iSPORT
De Vogezen: wintersport
met heel eigen sfeertje
Als het skipak
maar slobbert
Prijzen
M - SPORT
Skiën in de Vogezen (Vos-
ges) is meer dan 's ochtends
met de lift omhoog, je naar
beneden laten vallen. Weer
naar boven. Naar beneden.
Naar boven enz. om je 's
avonds na een paar forse
slokken in bed te laten val
len. Voor dit soort stereotie
pe wintersportvakanties
moet je niet in de Vogezen
zijn.
Skiën in Les Vosges is praten met
de bevolking over de moeilijke
economische situatie van het ge
bied („De regering laat ons stik
ken"). Wintersport is daar een lang
lauftocht maken van de ene naar
de andere auberge (boerderij-her
berg). Heerlijke Münsterkase eten.
Of slalomskiën op één van de tien
tallen pistes. En het is vooral con
stateren dat de Vogezen als winter-
sportplek, bij in elk geval veel Ne
derlanders, volstrekt onbekend is.
Toch ligt dit vakantiegebied niet
eens zo ver weg. De weg voert van
Maastricht. Luik, Luxemburg, via
Nancy naar Epinal aan de rand van
het bergmassief. Zo'n zeven uur
rijden. Het is zelfs voor een lang
weekeinde niet onverstandig om
daar eens naar toe te gaan.
De mogelijk zijn er, bijvoorbeeld
in vergelijking met het Duitse
Sauerland, nauwelijks te beschrij
ven. Bovendien is het gebied er
veel sneeuwzekerder dan de lagere
pistes in België (Ardennen) en
West-Duitsland. Ski-leraar Roland
Perri uit Gérardmer zegt daarover:
„Als er in de Alpen sneeuw ligt, ligt
het hier ook". De skigebieden
(langlauf en afdaling) liggen ruw
weg tussen de 600 en 1400 meter.
Gérardmer
Het is begin februari. Via Thion-
ville rijd ik naar het zuiden. De om
geving (Lotharingen, of wel Lorrai
ne) stemt niet tot vrolijke gedach
ten. Links en rechts enorme mijn
fabrieken. Een minder mooi stukje
Frankrijk. Enorme koelhuizen
kruisen de snelweg. Grauw.
Even voorbij Nancy langs de Mo
selle (Moezel) verder richting Epi
nal, de hoofdstad van de Vogezen.
De donkere dorpen langs de rivier
doen evenmin welvarend aan. Dat
wordt anders als ik na zo'n uur of
zeven Gérardmer binnenrij. Het
hart van de Vogezen. Hotels, een
promenade, casino, bioscopen, dis-
cotheken, restaurants, bars. Het
toerisme is hier de belangrijkste
bron van inkomsten. Dat wordt al
snel duidelijk.
Er lijkt één probleem te zijn. De
skipistes zien overwegend groen.
Dat is niet verbissend, want in heel
Europa is de sneeuwkwaliteit op
dit moment abominabel. Alleen in
Scandinavië en in Midden-Europa
boven de 2500 meter ligt voldoen
de sneeuw om te kunnen skiën.
Roland Perri is geboren in Gé
rardmer. Na wat door Frankrijk en
andere landen te hebben gezwor
ven, kwam hij vijf jaar geleden te
rug naar zijn geboortedorp, 's Win
ters is hij skileraar, 's zomers berg
gids.
„Het klimaat is hier zeer spe
ciaal. Dat er nu niet zo veel sneeuw
ligt is uitzonderlijk. In januari was
het hier min dertig graden. Vorige
week dinsdag viel er dertig centi
meter. Vanaf woensdag is het elke
dag gaan regenen. Vooral aan de
zuidkant van dit skigebied heeft de
regen vernietigend werk gedaan.
Aan de noordoostzijde van La
Chaume Francis zijn nog wel mo
gelijkheden".
Dat is nauwelijks te geloven.
Toch staan we een uurtje later op
de ski's. Onder ons witte, welis
waar slechte en hier en daar groe
ne, pistes. Het is nu onmogelijk om
de verbindingsroute naar Gérard
mer te skiën. De plaats heeft twee
ski-centra. Eén aan de zuidkant,
vlakbij de stad zelf en één aan de
noordoostkant een kilometer of
drie buiten het dorp, waar we nu
skiën.
Perri kijkt naar beneden: „We
houden het nog twee weken uit.
