet gevolg geven aan afwijzing door de ondertekenaars, maar als een meerderheid zich vóór plaatsing zou uitspreken wil de PvdA geen aanvaarding van plaatsing toe zeggen. Ik vind dat hier de ge- loofswaardigheidsvraag aan de orde is. Met alle respect, ik mis bij de PvdA een begin van begrip voor de grenzen die de interna tionale werkelijkheid ons stelt en Nederland zich niet zonder schade blijvend eenzijdig kan isoleren. Dat kan de Neder landse veiligheidsbelangen en onze rol in het wapenbeheer- singsproces ernstig schaden". Van den Broek windt er geen doekjes om: de PvdA is in de eer ste plaats schuldig aan de ver deeldheid in de samenleving. Het verdeelde CDA dat zich ja renlang heeft onttrokken aan een besluit over plaatsing treft ken nelijk minderblaam. Het verwijt dat het kabinet niet naar de 'sa menleving' heeft geluisterd, wijst hij van de hand. Het blote feit dat het zolang heeft geduurd voordat de knoop werd doorgehakt, wijst er op dat rekening is gehouden met de binnenlandse politiek. Hij con stateert droog, dat er talloze de batten over het onderwerp zijn gevoerd. Er is geen sprake van een overvaltaktiek". Kerntaken Niettemin zijn nog niet alle nu cleaire kastanjes uit het vuur ge sleept. De slag om het eenzijdig afstoten van kerntaken is nog niet gestreden. Van den Broek verwacht niet dat de NAVO het' plan om de taken van de F-16 en de Orion te schrappen zal dwars bomen. ,,Ik verwaéht uit Brussel geen lof, maar een kritisch ant woord. De NAVO zal zich echter ongetwijfeld realiseren dat het schrappen van die twee taken ge compenseerd wordt met plaat sing van kruisraketten en ver sterking van de conventionele defensie. Ik heb daarom goede hoop dat ze ons pakket zullen respecteren". Van den Broek verwacht niet dat de top Reagan-Gorbatsjov uitsluitsel zal geven over de vraag of Nederland in 1988 daad werkelijk tot plaatsing overgaat. „We moeten waken voor over spannen verwachtingen. Ik ver wacht geen overeenkomst over de middellange-afstandswapens. Er zijn pas nieuwe voorstellen op tafel gelegd. Zoiets vergt een lan- ge voorbereiding. Wel mag je ho pen op nieuwe impulsen voor de onderhandelingen". Ook het laatste Amerikaanse voorstel, 140 lanceerinrichtingen voor kruisraketten en Pershing II, lijkt Nederland vooralsnog weinig soelaas te bieden. Het to tale NAVO-plaatsingsprogram- ma voorziet immers in 464 kruis raketten (116 lanceerinrichtin gen) en 108 Pershings 2 (108 lan ceerinrichtingen). De verminde ring van in totaal 224 naar 140 zal, zo mag worden verwacht, vooral bij de door Moskou gevreesde snelle Pershing II raket worden gezocht. Van den Broek: „De Russische angst voor de Pershing speelt in het Amerikaanse voorstel zeker een rol. Ik denk dat de Amerika nen bereid zijn daar rekening mee te houden. Maar ik zeg ook: je moet de discussie kunnen voe ren op basis van overeenstem ming over de categorieën wa pens die bij de onderhandelin gen moeten worden betrokken. Dat is een moeilijke zaak geble ken, ook bij de wapens voor de lange afstand. Er is wel vooruit gang geboekt, omdat Moskou op dit moment meer dan voorheen bereid is te kijken naar het aantal kernkoppen en niet alleen haar het aantal lanceerinrichtingen". Hij wil daarom enige kantteke ningen kwijt bij de 'fixatie' op wapenbeheersing. „Je moet de top ook benutten om het klimaat te verbeteren. De wapenwedloop is inderdaad benauwend. Be langrijker is de politieke rivali teit tussen twee verschillende ideologische systemen. Ik geloof ook niet dat die tegenstellingen volledig te overbruggen zijn. Waar het om gaat is om de span ningen die uit deze tegenstelling voortvloeien, te beheersen. En dat kun je alleen door het in standhouden van. de dialoog". "De hemel verhoede dat het ooit zover komt". Dat was de reactie van de Afrikaanse Raad van Kerken op het zendingsplan van dr. Donald McGavran