De eer van een
huurmoordenaar
De rode droom die een nachtmerrie werd
The Bounty vaart weer uit
Trieste meisjes in een wrede wereld
VRIJDAG 8 NOVEMBER 1985
PAGINA 15
LS*SS«SSSSa»«»Kj
a m in
'Prizzi's Honor'; regie: John Huston;
hoofdrollen: Jack Nicholson, Kathleen
Turner en William Hickey; theater: Lido,
Leiden; leeftijd: 12 jaar.
Er staan heel wat eren op het spel
in 'Prizzi's Honor'. De eer van de
familie Prizzi die de Mafia-hege-
monie koste wat kost wil behou
den, de eer van Maerose Prizzi, de
onteerde dochter die terug wil in
de familie, de eer van Irene Walker
als werkende vrouw, de eer van
Charley Partana die juist wil dat
zijn vrouw niet werkt en de eer van
de politie die per se een moorde
naar wil pakken.
Zo zijn er nog wel meer eren te
verdedigen of te behalen in 'Priz
zi's Honor', een burleske komedie,
waarin een vette knipoog naar
films als 'The Godfather' wordt ge
geven. Charley Partana is de man
om wie alles draait. Hij is de 'hit
man' van de familie Prizzi, de man
die zonder morren en zonder het
stellen van vragen lastpakken uit
de weg ruimt.
De film begint als Partana hal
soverkop verliefd wordt op een
hem onbekende vrouw. Bij na
vraag blijkt ze Irene Walker te he
ten en meer te zijn dan alleen maar
een 'pretty face'. Walker is een zelf
standig werkende collega van
Partana en betrokken bij financië
le spelletjes waar uitgerekend de
Prizzi's het slachtoffer van zijn.
Om een lang en vooral verwarrend
verhaal kort te maken: Charley en
Irene trouwen, voeren samen een
ontvoering uit en een foutje daarbij
plaatst Charley voor de keuze: de
huwelijkse staat of een. carrière in
de Mafia. Erg groot blijkt zijn eer
gevoel dan niet te zijn.
Het aardigste aspect aan 'Prizzi's
Honor' is het plezier waarmee zo
duidelijk aan de film is gewerkt, de
spelers zelf kunnen hun lachen
nauwelijks inhouden. Natuurlijk
heeft John Huston wel eens be-
'Sonatine'; regie: Micheline Lanctöt; hoofdrollen: Marcia Pilote
en Pascale Bussières; theater: Kijkhuis, Leiden (tot en met
zondag)
Een half uur voordat gisteravond de film 'Sonatine' in
het Kijkhuis draaide, werd in een tv-programma ge
discussieerd over sex bij tieners. Een nieuwe wet
moet seksueel verkeer bij jongeren vrijer te maken.
De aanwezige deskundigen waren er niet gelukkig
mee, want sex kan in die leeftijd wel eens niet zo vrij
willig zijn als het lijkt. Zeker in een relatie met een
ouder persoon.
'Sonatine' sloot onbedoeld op die discussie aan.
Twee jonge meisjes komen los van elkaar in contact
met oudere mannen. Tot een seksuele relatie komt het
bij geen van tweecn, maar zo'n vriendschap is al gauw
verdacht: onschuldig meisje en vieze, oude man. Het
begrip wat er tussen jong en oud kan groeien - in
'Sonatine' met veel gevoel geschetst - is even groot als
het onbegrip bij de buitenwereld.
'Sonatine', een Franstalige film uit Canada, laat zich
bekijken als een muziekstuk in drie delen, aldus
maakster Micheline Lanctót. Mede daarom ook zal de
walkman zo'n belangrijk instrument in de film zijn.
Louisette en Chantal sluiten zich daarmee af van de
buitenwereld. Een nogal gemakkelijke symboliek.
Origineler is de rol die de walkman in het eerste deel
speelt.
Dat eerste deel draait om Chantal die elke week in
dezelfde bus met dezelfde chauffeur zit. De twee leren
elkaar beter kennen, er groeit een onuitgesproken ge
negenheid. Slechts één moment wordt dat verwoord
als de chauffeur zegt: "Toch ben je mooi". Ze heeft het
opgenomen en draait het zinnetje een paar keer achter
elkaar af.
