'Regels blijven er
natuurlijk gelden'
'De arme boeren
in Afrika, dat
zijn de vrouwen'
Wiesenthal: Kerk wettigde antisemitisme altijd al'
Voetbalvandalen worden 'sparring-partner' politiemensen
Achtergrond
DINSDAG 15 OKTOBER 1985
PAGINA 15
Reportage
APELDOORN (GPD) -
Relschoppende voetbal
vandalen als proefkonijn
voor politieofficieren in
opleiding. Gratis sterke
drank op staatskosten en
'lekker bezig zijn' met
agentje pesten, het betere
gooi- en smijtwerk met le
ge bierflesjes. En wat de
lange arm der wet betreft:
eindelijk de gelegenheid
met de wapenstok of gum
miknuppel de agressie te
botvieren op de ruggen
van de relschoppers, het
eigen trainingsmateriaal-
...Tot die beeldvorming
zou het kunnen komen na
het lezen van de publika-
ties over het even unieke
als ludieke experiment
dat de Nederlandse poli
tieacademie.in Apeldoorn
in petto heeft als alterna
tieve straf voor voetbalrel
schoppers.
door
Dick Horst
Een suggestie overigens, waar
op uit justitiële kringen en het
politiewezen in eerste instantie
vrij positief wordt gereageerd.
"Een verkeerd beeld", zegt een
van de uitdenkers van het expe
riment en onderwijscoördinator
van de academie Van Lochem.
"Een creatieve straf voor reltrap-
pende supporters, waarbij zowel
die supporters als de politie ge
baat zijn. Enerzijds leert de poli
tieman door het simuleren van
een 'echte' situatie hoe het best
kan worden opgetreden en an
derzijds hopen wij dat de reltrap-
pers door discussies en evaluatie
van de 'gespeelde' rellen, het zin
loze van hun gedragingen gaan
inzien". In alle opzicht dus een
opvoedende maatregel dus.
"Uit persoonlijke contacten
met mensen van het openbaar
ministerie weet ik, dat ze het niet
zo maar een leuk idee vinden,
maar er ook positief tegenover
staan. Wij hopen nog dit voetbal
seizoen met de experimenten te
beginnen. We denken aan de eer
ste twee experimenten in de eer
ste helft van volgend jaar", aldus
Van Lochem. Bedoeling van zo'n
experiment is om de tot deze al
ternatieve straffen veroordeelde
relschoppers, in twee groepen
van 15 man vijf dagen op de poli
tieacademie in Apeldoorn onder
handen te nemen. Eerst het nodi
ge bier, vervolgens een voetbal
wedstrijd en daarna discussies
n evaluatie. Om dat alles nog
sns een paar keer te herhalen.
Ook aan een rolwisseling is ge
dacht: de ene keer de veroordeel
den als pseudo-relschoppers en
de politiemannen als voetballers,
later in omgekeerde volgorde.
Om het allemaal te ondergaan en
zich te kunnen inleven in de per
soon van de ander. Bij dat alles
worden honden ingezet, wordt er
gejend, gejudast en gevochten.
En steeds allemaal - om het zo
echt mogelijk te laten lijken - na
het gebruik van drank. Bier in
dit geval. Of staatssecretaris Van
der Reijden (volksgezondheid en
sport), die op dit moment bezig is
met acties tegen drankmisbruik
(vroeger sluiten van cafés, geen
sterkedrank en bier in de sta
dions e.d.) het allemaal wel leuk
vindt, is vraag twee.
Van Lochem, die deze alterna
tieve straf heeft 'uitgevonden' sa
men met de psycholoog en orga-
nistieadviseur Grunwald, zwakt
de zaak een beetje af. "Ja, ze krij
gen bier, maar echter in beperkte
mate. Het zal niet zo zijn, dat ze
laveloos het veld opkomen. Het
wordt kritisch bekeken en uiter
aard zullen er bepaalde spelre
gels gelden. Het blijft een simu
latie; daaraan valt niet te ontko
waarin, hij tegen zijn natuur in
heeft moeten handelen. Wat hij
een volgende keer anders zou
aanpakken en waarom".
