Z Oorzaak hemofilie
nog vaak onbekend
PSP en PPR boycotten
overleg fractievoorzitters
I MSG geeft
3 speciale
3 penning uit
I; Custom Car
Si Show voor
zesde maal
H Landelijk onderzoek vanuit AZL
,piri
Internist test anti-
kankermiddelen op
gekweekte tumoren
Klein links wil in raad
over pand Brill praten
Nieuw orgel in kerk
198 ZATERDAG 5 OKTOBER 1985
ST
LEIDEN
ind
LEIDEN - Een speciale penning is
an^ uitgegeven ter gelegenheid van het
da tweehonderdjarig bestaan van de
middelbare technische school van
het koninklijk genootschap 'Mathe-
sis Scientiarium Genitrix'(MSG) in
Leiden.
De penning, die een doorsnede
heeft van 38 millimeter, is ontwor-
pen door de Hazerswoudse medail-
leur Willem Vis en geslagen bij 's
eel Rijksmunt in Utrecht.
1 De 'voorzijde (links) geeft een
elej beeld van het trappenhuis, een ken-
merkend onderdeel van het huidige
schoolgebouw. De opgaande lijn
Alj van de ontwikkelingen van de leer-
De lingen van de school wordt er mee
'erj gesymboliseerd.
ntej Op de keerzijde een tafereel met
is de godin Minerva en een aantal
idtj leerlingenomgeven door onder
de
ge-
De
j LEIDEN De Groenoordhallen
zijn 12 en 13 oktober (volgend
weekeinde) weer het toneel waar
op de fraaiste en mafste automo
bielen en motorfietsen te bewon
deren zijn tijdens de zesde Custom
Car Show. Twee nieuwe trekpleis-
ters zijn toegevoegd aan het scala
van buitenissige voertuigen: een
mini-motor (ongeveer 12 centime
ter lang) en een rijdend aquarium,
1 gebouwd in een vermoedelijk da-
nig toegetakelde Renault 5.
Ongeveer 150 voertuigen zijn er
dit jaar te bewonderen. Dit varieert
van bizarre voertuigen tot absolute
schoonheden omgebouwde busjes
en personenauto's. Plaats is inge
ruimd voor old timers, tot in de
puntjes gerestaureerd, maar ook
voor fantasie-auto's, die soms al
leen vier wielen en een stuur ge
meen hebben met fabriekswagens.
Een uitschieter in de show is de
11,9 centimeter lange (korte) mo
torfiets van de Duitser Pit Lenger.
In het Guinness' Book of World
Records staat deze man vermeld
met dit kleinste motorfietsje dat
ooit werd gebouwd en bereden.
Tijdens de show zal Lenger op zijn
mini-motors rondscheuren in een
soort kuip, met bijna twee meter
hoge loodrechte wanden.
Een waterdicht gemaakt Renaul-
tje 5 moet door zijn verdiensten als
rijdend aquarium ook een trekker
worden. Tijdens de show wordt het
wagentje met 1500 liter water ge
vuld, waarna enkele grote vissen
de auto tijdelijk hun domein mo
gen noemen. Omdat het oog ook
wat wil nemen een paar 'beeld-
schone meisjes' een aantal keren
Man op bouw
bekneld onder
drie kozijnen
LEIDEN - Een 30-jarige bouwvak
ker uit Zwijndrecht is gistermid
dag bij werkzaamheden aan huizen
aan de Stevenshofdreëf' bekneld
geraakt onder drie kant en klare
kozijnen. De man is met eën heup-
fractuur en zwaar inwendig letsel
overgebracht naar het AZL.
Het slachtoffer wilde de drie ko
zijnen, die een totaal gewicht van
1500 kilo hébben, van elkaar los
koppelen om ze daarha te kunnen
optakelen. Bij dat loskoppelen vie
len de steunen weg; in bouwkrin-
gen worden die steuneri ook wel
"stempel" genoemd. De arbeidsin
spectie stelt een onderzoek in.
