Afstoten kerntaken kostte hoofdbrekens Kans uitbreiding acties brandweer Lubbers hees Nederland in een te grote broek WD-ministers moeizaam over de streep Tal van demonstraties tegen raketplaatsing WD: alternatief kerntaak van F-16 kost 300 miljoen ZATERDAG 2 NOVEMBER 1985 DEN HAAG (ANP) - Het kabinet heeft minister Van den Broek (buitenlandse zaken) gisteren gemachtigd om de briefwisseling met de Verenigde Staten voor te bereiden1 waarin de plaatsing van de kruisraketten wordt vastgelegd. Premier Lubbers zei te ver wachten dat Van den Broek de brief aanstaande maandag zal afhandelen. Daarna moet het parlement zich over de briefwisseling buigen en er door middel van een goedkeu ringswet zijn toestemming voor ge ven. Het ontwerp voor een dergelij ke goedkeuringswet zal rond 1 de cember bij de Kamer worden inge diend. Lubbers meent dat het Neder landse 1 juni-besluit in zekere mate overleg met de NAVO, aldus Lub- stribbelende bewindslieden uitein- bers. delijk over de streep heeft getrok ken. Lubbers erkende dat de (con- De afweging binnen het kabinet yentionele) versterking van de welke van de bestaande Neder- luchtverdediging op de vliegbasis landse kerntaken moesten afval- Leeuwarden geen deel uitmaakte len, is de oorzaak geweest uitlopen raad in de ministerraad gister avond, De premier zei dat de inge- positieve uitwerking heeft ge- diende voorstellen (afstoten had, gezien de toezeggingen die toch de afgelopen tijd van Sowjet- zijde-gekomen zijn. Het was echter niet voldoende voor Nederland om af te zien van plaatsing, aldus Lub bers. De recente briefwisseling met Sowjet-leider Gorbatsjov heeft vol gens Lubbers aangetoond dat de X"1 Russen niet bereid vjasga sxesd^v- cleaire taken Orion belangrijk deel i F 16) tersploeg" aanvankelijk als „wat ketjmder teveel van het goede" werd erva- i verder te De premier kwam er openlijk )or uit dat een soort 'uitruil' in de extra uitbreiding van Leeuwarden gestationeerde gaan dan het in stand houden van F 16 straaljagers de groep tegen- het aantal SS-20-raketten dat in het Europese deel van de Sowjet-Unie staat. Dat is voor Nederland echter niet voldoende, omdat het Neder landse 1 juni-besluit van vorig jaar zich richtte op het aantal raketten dat in de hele Sowjet-Unie staat opgesteld. de oorspronkelijk ingediende het be- voorstellen. Als de beslissing tot plaatsing van de kruisraketten wordt uitge roerd, houdt dit in dat het laatste verzet tegen het NAVO-plaatsings- besluit van 1979 is overwonnen. In van dit besluit zijn reeds middellange-afstandsra- ketten geplaatst in West-Duitsland, Groot-Brittanië, Italië en België. De uitvoering van het besluit kan evenwel mogelijk worden beïn vloed door de uitslag van de natio nale verkiezingen van volgend jaar DEN HAAG - Drumstellen moesten gisteren op het Haagse Binnenhof kracht bijzetten plaatsing van kruisraketten. n de protesten tegen de Kerntaken Premier Lubbers maakte tevens bekend dat Nederland er naar streeft de huidige kerntaken van de strijdkrachten terug te brengen van zes naar twee. Dit zou inhou den dat alleen het Lance luchtdoel- raketsysteem en de kernartillerie (203-mm houwitsers) overblijven. Afgeschaft zouden worden de kerntaak van de F-16 (een vliegtuig dat in staat is kernbommen te ver voeren), nucleaire landmijnen, nu cleaire dieptebommen (vervoerd door de Orion-vliegtuigen, gesta tioneerd op Valkenburg) en de Ni ke raketten die worden vervangen door het conventionele Patriot-sys teem. Het terugbrengen van de kerntaken wordt doorgevoerd in DEN HAAG (ANP) - Het kabinets voorstel om naast afschaffing van vier