e i Zestig jaar lief en leed van KRO Ik red me wel, zonder omroepgids TV-rubriek 'Ik ben geen racist, maar.... TROS-Sesjun blijft en wil jazz-studenten kans geven Guido Lauwaert moet nog sleutelen ■pr J door Nico Scheepmaker Jubileumtoernee en tentoonstelling ;ATERDAG 5 OKTOBER 1985 RADIO-TV-KUNST In het gesprek tussen minister Brinkman enerzijds, en Jan Blokker, Jan Kassies en Martij n Sanders anderzijds, uitgezonden in het NOS-programma Neder land C op woensdagavond, een vriendelijk en beschaafd debat tussen vier heren, geleid door Hans Keiler, waren de gesprek spartners het eigenlijk wel eens over de wenselijkheid dat er een Derde Net voor de Nederlandse (en buitenlandse) cultuur moest komen, waarbij de minister er-op wees dat zijn plan voor een NOS- net met enkele kleine zendge machtigden er bij heel aardig overeenkwam met de Derde- Net-gedachte. In elk geval be wees de NOS, door het uitzenden van deze discussie (ook al was het gesprek dat Adriaan van Dis met Brinkman voerde heel wat pittiger), maar ook door de beide volgende programma's, dat de liefhebbers van cultuur (en zijn wij dat niet allen, zoals we hier zitten te zitten?) nog niet zo slecht af hoeven te zijn als deze sector van ons volkswelzijn in de toekomst door de NOS zou wor den behartigd! Ik was vooral benieuwd naar het tv-spel „Ik red me wel", om verschillende redenen. Ten eer ste was het scenario van Carel Donck, van wie we (vaak in sa menwerking met Hugo Heinen) al eerder heel goede, interessante tv-spelen of tv-bewerkingen heb ben gézien. Ten tweede was de regie van FelikS Arons, voor wie precies hetzelfde geldt. En ten derde was dit tv-spel gemaakt in samnwerking met de Amster damse toneelschool, nog altijd de belangrijkste leverancier van nieuw toneelbloed, waardoor we zes van de zeven eindexaminan- di van 1984 aan het werk konden zien. Ik vind het altijd heel intri gerend om te zien of er van een rijk of een minder rijk jaar spra ke is geweest. De toekomst zal dat natuurlijk moeten uitwijzen, maar ik herinner me nog heel goed dat we in 1955 sterk het ge voel hadden dat er van een heel rijk eindexamenjaar sprake was, met Sigrid Koetse, Ramses Shaf- fy, Maria de Booy, Erik Vos, Bas ten Batenburg, Broes Harttriafi, Rita Marechal en Jobs van Zuy- len. Het jaar daarop mocht er ook zijn: Annemarie Heyligers, Elisa beth Hoy tink, John Lanting en John Leddy, en in 1957 waren het Shireen Strooker, Tom van Beek, Jeannette van der Heyden, Camille de Vries, Nienke Sikke- ma en Jurg Molenaar. Ik herinner me die drie eindex amenjaren toevallig wat beter dan andere omdat ik op een van de tien genoemde actrices ver liefd was, maar ook de voorgaan de en de latere eindexamehjaren zullen wel verdeeld kunnen-wor den in rykere en minder rijke, met acteurs en actrices die een grote naam kregen, en anderen die na enige tijd afvielen of uit het gezicht verdwenen. „Ik red me wel" bleek intussen een uit- stekend geschreven én mooi ge regisseerd tv-spel, waarin de een zich wat beter kon ontplooien dan de ander, en waaruit ik in elk geval de indruk overhield dat Jet Remmerts de Vries (nu al van adel!) en Maarten Wansink een mooie toneeltoekomst tegemoet gaan. Frans Vorstman was de enige old timer, hij heeft nooit op de Toneelschool gezeten, dankzij de onvolprezen acteurslexicon van Piet Hein Honig kan ik u melden dat hij in de oorlogsjaren toneellessen van Louis Saalborn en Joan Remmelts heeft geno men en lartgs die particuliere weg uiteindelijk in het ziekbed van „Ik red me wel" terecht kwam. De nog niet genoemde to neelschoolacteurs wil ik jjjraag alsnog even WB/êT maar