Bouw school
Vliet begint
LEIDEN - De bouw van de open-
bare basisschool Lucas van Ley-
den aan de Vliet begint. Wethouder
Van Dongen van onderwijs
schroeft vrijdag de 'eerste' paal de
grond in. Vooraf verzorgt theater
groep Pluisje om half een op het
bouwterrein een programma.
Gedeputeerde Staten van Zuid-
Holland hebben inmiddels de be
zwaren verworpen die tegen de
bouw van de nieuwe school op het
voormalige Sijthoff-terreinwaren
ingediend. Omwonenden en het
actiecomité Redt de Vliet vreesden
dat de bouw van de school het his
torisch karakter van de Vliet teveel
zou aantasten.
Het comité is door GS niet er
kend als bezwaarmaker, omdat het
geen rechspersoonlijkheid bezit.
Over de bezwaren van omwonen
den tegen de vormgeving wordt
opgemerkt dat zij zijn afgewezen
door zowel de welstandscommis
sie, de gemeentelijke monumen
tencommissie als de rijksdienst
voor de monumentenzorg.
lplr| LEIDEN - Met het misverstand dat hemofiliepatiënten dood zouden kunnen bloeden
aan het minste of geringste sneetje, rekent Cees Smit meteen met een vooroordeel af.
3 Hijzelf is daar het levende bewijs van. Het mes is bij het aardappelen schillen vele malen
uitgeschoten, maar nog steeds heeft hij genoeg bloed. Wel mist dat bloed een bepaalde
stollingsfactor, waardoor het noodzakelijk is dat hij op gezette tijden een bloedpreparaat
■dei kriJgt toegediend. Zijn bloedstolling wordt daarmee weer op peil gebracht. Dank zij deze
uu" behandeling kunnen de meeste mensen met hemofilie een vrij normaal leven lijden.
Overigens wijt Cees Smit, lid
de Nederlandse Vereniging
Hemofilie Patiënten, het
stand aan de naam waaronder he
mofilie vroeger bekend was, name
lijk bloederziekte. Hij legt uit:
"Kleine uitwendige bloedingen
gaan doorgaans vanzelf over. Bij
een ernstige bloeding is, zoals dat
bij ieder mens het geval is, deskun
dige hulp geboden. Het meeste last
veroorzaken de inwendige bloe
dingen in gewrichten, spieren of in
zacht weefsel. Deze bloedingen
kunnen het gevolg zijn van stoten,
vallen, ongelukkige stap, ga zo
maar door. Bij de ernstiger vormen
van hemofilie kan dit ook spontaan
gebeüren, dat wil zeggen zonder
direct aanwijsbare oorzaak".
Krijgt iemand zonder hemofilie
misschien een blauwe plek of een
verzwikte enkel, een hemofiliepa-
tiënt heeft al gauw een grotere in
wendige bloeding. Komt dat vaak
voor dan heeft dat nare gevolgen
voor de functie van gewrichten en
spieren. Voor 1965 waren die ge
volgen overigens veel erger dan
„'Losse' bloedprodukten kenden
we in die tijd nog niet", meldt arts
F. R. Rosendaal. "De patiënten
moesten het doen met af en toe een
half litertje extra bloed. De jonge-
ren hebben van de nieuwe metho
de - regelmatige behandeling met
door
Saskia Stoelinga
een bloedpreparaat waardoor de
stolling weer op peil komt - gepro
fiteerd. De meesten hoeven zich
nauwelijks te ontzien. Zelfs een
sport als voetbal behoort tot de
mogelijkheden".
In Nederland lijden <-er naar
schatting 1500 mensen aan. Als de
hemofilie eerder in de familie voor
kwam, zijn de ouders al bekend
met de ziekte. In ongeveer dertig
procent van de gevallen treedt he
mofilie echter spontaan op. Naar
de oorzaak daarvan wordt veel on
derzoek gedaan. "Tot op heden is
er nog niet alles over bekend", zegt
Rosendaal.
