'Oude voorstellen VS nieuw verpakt' De evenwichtskunst van Peres n~S VS: plaatsing welkome stap Moskou over Reagans initiatief in Genève: Bomaanslag in centrum van Johannesburg Mwinyi nieuwe president van Tanzania Ziektekosten verzekeren met gezond verstand. 01718*29881 Parlement van Cyprus ontbonden ZATERDAG 2 NOVEMBER 1985 BUITENLAND PAGINA 7 MOSKOU/GENEVE/WASHINGTON (AFP/DPA/Reuter) - De jongste VS-wapenvoor- stellen zijn de oude in een nieuwe verpakking. Dit schreef het Sowjetpersbureau TASS gisteren in een eerste reactie op Reagans nieuwe initiatief in Genève tot vermindering van kernwapens. De Amerikaanse delegatie in het Geneefse wapenoverleg zette deze voorstellen gisteren integraal uiteen tegenover de onderhandelingsdelegatie van de Sov jetunie. JOHANNESBURG (GPD) - In het zwaarbewaakte centrum van Jo hannesburg is gisteren een zware bom ontploft. De zware explosie verwoestte de hele derde etage van een kantoorgebouw. Een blanke vrouw werd naar een ziekenhuis gebracht met shock-verschijnse len. Tot nu toe heeft niemand de verantwoordelijkheid voor de aan slag opgeëist. Volgens een woordvoerder van de politie was de bom geplaatst in een kantoor waar het Zuidafri- kaanse Instituut van Bankieren is gevestigd. Omdat de ontploffing ruim een half uur na de sluitingstijd van de winkels en kantoren plaatsvond, zijn er geen dodelijke slachtoffers gevallen. De politie weigerde een verband te leggen tussen de explo sie en de massale aanwezigheid van leger en politie gisteren in het centrum van de stad van Zuid-Afri- ka. Johannesburg werd vrijdagoch tend reeds overspoeld door hon derden politieagenten en zwaarge wapende militairen. Volgens een politiewoordvoerder was de actie uitgevoerd ter voorkoming van misdaad en zal deze worden voort gezet zolang er van een dreiging van geweld in het stadscentrum sprake is. Vooral rond het luxueuze Carl- ton-centrum en rond het Khotso- huis van de Zuidafrikaanse Raad van Kerken werden veel militairen en agenten worden gesignaleerd. Bü het Khotso-huis ontstonden twee weken geleden onlusten toen de politie optrad tegen zwarte de monstranten die protesteerden te gen de executie van de ANC-strij- der Benjamin Moloise. Vorige week was het daar opnieuw onrus tig, toen een groepje zwarte beto gers gewapend met stenen de rui ten van winkels ingooide en een er van plunderde. Ook in de zwarte woonwijk So- weto was er sprake van verhoogde politie activiteit. Aan de rand van deze miljoenenwijk waren wegver sperringen opgericht, die waren bemand met zwaar gewapende mi litairen. Auto's en bussen werden aangehouden en onderzocht op wapens. Afgezien van de aanslag later op de dag. bleef het overigens de hele dag rustig in het centrum van Jo hannesburg. Er is reden om aan te nemen, schreef TASS, dat er geen verande ring is gekomen in de oude doel stelling van de VS, een eenzijdig overwicht te bereiken. Reagan stelt alleen een bovengrens voor, voor kernkoppen op interconti nentale aanvalsraketten of ICBMs. die het hoofdbestanddeel vormen van het Sowjet-arsenaal. Uit Rea gans uitspraken blijkt verder dat Washington niet wil afzien van zijn Sterrenkrijg-project, en zonder een beslissing over de vraag of militari sering van de ruimte moet worden voorkomen is het zinloos om over beperking en vermindering van kernwapens te spreken. TASS baseerde zich in zijn com mentaar niet op bijzonderheden van de nieuwe Amerikaanse voor stellen, die nog niet zijn bekendge maakt, maar op de door Reagan zelf gegeven details van het Ameri kaanse initiatief. De VS pogen de indruk te wek ken alsof hun voorstellen verder gaan dan de Sowjet-voorstellen, al dus TASS. Weliswaar heeft Was hington voorgesteld het aantal koppen op de intercontinentale ra ketten en op de raketten in onder zeeërs te beperken tot 4.500. Maar de