Bob Rooyens regisseert
VARA-show Willem Ruis
Yul Bryriner overleden
Doordacht samengaan zang,
dans en muziek
Speelplezier van muzikaal duo
Levendige presentatie vernieuwd kerkorgel
Art-Nouveau
op Delftse
Antiekbeurs
DONDERDAG 10 OKTOBER 1985
KUNST
PAGINA 27
In Hoogmade
Presentatie van het gerestaureerde
orgel van de Hervormde kerk in
Hoogmade door de organist Aart
van Beek, met werken van: Philip
Pool, Jacob Potholt en Christian
Friederich Ruppe. Gehoord op
woensdag 9 oktober in de Hervorm
de Kerk in Hoogmade.
HOOGMADE - Zondag nog on
officieel, maar gisteravond offi
cieel nog eens dunnetjes over,
nam de ned. hervormde gemeen
te van Hoogmade het zojuist ge
restaureerde orgel in gebruik.
Daarmede is niet alleen de kerk
maar ook de gemeente Hoogma
de een schitterend monument
rijker.
Zo bleek gisteravond tijdens
de boeiende presentatie van dit
typisch Nederlandse kabinetor
gel door de organist Aart van
Beek, die tevens adviseur is van
de orgelcommissie van dé Ne
derlands Hervormde Kerk en als
zodanig een stevige vinger in de
pap heeft gehad tijdens de res
tauratie door de firma Vulpen.
Fred Roskam verzorgde de origi
nele beschildering van het semi-
Biedermeier exterieur.
Met deze feestelijke presenta
tie is een einde gekomen aan een
geslaagde en supersnelle retau-
ratie van een instrument, waar
van de stemmer tijdens de res
tauratiewerkzaamheden aan de
kerk vertwijfeld moest constate
ren: "Dit stem ik niet meer!", bij
het aanschouwen van pijpwerk
en windlade. Een onverwachte
tegenvaller (van ruim een ton),
waarvoor men dankzij een bij
zonder actief restauratiecomité,
gemeentebestuur, ministerie van
WVC en diverse instellingen, al
snel het geld op tafel wist te krij
gen.
Met als resultaat een juweeltje
van Nederlandse orgelbouw
kunst. Zoals bleek tijdens het
'stoeien' op de fluit en viool door
organist Aart van Beek in de So
nate in C van Philip Pool (1709-
1795) en de 89ste Psalm uit de
Muziek van de CL Psalmen van
tijdgenoot Jacob Potholt, geheel'
uitgevoerd in de oude stijl zoals
het in dé jaren rond de bouw van
dit orgel gebruikelijk was.
Even identiek en fris klonk
daarna de levendige presentatie
van Dixhuit Piece pour l'orgue
ou Piano-forte van de Leidse
componist Christian Friedrich
Ruppe, die mogelijk als streek-
en tijdgenoot dit orgel nog heeft
gekend. Een romantisch, warm
en toch karaktervol instrument
dat met zijn ronde voornamelijk
houten fluit- en basregisters een
heerlijke combinatie vormt met
het later aangebouwde viola di
gamba.
Helaas een tè korte presentatie
om alle facetten van dit fraaie ka
binet-orgel te kunnen waarne
men. Kort, maar genoeg om te
kunnen constateren dat in Hoog
made door deze supersnelle res
tauratie weer een waardevol in
strument van de ondergang is ge
red.
ANNEKE VAN VLIET
Stichting Company met 'First tilings first' in LAK
LIVE AID - Bob Geldof, de organi
sator van de Live Aid-concerten
van de afgelopen zomer die miljoe
nen opbrachten voor de slachtof
fers van de hongersnood in Noord-
Afrika, heeft aangekondigd dat hij
een miljoen dollar (drie mifioen
gulden) ter beschikking zal stellen
van particuliere hulporganisaties
die in Mali actief zijn.