voor de volledigheid, en trouwens opk qmdat iedereen zeer naaf behoren zijn rol verVul- de.. Het waren Ingeborg Loede man, Leopold Witte, George van Houts en Joke Hoolboom. Ik dank die namen vooral aan de af titeling, want toen ik halverwege het spel, nieuwsgierig geworden naar de namen, AVRO's Televi- zier raadpleegde, merkte ik dat de rolverdeling bleef steken bij: Jet Remmerts de Vries, Ingeborg Loedeman, Maarten Wansink, Leopold Witte e.a. Wel werden nog de regisseur Feliks Arons, de scenarioschrijver Carel Donck en de producent Paul Muller ge noemd. Ik pakte de NCRV-gids, en zag dat daarin alleen Jet Rem merts de Vries en Frans Vortman zonder s werden genoemd, even als regisseur Arons. Dan maar de VPRO-gids: een televisiefilm van Carel Donck en Feliks MTv v A Arons, las ik, en 'met o.a. Jet Remmerts de Vries en Frans Vorstman'. Het blad van Veroni ca dan? Jet Remmerts de Vries, Ingeborg Loedeman, Maarten Wansink e.a. De gids van de EO: alleen Jet en Frans, zelfs de re gisseur wordt niet genoemd. Maar TROS Kompas maakt het toch het bontst: geen acteurs worden genoemd, geen regis seur, niets. Alleen de VARA Gids en Studio van de KRO blijken het eerste optreden voor het Ne derlandse volk van de nieuwe lichting toneelspelers belangrijk genoeg gevonden te hebben om alle acteurs te vermelden, plus de regisseur en de scenario schrijver en de producent. Het was, zoals gezegd, een NOS-pro gramma. Als de NOS te zijner tijd onze cultuur op een derde net gaat verzorgen, is het mis schien raadzaam dat ze ook een eigen programmablad gaat uitge ven: NOS Kombuis. HILVERSUM/DEN BOSCH KGPD) - Meer dan een halve 13 keuw geleden legde pastoor Perquin de basis voor een or ganisatie, die via het .moderne' ags Communicatiemiddel radio het katholicisme zou- gaan verbrei- den. Aanvankelijk stond ka- kholiek Nederland zeer argwa nend tegenover de radio, maar het idee dat het geloof op die mr. panier zeer veel mensen zou 22- bereiken sprak toch aan. Heel voorzichtig werd begonnen met het uitzenden van heilige pissen en godsdienstige toe- ^-^spraken, aangevuld met gezan gen. De jonge omroep werd stevig verankerd in het roomse organisatieleven van die da gen. Een wekelijks blad zorgde voor een nog sterkere band. De eerste jaren van de katho lieke omroep waren voorname lijk gevuld met godsdienstige boodschappen, de werkne- ners waren in die dagen uiter aard voornamelijk pastoors, heologen, paters en andere cerkelijke voormannen. De omroep werd gebruikt als een* regerende hand voor het ka tholieke deel van de Neder- andse bevolking. Die periode duurde eigenlijk tot 1940, toen de omroep in Duitse handen iriel. Tentoonstelling De jubilerende omroep heeft >ver haar geschiedenis in het Je roen Boschhuis in Den Bosch een :entoonstelling ingericht. Aan de land van ongeveer vijfhonderd fo- ;n documenten en drie ,klank- leelden' laat de expositie in grote ynen zien hoe de KRO zich naar iet publiek toe heeft gemanifes- ;eerd. De tentoonstelling begint net de periode 1925-1940. Witte Doorden en zwarte kazuifels over- leersen het beeld. Foto's van uit zendingen van missen in Amster damse kerken, een auto-inzege ning in Maastricht en het .werelda postolaat voor missionarissen' zijn lust voor het oog. door Simone Lensink De KRO viert feest. De omroep bestaat op 24 november precies zestig jaar. In Den Bosch wordt tot 1 januari een tentoonstelling gehouden waarin de geschiedenis van de katholieke omroep in al zijn facetten wordt belicht. Verder gaat de KRO vanaf de volgende week vrijdag op jubileumtournee langs veertien Nederlandse schouwburgen, waarbij de achterban