Publiek belangrijkste maatstaf
PODIUMBLIK
Intro-dans kiest voor degelijkheid en het oosten
Directeur
R.Ph.O.
stapt op
'Terug naar normale leven' voor velerlei uitleg vatbaar
DINSDAG 15 OKTOBER 1985
RADIO-TV-KUNST
PAGINA 19
Redactie Pieter C. Rosier
LEIDEN - Toneel, dans, bewe
gingstheater en een soloprogram-
ma. De Leidse theaters hebben de
komende week weer aardig wat
te bieden, zowel wat de gesubsi
dieerde podiumkunsten als wat
de vrije produkties betreft.
Intro-dans
De Leidse Schouwburg haalt
donderdagavond, voor het eerst,
Intro-dans in huis. Intro-dans is
een Arnhemse groep, die vorig
jaar de Prijs van de Kritiek kreeg
toebedeeld. Degelijkheid staat bij
deze moderne Nederlandse dans
groep voorop en volgens artistiek
leider Ton Wiggers is het publiek
de belangrijkste maatstaf bij al
deze ambachtelijkheid. Dat men
kwaliteit nastreeft móet onder
meer blijken uit de choreogra
fieën die in Leiden zullen worden
uitgevoerd: 'Schakering' van Lu
cas van Dapperen, 'Afstand' en
'Another Journey' van Ed Wubbe
en 'Pub' van Nils Christe. Elders
op deze pagina meer over deze be
trekkelijke kleine en jonge groep,
die de kloof wil overbruggen tus
sen de grote gezelschappen als het
Nationale Ballet en het Neder
lands Danstheater enerzijds en de
vele op vernieuwing gerichte klei
ne dansgroepjes anderzijds.
'Top Girls'
De Engelseschrijfster Caryl
Churchill voegde met 'Top Girls'
aan de toneelliteratuur één van
de weinige stukken met uitslui
tend vrouwenrollen toe. Onder
aanvoering van de actrice Pleuni
Touw trekt 'Top Girls' als vrije
produktie door ons land, waarbij
vrijdagavond het theater aan de
Oude Vest wordt aangedaan. De
vraag of vrouwen een extra zwa
re tol moeten betalen als ze een
topfunctie nastreven wordt door
de schrijfster van dit 'successtuk'
met ja beantwoord maar haar
standpunt is in een vorm gegoten,
die nogal de aandacht trekt. Het
stuk is over het algemeen gunstig
ontvangen en ook de vrije pro
duktie van Pleuni Touw erfde ha
ren heeft in de meeste kranten een
warm onthaal gekregen. Het stuk,
dat van de toeschouwer een grote
mate van oplettendheid vraagt,
begint met een feestelijk etentje
om de promotie van Mariene
(Pleuni Touw) tot hoofd van een
bemiddelingsbureau voor hoog
gekwalificeerd personeel te vie
ren. Als gasten treft men een heel
gezelschap beroemde vrouwen uit
Intro-dans uit Arnhem komt donderdagavond voor het eerst naar
de Leidse Schouwburg met o.m. 'Another Journey' van de choreo
graaf Ed Wubbe.
Henriëtte Tol.
de geschiedenis aan. De schrijf
ster van het stuk heeft kennelijk
begrepen dat het publiek deze
vrouwen niet onmiddellijk kan
thuisbrengen, want ze laat ieder
van deze dames haar eigen ver
haal vertellen. Het etentje van de
ze 'topgirls' is een droom, die
Mariene heeft, maar gaandeweg
bevangt haar vooral de radeloos
heid tegenover die succesvrou
wen: de droom slaat om in een
nachtmerrie. De voorstelling, ge
regisseerd door Adrian Brine,
heeft een verrassend verloop en er
worden naar de mening van de
meeste recensenten een aantal op
vallende spelprestaties geleverd.