Voetbalrellen. Hier raken 'supporters' van België en Engeland slaags tijdens een interland. Er moest
traangas aan te pas komen om de vechtenden te scheiden en de wedstrijd moest zelfs enige tijd worden
gestaakt. (archieffoto)
politie, is ook toe te passen op
krakers, drugsgebruikers en
kleine criminelen. Immers, wan
neer gefrustreerde behoeften de
kans krijgen op bundeling in
groepen (zoals bij voetbalsup
porters) neemt volgens Grun
wald en Van Lochem de energie
en heftigheid kwadratisch toe.
De aanwezigheid van anderen,
tegenpartij, politie, werkt daarbij
als een rode lap op een stier. "De
politie heeft met hieruit voortko
mende botsingen zoveel te ma
ken, dat zij via trainingen wordt
opgeleid om met zulke spannin
gen om te gaan. De training
maakt daarbij onder meer ge
bruik van acteurs in spé, die al-
men. Maar we kunnen toch wel
een indicatie krijgen van de in
vloed op het gedrag door drank
gebruik".
Anoniem
Niet echter onder invloed dus.
En ook niet echt met lege bier
flessen gooien of er met de wa
penstok overheen. "Nee, we si
muleren. Er zal wel gegooid wor
den, maar dan n^et voorwerpen
die irriteren en geen letsel ver
oorzaken". Blijft het hele gebeu
ren niet een illusie? Er wordt im
mers in betrekkelijk kleine groe
pen opgetreden en niet zo mas
saal als het bij echte voetbalrel
len in de stadions gebeurt. Bo
vendien, in een stadion gaan de
agressors op in de rest van de
massa. Het publiek. Zij blijven
anoniem, terwijl in dit geval alle
daders gelokaliseerd zijn en zich
niet in de massa kunnen ver
schuilen.
Van Lochem: "Natuurlijk mis
sen we de massale mogelijkhe
den. De massa waarin relschop
pers terug kunnen zakken. Maar
middels een goede simulatie
moeten we de echtheid toch re
delijk dicht kunnen benaderen.
Het gaat erom, dat de politie dui
delijk aan de weet komt wat de
beweegredenen van relschop
pers zijn. Wat tot agressie leidt.
Wij zullen er echter voor zorgen
dat er geen letsels ontstaan. De
politiemensen hebben al erva
ring genoeg om te weten hoe
men levensecht kan simuleren.
Daar komt dan nog het element
van de rolverwisseling bij, die zo
wel de relschopper als de politie
man in de gelegenheid stelt om
voor zichzelf uit te maken wat hij
heeft gedaan en waarom. Hoe hij
zich daarbij heeft gevoeld. Welke
plezierige en onplezierige gevoe
lens hij in een bepaalde rol had
en in welk opzicht hij buiten
zichzelf is geweest. Of, en zo ja,
Vergelijking
Volgens Grunwald en Van Lo
chem bestaan er enkele verge
lijkbare benaderingen van ver
oordeelde agressievelingen. Zij
noemen als voorbeeld de preven
tie vandalisme voorlichting in
Rotterdam, die heeft uitgewezen
dat de mogelijkheden van een
dergelijke aanpak gunstig en rea
listisch zijn en kansen doen ont
staan voor een positieve confron
tatie met zichzelf. Als voorbeeld
van gunstige effecten door een
positieve benadering wijzen zij
op cursussen die door een Ame
rikaans computerbedrijf in Sint
Paul (Minnesota) wordt gegeven.
Bij dit zogenaamde 'interactief
leren' wordt de cursist alleen ge
laten met zijn terminal. Maakt hij
een fout, dan verschijnt op het
beeldscherm de tekst 'Dit is niet
helemaal correct. Probeer het
nog eens aub'. Bij herstel van de
fout zegt het computerprogram
ma 'Bravo! Zo verder gaan aub'.
De ervaringen met dat systeem
- zowel in Rotterdam als in Sint
Paul - zijn gunstig. "Het viel op
dat afbrekende kritiek ontbreekt
en dat positieve aanmoediging
gedoseerd wordt gegeven. Deze
ervaringen zijn uiteraard niet
identiek aan wat wij hier voor
stellen. Maar het creëren van een
bezinningsfase, waarin de me
ning en de inbreng wordt ge
vraagd van tot rellen gemotiveer
de mensen is een overeenkom
stig element".