Een mooi moment en typerend voor de subtiliteit
waarmee Lanctót de relatie weergeeft. Die keert ook
terug in het tweede deel waarin Louisette centraal
staat. Zij wordt als verstekeling ontdekt door een ma
troos. Hier wordt de genegenheid wel min of meer
uitgesproken maar als de één Bulgaars spreekt en de
ander Frans kom je nog niet veel verder.
Voor zowel Louisette als Chantal komt er een
abrupt einde aan de vriendschap en ze hebben alleen
nog maar elkaar in deze wrede wereld. Om die wereld
van hun bestaan te doordringen, besluiten ze tot een
publieke zelfmoord.
Ondanks de fijnzinnigheid kan 'Sonatine' niet volle
dig bekoren, in het derde deel wordt de film een beetje
huilerig. Trouwens die strikte verdeling doet 'Sonati
ne' ook niet zo goed. Het is nu eerst tweemaal majeur
en dan mineur om in muziektermen te blijven. Lanc
töt het beter kunnen beginnen met een korte schets
van het vacuüm waarin de meisjes verkeren om dan
via hoop weer bij wanhoop terug te keren. B.J.
'De Dream'; regie: Pieter Verhoeff;
hoofdrollen: Peter Tuinman, Joke Tjals-
ma en Freark Smink; theater: Lido, Lei
den; alle leeftijden
Het toneelstukje dat geraffineerd
door 'De Dream' is heen geweven,
zegt alles over het thema en veel
over de kwaliteit van de film. Als
hoofdrolspeler Wiebren Hogerhuis
zijn toneelrolletje oefent, barst hij
regelmatig in lachen uit. Die opge
blazen taal over socialisme, de 'ro
de dream', is aan hem niet besteed.
Bij de uitvoering van het toneel
stuk, halverwege de film, vliegt
een tableaux vivant in de brand.
Het vaandel 'recht en vrijheid' gaat
in vlammen op en het portret van
Domela Nieuwenhuis, de Friese
socialist en anarchist, komt in het
tumult te vallen.
Weer moet Wiebren Hogerhuis er
om lachen, maar dat zal hem snel
vergaan. Op gezag van dezelfde
Domela Nieuwenhuis zijn sommi
gen uit de socialistische beweging
van mening dat ze ongestraft mo
gen stelen van de rijken, tegen
woordig heet zoiets 'proletarisch
winkelen'. De autoriteiten willen
daar - ook toen al - paal en perk
aan stellen. Hogerhuis en zijn twee
broers zijn de Barbertjes die moe
ten hangen. De rode droom van
van recht, gelijkheid en solidariteit
wordt voor hen een nachtmerrie
van jaren gevangenisstraf.
Dat is de strekking die regisseur
Pieter Verhoeff en scenarioschrij
ver Dirk Ayelt Kooiman haalden
uit de geruchtmakende 'affaire Ho
gerhuis'. Friesland en later Neder
land waren er aan het eind van de
negentiende eeuw vol van. Het was
de tijd dat de rode roep steeds lui
der klonk, vooral in FYiesland, en
de conservatieve autoriteiten wer
den er steeds zenuwachtiger door.
Het oproer moest de kop worden
ingedrukt en de gewapende over
val op boer Haitsma was daar een
mooie aanleiding voor. Drie man
nen drongen bij de rijke Haitsma
binnen en schoten Sierd Jansma,
broer van het dienstmeisje Ymkje,
Deze Ymkje is tevens de persoon
die Wiebren met deze overval in
verbinding bracht. Zoals hij in 'Het
teken van het beest' al liet zien,
mag Verhoeff graag de passie op
het platteland laten oplaaien. Dit
maal beminnen Ymkje en Wiebren
elkaar in de bedstee. Ymkje met
een gezamenlijke toekomst voor
ogen, Wiebren tamelijk vrijblij
vend.