Jenny Arean
'Gescheiden vrouw op oorlog
spad' is de titel van het solopro
gramma, waarmee Jenny Arean
zaterdagavond, ruim een half
jaar na een voorstelling in het
LAK-theater, naar de Leidse
Schouwburg komt. Ze kraakt in
haar eerste solo-optreden zowel
zingend als verhalend een aantal
stevige noten. Persoonlijke noten,
over jeugd en volwassen worden,
verweer tegen cynisme, eenzaam
heid, verhoudingen en nog veel
meer. Ze draagt teksten voor van
(foto Jan S winkels)
Dimitri Frenkel Frank, Gerrit
Krol, Dario Fo, Bertolt Brecht en
zingt op liedteksten van o.a. Ro
bert Long en Ischa Meijer (van
wie ook het titellied afkomstig is).
Kwaliteit, gebracht door een eer
steklas vakvrouw met een dijk
van een stem, aldus een eerder in
deze kolommen afgedrukte be
schouwing. Daarin wordt als
minpuntje genoemd haar inter
pretatie van Cole Porters 'Love
for sale', een vreemd element in
dit Nederlandstalige programma
er wordt weliswaar ook nog een
Grieks liedje gezongen maar dat
moet het vooral van het verhaal-
commentaar hebben), dat naar
voren wordt gehaald in een cli
chématig rood spotje. Jammer
wordt voorts het feit genoemd dat
Jenny Arean pas aan het eind
van de voorstelling via de collec
tebus een directere confrontatie
met het publiek aangaat. Het kan
natuurlijk zijn dat de kleinkun-
stenares zich deze (detail)kritiek
heeft aangetrokken en er nu geen
minpuntjes meer zijn. Dan blij
ven in elk geval de als schitterend
omschreven nummers, waarin
met nuchtere, ironische en vaak
spottende blik naar ons aller ge
tob in relaties wordt gekeken.
Papieren banen en metershoge schuifpanelen vormen het decor
van 'Dunne Bomen', een voorstelling door het bewegingstheater
Triade.
'Dolle dametjes'
Voor de kinderen (4 tot 8 jaar)
is er morgenmiddag in de
schouwburg een voorstelling van
'Dolle domme dametjes' door het
Speelteater Gent. De dametjes
kunnen het eerst slecht met elkaar
vinden, totdat ze na een reeks van
grappige avonturen ontdekken
toch wel wat gemeen te hebben:
hun liefde voor de muziek. De
voorstelling, die ongeveer een uur
duurt, begint om half drie.
Dansgroep Klim
De uit zes danseressen groep
'Klim' komt weer naar het LAK-
theater en wel op woensdag- en
donderdagavond. Met het al eer
der uitgebrachte 'In Dubio' en het
nieuwe werksstuk 'Just an illu
sion'. Alexandra v.d. Hilst, de
leidster van het gezelschap, toont
met 'In Dubio' dat ze choreografi
sche aanleg heeft, Ze put uit tal
van stijlen, maar weet toch de
eenheid te bewaren. Het werk be
staat uit drie delen, die zo op het
oog elk gaan over conflicten tus
sen individu en groep. In het eer
ste deel ontstaan botsingen tussen
het om aandacht vragen en het el
kaar nadoen; in het tweede deel
wordt de aanvankelijke harmo
nie door argwaan verstoord; aan
het slot doorbreekt één van de
danseressen het egocentrisme van
de anderen in een solo.
'Just an illusion' is de titel van
een werkstuk, dat aanvankelijk
'Beeld en Bedrog' zou heten. Voor
'Beeld en Bedrog' was volgens
Alexandra v.d. Hilst een 'prach-
tig decor' ontworpen, waarvoor
een bedrag van f4000 werd uitge
trokken. Later echter kreeg de
groep te horen, dat hetzelfde de
cor f 7500 moest kosten. Er werd
vervolgens wegens gebrek aan
geld een ander decor bedacht en
dat hield weer een wijziging in de
choreografie in. De volgende te
leurstelling was dat de ontwerper
ARNHEM - Als Ton Wig
gers, de artistiek leider van
Intro-dans, het over zijn
groep heeft, spreekt hij
van 'de zaak'. "Ambachte
lijkheid is voor mij de bes
te basis. Ik heb een voor
keur voor degelijkheid.
Decors moeten er niet na
tien keer spelen gehavend
uitzien onder het mom
van: het is toch maar de
provincie. Wij nemen wat
dat betreft een voorbeeld
aan het bedrijfsleven. Ik
beschouw kunst als een
produkt dat je wilt verko
pen en dat dus zo goed mo
gelijk moet zijn. Dat word
je niet altijd in dank afge
nomen. Men ziet kunst lie
ver als iets verhevens.