VS hebben daarbij verzwegen dat de Sovjetvoorstellen behalve op raketten te land en ter zee ook die in de lucht, aan boord van vliegtuigen, omvatten. Volgens het Amerikaanse voorstel zouden er aanzienlijk meer koppen overblij ven. Alleen al elke van de 509 zwa re bommenwerpers van de VS kunnen 20 tot 28 kruisraketten van groot bereik met kernkoppen ver voeren en buiten deze wapens zijn er nog meer draagsystemen van koppen, die het grondgebied van de Sowjet-Unie kunnen bereiken. Daaronder vallen de middellange- afstandsraketten en zogeheten vooruitgeschoven systemen, aldus TASS. Overzicht Het nieuwe Amerikaanse aan bod in Genève voorziet volgens ho ge Amerikaanse functionarissen in de eerste plaats in vermindering van het aantal strategische kern koppen van ongeveer 10.000 tot 6.000 aan beide zijden. De resteren de 6.000 koppen zouden moeten worden verdeeld in 4.500 koppen voor ballistische raketten - raket ten die hun doel bereiken door een baan buiten de atmosfeer - en 1.500 koppen voor kruisraketten. Op te land gestationeerde intercontinen tale aanvalsraketten of teveel ICBMs, (ook ballistische raketten) zouden daarbij niet meer dan 3.000 koppen mogen staan. De VS hech ten sterk aan dit punt, daar de Sowjet-Unie naar hun oordeel een overwicht hebben op dit gebied. Volgens het Amerikaanse ministe rie van defensie beschikt de Sow jet-Unie thans over 1.398 ICBMs, die ongeveer 6.400 koppen kunnen vervoeren tegen 1.000 ICBMs (2.125 koppen) voor de VS. In de tweede plaats is Washing ton bereid het aantal lange-af- standsbommenwerpers te vermin deren. Daarvan hebben de VS er op het ogenblik ongeveer 26tf, de Sovjetunie 170. Het aantal middellange-afstands- raketten in Europa (of in het Euro pese deel van de Sovjetunie) willen de Amerikanen beperken tot 140, ofwel iets minder dan het totale aantal kruis- en Pershing 2-raket- ten, die eind 1985 zullen zijn ge plaatst. Niets wijst erop dat de VS bereid zijn deze wapens als strate gische raketten te beschouwen, zo- Ali Hassan Mwinyi (foto DAR ES SALAAM (DPA)- Ali Has san Mwinyi is met 92,2 procent van de stemmen gekozen tot president van Tanzania. Aan de verkiezingen van afgelopen zondag hebben 5,2 van de 6,9 miljoen geregistreerde kiezers deelgenomen, zo meldde radio-Tanzania gisteren. Mwinyi was de enige kandidaat, en de kie zers konden alleen ja of nee stem- Mwinyi volgt als president Ju lius Nyerere op, die nog aanblijft als voorzitter van de eenheidspartij van Tanzania. Zondag kozen de Tanzanianen ook 169 nieuwe parle mentsleden. Het parlement telt 244 afgevaardigden, maar de rest van de leden wordt benoemd door de partij en andere massa-organisa ties. Ongeveer de helft van de volksvertegenwoordigers is ver wisseld. Afgewacht moet worden of Mwinyi zich zal ontpoppen als ADVERTENTIE |PEVERPÜEGINGl Ziektekostenverzekeringsmij. zonder winstoogmerk. Na kantoortijd 01718-15534 Vrouw Sacharov mag naar Westen MOSKOU (AP) - Jelena Bonner, de echtgenote van de Russische dissi dent en atoomgeleerde Andrei Sa charov, zal eind november haar land verlaten om een oogoperatie te ondergaan in het westen. Dit heeft mevrouw Bonner gisteren gemeld in een telegram aan vrien den in Moskou. Het telegram vermeldde geen precieze vertrekdatum van Jelena Bonner uit Gorki, waar ze sinds mei 1984 in ballingschap woont, en ook niet waar ze voor behandeling naartoe zou gaan. Mevrouw Bon ner gaf aan dat ze enige maanden in het buitenland zou blijven en suggereerde dat ze misschien naar de VS zou gaan waar haar kinderen Afgeiopen voorjaar ging Sakha- rov in hongerstaking om een reis vergunning voor haar af te dwin gen, maar hij werd in een zieken huis opgenomen en kreeg onder dwang voedsel toegediend. In au gustus 1984 zou mevrouw Bonner veroordeeld zijn tot een gedwon gen verblijf van vijf jaar