nucleaire taken de conventio nele luchtverdediging te verster ken door intensiever met de F-16 te gaan vliegen vanaf Leeuwarden in plaats van Volkel heeft financiële consequenties die het CDA niet bij voorbaat wil overnemen. De kosten van de operatie wor den door de WD geraamd op drie honderd tot vijfhonderd miljoen gulden per jaar. Het kabinet wil dat financieren door vanaf volgend jaar de defensiebegroting met drie procent te laten groeien. VVD-frac- tieleider Nijpels vindt dat de poli tiek leider van het CDA, premier Lubbers zich daaraan heeft ver bonden als hij opnieuw in een coa litie met de liberalen stapt. DEN HAAG (ANP) - De kans be staat de afgelopen dagen gevoerde protestactie van de brandweer korpsen in Amsterdam, Rotterdam en Breda zal worden versterkt door acties in twaalf andere steden. In de loop van de volgende week lo pen in deze steden ultimatums af die de brandweerkorpsen hebben gesteld om hun eisen wat betreft salaris, verlofregeling en werkom standigheden in te willigen. Dat heeft een woordvoerder van de ambtenarenbond AbvaKabo gisteren meegedeeld. Deze korp sen, in Dordrecht, Tilburg, Den Bosch, Leeuwarden, Sittard, Nij megen, Arnhem, Utrecht, Amstel veen, Deventer, Apeldoorn en Haarlem, hebben al overleg met de bonden gehad en zich bereid ver klaard tot acties. De bonden houden volgende week ook nog zogenoemde actie peilingen in de gemeenten Hel mond, Den Helder, Eindhoven, Bergen op Zoom, Roosendaal en Den Haag. In een vergadering met De Amsterdamse brandweerac tie is gisteren op ludieke wijze kracht bijgezet. Met behulp van een ladder-brandweerwagen toog een delegatie van de brandweer naar het stadhuis in Amsterdam om op „beroepsmatige manier" een brief aan de verantwoordelijke wethouder Van den Klinkenberg te overhandigen: via een uitgesto ken brandweerladder sprong een brandweerman in een vangzeil, waarna hij de wethouder de brief aanbood. In het schrijven wijst de Abva Kabo er op dat zij de actie van de,, brandweer steunt. Ook gaat ze nog eens in op de eisen van de brand weerlieden: een hogere functie-in deling en een betere betaling vaji de verzwaarde werkomstandighe den (60 uur per week). De bond on derstreept daarbij dat het niet de bedoëling van de acties is om de hulpverlening bij branden in ge vaar te brengen. CD A-fractieleider De Vries be vestigde dat zijn fractie zich daar bij niet bij voorbaat neerlegt. In het CDA-verkiezingsprogramma wordt een hogere defensiegroei dan twee procent per jaar slechts aanvaardbaar geacht indien de economische gr^ei eveneens de twee procent overstijgt. Versterking van de taak van de F-16 straaljager is een „aanvaard bare zaak", aldus De Vries. Maar de financiële middelen die dat vergt kunnen ook worden gezocht in een eventuele herschikking van defensietaken terwijl het ook denkbaar is dat de NAVO de Ne derlandse F-16 een gewijzigde taak toekent. Over nuclearisering van het 155- millimeter geschut op langere ter mijn, die zou voortvloeien uit eer dere NAVO afspraken, wil het CDA zich thans niet uitlaten. De opperbevelhebber van de NAVO moet daarover eerst, medio vol gend jaar, voorstellen doen. Dat de nucleaire artillerietaak van het acht-inch geschut niet wordt afgeschaft, vindt het CDA ondanks eerdere bedenkingen aan vaardbaar omdat anders andere bondgenoten die taak zouden over nemen. Nijpels (WD) juicht dat besluit juist toe, omdat anders de eerste verdedigingslinie in de Noordduitse laagvlakte zou wor den verzwakt en de „rode loper" voor het Warschau Pact wordt hit- gerold. DEN HAAG (GPD) - In afwachting van het kabinetsbesluit tot plaat sing van