Maar voor mij is het pu
bliek de belangrijkste
maatstaf. Ik ben ervan
overtuigd dat commer
cieel werk ook niveau kan
hebben".
Die zakelijke instelling werpt
vruchten af. Intro-dans kreeg vo
rig jaar de Prijs van de Kritiek en
danseres Mirjam Diedrich won
de Zilveren Theaterdansprijs.
Bovendien mocht het Arnhemse
gezelschap als enige moderne
Nederlandse dansgroep acte de
présence geven op het dit jaar
door Alexandra Radius en Han
Ebbelaar in Carré gehouden Bal
letgala. In de eigen contreien
trekt het gezelschap veel publiek.
'Aziza, Bodoera en de mooie dan
seres van Yedo', ee co-produktie
met toneelgroep Theater en het
Gelders Orkest, stond zelfs twaalf
maal voor een volle Arnhemse
schouwburg.
Intro-dans komt donderdag
avond voor het eerst naar de
Leidse Schouwburg.
Intro-dans werd veertien jaar
geleden opgericht door Hans
Focking en Ton Wiggers. Zij heb
ben nog steeds samen de leiding
van het gezelschap. Heel klein
begonnen, met repetities in de
huiskamer van Wiggers en educa-
door
Ariejan Korteweg
tieve programma's op scholen.
Op dansgebied was er in die tijd
buiten Scapino, het Nationale
Ballet en het Nederlands Dans
Theater niet veel te beleven in
ons land. Na het Rotterdamse
Danscentrum was Intro-dans de
tweede kleine dansgroep.
Ton Wiggers: "In mijn laatste
jaar aan de dansacademie van
Arnhem kwam een collega met
het plan een groep op te richten.
Daar had ik wel oren naar. Maar
toen bleek dat hij zich optredens
in het Circustheater voor ogen
had, ben ik afgehaakt. Je moetje
eigen mogelijkheden kennen. Wij
hadden vanaf het begin het idee
de provincie te gaan bedienen. In
Gelderland en Overijssel was he
lemaal niks op dansgebied. Het
Nationale Ballet en het NDT de
den één of twee keer de grote
schouwburgen aan, en daar had
je het mee gehad".
Waar in het algemeen de 'pro
vincie' op cultureel gebied hoog
stens als proeftuin voor het cultu
rele mekka van de Randstad
wordt beschouwd, is Intro-dans
altijd overtuigd Gelders geble
ven. De oostelijke provincies
gaan voor, daar wordt nog steeds
de helft van het totale aantal
voorstellingen gegeven. Als het
westen belangstelling heeft, moet
het maar van zich laten horen.
Dat doet het de laatste jaren in
toenemende mate. De prijzen en
het optreden tijdens het gala zijn
er het bewijs van dat de aanpak
van Intro-dans aanslaat: veel kan
sen voor jonge choreografen uit
eigen land, een gevarieerd pro
gramma met overwegend toegan
kelijke dans, waarbij een breed
publiek zich op zijn gemak kan
voelen.
Wiggers: "Intro-dans is geworden
wat ik me indertijd voor ogen
had. Dat wil niet zeggen dat ik nu
tevreden ben. Vroeger dachten
we: als we eenmaal in de grote
zaal in Arnhem staan, dan heb
ben we wat bereikt. Maar je kijkt
steeds weer verder. Het optreden
op het Balletgala was een teken
van erkenning, de prijs van de
kritiek was dat ook".
Zoals dat in ons land gaat, je
moet eerst jaren met modderen je
bestaansrecht bewijzen voordat
de overheid geld aan je wil spen
deren. Intro-dans heeft de eerste
zeven jaar zonder subsidie ge
draaid. Ieder van de dansers
voorzag in zijn onderhoud met
lesgeven.