kennis kan maken met het omroepbedrijf. Uiteraard komt het jubileum ook op de televisie aan bod. De KRO zendt vanaf 6 oktober zes documentaires uit, waarin het wel en wee van katholiek Nederland tijdens die zestig jaar centraal staat. Een terugblik in vogelvlucht op de KRO-geschiedenis. Tante Hannie Lips, die de ge schiedenis inging als de omroepster die de kijkertjes van de KRO gedag zwaaide. (foto gpd> De tentoonstelling kan dan ook rekenen op grote belangstelling, zeker van inwoners van Den Bosch, een stad waarmee de KRO altijd een sterke band heeft gehad. De tweede periode die in de KRO-geschiedenis centraal staat is die van 1946, wanneer het huidige omroepbestel zijn vleugels begint uit te slaan, tot 1963. In dat jaar wordt mr. Harry van Doorn voor zitter van de KRO. Hij is de eerste ,leek' die de hoogste functie bin nen de katholieke omroep gaat bekleden. In de naoorlogse periode breidt de omroep haar activiteiten uit met televisie-uitzendingen (vanaf 1951). Daarna beginnen, na het Vaticaanse concilie, de ontwik kelingen van de katholieke kerk in een stroomversnelling te raken. De KRO verliest langzaam maar zeker haar leiderspositie en krijgt meer een begeleidende functie. Ook veel kazuifels verdwijnen. In die tijd verschijnen dan ook steeds meer amusementsprogramma's bij de KRO, overigens zonder dat de aan dacht voor de katholieke bood schap daarnaast verslapt. Tante Hannie Bekendste omroepster uit die begintijd van de televisie is Mies Bouwman, die haar carrière bij de KRO begon. Later werd zij opge volgd door onder anderen .Tante Hannie' Lips, die bekend is geble ven als de omroepster die de kin deren gedag zwaaide. Bekende programma's uit die eerste KRO- televisieperiode waren onder meer de voetbalverslagen van Leo Paga- no en roemruchte toneelstukken uit die tijd die werden verfilmd. Een belangrijke plaats in de godsdienstige programma's nam de Sint Dominicuskerk in Amster dam in. Veel .vernieuwers' binnen het katholicisme ontmoetten el kaar daar en drukten daardoor een stempel op de verdere ontplooiing van de KRO. De ontwikkelingen in het kader van de vernieuwingen binnen de kerk zetten door in de periode die in 1963 .begon', en nog tot op heden duurt. Zoals gezegd brengt de KRO geen documentaires over haar ei- Mies Bouwman, de bekendste om roepster uit de begintijd van de te levisie, die haar carrière bij de KRO begon. (foto gpd) gen geschiedenis, maar wel over die van katholiek Nederland. Onder de titel „60 jaar lief en leed" heeft een team programma makers, onder ieiding van Marga Kerklaan, een zestal documentai res gemlaakt over enkele belangrij ke thema's uit de afgelopen zes de cennia. De eerste aflevering wordt uitgezonden op zondag 6 oktober. Onder de kop „Moeder van een groot gezin" schetst Marga Kerk laan de ontwikkeling van de huwe lijksmoraal, aan de hand van het le vensverhaal van drie katholieke vrouwen die rond 1925 werden ge boren. Huwelijksleven Uit de verhalen wordt duidelijk dat de kérk een enorme invloed had op hun huwelijksleven, het aantal kinderen dat ze kregen en hun toekomstverwachtingen. „Toen ik net bevallen was van mijn negende kind, kwam ik pas in op stand. Ik heb in mijn kraambed lig gen huilen. De dokter vertelde me dat ik maar eens met de pastoor moest gaan praten. Die wilde ech ter niets over periodieke onthou ding of voorbehoedsmiddelen ho ren. Ik zou dan geen absolutie meer krijgen", aldus een van de De documentaire worden twee wekelijks uitgezonden. Aandacht ook voor bisschop Bekkers, een man die zeer veel betekend heeft voor de veranderingen binnen de katholieke kerk