Als het tenminste niet gaat rege
nen. Met zijn allen scheppen we de
sneeuw dan op de kale plekken
van de pistes. Het is hard werken,
maar we hebben geen keus. Over
twee weken krijgen de Fransen
vakantie. Dan moet er sneeuw zijn
gevallen. Anders wordt het een
gekkenhuis op deze helling".
Het skigebied is vooral populair
bij Belgen, Noordfransen en Parij
zenaars. „Vooral die laatste groep
is keihard", weet Perri. „Als ze hier
over twee weken komen en er ligt
geen sneeuw, duurt het jaren voor
dat ze weer eens terugkomen. En
geloof me, de situatie is nu echt uit
zonderlijk".
Na een paar uurtjes toch nog re
delijk te hebben geskied drinken
we een kop warme chocolademelk
in het kleine houten restaurantje
onder aan de helling. Perri kijkt
zorgelijk. Slechte sneeuw. Moeilij
ke tijden. Ook de wat verdere toe
komst ziet Roland met enige scep
sis tegemoet.
„Er moet hier veel worden veran
derd. Nu tellen we niet mee, terwijl
dat best zou kunnen. In de niet-
vakantiemaanden januari en maart
moet het hier ook vol zijn. Het ski
centrum van Gérardmer ligt ver
keerd. Dat zie je nu. Hier, in Vaze-
nes, hebben we de meeste moge
lijkheden. Op deze plek zijn de bes
te afdalingen en het is sneeuwze
ker. Dat zie je nu. Ik heb al eens
voorgesteld om vanuit het stads
centrum een kabelbaan te maken
naar de top van La Chaune Fran
cis. Kun je alle kanten op. Dan zijn
de problemen voor een groot deel
opgelost. Ook de ski-schoql zou
hier naar toe moeten verhuizen. Nu
kun je hier niet eens een paar ski's
huren. Dat is toch te gek".
„Er verandert hier maar weinig.
Jonge mensen met ideeën krijgen
de kans niet. Het zijn de oude he
ren die hier bepalen wat er ge
beurt. En dat is niet veel. Soms is
het moeilijk om Fransman te zijn",
zegt Perri die, voordat hij naar Gé
rardmer terugkeerde, in de Ver
enigde Staten en Schotland werk
te.
La Bresse
Een paar kilometer verderop
werken wel mensen met ideeën.
Claude Remy is zo'n man. Vijfti
ger. Breed postuur. Gerimpeld
voorhoofd. Er zullen maar weinig
inwoners van de Vogezen zijn die
Remy niet kennen. Hij wordt door
velen bewonderd. Maar ook ver
guisd. Dat kan weieens met jaloe
zie te maken hebben. In de bar van
zijn hotel Les Valées zegt hij al 35
De prijzen van hotels, apparte
menten, fermes-auberges, ski-
passen en skilessen in de Voge
zen liggen niet hoger dan in de
bekende skigebieden in Midden-
Europa.
Zo vraagt auberge-eigenaar
Georges Heinrich voor een zes
daags verblijf op zijn boerderij
iets meer dan vierhonderd gul
den per persoon. Dat is volpen-
sion en huur van de langlaufski's
inbegrepen. Voor dat geld heeft
hij een heel programma in elkaar
gezet: les, een paar tochten, pick
nick in de sneeuw, film en een
wedstrijd.
Een gemiddeld hotel in de Vo
gezen (met ontbijt) kost zo'n vijf
honderd gulden per week. Er
zijn goedkopere en duurdere
naar gelang het gevraagde com
fort. Claude Remy, eigenaar van
het luxueuze Les Vallées hotel in
La Bresse berekent in het hoog
seizoen 504 gulden voor zes da
gen verblijf in een tweepersoons
kamer met bad, toilet en televi
sie. Dit alles per persoon.
De liftprijzen variëren van ge
bied tot gebied. In Gérardmer
bijvoorbeeld kost een liftkaart
voor één week nog geen 120 gul- j
den.
Daarnaast hebben alle hotels
speciale aanbiedingen waarin
verblijf, les en liftpassen zijn ge
combineerd. Het Nationaal
Frans Verkeersbureau in Am
sterdam geeft desgevraagd alle
informatie.
Heel wat dichterbij dan bekende skigebieden als Haute Savoie (Frankrijk), Wallis
(Zwitserland) en Tirol (Oostenrijk) ligt het Vogezenbergmassief in
Noordoost-Frankrijk. Een gebied dat alleen bekend is bij Belgen, Noordfransen en
Parijzenaars. Een verblijf van een paar dagen in plaatsen als Gérardmer, La Bresse en
Le Markstein leert echter dat de Vogezen niet onder hoeven doen voor menig
skigebied in de Alpen. Bovendien leent 'Les Vosges' zich uitstekend Voor 'de
combinatie'. Alpineskiën en langlauf.