'First things first', door Stichting
Company. Compositie: Willem Wan
der van Nieuwkerk; choreografie:
Marjolein van Nieuwkerk; decor en
kostuums: Anja Roemer. Gezien op 9
oktober in het LAK, Leiden. Aldaar
ook vanavond.
LEIDEN - Stichting Company
presenteert haar eerste produk-
tie als een 'dansopera'. Een
nieuw, aangenaam klinkend
woord, waarmee in dit geval ge
zegd wil zijn dat de bewegingen
op het toneel, samen met de
tekst, de muziek bepalen. Bij
dansvoorstellingen heeft de mu
ziek meestal de rol van begelei
der. Bij 'First things first' nemen
alle bestanddelen - dans, instru
mentale muziek, zang én decor -
een gelijkwaardige plaats in. En
meer dan dat: er zijn momenten
waarop die elementen van plaats
verwisselen. Het decor wordt als
muziekinstrument gebruikt, de
zangeressen dansen èn het slag
werk wordt in de dans gebruikt.
Of dat nu meteen de term
'dansopera' rechtvaardigt, ik
weet het niet. Er zijn heel wat
groepen die dans en muziek op
uiteenlopende manieren integre
ren, denk maar aan Harry de Wit
bij Dansproduktie of aan de Ca
nadese groep La la la Human
Steps. Ook in het muziektheater
zijn vergelijkbare ideëen terug te
vinden.
Feit is, dat Stichting Company
er heel goed in slaagt de verschil
lende elementen werkelijk in el
kaar te laten vloeien. Er zijn drie
gitaristen, drie slagwerkers, drie
zangeressen en drie danseressen,
die ieder een zelfstandige bijdra
ge leveren, maar elkaar ook aan
vullen tot een gèheel dat groter is
dan de som van de delen.
De muziek is, aan de dikke par-
titureh te zien, helemaal uitge
schreven. Een uit fragmenten be
staande compositie met veel zich
herhalende motieven en wisse
lingen in tempo en sfeer. De drie
elektrische gitaristen zetten in,
later voegt zich daar het slag
werk bij. Aan de uitvoering was
te horen dat de ritmische over
gangen veeleisend zijn. Er werd
strak en degelijk gespeeld, maar
op de teenpuntèn en zonder
werkelijk los te komen van de
bladmuziek.
De choreografie biedt een goed
tegenwicht aan de nogal drukke
compositie. De bewegingen zijn
even fragmentarisch, maar sober
en krachtig. Vaak wordt er in lij
nen gedanst, zodat de danseres
sen ondanks de verschuivingen
in de beweging toch de, indruk
maken een groep te vormen. Dat
geldt ook voor de zangeressen,
die met hun stem de instrumen
talisten een weerwoord geven en
met hun lichamen de dans aan
vullen.
Met al die expressievormen te-
samen wordt soms een werve
lend effect bereikt, vooral als de
golfplaten van hét, decor met
bekkens en vuisten worden be
werkt. Het oorverdovende la
waai daarvan wordt knap in de
muziek ingebed.
Stichting Company is er be-1
wonderenswaardig goed in ge
slaagd al die elementen tot één
geheel te smeden, met name wat
het geluid betreft. Als schouw
spel zou de voorstelling echter
baat hebben bij een wat meer
theatrale regie. Wanneer zoveel
elementen zich willen laten gel
den is een leidende hand die de
aandacht richt onontbeerlijk. De
overgangen tussen de verschil
lende sferen verlopen nu haast
onmerkbaar en de climax komt
te vroeg, al is het slotduet van
twee danseressen nog zo span
nend. Het zou al veel schelen als
in de belichting meer gebruik
zou worden gemaakt van de mo
gelijkheden die het decor biedt.
Gezien de prestatie die wordt
geleverd is dit detailkritiek.
Stichting Company verdient met
deze doordachte produktie een
groot publiek: liefhebbers van
moderne muziek, opera en dans.