De pijn is over beide geslachten
verdeeld. Het kenmerkende van de
ziekte is dat alleen mannen het
kunnen krijgen. De vrouwen daar
entegen zijn draagster van de ziek
te. Een draagster heeft bij iedere
zwangerschap 50 procent kans dat
de baby, als het een zoon is, hemo
filie heeft. Als het een dochter is, is
het 50 procent kans dat zij draag
ster is.
Precies beeld
De afdeling Hemostase en Trom
bose-onderzoek van het Acade
misch Ziekenhuis Leiden, het Kli
nisch Genetisch Centrum Leiden
en de Nederlandse Vereniging van
Hemofilie-Patiënten, is begin sep
tember in samenwerking met de
afdeling Medische Sociologie ven
de Groningse universiteit een lan
delijk onderzoek begonnen onder
hemofiliepatiënten; "Overigens
een schitterend samenwerkings
verband", merkt Smit even snel
op. Hij wijst op de betrokkenheid
van de patiëntenvereniging.
Doel van het onderzoek is het
verkrijgen van een zó precies mo
gelijk 'beeld van de verschillende
toegepaste behandelingsmethoden
en de maatschappelijke positie van
hemofiliepatiënten en verder de ef
fecten van erfelijkheidsvoorlich
ting. Aan Rosendaal en Smit, die
beiden bij dit onderzoek zijn be
trokken, de vraag: waarom zo'n
groots opgezet onderzoek?
Smit: "Het is eigenlijk een voort
zetting en uitbreiding van soortge
lijke onderzoeken die in 1972 en
1978 zijn gehouden. Je kunt pas
echt conclusies trekken als je de
oude gegevens naast de nieuwe
kunt leggen. Nog altijd wordt he
mofilie moeilijk ontdekt. We weten
niet eens exact hoeveel patiënten
er nu zijn. Ook worden er soms
foute diagnoses gesteld, leukemie
bijvoorbeeld. Bij jonge kinderen
Patiënt Cees Smit en arts Rosendaal: 'Een schitterend samenwerkingsverband'.
met veel blauwe plekken wordt
soms gedacht aan kindermishan
deling. Dat is voor veel ouders een
traumatische ervaring".
Rosendaal vertelt dat niet alleen
wordt bekeken of de erfelijkheids-
voorlichting zijn vruchten heeft af
geworpen: "We willen ook bejcij-
ken of nieuwe mogelijkheden on
der de aandacht van de patiënten
zijn gebracht. Tegenwoordig kan
tijdens de zwangerschap al in een
heel vroeg stadium worden ont
dekt, zo tussen de achtste en tiende
week, of de vrucht mannelijk of
vrouwelijk is en of hemofilie aan
wezig is".
Ook willed de onderzoekers ant
woord krijgen op de vraag of de
ziekte toeneemt en hoe het gezin
en de familie op hemofilie reageert.
Een ander aspect dat de aandacht
krijgt, zijn de resultaten en moge
lijkheden van thuisbehandeling.
Smit: "De laatste jaren wordt de
behandeling zpals het inbrengen
en toedienen van het infuus, steeds
meer door de patiënt zelf öf door
één van de ouders verricht. Dat is
een goede ontwikkeling die de pa-
Aids
Hoewel er veel goede ontwikke
lingen zijn ten aanzien van hemofi
lie, komt de Nederlandse Vereni
ging van Hemofilie-Patiënten ook
weer voor nieuwe problemen te
staan. Sinds enkele jaren wordt de
vereniging geconfronteerd met de
ziekte aids. Door de noodzakelijke
behandeling met stollingsproduk-
ten lopen ook mensen met hemofi
lie een zeker risico met het voor
aids verantwoordelijke virus in
aanraking te komen.