Rode lap
Het blijft zaak om gedurende
de hele alternatieve straf regel
matig te evalueren. Een dergelij
ke straf, tevens training voor de
lerlei tegendraadse normover
schrijdende agressierollen spe
len".
Een aanvulling daarop zou,
volgens Grunwald en Van Lo
chem, kunnen zijn het trainen
met echte (ex-)relschoppers. De
politie leert dan beter hun motie
ven kennen, terwijl anderzijds
het gedrag van de bij rellen opge
pakte daders niet meer met een
abstracte straf (snelrecht) wordt
afgedaan. "Integendeel, dat ge
drag wordt met hen zelf uitge
diept en geanalyseerd zodat ze
hun eigen drijfveren in een veili
ge en toch reële situatie leren
kennen".
Op de vraag of de voorgeno
men experimenten de juridische
en onder wij sorganisatorische
toets der kritiek kunnen door
staan, komen de beide uitden
kers daarvan tot een positieve
conclusie. "De rechter heeft de
mogelijkheid een alternatieve
straf op te leggen door middel
van bijzondere voorwaarden.
Met de uitvoering van de eigen
lijke straf als stok achter de
deur". Ook de officier van justi
tie kan voorwaarden opleggen
met het al of niet vervolgen als
stok achter de deur. Een wettelij
ke basis daartoe ontbreekt welis
waar, maar het bestaan ervan is
min of meer algemeen geaccep
teerd. Als voorbeeld wordt ge
noemd een recent geval uit As
sen waar voor dronken rijders de
voorwaarde bestaat een cursus te
volgen gericht op de gevolgen
van alcoholgebruik.
Scepsis
Echter, of een dergelijke crea
tieve straf voor relschoppende
voetbalsupporters positieve .toe
komstverwachtingen zal opleve
ren, staat te bezien. In het alge
meen kan gesteld worden dat er
by het openbaar ministerie hier
en daar 'schoorvoetend' stem
men opgaan om af te stappen
van alternatieve straffen. Er
wordt zelfs al gepleit voor een
hardere aanpak.
Enige scepsis over de voorge
nomen experimenten op de Ne
derlandse Politie Academie lijkt
niet misplaatst. Relschoppers le
ren daar immers ook de taktiek
en strategie van tegen rellen op
tredende politieambtenaren ken
nen. En die kennis zouden som-,
migen wellicht in de toekomst in
negatieve zin kunnen benutten.
Zoals die inbreker die als alter
natieve straf dienstverlening in
de keuken van een bejaarden
centrum kreeg opgelegd en na
het ondergaan van die straf in
hetzelfde bejaardencentrum (op
nieuw als inbreker) heel gemak
kelijk zijn slag kon slaan doordat
hij het reilen en zeilen en de weg
in het tehuis had leren kennen...
Afrika centraal op Wereldvoedseldag
"We geven de schuld aan de droog
te, maar het echte probleem is dat
de voedselproduktie een zaak van
de vrouw is en dat het haar onmo
gelijk is geworden om die taak te
vervullen. Regeringen moeten de
vrouwen weer zien als de sleutel
tot de oplossing van het voedsel
probleem".
Zo vatte de Zambiaanse onder
zoekster Shimwaayi Muntemba
onlangs in een interview met het
blad Onze Wereld het thema van de
komende Wereldvoedseldag - 16
oktober - in een notedop samen.
Dat morgen de rol van de vrouw in
Afrikaanse landbouw centraal
staat is nauwelijks een verrassing.
De hongersnood in Afrika blijft on
veranderd volop in het nieuws en
de vrouwenconferentie in Nairobi
ligt nog vers in het geheugen.
door
Sjaak Smakman
tiovendien: de rol van de vrouw
in de Afrikaanse landbouw is tot
nu tot altijd onderschat. Uit een
VN-onderzoek van tien jaar gele
den bleek al dat de boer in Afrika
een vrouw is. Mannen nemen wel
de ontginning van landbouwgron
den voor hun rekening, maar de ei
genlijke landbouw (zaaien, wieden,
oogsten, en verwerking en opslag
van het voedsel) is voor het leeu-
wedeel vrouwenwerk. Van ouds
her is de dagelijkse voedselvoor
ziening een taak van de vro
Die taak is echter steeds
der geworden. Toen de westerse
mogendheden Afrika koloniseer
den. hadden ze vooral oog voor de
produktie van handelsgewassen
als cacao, koffie, thee, katoen, no
ten en tabak. Blanke kolonisten
eisten de beste landbouwgronden
voor zich op en de voedselproduk
tie voor de Afrikanen zelf ver
schoof naar de veel slechtere land
bouwgronden in de reservaten.
