'Situatie is vrij uitzichtloos'
Vrijzinnig-hervormden bedreigd in 'actief voortbestaan
DONDERDAG 31 OKTOBER 1985
PAGINA 17
Reportage
Veeboer Kees van Gaaien verdiept zich in landbouw Derde Wereld
Tot het einde van deze week zijn
landbouwers uit de Nederlandse
Antillen, Columbia en Venezuela
te gast in Nederland om zich hier
op de hoogte te stellen van de Ne
derlandse landbouwproblematiek.
De uitwisseling, want gesprekken
met Nederlandse agrariërs vormen
een belangrijk onderdeel van het
programma, vindt plaats op initia
tief van Cozac (stichting tot bevor
dering van contacten met Zuid-
Amerika en het Caribisch gebied).
Vorig week bezocht een delegatie
de Rijnstreek en de Alphense vee
houder Kees van Gaaien is nauw
betrokken bij deze 'workshop'. Hij
verdiept zich als lid van de com
missie ontwikkelingssamenwer
king van het Nederlands agrarisch
jongerenkontakt (NAJK) al jaren
in de invloed die de landbouw in
Nederland en de EG, en die in de
Derde Wereld op elkaar hebben.
Een beïnvloeding die veelal funest
uitwerkt voor de kleine boeren in
de ontwikkelingslanden. De 31-ja-
rige Van Gaaien, net begonnen als
zelfstandig veehouder en eigenaar
van 65 koeien, geeft zich nog twin
tig jaar om in Nederland iets struc
tureel te veranderen voor zijn col
lega-boeren in de Derde Wereld.
Lukt dat niet, dan wordt hij ont
wikkelingswerker, heeft hij zich
voorgenomen. "Want bij de struc
turele weg die ik voorsta krijg je
vaak de kous op de kop. En ik wilt
uiteindelijk ook wel eens daadwer
kelijk bezig zijn met het werken
aan ontwikkeling".
ALPHEN AAN DEN RIJN - De
in Derde-Wereldkringen popu
laire stelling dat landbouwgrond
in de ontwikkelingslanden
wordt gebruikt om veevoer voor
de Europese boeren te produce
ren, gaat hem iets te ver. "Dat we
echt graan uit de monden van de
mensen daar halen om het hier
aan de koeien en varkens te voe
ren, zo scherp ligt het niet", zegt
Kees van Gaaien. De import van
veevoer uit de Derde Wereld (en
de VS) is wel enorm gegroeid,
maar het gaat daarbij vooral om
afvalprodukten, zegt hij.
door
Sjaak Smakman
Maar, gaat hij vervolgens in
een adem door: "Het is wel zo dat
veel boeren daar - en ook steeds
meer hier - produkten telen die
dienen als industriële grondstof.
De industrie wil die zo goedkoop
mogelijk hebben, en dan praat je
over een grootschalige aanpak,
plantages. Je ziet ook dat in be
paalde streken waar de groot
schalige landbouw in opkomst
is, de kleine boeren worden ver
dreven van hun land door de gro
te boeren en wegtrekken naar el
ders. Tot ze ook daar worden ver
dreven. In Brazilië bijvoorbeeld
wonen 85 miljoen nrènsen en 20
miljoen van hen zijn constant op
de vlucht, naar het Amazonege
bied of de sloppenwijken van de
grote steden. Als je je dat pro
beert voor te stellen, die ellen
de..."
Van Gaaien werd een jaar of
twaalf geleden actief in de bewe
ging van jonge boeren en kwam
via een bestuurslidmaatschap
van het NAJK terecht bij de
commissie ontwikkelingssamen
werking van deze organisatie.
Het begon met praten over de
problematiek, gevolgd door een
stroopwafelactie voor een land
bouwproject, en vond een hoog
tepunt in een reis in 1981 met
achttien jonge boeren naar Co
lumbia. Omdat de Nederlanders,
denkt hij achteraf, iets te veel be
langstelling toonden voor de
kleine boeren en de officiële au
toriteiten links lieten liggen, be
landde Van Gaaien nog een
weekeinde in de gevangenis ('Op
een aanklacht van verdachte po
litieke activiteiten of zoiets'). De
reis, het zien van echte armoede,
maakte een diepe indruk op
hem. "Als je daar op straat loopt
en je niet daar zo maar een vrouw
met een kind liggen, dan weet je
niet wat je moet doen. Je kunt
geld geven, maar dat helpt niets,
want er zijn te veel van dat soort
gevallen om te helpen. Zolang de
structuren niet veranderen, blijft
dat".