Haitsma's huishoudster voelt
zich door hem aan de kant gezet en
legt bij de politie een valse verkla
ring af: Wiebren en zijn broers heb
ben de overval gepleegd. Waarmee
de stok om de socialistische bewe
ging te slaan, is gevonden. Alle ont
lastende verklaringen verdwijnen
onder de tafel en de socialisten la
ten op hun beurt de werkelijke da
ders ongemoeid. "Het gaat er niet
om de schuldigen in de gevangenis
Wiebren Hogerhuis (Peter Tuin
man) wordt opgebracht, (foto gpd)
te krijgen, maar de onschuldigen
vrij te krijgen", luidt de redene
ring. 'Neem, eet en zwijg' is het
motto van Domela Nieuwenhuis'
socialisme van de daad.
In deze strekking van Verhoeff
en Kooiman heeft niet iedereen
zich kunnen vinden. Hans Sleu-
rink, die als eerste filmplannen
met de Hogerhuis-affaire had,
vindt dat de waarheid geweld is
aangedaan en 'De Dream' een valse
versie van deze historie is. Die al
uitputtend gevoerde discussie kan
het beste hier buiten beschouwing
blijven. Maar het is duidelijk dat
een kunstenaar zijn eigen ideeën
over een historische gebeurtenis
mag hebben en dat je de waarheid
niet altijd vindt door je louter aan
de feiten te houden is vaak genoeg
bewezen.
Hoe dan ook: 'De Dream' be:
schouwd als zelfstandig produkt is
een film die veel respect afdwingt.
Ik vond Verhoeffs debuut 'Het te
ken van het beest' door zijn sfeer al
een zeer aansprekende film. Die
sfeer heeft hij in 'De Dream' be
houden (het Nederlandse land
schap is zelden zo mooi gefotogra
feerd), maar het materiaal is nu ve
le malen interessanter. De zaak-
Hogerhuis is een treffend staaltje
van klassejustitie.
Door aan de andere kant ook de
socialistische solidariteit te relati
veren, krijgt deze Friestalige film
een extra dimensie en ontsnapt het
in elk geval aan een vervelende
rechtlijnigheid. De rode vlag ziet er
in 'De Dream' een stuk fletser uit
dan in een film als 'Novecento'.
Dat kan beslist niet gezegd wor
den van Peter Tuinman die als Ho
gerhuis één van zijn beste acteer
prestaties levert. Nog opvallender
zijn echter alle onbekenden die
door Verhoeff uit Friesland zijn ge
plukt. Freark Smink is opvallend
als rechtvaardige onderwijzer,
Rients Gratama heeft een leuke
bijrol als socialistenleider Stiep-
stra en Joke Tjalsma is als Ymkje
een echte openbaring.
Je zou haast denken dat met 'De
Dream' de beste Nederlandse film
van de laatste jaren is gemaakt en
veel zal het inderdaad niet schelen.
En dat voor een film die ondertite
ling behoeft.
B.J.
'The Bounty'; regie: Roger Donaldson;
hoofdrollen: Anthony Hopkins, Mel Gib
son, Edward Fox en Laurence Olivier;
theater: Trianon, Leiden; leeftijd: 12
jaar.
Twee dagen voor Kerstmis 1787
begint een driemaster van de En
gelse marine aan een tocht richting
Tahiti. Tijdens de terugreis breekt
op 28 april 1789 een muiterij uit. De
kapitein wordt met 18 man over
boord gezet en bereikt na maanden
de kust van Nederlands Timor. De
rest van de bemanning vaart onder
leiding van de stuurman terug naar
Tahiti, om met een aantal inlandse
vrouwen op een onbewoond eiland
een nieuw bestaan op te bouwen.
Naam van de driemaster was na
tuurlijk The Bounty, de kapitein
heette Bligh en de stuurman Flet
cher Christian. Overbekende na
men, dank zij de, inmiddels klas
sieke, verfilming uit 1935 met
Charles Laughton als Bligh en
Clark Gable als Christian. Twee an
dere ster-acteurs, Trevor Howard
en Marlon Brando mochten in 1962
in een remake schitteren.