kruisraketten is gisteren in ons land op tal van plaatsen ge demonstreerd. Het meest in het oog sprong de scholierenstaking, waaraan volgens de organisatoren naar schatting 150.000 leerlingen hebben deelgenomen. Het trein verkeer ondervond de hele dag vertragingen als gevolg van de „ac tie noodrem". Het comité jongeren tegen kern wapens meldde dat de stakingsac tie van scholieren een doorslaand succes was geworden. In vrijwel al le steden hebben stakende scholie ren gedemonstreerd. Incidenten deden zich nauwelijks voor. In Den Bosch richtten kleine groep jes scholieren die tioor de binnen- AMSTERDAM - Sommige scholie ren gingen bont uitgedost de straat op om te demonstreren, zoals dit meisje in de hoofdstad. stad trokken vernielingen aan. Een voorruit van een politiewagen moest het daarbij ontgelden. In Groningen werd is een luchtbrug tussen twee gebouwen van het stadhuis bezet. In Leiden werden twee scholieren aangehouden: de een omdat hij een kruispunt bezet hield, de ander omdat hij een bier fles richting politie gooide (zie voor meer nieuws over de staking in Leiden de stadspagina). Hier en daar kondigden school leiders harde maatregelen aan te gen de stakers. Ir. Zevenaar werd gedreigd met het van school sturen van leerlingen. In sommige plaat sen zijn gemiste proefwerken met een 'nul' beloond, in andere plaat sen is tegen leerlingen gezegd dat ze worden uitgesloten van het ein dexamen als ze aan de actie heb ben meegedaan. In Middelharnis moeten leerlingen voor elk uur dat ze staakten twee uur terugkomen. De NS meldde gisteren dat trei nen in totaal ongeveer 25 keer tot stilstand waren gebracht doordat actievoerders aan de noodrem trokken. Vijftig personen werden door de spoorwegpolitie aange houden. Op tal van stationsgebou wen waren leuzen tegen de plaat sing van kruisraketten gekalkt. Het wegverkeer ondervond hinder van de acties door blokkades tij dens de avondspits. Zowel de Waalbrug in Nijmegen als de noor delijke rondweg bij Breda werden enige tijd geblokkeerd. Ook de IJsselcentrale in Zwolle werd het slachtoffer van acties. Een molotov-cocktail richtte een schade van 100.000 gulden aan. In een ander gebouw van de centrale mislukte een poging tot brand stichting, omdat de lont was ge doofd. In Nijmegen werd een hoogspanningshuisje in brand ge stoken, waardoor een deel van de stad zonder stroom kwam te zitten. De VPRO-radio liet op Hilver- DEN HAAG - Een demonstrant op het Binnenhof houdt een beeld om hoog met een gebroken raket, een beeld dat aan duidelijk niets te wensen over laat. (foto gpdi sum 2 bijna de hele dag een sirene loeien. In een toelichting, die enke le malen per uur werd uitgezon den, zei de omroep dat uit woede voor deze vorm van actie was geko zen. Het merendeel van de ruim 3000 luisteraars die de VPRO bel den, reageerden positief. Enkele honderden mensen waren ge schrokken van het gehuil van de sirene, die ze aan de oorlog deed terugdenken. In Woensdrecht, waar de basis voor de kruisraketten is gepland, was het aanvankelijk rustig. In de middag nam het aantal demon stranten snel toe. Zeven Belgen werden aangehouden. Op het Binnenhof in Den Haag hielden Franciscaner monniken een vredeswake. In de loop van de dag verzamelden zich enkele hon derden scholieren en andere be langstellenden op het plein voor het gebouw van de Tweede Kamer. Tot ongeregeldheden kwam het echter niet. ADVERTENTIE In het speciale jubileumnummer van HN-magazine deze week: HN's geschiedenis: van verzet tot verzet De krant is er om de mensen te helpen Meningen over HN: 'Tegen de kioskcultuur' Maak gebruik van de