ARIEJAN KORTEWEG
Bakker en Schlepp
Concert door Robert Bakker, fluit en
Vaughan Schlepp, clavecimbel. Pro
gramma: werken voor fluit en clave
cimbel en clavecimbel solo van J.S.
Bach, G.Fr. Handel en D. Scarlatti.
Gehoord op 9 oktober in de Kapel
zaal van het K&O-gebouw.
LEIDEN - Niet alleen de vere
ring maar ook de kritische be
schouwing van de drie compo
nisten met het geboortejaar 1685
kwam gisteravond aan bod tij
dens het eerste K&O-concert van
de Bach/Handel/Scarlatti-cyclus.
De sonate in g kl;t. voor fluit en
clavecimbel werd door de beide
musici (Robert Bakker en Vaug-
han Schlepp) schertsend een
nep-sonate genoemd; volgens
hen lijkt het er op dat Bach tégen
één van zijn zoons gezegd zou
hebben: "Hier heb je de eerste
maten, maak er maar wat moois
van". Maar ook grote waardering
klonk door in het spel en de
woorden van Robert Bakker en
Vaughan Schlepp.
Zo maakte de clavecinist het
publiek attent op de c
tekenis van 'Das Wohltemperier-
te Klavier', 48 preludes en fuga's
van J.S. Bach, gecomponeerd in
alle toonsoorten. Door Werk-
meisters vinding van de gelijk-
zwevende stemming was het mo
gelijk geworden om in alle toon
soorten te spelen zonder het in
strument tussentijds te moeten
om-stemmen.
De prelude en fuga in D gr.t.
werden met grote gedrevenheid
uitgevoerd evenals de drie sona
tes voor clavecimbel van Scarlat
ti. Het spel van Vaughan
Schlepp spreekt zeer tot de ver
beelding: in de duidelijk Spaans
getinte eerste sonate was het ge
klepper van castagnetten er
makkelijk bij te denken. Jammer
dat Scarlatti geen muziek voor
fluit en clavecimbel heeft ge
schreven; hopelijk speelt Vaug
han Schlepp op de nog komende
twee concerten weer een aantal
van de 555(!) prachtige Scarlatti-
sonates.
Handel werd door de fluitist
Robert Bakker neergezet als een
componist van prettige ontspan-
ningsmuziek; de sonate voor
blokfluit en basso continuo
klonk dan ook als zodanig.
Opvallend gedurende het hele
concert was het speelplezier van
beide musici. Door de korte in
leidingen op de composities wis
ten ze het publiek op bijzonder
leuke wijze bij hun spel te be
trekken.
De veelzijdig begaafde Vaug
han Schlepp speelde niet alleen
op een zelfgebouwd clavecimbel,
maar had ook de 5de Franse Sui
te van Bach bewerkt voor fluit en
clavecimbel. In deze bewerking
kwam het duo naar mijn smaak
het sterkst voor de dag: een
mooie menging van de beide in
strumenten, een samenspel
waaruit ervaring klonk.
Wie ook eens (of nog eens) wil
genieten van deze drie compo
nisten en van Robert Bakker en
Vaughan Schlepp krijgt woens
dag 13 november de kans.
FRANCIEN HOMMES
Verder onder meer een door Sam
Schellink gedecoreerde vaas en
met emaille gedecoreerde zilveren
lepels van Jan Eissenloefel. Vol
gens standhouder Frans Leidel-
meijer is er èen groeiende belang
stelling voor dit nieuwe verzamel
gebied. Met name een nieuwe jon
gere generatie Nederlanders, maar
ook veel Amerikanen en Engelsen
tonen interesse voor de Nederland
se Art-Nouveau en Art-Deco. De
prijzen zijn dan ook niet gering,
tussen de 1000 en 25.000 gulden.