Over de hele wereld zijn inmid
dels zo'n kleine 100 gevallen be
kend onder hemofilie-patienten. In
Nederland is tot nu toe geen aids
bij iemand met hemofilie geconsta
teerd. Wel is onlangs bekendge
maakt dat de echtgenote van een
Nederlandse hemofilie-patiënt aan
aids is overleden. "Gelukkig valt
hier de paniek wel mee", zegt Smit
rustig. "We zijn al een paar jaar be
zig met voorlichting daarover. En
dat is nodig, want veel berichten in
kranten en tijschriften over dit .on
derwerp zijn sensationeel en on
juist".
Inmiddels is er ook een aantal
beschermende maatregelen geno
men. Bloed van donoren wordt bij
de bloedbanken toch op aids ge
controleerd? Smit: "Klopt, hemofi
liepatiënten worden ook zoveel
mogelijk behandeld met bloedpro
dukten van gecontroleerd bloed én
bloed dat nog eens extra is verhit,
waardoor het aidsvirus is gedood.
We hopen het zo in de hand te hou
den".
Tot slot nog een oproep van bei
de onderzoekers: "Het is bijzonder
belangrijk en noodzakelijk dat er
zoveel mogelijk mensen meedoen.
Laten ze zich aanmelden!" In okto
ber worden de enquêteformulieren
verzonden. Hemofiliepatiënten die
geen lid zijn van de landelijke ver
eniging of geen formulier hebben
ontvangen, kunnen zich aanmel
den bij de werkgroep Hemofilie in
Nederland 3, Antwoordnummer
10017, 2300 VB Leiden of telefo
nisch via het Academisch Zieken
huis Leiden; 071-262217.
meer studie-attributen. Als rand
schrift de naam van het genoot
schap en de jaartallen.
De keerzijde is een aangepaste
weergave van de voorzijde van de
vroegere prijspenning van de
school. Het tafereel dient als school-
vignet en komt vanouds voor op on
der meer lakzegels en getuigschrif- do wordt aangewend voor de aan-
ten. schaf van leermiddelen.
De penning wordt uitgereikt aan De zilveren penning kost 75 gul-
de leerlingen. Verder wordt een be- den, de bronzen penning 22,50 gul-
perkt aantal penningen in zilver den. Ze kunnen worden besteld bij
en brons te koop aangeboden aan het koninklijk genootschap MSG,
verzamelaars en andere belang- Dieperpoellaan 2, 2334 CN Leiden,
stellenden. Een eventueel batig sal- Telefoon 071-173471.
LEIDEN - De raadsfracties van
PSP en PPR zullen niet meedoen
aan het regelmatig overleg van
fractievoorzitters, het zogenaamde
seniorenconvent, waarin procedu
res van raads- en commissieverga
deringen worden besproken.
In een brief aan de andere raads
fracties verklaren de linkse fracties
er niets voor te voelen mee te
werken aan, wat zij noemen, het
"passief openbare overleg". PSP
en PPR hekelen met name de
CDA- en D'66-fractie die zich voor
het karretje van PvdA en WD zou
den laten spannen. "De welrieken
de lucht van het pluche van de
macht is kennelijk wel erg sterk",
aldus de twee gebelgde raadsfrac
ties.
Als reden voor de 'passieve
openbaarheid' zou zijn opgevoerd
zullen zijn
-motoren die
de Groenoordhallen te
LEIDEN (ANP) - Geneesmiddelen
tegen kanker (cytostatica) kunnen
worden getest op gekweekte .kolo
nies' tumorcellen. Dit blijkt uit het
proefschrift van de internist
P.H.Th. J. Slee (43) die op 9 oktober
aan de Leidse universiteit hoopt te
promoveren tot doctor in de ge
neeskunde. Als vóór de behande
ling de gevoeligheid van tumoren
voor bepaalde middelen kan wor
den getest, kunnen de resultaten
van de medicamenteuze behande
ling verbeteren.
Slee die aan het AZL is verbon
den beschrijft in zijn proefschrift
kweektechnieken waarbij één tu
morcel in ongeveer drie weken kan
uitgroeien tot een kolonie met min
stens dertig cellen. Bij het testen
per dag een frisse duik in de wa
gen.