van de theologische hogeschool te Pasa dena in Californië. In het augustus-nummer van de 'Zendingsnieuwsbrief van de Wereldraad van Kerken had McGavran het plan ontvouwd dat alle 'bijbelgetrouwe christe lijke gemeenten' in de Verenigde Staten een 'zendingskring' zou den vormen "om Christus te gaan verkondigen aan volken die nog niet van Hem hebben ge hoord". McGavran verwacht, dat op deze manier Afrika beneden de Sahara even christelijk kan worden gemaakt als de Verenig de Staten. De Afrikaanse Raad van Ker ken heeft op dit 'brutale voorstel' een krachtig nee laten horen. "Het getuigt van buitengewone zelfoverschatting, dat het ware christendom uitsluitend in Noord-Amerika zou worden aan getroffen", zegt de raad in een commentaar. Hij noemt het plan van de Amerikaan 'piraterij van de ziel', waarvan de inspiratie duidelijk buiten het christendom ligt. Uit de herhaaldelijk gebruikte termen 'bijbelgehoorzamend', 'bijbelgetrouw' en 'bijbelse christenen' leidt het bestuur van de Afrikaanse Raad van Kerken af, dat het hier niet zozeer gaat om verbreiding van Christus en Zijn blijde boodschap, maar om 'export van een bepaalde cul tuur'. "Die cultuur heeft niets van doen met de opgestane Heer, maar alles met 'kolonisatie van de menselijke geest door middel van de bijbel, en dat wereldwijd'. De 'stoottroepen van de zen ding', naar het fdee van McGa vran, kunnen maar beter in eigen land gaan ijveren, vinden de Afrikanen. "Zij kunnen dan lief de'brengen in eén door eenzame eenlingen gekenmerkte samen leving, waar vervreemding sche ring en inslag is". De Afrikaanse Raad van Ker ken klaagt zijn nood over het feit dat Afrika een invasie heeft te verwerken van "zogenaamde bij belse christenen, die terwille van de Amerikaanse god de baas wil len spelen over het geweten van mensen in andere samenlevin gen". Hij is ervan overtuigd, dat de Afrikaanse kerken hun weg in de eigen maatschappij alleen kun nen vinden als zij op eigen benen leren staan en zo een effectief deel onderdeel worden van de al gemene kerk. Nü zijn ze nog ge vangen in structuren die zendin gen - 'met grote onverantwoor delijkheid' - hebben opgelegd. De raad kwalificeert het Ameri kaanse plan als een produkt van dezelfde arrogantie. Vrouwenbesnijdenis. "Het is de hoogste tijd dat alle christe nen in Kenya gezamenlijk een kruistocht gaan ondernemen te gen de vrouwenbesnijdenis". Namens de Anglikaanse Kerk van het land heeft dominee Jo- tham Nyagah dit aloude gebruik in schrille bewoordingen nog eens aan de kaak gesteld. De wet heeft het gebruik weliswaar offi cieel verwijderd, maar het is nog nog wijd verbreid. Vooral in au gustus. als de schooljeugd vakantie heeft en niemand toe zicht kan uitoefenen, worden veel meisjes er het slachtoffer Volgens de anglicaanse predi kant zijn er zelfs christenen die onder het mom van 'traditiege trouw' toestaan, dat bij jonge vrouwen de clitoris wordt weg gehaald. "Hoe kunnen christe nen ooit anderen ten voorbeeld zijn, als zij zich overgeven aan zulke barbaarse praktijken?" Nyagah deelt mee, dat elk jaar honderden meisjes overlijden aan bloedverlies, "na besneden te zijn door een oude man met een bot mes". "Christenouders", zegt de ang licaan, moeten een deugdelijk christelijk fundament leggen voor de opvoeding van hun kin deren en hen niet overleveren aan het kwaad". School. Bijna de helft van de schoolcatecheten in het rooms- katholieke bisdom Rotterdam ziet het niet als zijn taak, het christelijk geloof over te dragen aan kinderen en hun te leren bid den. Zij hebhen een onderwijsvi sie die sterk gericht is op maat schappelijke solidariteit. Dat staat in een proefschrift (sociale wetenschappen), dat A. Claassen gisteren aan de Katho lieke Universiteit in Nijmegen verdedigde. Voor zijn onderzoek bij onderwijsgevenden van rooms-katholieke basisscholen naar de