in Gorki op beschuldiging, van laster tegen de Sovjet Unie. In 1975, 1977 en 1979 kreeg ze toestemming om naar Italië te gaan voor een medi sche behandeling aan haar staar. als de Sowjet-Unie dat schijnt te doen met als argument dat ze het grondgebied van de SUkunnen be reiken. Volgens Washington heeft de Sowjet-Unie op het ogenblik 441 middellange-afstandsraketten van het type SS-20 geplaatst, elk met drie kernkoppen. Deze Amerikaanse opgave van het aantal SS-20's werd overigens gisteren tegengesproken door het Sowjet-ministerie van defensie. „Het aantal SS-20-raketten op het gehele grondgebied van de Sowjet- Unie is aanzienlijk kleiner dan 441, zoals de NAVO bij herhaling ge meld heeft, en het aantal SS-20's in het Europese deel van de Sowjet- Unie bedraagt 243", zei een woord voerder van het ministerie volgens het persbureau TASS. Het cijfer van 243 voor het Europese deel van de Sowjet-Unie noemde Sovjetlei der Gorbatsjov al begin oktober in Parijs. De Amerikaanse voorstellen voorzien overigens ook in vermin dering van het aantal SS-20s in het Aziatische deel van de Sowjet- Unie. In de voorstellen wordt geen rekening gehouden met de Franse en Britse kernarsenalen, overeen komstig de wens van Parijs en Londen. Ruimtedefensie Ook al zou er op het gebied van strategische en middellange-af- standswapens toenadering zijn tussen beide supermogendheden, ruimtedefensie blijft voorlopig staan tussen Washington en Mos kou. De Amerikaanse minister van defensie, Caspar Weinberger, ver klaarde gisteren voor een Senaats commissie dat over alle Ameri kaanse wapensystemen kan wor den onderhandeld uitgezonderd over de plannen voor een verdedi gingsysteem tegen vijandelijke ra ketten in de ruimte. Geboeid aan armen politiefunctionaris. CHARLOTTE (AP) - Een Ameri kaanse rechter heeft gisteren de beschuldigingen inzake een on wettige vlucht tegen Bhagwan Shree Rajneesh en zes volgelingen niet ontvankelijk verklaard. De In diase guru blijft echter in hechte nis, hangende een reeks andere aanklachten. Rechter Barbara Delaney ver klaarde dat genoemde beschuldi ging alleen geldt voor mensen die zich via een vlucht onttrekken aan misdaden, begaan in een bepaalde staat. In dit geval gaat het om een vlucht om vervolging voor een fe deraal misdrijf te vermijden. De rechter sprak zich niet uit over het wel of niet ontvankelijk zijn van andere beschuldigingen. Rajneesh blijft in hechtenis in ver band met een onderzoek inzake de beschuldiging dat hij de immigra tiebepalingen heeft overtreden. Aanklacht tegen Bhagwan deels ingetrokken De 53-jarige guru, die in 1981 naar de VS kwam, werd afgelopen maandag gearresteerd nadat twee chartervliegtuigen een landing hadden gemaakt op het internatio nale vliegveld Charlotte-Douglas. Functionarissen zeiden dat Rsy- neesh de benen wilde nemen om vervolging te ontlopen wegens schending van de immigratiewet geving. Rajneesh voerde aan dat hij slechts vakantie wilde houden. Mevrouw Delaney achtte dit laat ste onwaarschijnlijk. Zij wees erop dat de vliegtuigen plotseling waren vertrokken en dat de piloten pas na het opstijgen de bestemming had den vernomen. De rechter bracht verder ren dat de zes volgelingen behoren tot de kleine groep van naaste ver trouwenspersonen van Rajneesh en dat zij ook in 1981 'onder onge veer identieke omstandigheden' met hem uit India zijn vertrokken. Zij wees er op dat alle zeven men sen aan boord van de toestellen hun paspoorten bij zich hadden en ruim 58.000 dollar in contanten, voldoende voor een langdurig ver blijf in het buitenland. Óver de kwestie van een even tuele borgtocht voor Rajneesh en zijn volgelingen is nog geen uit spraak gedaan. NICOSIA (Keuter) - Een verbitterd debat van zes uur over het leider schap van de Cyprische president Spyros Kyprianou is gisteren