Door Gerard Dielessen
Rolland Perri ('s winters skileraar, 's zomers berggids):
Het is soms moeilijk om Fransman te zijn'. (foto gpd»
door de bossen aanleggen. Ze ver
geten echter wel dat de toeristen
sector hier de plaats heeft ingeno
men van de failliete textiel- en gra
nietindustrie. Het toerisme geeft
de mensen hier te eten. Dat zouden
die hoge heren in Parijs eens moe
ten beseffen".
Een man die met heel wat min
der ambitie door de Vogezen loopt
is S. A. Leduc. Oud Frans-skikam
pioen. Boven het Vogezendorpje
Ventron heeft hij zich op 900 meter
teruggetrokken. Samen met zijn
Amerikaanse vrouw is hij bezitter
van twee hotels, die voornamelijk
door Duits publiek worden bezet.
„Ik heb het hier best naar mijn
zin", zegt Leduc, terwijl hij een
specialiteit (gebak met bosbessen)
van het gebied naar binnen werkt.
„Buiten de vakantieperioden ko
men hier veel groepen om te confe
reren. Daarvoor hebben we een
prima accommodatie. En wat wil je
nog meer na een dag lang vergade
ren. Een stuk langlaufen of skiën.
Dat kan hier allemaal".
Bussang
Het 30 kilometer lange skiloop-
net van Ventron staat in directe
verbinding met dat van Bussang,
aan de andere kant van de berg.
Skiënd is de route nu onmogelijk.
Dan maar met de auto. De felle zon
schijnt over de groene bergen. In
Bussang is de sfeer gemoedelijk en
gezapig tegelijk.
Burgemeestersdochter Chateri-
ne Peduzzi kan dat niet ontken
nen: „Het is hier meer een gebied
voor wat oudere mensen die pure
rust zoeken. Plaatsen als Gérard
mer en La Bresse hebben nu een
maal veel meer te bieden".
Het skiloopgebied, zo blijkt uit
de foto's en kaarten van het Syndi
cate d'Initiative (de plaatselijke
VW) kringelt zich rond de Ballon
d'Alsac (1250 meter). Er zijn een
voudige trajecten, maar ook zware
niet gemarkeerde routes. Het enige
dat nu rest is een wandeling van
zo'n kilometer of vijf naar de voet
van de Col du Page, waar de Moe
zel aan zijn lange weg naar zee be
gint.
Le Markstein
Op de rand van de Vogezen en de
Elzas (Alsac) ligt het skistation Le
Markstein op een hoogte van 1240
meter. De regen van de afgelopen
dagen heeft op die hoogte welis
waar schade aangericht, maar toch
niet genoeg alle sneeuw te doen
verdwijnen. Alpine-skiën op de
steile afdelingen is onmogelijk,
maar in de bossen ligt nog vol
doende sneeuw voor een pittige
langlauftocht.
Georges Heinrich, boer en ski-le
raar, is gids. Heinrich is eigenaar
van de ferme-auberge Steinlebach,
een boerderij-herberg die in de
winter alleen per langlaufski is te
bereiken. We skiën een uur of twee
door dichte bossen naar de boerde
rij van Heinrich.
Hij kocht de boerderij twintig
jaar geleden van de gemeente. „Ik
heb het van de grond af opge
bouwd. In de zomer ben ik boer; in
de winter boer en ski-leraar. Mijn
vrouw runt de keuken". Georges
Heinrich combineert het boerenle
ven met het toerisme. „Als ik geen
toerisme had gehad, dan was ik
allang geen boer meer geweest",
zegt Heinrich.
In de Vogezen staan tientallen
fermes-auberges. Het heeft zijn ei
gen charme. Na een pittige ski
tocht is het heerlijk om een een
voudig menu van produkten die al
lemaal van de boerderij afkomstig
zijn te verorberen. „We maken al
les zelf. Melk, boter, kaas. Ook het
vlees komt van onze eigen koeien
en varkens. Ik heb dertig melk
koeien en twintig varkens. Al het
afval gaat weer rechtstreeks naar
het vee, dat weer voor het eten
zorgt. Zo zie je, we maken de cirkel
hier wel rond". Georges heeft zes
mensen in vaste dienst. Ferme Au
berge Steinlebach heeft zestig bed
den verdeeld over vier slaapka
mers en twee slaapzalen. „Ik kan
honderdtwintig mensen tegelijk te
eten geven", meldt hij verder.