unieke jubileumactie: Tot en met 1 januari 1986 HN-magazine in de bus voor maar 1 Een kans, die u niet mag missen! Ja, ik geef mij op als abonnee op HN-magazine tot 1 januari 1986 voor de unieke prijs van 1 Naam: Straat: Postcode: Plaats: Bon in een open envelop zonder postzegel sturen naar HN-magazine, Jubileum-actie, Antwoordnummer 1776, 2500 XJ Den Haag. DEN HAAG - De as Moskou- Den Haag is niet meer. Met de Sowjets valt voortaan alleen nog te praten over eventuele ha ringleveranties, als we Georgi Arbatov mogen geloven. Het ka- binet-Lubbers heeft een einde gemaakt aan de uitzonderings positie die Nederland sinds 1979 in de NAVO innam. Direct ge volg: de Sowjets verliezen hun belangstelling voor de politieke doos van Pandora op het Haagse Binnenhof. door Hans Geleijnse en Peter van Nuijsenburg De bijzondere relatie Moskou- Den Haag vloeide voort uit het kruisraketbesluit, dat het kabi net vorig jaar juni nam om uit een heikel binnenlands politiek probleem te komen. Sinds de NAVO in 1979 het roemruchte dubbelbesluit nam, fungeerden die raketten als splijtzam in het CDA en daarmee in regerings coalities. Lubbers deed 1 juni vorig jaar zijn zoveelste greep in de varian tentrommel, introduceerde 378 SS 20-raketten als tëlcriterium, haalde het kabinet en vooral het CDA uit de problemen, maar hees Nederland tegelijk in een te grote broek. Het besluit werd verkocht als een signaal om in ternationaal tot wapenbeheer sing te komen. Nederland zou daartoe de Russische beer wel even temmen. Maar op de dag van het besluit zelf werd al duidelijk dat Neder land de speelbal zou kunnen worden van Sowjet-manipula- ties. De gebeurtenissen van de afgelopen weken, de brieven van partijleider Gorbatsjov, de uitno diging van premier Ryzjkov.voor een gesprek in Moskou, hebben deze sombere prognose beves tigd. Het Kremlin creëerde via een zorgvuldig georkestreerde campagne de verwachtingen van een Russische handreiking, zon der dat er echte concessies kwa- Nu 1 november (Lubbers) „een gepasseerd station" is, staat Den Haag weer op de gebruikelijke bescheiden plaats in het interna tionale veld. Natuurlijk, Lubbers en Van den Broek (van wie de Moskouse partijgangers niets moeten hebben en omgekeerd) blijven bereid de eerste vlucht naar Rusland te nemen. Maar zij hebben niets meer te bieden. Over atoomwapens zal worden gesproken tussen de grootmach ten en niemand anders. Lubbers concludeerde het vrijdagavond zelf en de Russen zullen die ana lyse ongetwijfeld delen. Nu de NAVO nog. De bondge noten sloegen de Lubberiaanse capriolen vorige zomer met ver bijstering en achterdocht gade. Op het NAVO-hoofdkwartier in Brussel werd hét 1 juni-besluit beschouwd als de zoveelste uit stelmanoeuvre sinds 1979. Er was geen bondgenoot te vinden die het Nederlandse besluit wil de omarmen als een poging tot wapenbeheersing. NAVO-diplomaten foeterden op het gebrek aan politieke wil in Den Haag. Immers, van onder handelingen tussen Amerikanen en Russen was geen sprake. Om de Russen weer terug naar Genè- ve te brengen, diende het bond genootschap als eenheid op te treden. Bovendien voelden de andere plaatsingslanden (Enge land, West-Duitsland, Italië, Bel gië) zich in Jiun hemd gezet door de Nederlandse f;Alleingang". De bondgenoten konden ech ter troost putten uit Amerikaan se voorspellingen dat de Russen met 378 geplaatste raketten nog lang niet aan het eind waren van het SS 20-programma. De kan sen op niet-plaatsing in Neder land werden klein geacht en daarom bleef een keiharde te rechtwijzing uit. Onbedoeld had Lubbers' „oplossing" voor kabinet en CDA