De aanhouder won in dit geval,
rond 1978 begon de geldstroom
een weg naar de kas van Intro-
dans te vinden. De provincies
Gelderland en Overijssel, de stad
Arnhem en het ministerie van
wvc dragen nu bij aan het in
stand houden van de groep. Wig
gers hoopt de groep binnen enke
le jaren te kunnen uitbreiden van
twaalf naar zestien dansers. Het
voormalige buurthuis in een bui
tenwijk van Arnhem, waarin In
tro-dans nu nog is onderge
bracht, wordt binnenkort waar
schijnlijk verruild voor een ver
bouwde school vlkabij het Cen
traal Station met meerdere stu
dio's.
Je zou kunnen zeggen dat In
tro-dans heel goed heeft ingezien
dat er tussen de twee grote reper
toiregezelschappen aan de ene
kant en de op vernieuwing ge
richte kleine groepen aan de an
dere kant een leegte gaapte. Dat
is de speelruimte van Intro-dans.
Wiggers: "We hadden bij de op
richting afgesproken: als het ge
zelschap over tien jaar niet van de
grond is gekomen, zetten we er
een punt achter. Rond 1980
kwam de doorbraak. We kregen
vaste grond onder de voeten en
spelen nu door het hele land. In
het oosten hebben we een eigen
publiek gevormd. Zalen waar en
kelejaren geleden nog 35 mensen
kwamen als we er optraden, zijn
nu bijna uitverkocht".
"We hebben het geluk gehad in
een gunstige tijd te beginnen. De
grote gezelschappen lieten de
provincie steeds meer links lig
gen, waardoor wij konden op
schuiven. Ook de uitstraling van
onze dansers is belangrijk. Ze ko
men gedreven over, voelen zich
zichtbaar lekker in het repertoire.
Technische prefectie vind ik min
der belangrijk dan of ze al dan
niet iets tot uitdrukking weten te
brengen".
Intro-dans werkt uitsluitend
met Nederlandse dansers en cho
reografen. Nils Christe en Ed
Wubbe zijn vaste gastchoreogra-
fen; zij maken jaarlijks één of
twee nieuwe balletten voor het
gezelschap. Daarnaast staan er
werken op het repertoire van on
der andere Jan Hein van Tol, Jan
Linkens, Hans Tuerlings. Lucas
Dansgroep Klim danst 'In Dubio' op woensdag- en donderdag
avond in het LAK-theater, met o.a. Alexandra v.d. Hilst.
(foto Michel Claus)
van het lichtplan tot de ontdek
king kwam dat het materiaal van
het decor op een meer dan hinder
lijke manier ging reflecteren zo
dra er theaterlicht op werd gezet.
Voor de derde keer moesten er
veranderingen aan het decor
worden aangebracht, waardoor
van de basisidee voor 'Beeld en
Bedrog' niets meer overbleef. En
toen kwam 'Just an illusion' tot
stand, volgens Alexandra v.d.
Hilst eerder een sfeerstuk dan een
verhalend thema. Illusie staat
voor visioen, bedrieglijk gegeven
en dat is wat zij met het werkstuk
wil uitbeelden.
'Dunne Bomen'
Bewegingstheater Triade
treedt vrijdag- en zaterdagavond
met 'Dunne Bomen' in het LAK
op. Uitgangspunt van de produk
tie vormen de extreem verschil
lende bewegingsstijlen van de
spelers. Het decor sluit hierop
aan: papieren banen en meters
hoge papieren schuifpanelen ver
delen het speelvlak. Door deze
verschillende speelruimten te
scheiden of samen te voegen ont
staat een steeds wisselend ruimte
en sfeerbeeld. De muziek spe
ciaal voor deze produktie gecom
poneerd door de Belg Karei Goey-
vaerts, is gebaseerd op gedichten
van Jan Arends en wordt vertolkt
door de zangeres Lucia Meeuw-
sen. Initiatiefneemster van dit ge
zélschap is Jeanette van Steen,
voorheen danseres bij de bewe-
gingsgroep van Bart Stuyf.
Vreunntie
De kinderen (vanaf 4 jaar)
kunnen zondagmiddag in het
LAK kijken naar 'Vreunntie'
door de groep Ziezo. 'Vreunntie',
Zwitsers dialect, betekent vreem
delinge en is de titel van een spel
over de omgang met anderstali
gen. Jaloezie en discriminatie
vormen het thema van dit stuk,
waarin ook muziek wordt ge
maakt.