Het diner ('s middags) is eenvou
dig. Maar goed. Heinrich serveert
soep vooraf (soupe fermière), dan
een aardappelspecialiteit (tourte
de la vallée), vlees in deeg (roige
brageldi) en de bekende 'Fromage
du Munster' toe. Een heerlijke
scherpe kaas die Heinrich zelf
maakt. De lucht van de kaas hangt
als een wolk om zijn boerderij.
Heinrich zegt dat de meeste fer
mes-auberges tijdens de winter ge
sloten zijn: „Bijna alle boerderijen
boven de duizend meter zijn nu
dicht. Dat is zonde. Ik denk wel dat
daar verandering in komt. Nu is
het al mogelijk om van auberge
naar auberge te skiën. Alleen de af
standen zijn nog wat lang". Deson
danks organiseert Heinrich jaar
lijks zes skitochten per langlaufski
in de maanden januari, februari en
maart. „Het zijn pittige tochten.
Wat dat betreft zouden er meer au-
berges open moeten zijn, waardoor
we de afstanden wat kunnen inkor
ten".
Het langlauf gebied van Le Markstein is duidelijk
bewegwijzerd. (fotoGPD)
jaar directeur te zijn: „In 1950 hiel
den mijn ouders ermee op. Toen
heb ik de leiding overgenomen. In
de jaren daarna hebben we de zaak
steeds verder uitgebreid".
Remy heeft nu permanent hon
derd man in dienst. In het hoogsei
zoen komen daar nog eens veertig
mensen bij. Behalve bezitter van
het hotel is Remy ook eigenaar van
alle liftinstallaties, een skischool
en een restaurant aan de voet van
het skicentrum, even buiten La
Bresse. Claude Remy is de grootste
werkgever van dit Vogezendorp.
Het skigebied van La Bresse is
een stuk groter dan dat van Gé
rardmer. Meer dan zestig kilometer
pistes. Drie stoeltjesliften en 27
sleepliften zorgen nauwelijks voor
wachttijden.
Het langlaufgebied, door de bos
sen van La Bresse, omvat meer dan
200 kilometer uitzette routes. „We
kunnen concurreren met heel veel
gebieden in de Alpen", zegt Claude
Remy als hy mij een dag later
rondleidt over depistes van la
Bresse. Om misverstanden te voor
komen, Claude is de veel jongere
neef van de Claude, die zelf niet zo
snel meer is op de ski's.
Ook hier is de sneeuw niet best,
alhoewel we ons een dag lang best
vermaken. In de ochtend is het
meer ijs-, dus kantenskiën, omdat
Een skilift in Gérardmer. Het skigebied is geheel door de
bossen tussen de 600 en 1400 meter aangelegd.
de temperatuur tot ver onder nul is
gedaald, 's Middags zorgt de zon
voor wat zachtere sneeuw. Toch
blijft het behelpen. Een aantal pis
tes is zelfs gesloten.
Een dagje skiën in La Bresse
maakt duidelijk dat dicht bij Ne
derland heel behoorlijke skimoge
lijkheden zijn te vinden. De afda
lingen zijn breed. Sommigen zijn
moeilijk. Zo nemen we een rode af
daling, die voor het overige pu
bliek is gesloten.
„Je moet toch even zien hoe het
er hier uit ziet", verontschuldigt de
jonge Remy zich.
De hellingen van de hoger gele
gen Kastelberg, het hoogste punt
op 1350 meter, zijn veel beter te
beskiën. Op de top is het uitzicht
fraai. De Alpen in het zuiden zien
grauw. Ook daar ligt blijkbaar geen
sneeuw. De afdalingen naar bene
den gaan zingend.
Ook de langlaufmogelijkheden
zijn goed. „Aan de ene kant van het
dal hebben we de afdalingen, ter
wijl de andere kant zich uitstekend
leent voor langlauf', zegt Remy.
Langs de routes geven bordjes dui
delijk de weg aan. Bij het langlauf-
centrum Lispach is een verlichte
loipe uitgezet. In het verleden wer
den hier al twee keer de wedstrij
den om de Worldcup georgani
seerd, laat Claude Remy trots we
ten.
Populair
Toch is deze jonge telg uit de fa
milie Remy nog lang niet tevreden
over het gebied. Evenals Roland
Perri vindt Claude dat er veel meer
gedaan moet worden aan het popu
lair maken van de Vogezen als ski
gebied.
„We moeten beginnen om de
drie lokale ski-gebieden van La
Bresse met elkaar te verbinden.