een gunstig neveneffect. De irritatie in Brussel over het Nederlandse getreuzel liep in de maanden na juni zo hoog op, dat de bondgenoten steeds meer be reid werden een prijs te betalen voor een Nederlands plaatsings- besluit. Afstoting van Nederlandse kernwapentaken dus. „Als 1 no vember met succes achter de rug is, gaat de NAVO met bijna alles akkoord", grinnikte vorige week een diplomaat in Brussel. Na tuurlijk, de militairen zullen „ke telmuziek" (De Ruiter) laten ho ren. Ze vinden sowieso de kop peling tussen kruisraketten en kernwapentaken belachelijk. Het kabinet hoeft de komende weken niet te rekenen op een for mele instemming van Brussel over vermindering van het aantal kernwapentaken tot twee. Maar achter de schermen overheerst opluchting: Nederland loopt ein delijk weer in de pas, de rijen zijn weer gesloten. Op de eenzijdige afstoting van twee Nederlandse kernwapenta ken staat bovendien voor de NA- VO-militairen een bonus. Boven aan het verlanglijstje van NAVO- commandant Rogers prijkt sinds jaar en dag het Nederlandse 155 mm-geschut, althans het ge schikt maken van dgt geschut voor nucleaire munitie. En die deur is voor de toekomst openge houden, want het kabinet spreekt in zijn brief aan de Ka mer over het „ook in de toe komst adequaat uitvoeren van twee nucleaire taken - te weten de artillerie voor korte afstand en de Lance-raket". De NAVO ziet weinig in de acht 203-mm kanonnen, die nu geschikt zijn voor nucleaire mu nitie. Veel liever zouden (vooral de Amerikanen) de aan Neder land toebedeelde kernkoppen willen spreiden over het veel gro tere aantal 155 mm-stukken. Dat, zo wordt geredeneerd, maakt de afschrikking effectiever en laat de vijand in het onzekere van welke stukken zij nucleair vuur kunnen verwachten. Regeren Het CDA heeft zich echter al tijd geconcentreerd op de taak zelf, en niet op het aantal kernla dingen. Pas gisteravond kwam CDA-fractieleider De Vries tot het besef dat afstoten van zo'n taak niet tot vermindering van kernladingen leidt. Niet voor niets concludeerden PvdA-fractieleider Den Uyl en diens WD-opponent Nijpels gis teravond gezamenlijk dat Neder land er in de toekomst een taak bijkrijgt. Het CDA zal de kiezers duidelijk moeten maken waarom ze een nagenoeg heilig verklaard standpunt, het afstoten van „risi covolle, atoomdrempels verla gende" kernwapens, heeft laten Nu CDA en WD inzake vrede en veiligheid gisteren een naar het zich laat aanzien een solide pact hebben gesloten zijn voor de PvdA de kansen op regeren verder geslonken. Het vierkant afwijzen van plaatsing heeft de socialisten gcisoleerd. Beoogd lijsttrekker den Uyl ziet nog een opening: heronderhandelen met de VS over „wijziging of beëindi ging" van het raket verdrag. Maar CDA-fractievoorzitter De Vries maakte korte metten met deze mogelijkheid. „Er wordt niet heronderhandeld en dat verdrag wordt niet opgeschort". Een an dere complicatie voor Den Uyls regeerdrift: De radicale vleugel binnen de PvdA heeft onder aan voering van partijvoorzitter Max van den Berg al laten weten een dergelijke manoeuvre niet te zul len slikken. Wie het 'nucleaire slagveld' naj het besluit van gisteravond over ziet kan maar tot één conclusie komen: CDA en VVD hebben de gelederen gesloten en de PvdA zal vergeefs storm lopen. Over duidelijkheid voor de verkiezin gen gesproken. Definitief einde voor roek-opera GRONINGEN (ANP) - De produ cent en de exploitant van de rock opera „Ik Jan Crerner" hebben gis teren het faillissement aange vraagd van de roek-opera. De ge plande voorstellingen in het Marti nihalcentrum in Groningen in no vember