Beleid
Sindsdien heeft hij zich ver
diept in de vraag hoe het Neder
landse landbouwbeleid - ingebed
in het kader van de Europese Ge
meenschap - uitwerkt op de
(kleine) boer in de ontwikke
lingslanden. In de eerste plaats,
vindt hij, zijn natuurlijk de rege
ringen verantwoordelijk voor de
landbouwproduktie in het eigen
land. pok de ontwikkelingslan
den moeten ervoor waken niet te
afhankelijk te worden van voed-
selimporten, want 'dat kan jaren
goed gaan, maar op een gegeven
moment komt de klap'.
Aan de andere kant, nuanceert
hij die stelling, is het voor rege
ringen in de Derde Wereld vaak
moeilijk om niet te profiteren
van de landbouwoverschotten
van de EG, de VS en landen als
Canada en Nieuw-Zeeland, die
ze voor een habbekrats op de we
reldmarkt kunnen kopen. Die
prijzen zijn dank zij de zwaar ge
subsidieerde export uit het 'wes
ten' zo laag dat de kleine boer in
de Derde Wereld er niet voor kan
produceren en die gaan uiteinde
lijk alleen nog voor eigen ver
bruik verbouwen. De wat grotere
boeren schakelen vaak om van
de verbouw van voedsel naar ex
portgewassen, waarmee meer te
verdienen is.
Als voorbeeld hoe het op die
manier fout kan lopen, noemt hij
Nigeria. Zwelgend in de oliedol
lars kocht dit Westafrikaanse
OPEC-land steeds meer goed
koop voedsel op de wereldmarkt
en draaide de eigen landbouw zo
de nek om. Nederland pikte een
graantje mee van het door de En
gelsen in de koloniale tijd geïn
troduceerde gebruik van melk,
door op grote school melkpoeder
te exporteren en er een zuivelfa
briek te bouwen. Toen de olie
prijs kelderde en er plotseling
geen geld meer was, bleek het
land niet meer in de eigen voed-
selbehoefte te kunnen voorzien.
Uit arren moede blijft Nigeria, al
dus Van Gaaien, melkpoeder ko
pen met de veel schaarser gewor
den olie-inkomsten. "Geld dat
veel beter gebruikt zou kunnen
om te investeren in de landbouw,
wordt nu gebruikt om te consu
meren',', schetst hij de situatie.
Superheffing
De mogelijkheid om ook het
goedkope voedsel van de wereld
markt voor hogere prijzen op de
eigen markt te brengen en zo de
produktie voor de eigen boeren
weer lonend te maken, is wel een
mooi plan maar in de praktijk
vaak niet haalbaar. Want - net als
de gemiddelde Nederlander - zit
de modale Nigeriaan ook be
paald niet te wachten op dè daar
uit voortvloeiende (forse) prijs
verhoging en een regering moet
stevig in het zadel zitten om een
dergelijke stap te kunnen zetten.
Inmiddels kost het dolgedraai
de systeem van de exportsubsi
dies de EG zoveel geld, dat de
landbouwministers besloten de
superheffing in te voeren, een
boete op overproduktie. Dat zou
gunstig kunnen uitpakken voor
de ontwikkelingslanden: omdat
de (zuivel)produktie in de EG
sterk afneemt, hoeft er minder te
worden gedumpt op de wereld
markt met als gevolg dat de prij
zen stijgen. Van Gaaien - zelf
melkveehouder - als voorstander
van de superheffing?
"Dat verhaal klinkt wel mooi,
maar zo werkt het niet. Je ver
geet dan namelijk dat er nog an
dere landen op de wereldmarkt
zitten, zoals Canada, Nieuw-Zee
land en de Verenigde Staten. Met
name Nieuw-Zeeland is al aardig
ingesprongen in het gat dat de
EG heeft laten vallen. Inperking
van de produktie kan natuurlijk
gunstig zijn, maar dan moeten er
wel internationaal afspraken
worden gemaakt. Bijvoorbeeld
in de GATT (wereldhandelsover
eenkomst, red.), waar Nederland
momenteel voorzitter is van de
landbouwcommissie. Maar dat is
erg moeilijk gezien de controver
se tussen de VS en de EG. En zo
lang dat niet lukt, heeft die' su
perheffing weinig zin".