Het lage niveau van de techniek
leidde, gecombineerd met roof
bouw, tot uitputting van de gron
den en dus tot afnemende op
brengsten.
Handel
Na de Tweede Wereldoorlog
kwam de nadruk steeds sterker te
liggen op het verbouwen van ex
portgewassen, de dekolonisatie ten
spijt. De verbouw van handelsge
wassen, die altijd in handen van de
mannen is geweest, was en is een
van de weinige bronnen van bui
tenlandse valuta. In een land als
Ghana vormt de cacao 60 procent
van de export, en in Tsjaad bestaat
viervijfde van de uitvoer uit ka
toen. Het is daarom niet zo vreemd
dat regeringen veel ontwikkelings
gelden niet gebruiken voor bevor
dering van de voedselproduktie,
maar voor méér koffie-, thee- en
andere exportprodukten.
Ook op de nog overgebleven
gronden voor voedselproduktie
rukken de handelsgewassen op.
Niet in het minst omdat door de
prijspolitiek van de meeste Afri
kaanse regeringen met het verbou
wen van voedselgewassen geen
droog brood te verdienen valt.
Voor de voedselproduktie blijven
steeds'minder en steeds slechter
gronden over. In de sterk patriar
chale familiestructuur in Afrika
kan de man daarnaast vrij beschik
ken over de vrouwelijke arbeids
kracht. Vrouwen moeten in toene
mende mate meehelpen bij de pro
duktie van de handelsgewassen, en
hebben dus evenredig minder tijd
voor de voedselverbouw.
Het met de handelsgewassen
verdiende geld komt echter bij de
mannen terecht, de gedachte dat
vrouwen geen geld nodig hebben
is wijdverbreid. Als 'hoofd van de
familie' én als degene die de touw
tjes in handen heeft bij de produk
tie van handelsgewassen, komt bo
vendien veelal alleen de man in
aanmerking voor de toewijzing van
(landbouw)gronden, kredieten, en
scholing in moderne landbouw
technieken. "De vrouwen begin
nen zich slaaf te voelen", aldus de
al eerder geciteerde Muntemba.
Waar dat toe leidt bewees een
project in Tanzania. Bij de mannen
werd een nieuw soort maïs geïntro
duceerd, compleet met kunstmest
en bestrijdingsmiddelen. De vrou
wen, die het feitelijke werk moes
ten doen, moesten er niets van heb
ben. Want het nieuwe gewas bete
kende meer werk, terwijl het geld
toch naar de mannen ging. Het pro
ject mislukte. In Zimbabwe werd
precies hetzelfde project uitge
voerd, maar nu kregen de vrouwen
het zaad met toebehoren. Het pro
ject werd daar een groot succes.
Feminisme
Een pleidooi voqr speciale 'vrou
wenprojecten', ofKn elk geval spe
ciale aandacht voor de gevolgen
van ontwikkelingsprojecten voor
vrouwen, ligt voor de hand. In een
begin dit jaar verschenen rapport
over ontwikkelingsprojecten in In
donesië constateerd de Wereld
bank dat vrouwen daar vaak meer
nadeel dan voordeel van hebben
ondervonden en bepleit de bank
meer aandacht voor de rol van
vrouw. In een advies aan de Ver
enigde Naties sluit de Nationale
adviesraad voor ontwikkelingssa
menwerking zich daarbij aan: "Es
sentieel is dat een en ander niet
door mannen voor vrouwen wordt
ingevuld, maar dat vrouwen zelf
standig mede vorm kunnen geven
aan het algemene ontwikkelings
proces Deze strategie dient
niet te worden gezien als het 'los
koppelen' van mannen en vrou
wen, maar als een noodzakelijke
voorwaarde om te komen tot een
volwaardige integratie van vrou-
Minister Schoo (ontwikkelings
samenwerking) zit op dezelfde lijn.