Bekend van vorig jaar, en deze
keer weer aanwezig, is het 'super-
monster', een Ford terreinwagen
met banden van tweeëneenhalve
meter doorsnee. Dit monster (450
pk en 7500 cc) zal tijdens verschil
lende demonstraties enkele tiental
len personenauto over het dak in
halen. Dit biedt ongetwijfeld een
verpletterende aanblik.
In en rondom de Groenoorhallen
zijn voorts verschillende attracties
op poten gezet. Onder meer kan de
bezoeker auto- en motorfïlms be
wonderen op een enorm 180-gra-
den-filmdoek. Een mechanisch ro-
deopaard, optredens van popgroe
pen en rockbands en de verkiezing
van Miss Custom Car completeren
de show.
De Custom Car Show is zaterdag
12 oktober van 10.00 tot 24.00 uur
geopend en zondag 13 oktober van
10.00 tot 18.00 uur. Volgens de or
ganisatie trok de show vorig jaar
meer dan 124.000 bezoekers.
'Ontruiming uitstellen
LEIDEN - PSP en PPR hebben
een interpellatie aangekondigd
voor de gemeenteraadsvergade
ring van aanstaande maandag over
de ontruiming van het voormalige
pand van drukkerij Brill aan de
Oude" Rijn. Beide partijen willen
het college vragen om contact op te
nemen met de universiteit om tot
uitstel van de ontruiming van het
gebouw te komen.
Op grond van een gerechtelijk
vonnis moeten de krakers tien da
gen na betekening van de uit
spraak het pand ontruimen. In een
brief aan de gemeenteraad schrijft
PSP-er Hans de la Mar dat in ge
sprekken tussen de krakers en het
college van bestuur van universi
teit de laatsten hebben geopperd
de ontruiming uit te stellen.
Van B en W vraagt klein links
zich hiervoor sterk te maken. Twee
maanden uitstel zouden voor 'de
krakers voldoende zijn om concre
te plannen tot restauratie en koop
van het pand op te stellen.
Bij monde van voorlichter Beets
laat de universiteit weten dat er
geen gesprek tussen de krakers en
het college van bestuur is geweest,
hoewel ook de krakers dit bestrij
den.- Verder commentaar wordt
niet gegeven.
dat het college van B en W anders
terughoudender zou zijn met het
doèn van mededelingen, bijvoor
beeld het noemen van een datum
waarop een nota klaar zal zijn. PSP
en PPR wijzen er op dat raadsle
den daar ook in het openbaar naar
kunnen vragen en vragen zich af
op het college ook niet terughou
dend zou zijn als in het 'passief
openbare overleg' toevallig iemand
zou binnen komen. "Wat onder
scheidt in de praktijk dan het.'pas
sief openbare overleg' zich van het
besloten overleg? Niets", menen
de twee linkse fracties. "Passieve
openbaarheid is dan een huichel
achtige term voor beslotenheid".
Onlangs werd, op initiatief van
PSP/PPR en het CDA; besloten tot
het fractievoorzittersoverleg om
dat daarmee het procedureel func
tioneren van de gemeenteraad in
betere banen geleid zou kunnen
worden en alle raadsfracties daar
op invloed zouden kunnen uitoefe
nen. Het is de PSP en PPR in het
verkeerde keelgat geschoten dat in
een oriënterende vergadering de
openbaarheid van het overleg ter
discussie werd gesteld "waarbij
het politieke monstrum 'passieve
openbaarheid' ten tonele werd ge
voerd".
niet op slot gaat, maar, PSP en
PPR zeggen dit onvoldoende te
vinden. "Openbaarheid betekent
voor ons: de deur wijd open zetten
en iedereen hartelijk uitnodigen.