hedendaagse schoolcate chese bezocht Claassen 31 scho len in het Rotterdamse bisdom. Bij het geven van de catechese wil bijna een derde van de cate cheten geen rekening houden met de visie van de plaatselijke pastor en 60 procent met die van de bisschop. De meeste cateche ten lijken de kerkelijke inbreng alleen te waarderen als deze niet indruist tegen hun eigen benade ring. Claassen gaf zijn boek de ti tel 'Schipperen tussen school en kerk'. Hervormde Kerk: beroepen te Nijverdal F. van Slooten Sint Pancras; aangenomen naar Rui- nerwold (Dr.) kandidaat me vrouw J. Fabius te Mcddo, de be noeming tot geestelijk verzorger van het verpleeghuis 'Meerwei- de' te Rotterdam-IJsselmonde J. de Ruiter, hulpprediker te Cil- laarshoek; toegelaten tot de evangeliebediening A. C. Kooy- man. Den Haag, en A. Palland. DEN HAAG (GPD)- Zelfs de glim lach van Gorbatsjov kan geen soe laas meer bieden, de Communisti sche Partij Nederland dendert in sneltreinvaart op de afgrond af. Volgens de laatste opiniepeilingen staat de partij thans op één kamer zetel. Het volksdagblad voor heel links Nederland. De Waarheid, dreigt binnenkort ook te worden bijgezet in het persmuseum. En de kameraden van het orthodoxe Ver bond van Communisten in Neder land (VCN) zijn druk doende de laatste nagels in de doodskist te ha meren. Wie geeft er nog een kope ke voor een zieltogende partii? door Peter van Nuijsenburg Het valt op het eerste gezicht niet moeilijk het tijdstip te markeen waarop de tocht bergafwaarts defi nitief werd ingezet. In het eerste weekend van februari 1984 kwa men de CPN-ers in de Amsterdam se RAI bijeen voor wat de finale mag worden genoemd van de con frontatie die de partij al jaren had verscheurd. Tegenover elkaar stonden de 'Vernieuwers' en de 'Horizontalen'. De vernieuwers, de naam zegt het al, wilden afscheid nemen van de 'oude' CPN. Zij zagen nauwe lijks nog een rol weggelegd voor een zelfstandige communistische partij. In de eerste plaats was het begrip fors in diskrediet gebracht door de praktijk van het 'reëel be staande socialisme' in het Oost blok. In de tweede plaats waren er nauwelijks nog inhoudelijke ver schillen tussen de CPN en de ande re linkse splinters, de PSP en de PPR. Er moest worden gestreefd naar een 'duurzame' samenwer king met deze verwante loten aan de linkse stam. De horizontalen, in een geroman tiseerd verleden ooit de gestaalde kaders genoemd, hadden weinig op met deze nieuwlichterij. Deze stroming vertegenwoordigde de orthodoxe communisten, voor wie het evangelie van de klassenstrijd nog steeds in het Kremlin werd ge schreven en die het alleenverkoop- recht van het erfgoed van Marx en Lenin (marxisme-leninisme) voor zich opeisten. Zij onderscheidden zich ook qua milieu van de ver nieuwers. Waren de laatste vooral afkomstig uit de welzijnssector en de studentenvakbeweging, de ho rizontalen waren in de eerste plaats arbeiders. Hun schutspatroon: de oude stalinistische partijleider Paul de Groot. Emoties De emoties laaiden in de RAI hoog op. Waar vroeger de discipli ne van de applausmachine domi neerde, heersten nu chaos en intri ge. Niet alleen in de discussies over het ideologische etiket - moet het feminisme worden toegevoegd aan het marxisme-leninisme? - maar ook over de arbeidstijdverkorting en het daarmee verbonden loonof- fer. De confrontatie eindigde in eerste instantie onbeslist en werd verdaagd tot een volgend weekein de. Maar de polarisatie was al te ver doorgevreten. De verschillen in mentaliteit en cultuur waren te groot voor een samenleven onder een en het zelfde dak. De echt scheiding kon niet uitblijven. Het werd vooralsnog scheiding van tafel en bed. De horizontalen waren niet plan zich 'de partij uit te laten pesten'. Onder leiding van Laurens Meerten bundelden zij hun krachten in het Verbond van Communisten in Nederland. Het werd