In een speciaal ter gelegenheid van
de Wereldvoedseldag uitgegeven
krant, schrijft ze onder meer dat
'regeringen en internationale orga
nisaties niet langer kunnen vol
staan met steun aan kleinschalige
vrouwenprojecten. Dat is volstrekt
onvoldoende. De belangen en be
hoeften van vrouwen moeten wor
den ingebed in de totale ontwikke
lingsplanning'. Om de daad bij het
woord te voegen heeft Schoo spe
ciale vrouwendeskundigen aange
steld in dertien programmalanden
en -regio's.
Maar is dat niet de zoveelste keer
dat een 'westers' verschijnsel (in
dit geval emancipatie) aan de Der
de Wereld wordt opgedrongen,
met alle onvoorziene en onover
zienbare gevolgen van dien? De
Zambiaanse Muntemba vindt van
niet: "We moeten dit niet verwar
ren met het westerse feminisme.
Het gaat hier om de groep die er
het slechtste aan toe is en dat zijn
de arme boeren, dus de vrouwen.
Het westerse middenklas-feminis-
me zit in het schema van het heb
ben van betaald werk. En boeren
vrouwen werken. Maar het gaat
niet om gelijke betaling voor gelijk
werk, maar om gelijke kansen voor
elke producent. En heeft de arme
boer of vrouw toegang tot goed
land, techniek, kredieten, onder
wijs? Dat is het probleem".
„De kerk heeft door de eeuwen
heen het antisemitisme gewet
tigd. Het antisemitisme is niet
met Hitier begonnen. Door de
stand van de technologie in
diens dagen was Hitier wel in
staat een eeuwenoude droom
van het antisemitisme waar te
maken: de massale uitroeiing
van dé joden".
Dit zei Simon Wiesenthal,
hoofd van het Joods Documenta
tiecentrum in Wenen, gisteren in
Amsterdam op het symposium
„Veertig jaar na '45...", georgani
seerd door de Stichting Bestrij
ding Antisemitisme (Stiba) die
haar vijfjarig bestaan vierde.
Als de technologie dat moge
lijk had gemaakt, betoogde Wie
senthal, zou er al eerder een holo
caust hebben plaats gevonden.
De inquisitie heeft al serieuze po
gingen gedaan een wurgmachine
te laten construeren. Tijdens de
Tweede Wereldoorlog wettigde
de kerk opnieuw het antisemitis
me. „Paus Paulus Vil", merkte
de nazi-jager verder op, „heeft
Hitier bij het bedrijven van zijn
misdaden geen strobreed in de
weg gelegd".
Protest Nederlandse predi
kanten. Nederlandse predikan
ten zullen vrijdag in een adver
tentie in de overwegend door
zwarten gelezen Zuidafrikaanse
krant 'City Press' de Zuidafri
kaanse regering oproepen alle
politieke gevangenen vrij te la
ten. De predikanten protesteren
tegen de reactie van de regering
van Zuid-Afrika op het „legitie
me streven naar gerechtigheid
en vrede voor alle mensen". Zij
proberen in de krant 'Cape Ti
mes' een soortgelijke advertentie
te plaatsen.
Zuidafrikaanse aalmoeze
niers uit krijgsmacht. De
Rooms-Katholieke Kerk in Zuid-
Afrika trekt haar aalmoezeniers
uit de krijgsmacht terug. Dat
blijkt uit een verklaring die giste
ren is gepubliceerd.
In de verklaring wordt erop ge
wezen dat de aalmoezeniers een
militaire rang hebben en onder
geschikt zijn aan de leiding van
de strijdkrachten. Eenheden van
het leger ondersteunen in vele
zwarte woongebieden de politie
bij huiszoekingen en helpen de
politie demonstraties van zwar
ten de kop in te drukken. Daar
door verliezen zwarten hun ver
trouwen in de RK-Kerk, aldus de
verklaring.
Ongeveer 80 procent van de
Zuidafrikaanse rooms-katholie-
ken is zwart. Begin dit jaar be
sloot de anglicaanse kerk in
Zuid-Afrika haar predikanten uit
de krijgsmacht terug te trekken.