geëindigd met het eenstemmige besluit om de volksvertegenwoor diging te ontbinden en op 8 decem ber verkiezingen te houden. „Unaniem in hun onenigheid zo luidde de kop van een van de kranten na een luidruchtig debat, dat gisternacht om 02.30 uur (Ne derlandse tijd) eindigde. In de verkiezingscampagne zul len de al bijna een jaar durende meningsverschillen over Kypria- nous beleid om Cyprus te hereni gen weer oplaaien, zo is de algeme ne verwachting. Cyprus scheurde in tweeën toen Turkse troepen in 1974 een invasie uitvoerden en het noordelijke der de deel van het eiland bezetten. Aanleiding voor de invasie was de militaire staatsgreep op Cyprus die door de toenmalige junta in Grie kenland werd gesteund. De twee grootste oppositiepartij en de rechtse Rally en de commu nistische AKEL (samen 23 van de 35 zetels) eisen al enige tijd ver vroegde verkiezingen, omdat ze het oneens zijn met de weigerachti ge manier waarop Kyprianou zich heeft opgesteld tijdens de topont moeting met Rauf Denktash, leider van de Turks-Cyprioten, begin dit jaar in New York. Het parlement nam een motie van wantrouwen tegen Kyprianou aan, maar deze weigerde af te tre den omdat hij als direct gekozen staatshoofd niet is gebonden aan de mening van de meerderheid van het parlement. Voor Kyprianou, wiens ambtstermijn in 1988 af loopt, zullen de verkiezingen geen directe gevolgen hebben, maar zijn DIKO-party (nu 9 zetels) zal waar schijnlijk verzwakt terugkeren in het parlement, zo wordt door waar nemers verwacht. DDR verwijdert alle landmijnen BONN (DPA) - De DDR heeft de regering van de Bondsrepubliek Duitsland meegedeeld dat aan de Duits-Duitse grens alle landmijnen zijn verwijderd. De opruiming van de Oostduitse landmijnen is beves tigd door Heinrich Windelen, de Westduitse minister van ïntra- Duitse betrekkingen. Windelen noemde de Oostber- lijnse maatregel in een eerste reac tie positief. Hiermee is een al jaren oude eis van West-Duitsland ver vuld, zo zei de minister. Hij voegde eraan toe dat de grens er niet door- latender mee is geworden, onder andere omdat nog steeds de order van kracht is dat de Oostduitse grensbewaking op vluchtelingen moet schieten. WASHINGTON (GPD) - De NA- VO-bondgenoten van Nederland hebben tevreden gereageerd op het plaatsingsbesluit van het kabi- net-Lubbers. De Verenigde Staten noemden het besluit een 'welkome seerd. In Washington zei een woord voerder van het State Department dat de VS 'voortdurend uitdruk king hebben gegeven aan hun vol le vertrouwen datde Nederlandse- regering zijn verplichtingen ten opzichte van het NAVO-bondge- nootschap zal nakomen'. "De be slissing van de Nederlandse rege ring is een welkome stap. De Ne derlanders hebben hun voortgezet te verbondenheid gedemonstreerd met het fundamentele beginsel dat aan het bondgenootschap ten grondslag ligt: dat de lidstaten be reid zijn de risico's, lasten en voor delen te delen van een gemeen schappelijke defensie", aldus de woordvoerder. De woordvoerder van president Reagan zei dat 'de VS groot belang hechten aan goede onderlinge vastbeslotenheid van de NAVO en zijn verheugd te zien dat het grote Sowjet-Unie: besluit genomen op foute cijfers gebrek aan evenwicht ten aanzien van de Sowjet-Unie op het punt van de INF-raketten, teniet wordt gedaan'. "Het Witte Huis acht het Nederlandse besluit een goede de monstratie van bondgenootschap pelijke eenheid ten aanzien van INF-wapens". Hoewel de formele verklaring daarvan uiteraard met geen woord rept, is het ook duidelijk dat de VS aanmerkelijk minder te spreken zijn over het Nederlandse voorne men zich van een tweetal kernta ken te ontdoen. De Amerikanen vinden dat op dit moment geen ge lukkige zaak, omdat daarvoor geen militaire redenen zijn aan te voe- Van Amerikaanse kant bestond er kennelijk geen enkele