Ook moet er een betere samenwer
king met Gérardmer tot stand ko
men. Een liftkaart bijvoorbeeld.
We zouden skibussen tussen de
plaatsen kunnen laten rijden. Een
lift aan de zuidzijde van Kastelberg
zou ook goed zijn. Daarmee ont
sluiten we de Vogezen voor de be
woners van de Elzas tot aan Bazel".
De jonge Remy: „De regering.
Dat is steeds weer het grote pro
bleem. Ze willen niet meewerken.
Het duurt jaren voordat in dit land
iets tot stand komt. Zelfs de lokale
verbindingen tussen die paar ski
gebieden krijgen we niet voor el
kaar. We mogen geen afdalingen
Mode op de piste
Wijde pakkert en overalls voor elke leeftijd. Door toepassing
van veel ritsen krijgt het skipak vele mogelijkheden.
(foto Floor Heijn)
Wat je aantrekt moet je zelf we
ten. Hoe je je de komende winter
ook op de skipistes vertoont: nie
mand zal ervan opkijken. Als het
maar slobbert. Als de pakken
maar zijn voorzien van tientallen
ritssluitingen, plooitjes, vouw
tjes en andere frutsels die aan de
breinen van de ontwerpers en
ontwerpsters zijn ontsproten. De
schouders moeten breed zijn en
de taille slank. Glad is ook "uit".
De modegevoelige skiër en skis
ter suizen naar beneden in ge
kreukte pakken. Pakken die van
de ene op de andere seconde een
totaal ander aanzicht kunnen
krijgen door middel van uitrits-
bare mouwen, schouderstukken,
capuchons en kragen.
Niets nieuws dus onder de zon,
want ook vorig jaar al begaf het
skivolk zich in deze outfit naar
de Alpen. Alleen aan sterke ver
andering onderhevig, zijn de
stoffen waarvan de jacks, over
alls en salopettes zijn vervaar
digd. Waterafstotend en toch
ventilerend, dat is de kreet waar
mee de fabrikanten van skikle
ren hun waar aan de man probe
ren te brengen. Stoffen als Gore-
tex, Transtex, Poretech 2000 en
Air Push krijgen de meest uit
zonderlijke eigenschappen toe
gedicht, maar dat niemand den-
ke dat zweten in skipakken die
uit deze stoffen zijn opgetrok
ken, van nu af aan taboe is; wat
sommige dragers wel verwach
ten en wat sommige fabrikanten
ook suggereren.
Waterdicht zijn de nieuwe stof
fen ongetwijfeld, een grotere be
wegingsvrijheid verschaffen ze
de drager eveneens, maar dat je
hemdje nu niet meer nat wordt
van het zweet, is een sprooKje. Je
wordt slechts minder nat, een
fijn gegeven waarvoor je overi
gens wel flink moet betalen. Al
leen jacks al, die van het nieuwe
materiaal zijn vervaardigd, kos
ten om en nabij de 600 gulden
om van de prijs van skioveralls
maar helemaal te zwijgen.
De nieuwe stoffen zien er wel
schitterend uit. En wat meer
zegt: je hoeft je niet meer als een
Michellin-mannetje te kleden om
het in de sneeuw toch warm te
hebben. De flinterdunne stoffen
hebben een onwaarschijnlijk
Een modische maar ook heel
functionele overall van een
nieuw, licht materiaal.
(foto GPD)
groot isolerend vermogen. Naast
het nieuwe materiaal wordt voor
de komende winter ook veel po-
peline gebruikt (samen met ka
toen) en worden "ouderwetse"
stoffen gevoerd met warm aan
voelend badstof. Ook "thermo-
vlies"-voeringen worden hier en
daar gebruikt. Golden Cup komt
met een nieuw ontwikkelde stof:
Tactel. Katoen aan de binnen
kant en kreukstof aan de buiten
zijde.
Ook met betrekking tot de
kleuren: vrijheid blijheid.
Er lijkt een lichte voorkeur te
zijn voor pasteltinten, maar ook
felle kleuren zijn gewild. Geheel
witte pakken, al dan niet gecom
bineerd met kleine kleurige ac
centjes, worden ook steeds po
pulairder.
Opvallend is de opmars van de
in de "huiskleuren" gehouden
skimode van skifabrikanten als
Atomic, Fischer en Blizzard. Wie
dat wenst kan zich een hele out
fit -ski's, bindingen, schoenen,
kleren, handschoenen, mutsen
en zelfs stokken- in op elkaar af
gestemde tinten aanschaffen.
ROB v.d. DOBBELSTEEN