Het werkelijk vrij laten van de
wereldhandel, een door de Ame
rikaanse president Reagan vaak
geprezen medicijn, biedt al even
min uitzicht. Voor de Europese
boeren betekent dat veel lagere
inkomsten, zodat een groot aan
tal failliet gaat, voor hun colle
ga's in de Derde Wereld is het al
evenmin een oplossing omdat de
hoeveelheid aangeboden voedsel
op de wereldmarkt niet wezen
lijk verandert. Bovendien: "Die
Kees van Gaaien: 'Superheffing heeft alleen
naai afspraken worden gemaakt'.
i als er intematio-
(foto Wim Dijkman)
kunnen toch immers nooit con
curreren tegen de enorme pro
duktie die de boeren in het wes
ten maken". Van Gaaien geeft
toe dat de situatie op het ogen
blik 'vrij uitzichtloos' is en weet
ook zo gauw geen oplossing.
Vijanden
Maar dat betekent niet dat je
bij de pakken neer hoeft te zit
ten, vindt hij. De kleine boeren
hier en de hun collega's in de
ontwikkelingslanden zien el
kaar, hoewel ze in feite in hetzelf
de moeilijke parket zitten, nu
vaak als concurrenten. Met name
dat wil hij doorbreken. Zo was
hij mede-organisator van een on
langs gehouden discussieavond
in Alphen aan den Rijn over de
wereldvoedselproblematiek en
de rol van de Nederlandse land
bouw daarin, en momenteel is hij
druk bezig in de 'workshop' van
Cozac. Vrijdag wordt dat project
afgesloten met een discussiedag
in Woerden, waarop ook conclu
sies worden getrokken uit het
bezoek van boeren uit Columbia,
Venezuela en de Nederlandse
Antillen. "Natuurlijk vind je zo
niet 1-2-3 een oplossing voor het
wereldvoedselprobleem, maar je
kunt er wel steeds meer boeren
bewust proberen te maken van
het probleem, van de rol die Ne
derland daarin speelt en steeds
meer het idee. ingang laten vin
den dat we moeten samenwer
ken en niet elkaar moeten becon
curreren op leven en dood".
Op de discussieavond in Al
phen waren 75 mensen, meer
dan waarop hij had gerekend, en
hebben vier mensen zich opge
geven voor een werkgroep die
een vervolg wil geven aan de
avond. Dat vindt Van Gaaien be
moedigend. In een aantal regio's
kwam het uiteindelijk tot projec
thulp. Van Gaaien: "Ach, je kunt
dan ergens wat helpen en dat is
allemaal leuk en aardig, maar het
blijft natuurlijk een druppel op
een gloeiende plaat. Als er verder
niets verandert heb je er niet veel
aan. Maar aan de andere kant: op
een gegeven moment ben je na
tuurlijk uitgediscussieerd over
de problematiek en kies je uit
eindelijk vaak toch wel voor een
project. Maar je kunt er dan wel
een kiezen met duidelijke rand
voorwaarden, bijvoorbeeld dat
er ook een structurele kant aan
zit".
- Een project van Rijnstreek-
boeren in de Derde Wereld, is dat
nu een ideaal?
'Nee, niet hèt ideaal, maar die
mogelijkheid houd ik wel open".
- Je hebt ooit gezegd: als er
over twintig jaar niets is veran
derd, word ik ontwikkelingswer
ker. Geldt dat ook nog nu je een
eigen bedrijf hebt?
Lachend: "Zo snel verander ik
natuurlijk niet". Ernstiger: "Het
volgt impliciet uit wat ik voorsta,
de keuze voor de verandering
van de structuur. Maar dat is een
bijna eindeloze weg waarbij je
erg vaak de kous op je kop krijgt.
Op een gegeven moment wil je
niet meer alleen maar praten op
allerlei niveaus, maar wil je ook
een keer daadwerkelijk bezig
zijn met je idealen".
ZIERIKZEE (ANP) - Het Neder
landse onderscheidingsbeleid is
volledig uit de tijd, onrechtvaardig
en ondemocratisch. Dit zei de Zie-
rikzeese burgemeester Th. de
Meester gisteren bij het afscheid
van twee gemeentebodes. Beiden
hadden een onberispelijke staat
van dienst. De een werd bij zijn af
scheid onderscheiden voor het feit
dat hij veertig jaar in overheids
dienst is geweest en de ander kreeg
geen onderscheiding ondanks het
feit dat hij twintig jaar in vaste
dienst was geweest.