Voorzitter van de beurs, Dries
Blitz, noehit de introductie van de
ze generatie kunst geen noodzake
lijke uitbreiding, wel een bewuste
verjonging in verband met de toe
nemende belangstelling. Daar
komt bij dat het aanbod op de be
staande antiekmarkt steeds
schaarser wordt omdat er tenslotte
geen antiek meer bijkomt. Blitz
acht het goed mogelijk dat in de
toekomst nog meer vernieuwingen
te verwachten zijn. Welke kon hij
nog niet zeggen.
Wat verder op de beurs in het
oog springt is een uitbreiding van
het aanbod oude kunst uit Azië,
vooral uit China. Ook hiervoor
toont het publiek dé laatste jaren
steeds meer belangstelling. De
kwaliteit is volgens Blitz nog
steeds uitmuntend. Wat betreft de
prijzen voorziet hij geen verlaging.
Die varieren tussen de 60 gulden
(waarvan een niet al te groot aan
bod) tot enkele tonnen, en voor en
kele stuks tot ver over het miljoen.
De meeste prijzen liggen evenwel
tussen de drie- en tienduizend gul
den. De vorig jaar al merkbare inte
resse voor deze middenmoot zet
zich volgens de voorzitter door
dankzij het aantrekken van de eco-
Er is dit jaar geen speciale „pu
bliekstrekker" op de beurs. De or
ganisatoren geven er de voorkeur
aan om er niet vaker dan eens per
vijf jaar een bijzondere expositie
van te maken. Twee jaar geleden
trok de tentoonstelling van antieke
poppen uit de collectie van prinses
Juliana enkele duizenden bezoe
kers extra.
WASSENAAR (GPD) - De VARA-
televisie heeft Bob Rooyens aange
trokken als regisseur van de Wil
lem Ruis Sterrenshow. Met het bij
een brengen van beide topkrach-
ten op het gebied van televisie
amusement hoopt deze omroep de
concurrentie in het komende sei
zoen op afdoende wijze te lijf te
kunnen gaan. De plannen voor de
tweede serie Sterrenshow-pro-
gramma's werden woensdagmid
dag in Wassenaar gepresenteerd.
Ruis en Rooyens in één show. Het
is alleen curieus te noemen omdat
beide heren te boek staan als
krachtige televisiepersoonlijkhe
den die hun stempel zwaar plegen
te drukken op het af te leveren pro-
dukt. Gaat dat niet botsen?
Willem Ruis: „Dat is niet de op
zet. Tijdens het vorig seizoen is
Rooyens eenmaal ingevallen als re
gisseur. Dat klikte meteen. We za
ten onmiddellijk op één lijn, niet zo
verwonderlijk natuurlijk want we
I zijn allebei uit op het bereiken van
een zo hoog mogelijke kwaliteit".
Twee kapiteins op een schip?
„Nee, daar zal geen sprake van zijn.
Ik heb altijd de lijnen uitgezet voor
myn shows en dat zal ook zo bfij-
ven. Ik verwacht ook niet dat er
daarover problemen zullen ont
staan. Ik zie die samenwerking met
een man als Rooyens ook in ander
perspectief. Ik heb zijn manier van
werken altijd al bewonderd en ik
beschouw het werken met hem ei
genlijk meer als een nieuwe erva-i
ring. Iets waarvan ik alleen maar
weer meer kan leren".
door
Dick Versteeg
VARA's Sterrenshow komt in
zijn tweede seizoeneditie minder
frequent op het scherm. Met in
gang van 30 oktober zal het pro
gramma eens in de drie weken op
woensdagavond rechtstreeks wor
den uitgezonden vanuit tie beken
de circustent. Inhoudelijk is er be
trekkelijk weinig veranderd aan de
show. Er wordt een quizgedeelte
gespeeld met drie koppels kandi
daten die weer een wens gestalte
mogen geven en presentator Ruis
staat centraal in een groot amuse-
mentsblok. Nieuw is een aan paar-
denkoersen gekoppelde loterij. Per
uitzending wordt daartoe driemaal
overgeschakeld naar de draf- en
renbaan van Hilversum. Twaalf
paarden worden steeds voorzien
van een letter en de drie eerst-aan-
gekomen viervoeters bepalen de
eerste lettercombinatie op het lot.