tijdens de jaren '60, het verzet van katholieke ge meenten in Limburg tijdens de oorlog, de veranderde status van ongehuwde vrouwen, de werkne mers en hun naoorlogse katholieke vakbeweging, en de laatse docu mentaire gaat over missionarissen en hun thuisfront. Deze zaken stonden bij de KRO indertijd in het brandpunt van de belangstelling. Dat is ook de reden dat er in de zes programma's veel archiefmateriaal Jubileumtournee Ter gelegenheid van de verjaar dag houdt de KRO tevens een ju bileumtournee' langs veertien Ne derlandse schouwburgen in steden en dorpen waar veel KRO-leden wonen. Een soort open huis, waar bij de achterban kennis kan maken met de KRO-radio (alle Hilversum- I-programma's worden vanuit de desbetreffende schouwburg uitge zonden) en coryfeeën kan ontmoe ten, van Ted de Braak tot Ad Lan- gebent. Daarnaast is er tijdens deze dagen amusement als een presen tatietest, een radiomaakwedstrijd en een ,Henny-Huismanshowtje'. Nog steeds is de KRO de omroep bij uitstek die haar naam in de pro grammering naar voren brengt. De K is duidelijk aanwezig in zowel geestelijke programma's als bij voorbeeld de actualiteitenrubriek .Brandpunt'. Dat is iets wat de ach terban toch altijd heeft aangespro ken. Vandaar het voortdureiid gepro longeerde succes van een amuse mentsserie als .Dagboek van een herdershond'. Katholiek Neder land" herkent zich daarin, desnoods nog eens zestig jaar lang. Naar Antwerpen gevluchte Henk Molenberg: BRUSSEL (GPD) - Henk Molen berg (60), acteur en radio- en tv- persoonlijkheid, moet niets meer hebben van Amsterdam, de stad waar de geboren Groninger 25 jaar heeft gewoond. Molenberg heeft de hoofdstad verruild voor Ant werpen, en in het Vlaamse dagblad 'De Standaard' onthulde hij don derdag waarom. „En dan lees ik in de Vlaamse kranten dat er een fietster is geval len en haar enkel geschaafd heeft. Ik vind dat bijna hartveroverend. Want bij ons in Amsterdam staat daar dat er iemand zijn strot is opengesneden". Het moge duide lijk zijn: de agressie, heroine, in braken, berovingen en betogingen hebben Molenberg uit Nederland 'verdreven'. Het interview in de Belgische krant is vervolgens 00 over Amsterdam en Nederland, waar de heroinespuiten op zijn stoep lagen en de criminaliteit uit de hand liep. De straffen zijn veel te gering, aldus de acteur, en dat lokt alleen maar buitenlanders aan. „Ze zitten totaal fout. En de slacht offers worden aan hun lot overge laten". door Hans de Bruijn „Niemand durft wat te zeggen", vervolgt hij, en daarom doet hij het maar. „Amsterdam zit vol Surina- mers en hindoestani en met een toevloed van gastarbeiders, die verspreid leven over de hele stad en door het stadsbestuur flats in leuke straten toegewezen krijgen. Waar één familie haar intrek neemt, stromen de andere toe. Met rituele slachtingen op het balkon, zodat het bloed op de drogende la kens van de benedenbuur druipt. „Ik ben geen racist", verzekert Molenberg. „Maar de Amsterdam mers worden gediscrimineerd ten voordele van de immigranten, die allerhande steun krijgen waarop Nederlanders niet moeten reke nen". Molenberg zegt uit een libe rale familie te komen „maar als ik zie wat er in Amsterdam gebeurt, dan'word ik gewoon rechts". Nee, dan België en Antwerpen, waar mensen wonen vol „innerlij ke beschaafdheid, bescheidenheid en gebrek aan bemoeizucht". Hij is ook niet afgeschrikt door de bom- menterreur, de dagelijkse reeks moorden, de niet meer by te hou den stroom van overvallen of het Amerika blij met export Nederlandse muziek Henk Molenberg: klaagzang over Amsterdam. (foto anp> vrije wapenbezit. „Die problemen bestaan niet in die mate als in Ne derland", zegt Molenberg. 