gaan niet door. Ook later zal de roek-opera niet meer worden opgevoerd. Q Dat maakte B. Eikerbout, be rt; stuurslid van de Stichting Theater Initiatieven Groningen (STIG), de producent van de roek-opera, gis teren bekend. Volgens hem moest het faillissement worden aange vraagd omdat de roek-opera een schuld heeft van 1,6 mihoen gul den. Een laatste poging om de opera te redden mislukte gisteren. Ten behoeve van de reddingsoperatie was een bedrag nodig van 200.000 gulden. Volgens Eikerbout was het gelukt om voor 75.000 gulden bankgaranties te verkrijgen. De ge meente Groningen noch sponsors waren volgens hem bereid om het ontbrekende bedrag beschikbaar te stellen. Han Lammers commissaris in Flevoland DEN HAAG (GPD) - De burge meester van Almere, Han Lam mers (PvdA), wordt commissaris van de koningin in de nieuwe pro vincie Flevoland. Het kabinet heeft dit gisteren beslist. Lammers (54) begon zijn loop baan als journalist bij het ANP. daarna werkte hij voor Algemeen Dagblad en de Groene Amster dammer. Onder zijn wethoudelijke leiding werd de Amsterdamse Nieuwmarktbuurt begin jaren ze ventig gedeeltelijk gesloopt ten be hoeve van de metro-aanleg. In 1976 verhuisde hij naar de pol der om in Lelystad de functie land drost van de zuidelijke IJsselmeer- polders te aanvaarden. In 1984 werd hij burgemeester in Almere. Van Tliijn herroept aanval op Joop den Uyl DEN HAAG (ANP) - Burgemeester Van Thijn van Amsterdam heeft zijn aanval op het PvdA-lijsttrek- kerschap van zijn partijgenoot Den Uyl herroepen. Van Thijn neemt in een gisteren afgelegde verklaring afstand van zijn uitlatingen dat „Den Uyl beter op kan -stappen". Van Thijn zegt dit in een boek over de PvdA-voorman, dat deze maand verschijnt. Van Thijn merkt op dat zijn uit spraken over Den Uyls lijsttrek kerschap „gedateerd zijn" omdat de vraaggesprekken ten behoeve van het boek eind vorig jaar zijn gehouden, dus voordat Den Uyl te kennen gaf voor de zevende keer als lijsttrekker voor de PvdA te zul len optreden. Oud-minister Van Thijn (binnen landse zaken in het kabinet Van Agt/Den Uyl) zegt Den Uyl mo menteel „in die positie volledig te steunen". Hij tekent daarbij aan dat hij zich realiseert dat Den Uyl en PvdA-partijbestuqr „na zeer zorgvuldige afweging" tot het be sluit zijn gekomen om Den Uyl de PvdA-lijst te doen Nijmeegse universiteit moet katholiek karakter kwijt NIJMEGEN (ANP) - De katholieke universiteit (KU) in Nijmegen doet er goed aan, haar katholieke karak ter zoveel mogelijk te verzwijgen. Die katholieke signatuur bezorgt de KU een negatief imago. Dat is een van de conclusies van een mar ketingbureau naar aanleiding van een eind vorig jaar verricht onder zoek naar het imago van de katho lieke universiteit. Enkele resultaten van dat onder zoek werden deze week naar bui ten gebracht door KU-nieuws, het blad van de Nijmeegse universi teit. De universiteit zelf wil over de inhoud van dat onderzoek niets zeggen, omdat het als vertrouwe lijk wordt beschouwd. „Maar lang niet alle conclusies en aanbevelin gen zijn door het college van be stuur overgenomen", aldus een woordvoerder. Uit het imago-onderzoek blijkt volgens KU-nieuws, dat een-over grote meerderheid van de Nij meegse studenten en universiteits medewerkers geen enkele bood schap heeft aan de katholieke iden titeit van de instelling. „Vermijd in alle persoonlijke en niet persoonlijke actieve commu nicatie naar binnen en naar buiten dan ook zoveel mogelijk de katho lieke signatuur van de KU", aldus een advies van het marketingbu-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1985 | | pagina 5