De tweede race levert op dezelfde
wijze een nieuwe serie letters op,
waarna de derde en laatste koers
de lettercombinatie voltooit. Wie
op zijn lot zes letters in de juiste
volgorde heeft staan wint de
hoofdprijs van 125.000 gulden.
Daarnaast zijn nog tienduizenden
prijzen te winnen uit de pot die om
en nabij 2,7 miljoen gulden bevat.
Spannender
Willem Ruis heeft het idee voor
de koppeling aan paardenkoersen
opgedaan in het Amerikaanse Las
Vegas. „Sommige van mijn Neder
landse collega's hebben het gevoel
dat de Sterrenshow in deze vorm
een amusementsprogramma wordt
waaraan een stukje Studio Sport is
gekoppeld. Dat is absoluut niet het
geval. In Las Vegas heb ik gemerkt
dat de combinatie show en gokken
heel leuk amusement kan opleve
ren. Men gokte daar werkelijk op
alles wat beweegt. Ik dénk ook dat
onze show er een stuk spannender
door zal worden".
Evenals vorig seizoen zal de
reusachtige circustent op verschil
lende plaatsen in ons land worden
opgebouwd. De spanningen zullen
daarbij al bij voorbaat minder hoog
oplaaien dan tijdens de vorige,
strenge winter, het geval was, want
men heeft nu steeds drie weken de
tijd voor afbreken, verhuizen en
weer opbouwen. De eerste uitzen
ding op 30 oktober kan als een
thuiswedstrijd worden beschouwd
want die zal vanuit Hilversum aan
de ether worden toevertrouwd.
Daarna strijkt het Sterrenshow-cir
cus achtereenvolgens neer in Den
Bosch (20 november), Zwijndrecht
(11 december), Utrecht (1 januari),
Breda (22 januari), Rhenen (12 fe
bruari), Rijswijk (5 maart), Eindho
ven (26 maart) en Leeuwarden (16
april).
Repetities
Gezien de enorme publieke be
langstelling in het vorig seizoen is
besloten ditmaal ook plaatsen te
verkopen voor de generale repeti
ties van de shows die steeds de
avond voor de uitzending worden
gehouden. Reserveringen kunnen
gemaakt bij het Nationaal Be
spreekbureau in Laren (02153-
12344). De loten voor de Sterren-
shows worden verkocht op alle
postkantoren, DA-drogisten, Cen
tra-Verskruideniers en C1000-
Voordeelmarkten. Ze kosten een
rijksdaalder per stuk.
Na jarenlange glansrol in 'The king and I'
NEW YORK (Rtr/AP) - De Ameri
kaanse acteur Yul Brynner is van:
daag overleden. Brynner leed aan
kanker. Hij is 65 jaar geworden.
Brynner is vooral bekend gewor
den als de koning van Siam uit de
musical „The king and I".
De kaalhoofdige acteur speelde
in meer dan 36 films, waaronder
kassuccessen als 'The Ten Com
mandments', 'The Magnificent Se
ven', 'Anastasia' en 'De gebroeders
Karamazov'. Maar het bekendst
was hij door 'The King and I', de
musical van Rodgers en Hammer-
stein over de koning van Siam
waarmee hij 4.625 keer op de plan
ken stond, een record. Brynner
won met zijn rol een Tony-award in
1952 en een Oscar voor de filmver
sie in 1957. In juni van dit jaar
kreeg hij nog een speciale Tony,
kort voor zijn laatste optreden als
koning van Siam op 29 juni op
Broadway.