'De Nachtwacht', ook vanavond nog in het LAK schreven door Guido Lauwaert. zien op 4 oktober in het LAK, Leiden. Aldaar ook vanavond. LEIDEN - De Belgische acteur Guido Lauwaert baseerde tot op heden zijn solovoorstellingen meestal op bestaande verhalen uit de wereldliteratuur. Die ver halen wist hij tot leven te bren gen in nauwe samenwerking met het publiék, dat hij de rol van te genspeler en voetveeg toebedeel de. Een man die zich op het po dium kwetsbaar opstelt, en van zyn publiek hetzelfde verwacht. Voor 'De Nachtwacht' schreef hij zelfde teksten. Het is het ver haal van een man, die van kinds been af bij het theater wilde, maar het nooit tot acteur heeft gebracht. Het podium be schouwt hij als zijnthuis. De voetlichten bepalen hoe ver hij kan gaan - bij Lauwaert geen overbodige luxe - en als hij in het holst van de nacht zijn verhalen opdist, vormen de lege stoelen zijn gehoor. Een nachtwacht in het theater, het is een functie waarvan ik het bestaan niet kende. Lauwaert maakt er een in zichzelf en het leven teleurgesteld mannetje van, dat herinneringen ophaalt aan de tijd dat er nog souffleurs waren en meesmuilend vertelt over een groep uit Amsterdam, die met dertien acteurs speelde voor een éénkoppig publiek. Dat hele eerste deel is niet meer dan een veel te lange aan loop naar de feitelijke vertelling. Het hangt ook als los zand aan elkaar. Iets van de innerlijke drang om te acteren komt naar buiten in een dansje voor een wit filmdoek. Het publiek gaf al die tijd geen krimp, en dat is bij Lau waert zeer ongebruikelijk. In vo rige voorstellingen daagde hij dan toeschouwers uit met zulke venijnige opmerkingen dat er wel reacties moésten komen. Nu deed hij dat maar één keer en probeerde voor het overige de zaal te vermurwen met soms merkwaardige grappen over er met de haren bijgesleepte pro blemen als het al dan niet naakt zonnebaden. Pas toen de nachtwacht zich in een angstaanjagend smakeloos showpak hees en werkelijk ging acteren, kwam er lijn in de voor stelling. Dan vertelt hij het. mooie en droevige verhaal van een jongen die vol goede moed op een van opa gekregen fiets de wereld intrekt, op zoek naar ge loof, hoop en liefde om na vele omzwervingen tot de conclusie te komen dat hij zich alleen maar verder heeft verwijderd van wat hij zocht. Onnodig te zeggen dat dat verhaal in feite het leven van de nachtwacht weerspiegelt. Al kan Lauwaert prachtig ver tellen, het was inmiddels te laat om de aandacht van het publiek nog terug te winnen. Hij heeft echter nog de tijd om te sleutelen aan 'De Nachtwacht'. De premiè re is pas over enkele weken in De Lantaren in Rotterdam. De voor stelling van gisteravond was de allereerste try out voor publiek. Het zou overigens wel zo eerlijk zijn als een theater dit ook tevo ren zou vermelden. Niet iedereen is ervan gediend als proefkonijn te fungeren. ARIEJAN KORTEWEG. HILVERSUM (GPD) - TROS-Ses jun, het enige Nederlandse jazzpro gramma, dat een bijdrage levert aan de export van de Nederlandse jazzcultuur, gaat in het komend seizoen kansen bieden aan muziek studenten. Niet alleen brengt dat een sprankje hoop op de, volgens producer Dick de Winter (49), steeds somberder wordende toe komst van de studenten, boven dien loopt hun muziek de kans te worden uitgezonden door 52 Ame rikaanse. radiostations. Door de Transcriptiedienst van de We reldomroep werden namelijk uit Sesjun-materiaal van het seizoen '84-'85 26 jazzprogramma's voor American Public Radio (APR) in Los Angeles samengesteld, plus nog 13 compilaties uit