behoefte om het fraaie beeld van het Neder landse plaatsingsbesluit met ver toon van gramschap te doorbre ken. De VS hebben kennis geno men van de volledige consultatie die nog met de bondgenoten moet plaats hebben. Intussen betrekt men van Amerikaanse zijde het de len van de gezamenlijke defensie- lasten, uiteraard ook op het delen van nucleaire taken. Voor de VS betekent het Neder landse besluit kennelijk wel een bewijs van eensgezindheid binnen de NAVO aan de vooravond van de top: „De Nederlandse beslissing komt als herinnering aan NAVO's gezamenlijke doelstelling keurig op tijd". NAVO Het secretariaat-generaal van de NAVO te Brussel registreerde het plaatsingsbesluit 'met tevreden heid'. In NAVO-kringen heette het echter dat het stationeringsbesluit 'een belangrijk bewijs is van de eenheid van het bondgenoot schap'. Het besluit toont aan dat al le lidstaten van de alliantie hun aangename verplichtingen zijn na- geomen, zo heette het. Er werd ver der gezegd dat de solidariteit van het bondgenootschap in het verle den heeft bijgedragen tot een bevordering van de bereidheid van de Sowjet-Unie over ontwapenins- vraagstukken te onderhandelen. Ook de Westduitse regering nam 'met voldoening' kennis van het Nederlandse besluit. De Westduit se regering prijst zich gelukkig met het besluit van de Nederlandse re gering tot uitvoering van het voor Nederland bestemde deel van d eplaatsing ingevolge het dubbelbe- sluit van december 1979, aldus een korte verklaring van het bureau van bondskanselier Kohl. Moskou Van Sowjet-zijde is scherpe kri tiek geleverd op het besluit. Het ministerie van defensie kwam met een speciale mededeling waarin werd gesteld dat de regering-Lub- bers haar besluit heeft genomen op grond van onjuiste cijfers. Volgens het ministerie zijn er in de Sowjet- Unie beduidend minder dan de 441 SS-20 raketten die de Verenigde Staten hebben opgegeven. Het komt niet vaak voor dat de Russen het de moeite waard hebben ge vonden om Amerikaanse gegevens tegen te spreken. In Sowjet-kringen meent men voorts dat Nederland weinig be langstelling heeft getoond voor wat Moskou over de SS-20 te ver tellen zou hebben. Minister Van den Broek (buitenlandse zaken) zou in zijn gesprekken met zijn vroegere collega Gromyko en met de huidige minister van buiten landse zaken Sjevernadze, nog on langs in New York, er niet eens naar hebben gevraagd. Men ver wijt Nederland het besluit te heb ben gebaseerd op Amerikaanse ge- Dertien maanden is hij aan de slag en het ziet er steeds meer naar uit dat de Israëlische premier Peres de langverbeide doorbraak forceert in het vastgelopen vredesproces in het Midden-Óósten. Menigeen zag alle kans daarop vervliegen na het Israëlische bombardement op het hoofdkwartier van de PLO in Tu nis, maar de kaping van het cruise schip Achille Lauro riep het in het Westen onmiskenbaar verbleekte beeld in herinnering van een PLO die geen keuze weet te maken tus sen olijftak of wapengekletter. door Ton van Brussel Niets liever had Arafat zijn deer niswekkende positie na de bom men op Tunis nog geruime tijd uit gedragen als doorslaggevend be wijs van Israëlische onverzettelijk heid. Richtingenstrijd en anarchie in zijn eigen organisatie lieten hem daartoe geen kans. Zijn tweede man Abbas gooide roet in het eten met de naar verluidt voor Arafat geheim gehouden operatie tegen de Achille Lauro. Een poging de Britten los te we ken van de in de Europese-Ge meenschap overeengekomen twee sporen (de PLO moet Israël erken nen, dan ligt het Palestijnse thuis land binnen bereik) mislukte. Thatchers verguisde Londense on deronsje met Palestijnse leiders strandde te elfder ure op de weige ring van de PLO kleur te beken nen. De Jordaanse koning Hoes sein, architect van het Egyptisch/ Jordaanse vredesinitiatief, toonde