een partij binnen de partij, met een eigen periodiek. Manifest, en een strakke centrale leiding. De machtsstrijd concentreerde zich niet alleen op het bestuur van de partij, maar ook op het beheer van de partijkrant, De Waarheid. De tijd waarin Willem Frederik Hermans in zijn strijdschrift 'Man darijnen op Zwavelzuur' kon vol staan met de typering 'Russisch avondblad' was allang voorbij. De Mastenbroek; beroepbaar L. W. Nijendijk, Woerden, en B. F. Ver- schuerer, Beesd. Gereformeerde Kerken Vrij gemaakt: bedankt voor Rouveen J. Luiten Alkmaar. Nederlands Gereformeerde Kerken: aangenomen naar Dalf- sen kandidaat J. van Atten Zaan dam. Christelijke Gereformeerde Kerken: aangenomen naar Steenwijk Th. Rutters Amster dam. Gereformeerde Gemeenten: bedankt voor Middelburg R. Boogaard Leiden. Baptistengemeenten: beroe pen te Musselkanaal G. Bosveld Leiden; aangenomen naar Haar lem S. P. van der Steen Emmen; bedankt voor IJmuidenm J. Bouritius Hoogeveen. Oegstgeest. De gereformeer de kerkeraad van Oegstgeest zal de classis vragen, zijn predikant J. Th. Heemskerk (56) vervroegd emeritaat te verlenen met terug werkende kracht van december vorig jaar af. Ds. Heemskerk, die Krant was ooit met de dubbeltjes van de 'gestaalde kaders' opge bouwd en dank zij de niet aflaten de inzet van vrijwilligers de trots van de partij geworden. De horizontalen constateerden nu verbitterd dat hun krant de spreekbuis was geworden van de vernieuwers en afhankelijk van subsidie van het 'monopoliekapi taal' Parochieblaadje De Waarheid is inderdaad geen schim meer van wat het vroeger was. Bestond de inhoud destijds voornamelijk uit geharnaste aan vallen op het 'imperialisme' en des- zelvens handlangers en lofzangen op de vredelievende Sowjet-kame- raden, het blad is nu verworden tot het parochieblaadje van het vader landse actiewezen. De 'oude' lezers liepen weg. Een reddingsactie on der het motto De Waarheid, de krant voor heel links Nederland' zette weinig zoden aan de dijk. Links Nederland kon kennelijk zonder. Het verval kreeg extra-relief door het vertrek uit de partij van prominenten als de oud-hoofdre dacteur van De Waarheid. Gijs Schreuders. Hij zag de partij uit el kaar vallen en wilde dat niet meer als lid meemaken. De huidige hoofdredacteur Con stant Vecht heeft zijn naam eer aan gedaan. Maar de strijd was van meet af aan ongelijk. De Waarheid gaat ten onder aan een krimpend lezersbestand, dat zijn informatie steeds meer uit andere bronnen be trekt. Dat is de regelrechte conse quentie van de weg die de partij »s ingeslagen. Het loslaten van de ex clusief communistische koers heeft zijn weerslag gevonden in het redactionele beleid. Nu de horizon talen en hun VCN zich ook formeel als partij hebben georganiseerd, compleet met een regelmatig ver schijnend periodiek, is ook deze bestaansgrond de krant ontvallen. De overname van partij en krant door de 'intellectuelen en welzijns werkers' heeft de onttakeling, waar toch al nauwelijks aan te ontko men was, versneld. Met een varia tie op een vers van de oude com munistische dichters Henriëtte Ro land Holst: 'De zachte krachten hebben overwonnen'. Maar het is wel een Pyrrhus-overwinning. Oud-hoofdredacteur van De Waarheid Gijs Schreuders haakte af. (foto ANP» in 1969 naar Oegstgeest kwam, is arbeidsongeschikt verklaard. Na de morgendienst van afgelopen zondag heeft hij afscheid geno men. Bij kaarslicht. De remon strantse kerk aan de Kerkstraat 41 in Oude Wetering staat mor genavond om 8 uur open voor een 'concert bij kaarslicht'. Het gitaarkwartet Torroba' - in bin nen- en buitenland alom gepre zen - speelt muziek van de 17de tot de 20ste eeuw. Orgelconcert. Herman van Vliet geeft morgenavond om 8 uur een orgelconcert in de Ouds- hoornse kerk te Alphen aan den Rijn.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1985 | | pagina 17