Blijkbaar heeft men inmiddels
de tijd ryp geacht voor weer een
film over de muiterij op The Boun
ty. Je vraagt je af waarom. Het be
langrijkste verschil ligt in de figuur
van de kapitein, die nu niet als een
eigenwijze en zonderlinge tiran
wordt gekarakteriseerd, maar als
een gezagsgetrouwe, redelijke
man, die droomt van grote daden,
eer en roem. Door deze accentver
schuiving komt de confrontatie
met de meer praktisch ingestelde
Christian centraal te staan. Deze le
vensgenieter zoekt het geluk in het
hier en nu en laat de passie voor
een inlandse schone boven alles
BIOSCOPEN
(OP)NIEUW
'De Droom' - Lido, Leiden
•Prizzi's Honor' - Lido, Leiden
The Bounty' - Trianon. Leiden
'Amadeus' - de Oscar-winnende
film over de componisten Mozart en
Salieri, Luxor, Leiden
'Dune' - Hoop spektakel in science-
fictionepos. maar de film is niet be
paald in balans. Euro, Alphen.
'Supergirl' - de vrouwelijke en niet
onaardige variant op 'Superman',
City, Katwijk.
'Ninja 3: de overheersing' - CIA en
KGB vechten om wetenschapper.
City, Katwijk
BLIJVERS
'Porky's Revenge' - deel zoveel van
Amerikaanse high school-lol. Euro,
Alphen
'Traffic School' - van de makers van
'Police Academy' en dat is te mer
ken. Lido, Leiden.
'Purple Rose of Cairo' - spelletjes op
hoog niveau in prachtige komedie,
Lido, Leiden en Euro, Alphen.
'Mad Max beyond the Thunderdo-
me' - derde aflevering in Australi
sche reeks en beslist niet de slecht
ste, Lido, Leiden.
•Breakdance 2' - deel twee over dis
co-dans aan Amerikaanse westkust.
City, Katwijk.
'Rambo' - Simpele vechtfilosofie.
City. Katwijk.
'Desperately seeking Susan'
Verfrissende 'vrouwenfilm'. Lido,
Leiden. Euro Alphen.
'Cotton Club' - -Gaaf gestileerde
dansfilm, Trianon, Leiden.
SEXFILMS
'De hete merries van Graaf Bruno' -
Rex, Leiden
NACHTFILMS
Taboe, een verboden liefde' - Rex,
Leiden.
'Woman at play' - Euro. Alphen
'Heavens touch' - Euro. Alphen.
'Deperately seeking Susan' - Euro.
Alphen.
'Porky's revanche' - Euro, Alphen.
DEN HAAG
'Mrs. Soffel' - Asta (463500), 12 jr.
•Prizzi's honor' - Asta, 12 jr.
'Paul Chevrolet en de ultieme hallu
cinatie' - Asta, 16 jr.
The breakfast club' - Babyion
(471656), al.
'Year of the dragon' - Babyion, 16 jr.
'Kiss of the spiderwoman' - Baby-
Ion, 12 jr.
'Mad Max in de donderkooi' - Euro
(667066), 12 jr.
'Cocoon' - Metropole (456756). al
Legend' - Metropole. al
'De Droom' - Metropole. al.
King David' - Metropole. 12 jr.
'20th century fox festival' - Metropo
le.
Traffic school' - Odeon (462400), al.
Gotcha' - Odeon. al.
The purple rose of Cairo' - Odeon.
al.
'Fletch' - Odeon. al.
'Baby d'Amour' - Le Paris (656402),
18 jr.
'Nasty girls' - Le Paris, 18 jr.
'Jonge tongetjes' - Le Paris. 18 jr.
'Rambo' - Passage (460977). 12 jr.
AMSTERDAM
'Pervola' Alfa (278806), al.
The breakfast club' - Alfa. al.
'La historia oficial' - Alfa, 16 jr.
•Cocoon' - Alhambra (233192), al.
'De droom' - Alhambra, al.
'Prizzi's honor' - Bellevue Cinerama
(234876/266227), 12 jr.
'Mad Max in de donderkooi' - Cine
rama. 12 jr.
'Kiss of the spiderwoman' - Calypso
(266227/234876), 12 jr.
'Desperately seeking Susan' - Ca
lypso, al.
'Let's get physical' - Centraal
(248933), 18 jr.
'Police Academy 2' Cineac
(243639), al.
'Padre nuestro' Cinecenter
(236615). 16 jr.
'De droom' - Cinecenter. al.
Teorema' - Cinecenter. 16 jr.
'De droom' - Cinecenter. al.
'Gotcha' - Cinema (151243), al.
'Fletch' - Cinema, al.
'Gotcha' - City (234579), al.
Traffic school' - City. al.