zich gematigder dan verwacht over de Israëlische vergeldingsactie. Een breuk met de na de kapingsaf- faire opgewonden Egyptische lei der Moebarak bleef niettemin uit. Verschuiving In feite hebben de afgelopen maanden slechts één belangrijke verschuiving te zien gegeven: Hoessein lijkt minder belang te hechten aan directe deelname van de PLO aan vredesgesrekken, ze ker als Israël in ruil daarvoor wil instemmen met internationale su pervisie (dus ook door de Sowjet- Unie) van het vredesgesprek. Dat gegeven heeft de speelruim te van Peres aanzienlijk vergroot. In de Knesset ligt het wetsontwerp klaar dat gesprekken tussen Israë li's en PLO-leden verbiedt. Zonder steun van Peres' Arbeiderspartij kan het moeilijk worden aangeno men, maar in het zicht van deze overeenstemming met Hoessein, verliest het voorstel zijn bedoelde werking. Als het even meezit wordt er immers niet met actieve PLO-leden gesproken. Hoesseins positie in de Arabi sche wereld is niet onomstreden. Hij voelt niets voor het politieke isolement dat Egypte na Camp Da vid ten deel viel. Óm het wantrou wen in zijn eigen achterban weg te nemen, was een vorm van deelna me van de Sowjet-Unie aan onder handelingen voorwaarde. Israël en de Amerikanen hebben dat idee steeds verworpen, maar staan er nu positiever tegenover omdat op die manier meer vliegen in een klap kunnen worden geslagen. Bestaansrecht Israël hecht aan een herstel van de in 1967 door de Sowjet-Unie verbroken diplomatieke betrek- Hoessein: gematigd. (foto api kingen, omdat Moskou daarmee het in de Arabische wereld bestre den bestaansrecht van Israël (her bevestigt. Zo'n gebaar is voor de Sowjet-Unie aantrekkelijk, omdat het daarmee vaste voet herwint in het Midden-Oosten en omdat het wat druk van de ketel neemt in de gespannen relatie tot de Verenigde Staten. Peres heeft van het herstel van de diplomatieke betrekkingen met Moskou geen halszaak willen maken en zelf een eerste bijdrage tot verzoening geleverd door een Sowjet-rol in het vredesproces te steunen. Op de achtergrond van die concessie speelt zeker ook het verlangen van Tel Aviv naar een hervatte exodus van joden die uit de Sowjet-Unie naar Israël willen emigreren. Traditie Na de terugtrekking uit Libanon, en het ingang gezette economisch herstelbeleid, heeft het hernieu wen van de dialoog nu de volle aandacht van Peres. Hij sloot aan bij de nationale traditie om alles op alles te zetten om in het buitenland gevangen Israëli's vrij te krijgen, desnoods in ruil voor de vrijlating van duizend Palestijnen en ander zijds door PLO-terreur hard te ver gelden. Het verschafte hem ook bij rechts prestige. Voor de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties hield hij een indrukwekkende rede, waar mee hij zijn onverzettelijke rege ringspartners van de Likoed voor het blok zette. Thuisgekomen overleefde hij glansrijk een motie van wantrouwen, die een einde aan het vredesperspectief moest ma ken. Een staaltje evenwichtskunst dat het vertrouwen schept dat deze premier ook in staat is met de Egyptische onvrede af te rekenen Peres heeft haast. EU maanden scheiden hem van de overeengeko men stoelendans, waarbij hij de lei ding moet overdragen aan zijn rechtse vice-premier Sjamir De voor het Midden-Oosten belangrij ke top tussen Reagan en Gorbats jov is evenwel nabij en voordeel is ook dat koning Hoessein terdege beseft dat voor getreuzel geen tijd meer is. De bestuursvorm van een Palestijns thuisland, het vaststel len van nieuwe Israëlische gren zen, de status van Jeruzalem, con flictstof is er genoeg. Maar lukt het niet om in de komende zes maan den een gespreksbasis te vinden, dan is de kans op onderhandelin ?en over de werkelijke geschillen voorlopig weer verkeken.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1985 | | pagina 7