Sesjun en 13 programma's met Nederlandse jazzplaten. Dat gaat komend sei zoen weer gebeuren. door Nol van Bennekom Dezer dagen heeft de TROS-lei- ding besloten dat Sesjun moet blij ven. Het heeft er door de komst van weer een nieuwe A-omroep (Veronica) even naar uitgezien, dat het jazzprogramma niet meer kon worden ingepast, nu de TROS de vrijdagse uitzendavond op Hilver sum 1 ging verliezen. Dick de Win ter: „Mijn directeur Cees den Daas heeft er persoonlijk sterk op aange drongen dat Sesjun werd voortge zet. We gaan nu weer terug naar de donderdagavond op Hilversum 3 en we zenden het programma di rect uit van 23.00 tot 24.00 uur". Sesjun heeft sinds de start in 1973 intussen 640 uitzendingen be leefd. Gedurende twaalf jaar was het jazz-uur op Hilversum 3 te be luisteren. De programma's komen in de meeste gevallen uit Nick Vol- lebregts Jazzcafé in Laren. Door de nieuwe zendtijdverdeling verhuis de Sesjun naar de vrijdag en naar. Hilversum 1. „Dat was geen succes", aldus Dick de Winter, „al die jaren had het publiek zich kennelijk teveel gericht op de donderdagavond. De belangstelling werd wat minder. Tot 1 december blijven we nog op vrijdagavond. Daarna gaat het nieuwe schema in". Dick de Winter vindt dat de om roep een taak heeft met betrekking tot het kansen scheppen voor jong talent. „Het wordt nu almaar min der op radio en televisie. Orkesten verdwijnen bij de omroep. Daar mee ook de kans op werkgelegen heid voor jonge musici. De hogere muziekscholen, zoals de muziek- pedagogische academie in Hilver sum, zijn overbevolkt. Maar wat moet daar straks van terecht ko men? Een omroep als de AVRO had vroeger De Zaaiers van Jös Clebèr. Alle omroepen hadden orkesten. We hebben nu weer de kwestie van de Skymasters gehad. De toekomst voor de muziekstu dent ziet er bepaald niet vrolijk uit. Wij willen nu ook de leerlingen van de muziek-p.a.'s in Sesjun laten spelen. Dan bieden we misschien wat uitzicht voor die jongen musi ci. Buiten de omroep is er ook al niet veel werk meer. Nu nog zit er een orkestje bij de Jan Cremer mu sical, maar ook dat zal straks an ders worden. Met Sesjun kunnen we de studenten misschien een sti mulans geven". Amerika Sesjun wordt thans door 52 ra diozenders in Amerika uitgezon den. De chef van de Transcriptie- dienst van de Wereldomroep, Hans de Wildt, rapporteert na een be zoek aan Amerika enthousiaste reacties over twee seizoenen Ses jun aldèar. Bij het samenstellen van de Amerikaanse Sesjunversies wordt gestreefd naar een evenwichtige verdeling tussen Nederlandse, Eu ropese en Amerikaanse musici. De aandacht in Amerika is nu ver schoven van Amerikaanse muziek naar Europese en vooral Neder landse muziek. „Je hoort dingen, die je in andere Amerikaanse jazz programma's niet te horen krijgt", zo wordt er gereageerd. In de 52 ra diostations, die door Sesjun be diend worden, zitten belangrijke 'markten' als New York, San Fran cisco en Los Angeles. Er druppelt regelmatig post bin nen van Amerikaanse luisteraars. Vorig jaar reisde een Amerikaans echtpaar, dat in Parijs met vakan tie was, even naar Laren om een Sesjun-uitzending mee te maken. Dick de Winter: „Ze luisterden el ke zondagmorgen en ze hoorden steeds de naam van Vollebregt. Toen ze in Parijs waren, gingen ze eens kijken waar Nederland lag. Dat viel erg mee. Ze zijn gewoon op een avond gekomen. Die man had een enorme coybowhoed op". Omdat er kennelijk zoveel interes se voor bestaat, zal de TROS voor de Amerikaanse luisteraar wat meer informatie geven over de uit voerende musici.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1985 | | pagina 29