De een had zijn diensttijd onder
meer bereikt via het gevangenis
wezen en de rest in gemeente-
'Onderscheidings
beleid volledig
uit de tijd'
dienst. De ander was via het parti
culiere bedrijfsleven bij de over
heid terecht gekomen.
De burgemeester zei het een bij
zonder pijnlijke gebeurtenis te vin
den dat zich dit soort ondemocrati
sche situaties kunnen voordoen
door het starre onderscheidingsbe
leid. Een staatssecretaris en een
minister worden al binnen een jaar
voorgedragen voor een ridderorde,
•aldus De Meester.
Kamerleden en leden van Gede
puteerde Staten doen er twaalf jaar
over en bijvoorbeeld burgemees
ters moeten 25 jaar in dienst zijn
om voor een onderscheiding in
aanmerking te komen. Maar een
gewone werknemer in overheids
dienst moet veertig jaar meelopen
voor hij zelfs maar aan een lintje
kan denken, aldus de kritiek van
de burgemeester.
Het kabinet ging vorige week
vrijdag akkoord met een voorstel
van minister Rietkerk (binnen
landse zaken) over herziening van
het decoratiestelsel.
Conservatieve
boer hoort
boete eisen
DEN BOSCH (GPD) - Omdat de
rechters in Roermond weinig be
grip hadden voor de gewetensnood
van de Limburgse boer Mathieu K.
(56) mengde zich gisteren het Ge
rechtshof in Den Bosch in zijn pri-
vé-schoolstrijd tegen opvattingen
over godsdienstonderricht en sek
suele voorlichting in de dorps
school. In die schoolstrijd liep boer
K. tegen de leerplichtwet op toen
hij zijn vier kinderen van de dorps
school in Heythuysen weghaalde
om ze huisonderwijs te laten geven
in het Brabantse Teteringen.
De kantonrechter en - in hoger
beroep ook de rechtbank - in Roer
mond veroordeelden hem tot een
geldboete van 500 gulden. In op
dracht van de Hoge Raad der Ne
derlanden moet het Hof in Den
Bosch voor de derde maal en met
de opdracht meer aandacht aan de
gewetensbezwaren van de Lever-
oyse boerenfamilie te schenken
over de misstap oordelen.
De richting waarin het onderwijs
en de vorming van de kinderen
werd gestuurd was al lang een
doorn in de ogen van boer K. en
zijn Franse vrouw Anne-Marie (46).
Toen in maart 1982 dochtertje Ka
rin van 11 en haar zusje Liesbeth
niet meer op konden tegen het
schaamtegevoel bij het gezamen
lijk douchen na de gymlessen,
maakte Mathieu K. er resoluut een
eind aan. Hij haalde de twee van
school en al de andere dag werden
ze in Teteringen door gekwalifi
ceerde onderwijzers en leraren bij
pleegouders thuis meer in overeen
stemming met strenge rooms ka
tholieke opvattingen onderwezen.
Omdat hjj de formele overtre
ding toch gestraft wilde zien, vroeg
procureur-generaal mr. Van Mierlo
het Hof vader Mathieu K. toch te
straffen. Maar hij wil de geldstraf
van 500 gulden - waarvan de helft
voorwaardelijk - die in Roermond
is opgelegd gereduceerd zien tot
een boete van 50 gulden met ook
de helft daarvan nog voorwaarde
lijk.
Het Gerechtshof doet 13
ber uitspraak.
VEGIN
LEI0SCH ALPHENS DAGBLAD
ACTIE ZUINIG STOKEN
TABEL VOOR DE WEEK
VAN 21 OKT. T/M 27 OKT. 1985
WEERSTATION VALKENBURG
Normaal verbruik
800 i
1.000 i
1.200 i
1.400 i
1.600 i
1.800 i
2.000 i
2.200 i
2.400 i
2.600 i
2.800
3.000 i
3.300 i
3.600 i
3.900 i
4.200 r
4.500 r
5.000 r
5.500 i
6.000 i
Voor de eerste maal publiceren we vandaag de verbruikstabel
van de actie Zuinig Stoken. De tabel is samengesteld door de
Vegin (samenwerkende gasbedrijven) en zal gedurende het
stookseizoen (tot en met eind maart) wekelijks in uw krant wor
den afgedrukt.