'Hij was een opmerkelijke per
soon,' zei Charlton Heston, mede
speler van Brynner in 'The Ten
Commandments' van Cecil DeMil-
le in 1956. 'Zijn werk in The King
and I was onvergelijkbaar. Hij was
een zeer bijzonder talent.'
Brynner werd op 11 juli 1920 als
Taidje Khan geboren op het eiland
Sachalin. Zijn komaf was even
exotisch als zijn uiterlijk. Zfin va
der was een in Zwitserland gebo
ren Mongoolse mynbouwinge-
nieur dié de familienaam wijzigde
in Brynner. Zijn moeder was een
zigeunerin die bij zijn geboorte
overleed. Zijn vroegste jeugd
bracht hij, door in Peking, maar la
ter verhuisde hij naar zijn groot
moeder in Parijs om te studeren.
In Europa ging Brynner van
school af om zich aan te sluiten bij
een groep zigeuners die optrad in
nachtclubs en circussen. Hij werk
te later als acrobaat, maar moest na
een val op 17-jarige leeftijd de tra
peze opgeven.
Brynner studeerde filosofie aan
de Sorbonne-Universiteit en ging
acteren met de Russische regisseur
Michael Tsjevkov. Met diens gezel
schap belandde hij in 1941 in de
Verenigde Staten, waar hij als
Franstalig omroeper werk vond bij
de Voice of America.
Hij maakte zijn debuut op
Broadway in 1946 als oosterse
prins in de musical 'Lute Song'.
Zijn tegenspeler was Mary Martin
en zij was degene die vier jaar later
Richard Rodgers en Oscar Ham-
merstein vertelde dat Brynner de
enige was die de monarch in 'The
King and I' kon spelen.
De musical, die speelt in de jareii
zestig van de vorige eeuw, gaat
over een Engelse gouvernante die
naar Siam reist om de kroonprins
van dat land op te voeden en uit
eindelijk ook diens vader onder
wijst.
OVERLEDEN - De Italiaanse
schrijver Riccardo Bacchelli is op
94-jarige leeftijd na een langdurige
ziekte overleden. Een van zijn be
langrijkste werken was de trilogie
'De Molen aan de Po', die in de ja
ren vijftig in een Nederlandse ver
taling verscheen.
Nog wat beduusd na de trap die Willem Ruis tijdens de presentatie van de Sterrenshow op Duindigt kreeg van het naar hem
vernoemde renpaard poseert hij toch maar even voor de persfotografen. (foto gpd>
In Delft is vandaag de zevenendertigste Oude Kunst- en Antiekbeurs
geopend. De vuilnisman moest gistermiddag kennelijk nog langs komen
om 'de toegang tot het Prinsenhof vrij van rommel te maken. (foto anp>
DELFT (ANP) - In het Prinsenhof
in Delft wordt tot en met 27 okto
ber de jaarlijkse Oude Kunst- en
Antiekbeurs gehouden. In totaal 42
Nederlandse kunst- en antiekhan
delaren zijn daar vertegenwoor
digd zijn met 17de eeuwse schilde
rijen, tekeningen en gravures, eeu
wenoude munten, sieraden, snuis
terijen, meubelen, porselein en
glaswerk.
Voor de eerste maal in de ge
schiedenis van de beurs is er dit
jaar ook- een stand met kunst en
kunstnijverheid uit de periode van
Art-Nouveau of Jugendstil (1890-
1910) en Art-Deco, de tijd van de
Amsterdamse School, de Stijl en
de Nieuwe Zakelijkheid. Deze
stand is ingericht door een Amster
damse galeriehouder.
Circa 75 procent van deze collec
tie bestaat uit werken van Neder
landse kunstenaars en ontwerpers,
met het accent op gekleurd glas en
gedecoreerd aardewerk. Van Ber-
lage bijvoorbeeld is er een stolpfles
met glazen en een schaal uit de pe
riode rond 1920, toen in Leerdam
kunstenaars werden betrokken bij
de glaskunst.