'Flesh ic Blood' - City, 16 jr.
'Year of the dragon' -City. 16 jr.
'Witness' - City, 12 jr.
'Amadeus' - City. al.
'Lifeforce* - City. 16 jr.
'Kindergarten' - Kriterion, (231708),
16 jr.
'Kriterion '45-'85' Studio K
(231708).
Nasty nurses' - Parisien (248933), 18
jr.
'Rambo' - Rem brand tpleintheater
(223542), 12 jr.
'Pale rider' - Rembrandtpleinthea-
^Le
'King David' - Tuschinski
12 jr.
'Legend' - Tuschinski, al.
'A view to a kill' - Tuschinski, 12 jr.
'Fletch' - Tuschinski, al.
'A view to a kill' - Tuschinski, 12 jr.
'Carmen' - Tuschinski, al.
'20th century Fox Festival' - Tu
schinski.
'The purple rose of Cairo' - De Uit
kok (237460), al.
TELEVISIE
Een karig aanbod de komende
week dat daarbij vooral wordt
beheerst door de gangsterfilm.
Een opvallende film in dat genre
is 'Un Flic', de laatste van regis
seur Jean-Pierre Melville. Een
uitnodigende rolbezetting met
Alain Delon en Catherine Deneu-
ve in een type thriller die Melvil
le wel vaker maakte. Een over
werkte commissaris moet te veel
van zijn tijd besteden aan de klei
ne criminaliteit en daarom komt
hij niet toe aan een goed georga
niseerde heroïnehandel. Als een
bevriende eigenaar van een
nachtclub beslag legt op een par
tij heroïne kan hij zich toch met
het grote werk bezighouden,
maar komt in een gewetenscon
flict. Donderdag te zien op Bel
gië 2, aanvang 21.10 uur.
Twee jaar eerder, in 1970,
maakten Delon en Melville sa
men 'Le cercle rouge'. Komiek
André Bourvil steelt de show als
de verbeten commissaris die
jacht maakt op een clubje misda
digers. Vrijdag te zien op dezelf
de zender, aanvang 21.15 uur.
Vaker vertoond, maar ook voor
een tweede keer de moeite waard
is 'Little Caesar', een heuse klas
sieker (1930), één van de eerste
gangsterfilms en -- voor die tijd
ook uniek - een anti-held. Die
wordt gespeeld door Edward G.
Robinson, hij maakt van de klei
ne Caesar een ijskoude machts
wellusteling. Samen met een
vriend houdt hij zich in leven
met het plegen van kleine over
vallen. Caesar Enrico Bandello
wil echter hogerop en met het pi
stool in de hand komt hij ver in
Alain Delon, komende week
driemaal op het scherm, (foto ap»
gangsterland. Zondag te zien op
Duitsland 2, 23.50 uur. Dezelfde
avond op Nederland 2 (22.50 uur)
de onlangs ook al op Duitsland 3
vertoonde film 'Permanent Va
cation'. Het is het debuut van
Jim Jarmusch die vorig jaar fu
rore maakte met 'Stranger than
paradise'.
De al genoemde Delon speelt
ook mee in de bekende gangster
film van Henri Verneuil, 'Le clan
des Siciliens'. Het is een mooie
confrontatie tussen de drie ster
acteurs Jean Gabin, Lino Ventu
ra en genoemde Delon. Ventura
is in deze film de ongenaakbare
commissaris, Gabin en Delon
zijn gevaarlijke tegenstanders
(morgenavond, Nederland 2,
23.10 uur).
FILMHUIZEN
gaan. Aan het einde van de film
lijkt Bligh beter in zijn streven ge
slaagd, dan Christian, die alle sche
pen letterlijk achter zich ver
brandt.
De film brengt naar alle waar
schijnlijkheid terecht een nuance
ring aan in het zwart-wit beeld van
de twee opponenten. Of daar een
film van ruim twee uur mee gevuld
moet worden, is twijfelachtig.
Meer nog dan alle mooie natuurop
namen en inlandse schonen, beko
ren de acteerprestaties. Vooral de
kleine rolletjes van Laurence Oli
vier en Edward Fox als sluwe vos
sen, die het onderzoek naar het ge
drag van Bligh leiden, zijn prach
tig. Blijft de vraag, wie er nu zit te
wachten op een mengeling van de
'Onedin line' en 'The Emerald fo
rest', hoe onderhoudend dat ook
wezen moge.