Imperium
Voor Pinters 'Een avond uit
kan men vrijdag- en zaterdag
avond terecht in het Microtheater
aan de Oude Vest, waar de Leidse
amateurtoneelvereniging 'Impe
rium' op de planken staat. Het
door Marja Koppejan geregis
seerde stuk is in het afgelopen
weekeinde als Imperium-produk-
tie in première gegaan.
van Dapperen. Kim van der Boon
en Gerrit van Vooren.
Wiggers: "We hebben zo'n
beetje iedereen wel gehad die er
in Nederland een beetje bovenuit
steekt. We zouden graag nieuw
werk van Jan Linkens en John
Wisman hebben. Het probleem is
dat de meesten zelf nog een dans
carrière hebben. Ze hebben al
leen in de zomervakantie tyd 'om
aan een choreografie te werken.
Choreografisch talent is èr ge
noeg in óns land. Maar er is te
weinig doorstroming. We hebben
workshops om het talent te sti
muleren. Maar weuieiu zuijen we
in de toekomst toch ook met bui
tenlanders in zee gaan".
"Voor mij komt het gezelschap
op de eerste plaats. Ik hoef niet zo
nodig naar het westen. Die instel
ling heb ik vanaf het begin gehad.
Al die kliekjes en kringetjes
waarin je dan verzeild raakt. Het
zijn allemaal beste mensen, daar
niet van. Maar ik ga alleen naar
bijeenkomsten of vergaderingen
als het hoognodig is, als het op
m'n eigen werk betrekking heeft.
Laat mij Intro-dans maar verder
uitbouwen, daar heb ik m'n han
den vol aan".
In de Leidse Schouwburg worden
donderdag vier balletten uitgevoerd.
'Schakering' van Lucas van Dappe
ren, dat twee weken geleden in pre
mière ging: 'Afstand' en 'Another
Journey' van Ed Wubbe, twee pronk
stukken op het repertoire; tenslotte
'Pub' van Nils Christe, een vrolijke
jazzdans in een aardig decor.
Conflict over
bezuinigingen
ROTTERDAM (ANP) - De direc
teur van het Rotterdams Philhar-
monisch Orkest (RPhO), drs. J.
Oosterlee, heeft besloten aan het
eind van het seizoen voortijdig op
te stappen als gevolg van conflic
ten bij het orkest over de uitwer
king van bezuinigingen. Oosterlee
(59) maakt vervroegd gebruik van
een uittredingsregeling. Het be
stuur van het RPhO is met behulp
van een adviesbureau op zoek naar
een nieuwe manager, zo heeft voor
zitter F.J. van der Heijden gisteren
bevestigd. Die zal mogelijk nog dit
seizoen moet worden aangetrok
ken.
Volgens Van der Heijden wordt
het Rotterdamse orkest sinds 1982
sterk getroffen door bezuinigin
gen. Het orkest wordt voor 60 pro
cent gefinancierd door de gemeen
te Rotterdam en voor 40 procent
door het rijk. Op het totale budget
van 13 miljoen is door Rotterdam
se bezuinigingen al een miljoen ge
kort. Ook van rijkswege hangen
het orkest bezuinigingen boven
het hoofd.
Eén van de gevolgen is dat het
aantal arbeidsplaatsen wordt te
ruggebracht van 113 naar 105.
Daarnaast worden de secundaire
arbeidsvoorwaarden verminderd.
De musici van het orkest hebben'
vorig jaar als gevolg van genomen
maatregelen al het vertrouwen op-
directie en bestuur.
Oosterlee heeft het Rotterdamse
orkest in de jaren zeventig grootge
maakt en tal van voorzieningen
voor de musici verwezenlijkt. Vol
gens voorzitter Van der Heijden
bleek het in de praktijk onmogelijk
dat een dergelijk iemand die voor
zieningen weer zelf moest afbre
ken. Oosterlee wordt wel adviseur
van het RPhO.
Expositie 'Terug naar het normale
leven' - schilderingen op papier van
Leon van den Eijkel, Vm 28 oktober.
Galerie Burcht, Burgsteeg 14, Lei
den. Geopend wo. t/m zo. van 12.00-
17.00 uur.