De deelnemers hebben afgelopen zondagavond aan de hand
van de stand van de gasmeter het verbruik in de week van zon
dag 20 tot en met zondag 27 oktober kunnen uitrekenen. Dat
staat als het goed is in de eerste kolom van de meterkaart.
In de hierboven afgedrukte tabel kunnen de deelnemers ach
ter hun normale jaarverbruik (lees daarvoor de instructie op de
meterkaart) in de tweede kolom aflezen wat hun verbruik in de
week van 20 tot en met 27 oktober had moeten zijn.
De Vegin berekent het weekstreefverbruik aan de hand van de
gemiddelde etmaaltemperatuur in de afgelopen week. Uitgangs
punt was de temperatuurmeting op het vliegveld Valkenburg.
Het week-streefverbruik van de tabel kan worden ingevuld in
de derde kolom van de meterkaart.
In de derde kolom van bovenstaande tabel vindt u het totale
streefverbruik sinds het begin van de actie. Omdat 'Zuinig sto
ken' nu pas één week loopt, zijn de totale streefverbruiken gelijk
aan het streefverbruik van de afgelopen week.
Ook deze totaal streefverbruiken kunnen worden ingevuld op
de meterkaart (in de vijfde kolom). In de vierde kolom kunnen
de deelnemers nog hun eigen totaalverbruik invullen. Zo kan de
komende maanden worden vastgesteld of het totale streefver
bruik en het eigen totaalverbruik flink van elkaar afwijken of
niet.
Ook de Vereniging van vrijzin
nige hervormden in Nederland
kampt met een teruglopend le
dental en vergijzing, zo is in het
pas verschenen jaarverslag te le
zen. Nog maar enkele jaren gele
den waren er rond 10.000 leden,
nu nog 6100, verdeeld over 62
plaatselijke afdelingen.
Daarvan hebben er 19 minder
dan 50 leden en 23 tussen de 50
en 100 leden. "Daaruit blijkt",
zegt het verslag, "dat een groot
aantal afdelingen nu al zo klein
is, dat een actief toekomstig
voortbestaan ernstig wordt be
dreigd". "Door alleen op de win
kel te blijven passen is het over
vijf a tien jaar zo ongeveer wel
gebeurd. Een actief beleid zal no
dig zijn om de trachten de loop
der dingen alsnog te keren".
Drie punten vragen vooral de
aandacht: een betere communi
catie binnen de vereniging, ver
sterking van de beeldvorming bij
de omgeving en het verlenen van
diensten, aangepast aan de
werkelijke behoeften van de le
den.
Wat de communicatie betreft is
het de bedoeling, dat het blad
'Kerk en Wereld' van de vereni
ging samengaat met bladen als
'Vrijzinnig Vizier', 'Ruimte' en
het 'Remonstrants Weekblad'.
Over de beeldvorming naar
buiten zegt het verslag, dat in de
Hervormde Kerk dikwijls
schampere geluiden zijn te horen
over de 'achterhaalde vrijzinnig
heid' en over 'een vereniging die
heeft vergeten zich cp te heffen'.
"De redenering daarachter is
duidelijk: de Vereniging van
Vrijzinnige Hervormden heeft in
de Hervormde Kerk voor een
goede zaak gestreden. Wat zij na
streefde is - voor wat er duidelijk
en belangrijk aan was - alge
meen goed in de kerk geworden.
Intelligente theologen binden
zich dan ook niet meer aan deze
vereniging".
Het bestuur is het daarmee
niet eens. "Vrijzinnige hervorm
den kunnen in vele actuele ker
kelijke en maatschappelijke
kwesties nog een belangrijke in
breng hebben". Gedacht wordt
aan brochures, "maar ook vrij
zinnige molens malen lang
zaam". Het reglement van de
daartoe aangewezen commissie
is pas onlangs gereed gekomen".
Over de dienstverlening aan de
leden wordt opgemerkt, dat die
zich moet toespitsen op toerus-
tingswerk. Daai^/oor dienen het
boekje 'Stof tot gesprek' en vi
deobanden over 'Spreken over
God'. Een cursus voor kerke-
raadsleden is in voorbereiding.
De algemene vergadering van
de vereniging is op 16 november
in Lunteren.
Verplicht vakantie. Voor de
periode van Kerst en Oud- en
Nieuwjaar heeft de medewer-
kersraad van het landelijke Dien
stencentrum van de Gerefor
meerde Kerken in Leusden ge
kozen voor vijf verplichte vakan
tiedagen. Dat betekent, dat de
bureaus van het Dienstencen
trum gesloten zullen zijn van
maandag 23 december tot don
derdag 2 januari. Ook het Zen
dingscentrum en het Algemeen
Diakonaal Bureau zijn dan geslo
ten.