Deze kerk voerde voor haar be
sluit dezelfde argumenten aan
als de Rooms-Katholieke Kerk
Amerikaanse nonnen contra
kardinaal. De nationale coalitie
van Amerikaanse vrouwelijke re
ligieuzen (NCAN) heeft van kar
dinaal Joseph Ratzinger geëist
dat hij zijn „schandelijke laster
lijke opmerkingen" over vrou
welijke religieuzen in de Ver
enigde Staten terugneemt of met
bewijzen voor zijn beschuldigin
gen komt. De NCAN verenigt
1800 van de 115.000 vrouwelijke
religieuzen in de Verenigde Sta
ten.
Kardinaal Ratzinger, hoofd
van de Vaticaanse Congregatie
voor de Geloofsleer, hekelde eer
der dit jaar in een boek de „femi
nistische gezindheid" van Ame
rikaanse nonnen. „Vrouwelijke
religieuzen die niet in een kloos
ter wonen, verkeren in een ern
stige crisis die door het feminis
me is bevorderd", aldus Ratzin
ger. Hij meende dat het feminis
me verantwoordelijk is voor de
vervanging van vrijwilligers
door betaalde krachten en voor
de invoering van het begrip „so
ciale bijstand", dat naar zijn idee
in de plaats is gekomen van lief
dadigheid.
De NCAN protesteert in een
verklaring vooral tegen „de
schandelijke aanval" op de goe
de naam van de vrouwelijke reli
gieuzen die niet in een klooster
wonen. „Het feminisme maakt
de vrouw pas volledig tot mens",
zo wordt gezegd. De NCAN
meent dat „de katholieke ge
meenschap niet langer in stilte
kan toekijken als leden van de
hiërarchie, op welk niveau ook,
hun macht misbruiken en probe
ren ménsen die zij als hun onder
geschikte beschouwen, tot zwij
gen te brengen, of te overheer-
RK-!:erk wil op locale om
roep. De RK-kerk wil toegang tot
de regionale en locale omroep
systemen. Kardinaal Simonis
heeft dit namens de Rooms-Ka
tholieke Bisschoppenconferen
tie de Tweede-Kamercommissie
voor welzijn en cultuur laten we
ten.
Eerder uitte de bisschoppen
conferentie bezwaren tegen de
dreigende commercialisèring
van het omroepbestel. Het heette
toen dat meer reclame op radio
en televisie tot een verminderde
gevoeligheid voor de geestelijke
dimensie van het menselijk be
staan zou leiden.
Nederlands hervormde
kerk. Beroepen te Koekange: L.
de Ronde, kandidaat te Houten;
beroepen te streekgemeente
Midden-Limburg: D. W. Koel
man te Terneuzen; beroepen te
Tzum: A. J. de Bue te Nijverdal;
beroepen te Bolsward: A. Otten
te Almelo; beroepen te Huizen
(Noord-Holland): J. Maasland te
Waddinxveen; beroepen te Hij-
kersmilde en Kloosterveen: D.
Wursten, kandidaat te De Bilt.
Aangenomen naar Schore
(part-time): O. G. Haasnoot, kan
didaat te Schore.
Toegelaten tot evangeliebedie
ning: mevr. H. Postma, Jozef Is-
raëlslaan 101, 9718GH Gronin
gen; mevr. M. M. Steenbeek, Fre-
deriksplein 1, 9724NH Gronin
gen; J. A. W. Verhoeven, P. J.
Troelstralaan 63C, 3818KS
Amersfoort.
Toegelaten tot evangeliebedie
ning en beroepbaar: mevr. L. G.
J. Kopmels, Hoge Hagt 24,
8162CC Epe.
Gereformeerde kerken. Be
roepen te Alphen a.d. Rijn/Aar-
landerveen: P. W. van Wijngaar
den te Erica. Benoemd te Rotter-
dam-Bergschenhoek (als geeste
lijk verzorger Rotterdamse ver
pleeghuizen De Rustenburg: A.
van der Zwaag te Scheveningen,
£ie deze benoeming heeft aange-
Beroepbaarstelling: drs. P.
Smilde, Neptunus 815, 1115VK
Duivendrecht.
Gereformeerde gemeenten.
Beroepen te Middelburg-Zuid:
R. Boogaard te Leiden.
Bedankt voor Gouda: A. Moer
kerken te Nieuw-Beijerland.