LEONARD ENGEL
LAK-Cinema vertoont dinsdag
avond 'Las bicicletas son para el
verano' van Jaime Chavarri. Een
Spaanse middenstandsfamilie
wordt door de burgeroorlog ge
dwongen om hun illusies en toe
komstverwachtingen bij te stel
len. Hoofdpersoon is de 14-jarige
luisito die dichter wil worden.'
(20.00 uur). Vervolgens wordt 'El
Sur' gedraaid van de Spanjaard
Victor Erice. Een jong meisje
ontdekt dat haar vader geheimen
koestert die hun oorsprong heb
ben in zijn verleden in het
zuiden. De dochter wil de gehei
men doorgronden en reist daar
toe naar het zuiden. (22.00 uur).
In Het Kijkhuis is behalve een
première (zie elders op deze pagi
na) maandag 'La vie devant soi'
met de onlangs overleden Simo-
ne Signoret te zien. Een oud-
prostituee met een concentratie
kampsyndroom past op de kin
deren van oud-collega's. Dinsdag
volgt hier 'Hotel New Hampshi
re' met Jodie Foster, een absurde
komedie over decadentie en ver
lies van evenwicht waarin alles
draait om een familie die in We
nen een hotel gaat beheren.
Woensdagavond draait 'Carnal
Knowledge' van Mike Nichols
met Jack Nicholson. Een man is
op zoek naar de ideale vrouw, die
hij echter nooit zal vinden omdat
hij slechts op sex en niet op lief
de uit is. Donderdagavond gaat
'Les enfants' van Marguerite Du-
ras in première. Voorstellingen
20.00 en 22.15 uur.
Filmhuis LVC draait in het ka
der van het Provinciaal Filmfes
tival vanavond om 21.15 uur 'Un
der Fire*. Een Amerikaanse foto
graaf raakt betrokken bij de San-
dinistische revolutie in Nicara
gua. Morgenavond zelfde tijd
wordt de Joegoslavische kome
die 'Wie zingt daar xo' vertoond
over een bizarre bustocht naar
Belgrado aan de vooravond van
de Duitse inval in 1941. Zondag
is de Franse film 'Pourquoi pas'
te zien over twee mannen en een
vrouw die in een oud huis wonen
waar ze zelf hun eigen wereld
hebben gecreëerd. De harmonie
wordt verstoord wanneer er een
vierde bijkomt. Woensdag draait
hier 'Strawdogs' van Sam Pec-
kinpah (20.00 uur) en 'Nightpor-
ter' van Liliana Cavani. (22.15
uur).
Ajelica Huston en Jack Nicholson i
langwekkender films gemaakt,
maar zijn 53ste (de regisseur is 79
jaar) is onderhoudend en voor een
film zonder verder veel pretenties
is dat toch het grootst mogelijke
compliment.
Onderhoudend vooral vanwege
de hoofdrol die Huston aan zijn
schoonzoon Jack Nicholson (doch
ter Anjelica Huston doet ook mee)
heeft gegund. Nicholson mag dit
maal werkelijk alle registers open
trekken. Van subtiel spel heeft hij
nimmer blijk gegeven, zijn kracht
schuilt ook juist in de overdaad en
dat rare maar prachtige hoofd. In
deze semi-Italiaanse uitbundig
heid gaat hij ongeremd alle perken
te buiten en dat werkt voortreffe
lijk. Stopte Marlon Brando voor de
rol van peetvader Don Corleone
zijn wangen vol met watten, Ni
cholson heeft zich beperkt tot wat
watten achter zijn bovenlip. Maar
dat is dan ook de enige beperking
die hij zichzelf heeft opgelegd.
Als een Mafia-versie van het 'vie
ze mannetje' schmiert hij over het
witte doek en vindt in Kathleen
Turner een onbaatzuchtige en
dankbare tegenspeelster. Zij laat
hem de show stelen (met in zijn
kielzog William Hickey als Don
Corrado) en Nicholson doet dat
dan ook.
BART JUNGMANN
Louisette (links) en Chantal,
(foto pr)