LEIDEN - De Leidse kunstenaar
Leon van den Eijkel heeft zijn
tentoonstelling bij stichting
Burcht als motto meegegeven
'Terug naar het normale leven'.
Deze titel is voor velerlei uitleg
vatbaar; deze verwijst niet alleen
naar het centrale stuk van de ten
toonstelling maar ook naar enke
le thema's in het werk van Van
den Eijkel.
De kern van de expositie
wordt gevormd door het veelluik
dat zijn naam te danken heeft
aan het onderschrift bij een foto
die aanleiding gaf tot het maken
van de schildering. Het gegeven
dat Van den Eijkel inspireerde
was de onlogische combinatie
van een afgebeelde klas Afri
kaanse schoolkinderen in wes
terse kleding met de tekst 'Terug
naar het normale leven'. Ook el
ders blijkt dat het werk van Van
den Eijkel zich kenmerkt door
een ironische blik en tegelijk
door een kritische houding ten
opzichte van de (scheve) verhou-
Expositie Leon
van den Eijkel
dingen in de wereld. In samen
hang hiermee heeft het motto
ook betrekking op de positie van
de kunstenaar.
Wat dit laatste punt betreft: het
zou te ver gaan om te stellen dat
Van den Eijkel werkelijk terug
wil naar het romantische beeld
van de lijdende kunstenaar die
gebukt gaand onder zijn ellendi
ge levensomstandigheden tot
grootse prestaties komt (wat ove
rigens grappig in een videofilm
verbeeld is). Afhankelijkheid
van sociale kunstenaarsregelin
gen geeft volgens hem niet de ge
schikte voorwaarde om artistiek
scheppend bezig te zijn. In wer
vende bewoordingen wordt het
publiek opgeroepen om door
aankoop van het werk de kunste
naar in de gelegenheid te stellen
eigen creatieve (d.w.z. normale)
leven te leiden.
Naast de serieuze kanten ont
breekt een zeker spelelement
niet in het titelstuk. In het kort
komt het hierop neer dat het uit
171 delen bestaande kunstwerk
in zijn geheel wórdt verkocht of
aan ten minste 111 geïnteresseer
den die hun voorkeur kenbaar
kunen maken voor maximaal
drie panelen. Uit de totale voor
stelling kan men kiezen voor een
abstract onderdeel dan wel één
waar nog figuratieve elementen
herkenbaar zijn. De gelukkige
bezitters kunnen eventueel later
onderling ruilen of verkopen.
Ten slotte is het de bedoeling om
over vijf jaar op een reünie alle
stukken eenmalig weer bijeen te
brengen.
Van den Eijkel heeft z.ichzelf
voor de moeilijke taak gesteld uit
losse fragmenten een eenheid op
te bouwen en hij is daar wonder
wel in geslaagd. De uitvoering
van de stukken is zeer expressief
- een indruk die versterkt wordt
door de wijze waarop het vaste
palet (rood, geel, blauw, groen en
zwart) gebruikt is in nadrukke
lijk gescheiden partijen.
Een consequente toepassing
van kleur en van bepaalde for
mele oplossingen in de overige
series helpen een idee steeds in
een ander verband tot uitdruk
king te brengen. Van den Eijkel
gebruikt zijn dagboeknotities als
basis voor zijn schilderingen. Zo
ontstond de serie 'DN 7 nr. 1-7
VRC' als neerslag van zijn reis
naar China in 1977. Dit zeven
luik bestaat uit collages van aan
tekeningen, foto's en schilderin
gen waaraan specifieke beteke
nissen verbonden zijn. Het dag
boekgedeelte geeft Van den Eij-
kels eigen ervaringen weer, ter
wijl de foto's de verschillende
kanten (menselijk en geweldda
dig) van het dagelijks leven to
nen. De kleurrijke maskers ver
wijzen naar de oude Chinese cul
tuur.
Van den Eijkel weet op een
evenwichtige wijze zijn ideeën
en actuele onderwerpen aan de
orde te stellen en vorm te geven.
Naar valt te hopen bereikt dit ge
degen en doordachte werk veel
kijkers en kopers, wat de kans op
een weerzien met 'Terug naar het
normale leven' over vijf jaar ver
groot. Thans zijn zo'n zeventig
panelen verkocht.
NANCY STOOP