Dat wil zeggen: het aankondigen
en opnemen van de agenda van het
overleg in de gemeentelijke adver
tentie, zonodig belanghebbenden
apart uitnodigen en de mogelijk
heid van spreektijd inruimen, net
zoals bij andere vergaderingen het
geval is".
De linkse raadsfracties wijzen er
op dat hun kritiek op hét functio
neren van de gemeenteraad zich
niet enkel richtte op de verhouding
collegepartijen/oppositiepartijen
maar ook op het gebrek aan open
heid van de collegepartijen in het
algemeen. "Wij voelen er helemaal
niets voor om datgene te gaan doen
wat wij de collegepartijen verwij
ten en zullen er daarom niet aan
meewerken om de beslotenheid
van PvdA/WD uit te breiden tot
de gehele raad. Daar is de Leidse
burger allerminst mee gediend.
Het steekt ons enorm dat CDA en
D'66 zich wel voor dat karretje la
ten spannen", aldus de twee frac
ties.
PSP en PPR doen een beroep op
de andere partijen in de raad om
alsnog te besluiten tot een open
baar overleg. Tot die tijd zullen zij
niet aan het overleg deelnemen.
van de cytostatica op deze kolonies
bleek dat niet alleen de concentra
tie van het geneesmiddel belang
rijk is voor het al dan niet overle
ven van de tumorcellen, maar ook
de tijd die de tumor eraan werd
blootgesteld. Kleine veranderin
gen in de blootstellingsduur lever
den wat dit betreft al duidelijke
verschillen op.
Uit een ander onderzoek waren
gegevens beschikbaar over het ver
loop van de concentratie van een
geneesmiddel in het bloed en de
tijd die het in het lichaam van pa
tiënten blijft. Deze gegevens ge
bruikte Slee voor het nabootsen
van het gedrag van het geneesmid
del in de kweektechniek. Op basis
daarvan paste hij bovendien een
niet-gebruikelijke toediening van
dit geneesmiddel toe bij een groep
patiënten, hetgeen een volgens
hem veelbelovend resultaat ople
verde.
Slee beveelt de kweektechniek
ook aan voor het uittesten van de
werkzaamheid van nieuwe genees
middelen. Daardoor kunnen ze
eerder worden toegepast bij pa
tiënten en kunnen niet nuttige be
handelingen worden voorkomen.
Stoorzender
uit de lucht
LEIDEN - De radiopiraat-'Yellow
Rose' die al enkele maanden het
mobilofoonnet van de Leidse poli
tie op gezette tijden hevig stoort, is
gistermiddag uit de lucht gehaald.
In samenwerking met de. radiocon
troledienst trof de politie een zen
der op het dak van een woning aan
de Salomonssteeg. Een eigenaar
was er niet te bekennen.
LEIDEN - In de vrijgemaakt-gere-
formeerde kerk aan de Heren
gracht heeft de organist-dirigent
Charles de Wolff gisteravond een
nieuw orgel ingespeeld. De Wolff
was adviseur bij de bouw, die werd
toevertrouwd aan de Lisser orgel
bouwer W. N. de Jongh.
Bij de bouw, die anderhalf jaar
duurde en ruim f. 150.000 kostte,
kon het front van het vorige orgel
uit 1878 (het bouwjaar van de kerk)
opnieuw worden gebruikt. In
werken van Sweelinck, Buxtehu-
de, J. S. Bach, Mendelssohn en
Andriessen liet Charles de Wolff
het nieuwe instrument in al zijn
mogelijkheden horen.
Het hoofdwerk bevat een pres-
tant, roerfluit, octaaf, spitsfluit,
quint, nog een octaaf, mixtuur en
trompet. Het nevenwerk (met tre
mulant) een holpijp, prestant, roer
fluit, woudfluit en sexquialter. En
het pedaal een subbas en tolkaan.
Hoofdwerk en nevenwerk, pedaal
en hoofdwerk en pedaal en neven
werk kunnen worden gekoppeld.
Met de ingebruikneming van dit
orgel is de restauratie van de He-
rengrachtkerk nu compleet.