Een reden was: dat velen ook
bij normale openstelling vakan
tiedagen opnemen tussen Kerst
en Nieuwjaar. Door nu vijf ver
plichte vakantiedagen op te ne
men wordt op energie (stookkos
ten en elektriciteit) het nodige
bespaard.
Hervormde Kerk: aangeno
men naar Oudewater A. Lange-
rak Lopikerkapel, naar Antwer
pen (Verenigde Protestantse
Kerk van België) kandidaat D.
Würsten De Bilt.
Overeind blijven. De abdij
van Berne in Heeswij k-Dinther
heeft een aantal bezinningsda
gen voorbereid speciaal voor
pastores en pastoraal
werkenden. Het motto is: 'Hoe
blijf je overeind?' De eerste zijn
op 18 en 19 november. De vol
gende zijn in februari en mei
1986.
Uit de toelichting: "Pastor-zijn
in een zich snel ontwikkelende
tijd dreigt mensen zo in beslag te
nemen, dat zij niet meer aan zich
zelf toekomen. Een tijdlang lukt
dat zonder al te grote problemen,
maar er komt een ogenblik dat
men voor vragen komt te staan
zoals: wie ben ik zelf, waarin ge
loof ik zelf eigenlijk nog, wat zijn
mijn diepste wortels? Als de
wortels zijn verdroogd, blijft het
antwoord op deze vragen uit.
Met deze vragen willen de pasto
res zich op deze bezinningsda
gen bezighouden, niet op acade
misch maar op geloofsniveau".
De dagen beginnen op maan
dag om 3 uur en eindigen op
dinsdag 5 uur. De deelnemers
kunnen meedoen aan de vierin
gen van de abdijgemeenschap.
(Adres van het abdijhuis: Ab
dijstraat 49, 5473 AD Heeswijk-
Dinther, telefoon 04139-1755).
Verdriet. Tot haar groot ver
driet is een vrouwelijke vicaris
van de Evangelisch-Lutherse
Kerk in Oostenrijk niet toegela
ten tot de kerkelijke predikan
tenopleiding omdat zij getrouwd
is met een rooms-katholieke
man.
Collega's hebben zich in een
open brief gekeerd tegen deze
beslissing van het seminarie.
Kans dat zij gehoor vinden is er
nauwelijks, want de synode van
de evangelische kerk heeft nog
in november 1984 met grote
meerderheid uitgesproken, dat
er geen aanleiding was tot ver
zachting van de bestaande rege
ling. Die bepaalt kort en 'goed',
dat gemengd gehuwden onwaar
dig zijn om predikant in deze
kerk te worden.
Werkkamp. De 57-jarige pre
dikant Harri Moetsnik van de
Lutherse Kerk in Estland is tot
drie jaar werkkamp veroordeeld
wegens 'anti-sowjet-agitatie en
-propaganda. Dat heeft de Lu
therse Wereldfederatie in Genè-
ve bekendgemaakt.
Waarnemers zien als reden
voor zijn veroordeling zijn 'evan
gelische' preken - waarvan er
twaalf in Zweden zijn gepubli
ceerd - en zijn politieke activitei
ten. In tijdschriftartikelen lever
de Moetsnik openlijk kritiek op
de 'oorlog tegen de burgers van
Afghanistan', de 'onderdrukking
van de volksopstand in Polen' en
het neerschieten van een Kore-
aans vliegtuig.
Zes jaar werkte de predikant
onder Finstalige lutheranen in
de buurt van Leningrad. Dat
deed hij met zoveel resultaat, dat
de autoriteiten argwaan kregen
en zijn bisschop vroegen hem
over te plaatsen. In zijn nieuwe
standplaats riep Moetsnik door
zijn politieke uitspraken op
nieuw onheil over zich af. Eind
1984 werd hij ontslagen. Vier
maanden later volgde zijn arres
tatie.
Lourdes. De Zuidfranse be
devaartsplaats Lourdes blijft
trekken. Dit jaar. werden al 560
bedevaarten geregistreerd tegen
523 in heel 1984. Ze kwamen uit
150 landen en uit alle wereldde
len. Opvallend is, dat het aandeel
van de jeugd in de stoeten pel
grims voortdurend toeneemt.
