13 aan 'de wandel W ereldbloemboUendag: 9Vergeet de bol niet Bezwaren tegen plan uitbreiding Shell- centrum verworpen Jongeman met hamer achter bewaker aan DONDERDAG 19 SEPTEMBER 1985 STAD REGIO LEIDEN PAGINA 25 0\ esïiv.-.IA Dit is de dertiende aflevering van 'Aan de wandel', een wandelrubriek die gedurende de zomermaanden wekelijks in deze krant terugkeert. De wandelingen zijn uitgezet door Leidenaar Herman Amptmeijer en voeren de liefhebbers naar de mooiste plekjes in de Leidse regio. Vandaag een tocht van Katwijk naar Noordwijk. De wandeling in deze aflevering begint in de Pan van Persijn, een landgoed aan de landzijde van de Katwijkse duinen tegenover het vliegveld Valken burg, vervolgens door de Zuidduinen, Katwijk aan Zee en de Vrije Rijksdui nen tussen Katwijk en Noordwijk, waar de bus terug naar Leiden te vin den is. De toegangsregeling levert wat problemen op; bij de Pan staat een kaartautomaat, maar toegangsbewij zen voor de Vrije Rijksduinen zijn al leen maar bij de VW's van Katwijk en Noordwijk te krijgen. De prijs is geen probleem, een jaarkaart kost één gul den (en daarvan gaat dan nog een kwartje naar het natuurfonds!), maar de VW's zijn op zondag gesloten. Als u dus op zondag wilt lopen raad ik u aan tijdig met de VW te bellen voor een op lossing, want de Rijksduinen zijn best wat moeite waard. Totale duur van de wandeling: ruim twee uur. Misschien is het u opgevallen dat ik wandelingen bij voorkeur van noord naar zuid beschrijf. Dat komt omdat ik het fijn vind de zon in het gezicht te hebben en in het geval van de Rijks duinen komt daarbij dat in dit gebied, waarin geen paden zijn, het silhouet van Katwijk mooier is dan dat van Noordwijk. Naar het noorden lopend zie je eerst wat losse villa's, maar daar na grote flatcomplexen, terwijl Kat wijk heel lang alleen te zien is als de karakteristieke toren van de Nieuwe Kerk aan de Voorstraat, een schepping (1886) van de Leidse architect Jesse, die in Leiden zelf ook een aantal opval lende gebouwen heeft neergezet: het Pandergebouw aan de Breestraat, en uiteraard villa De Keet op de Rijnsbür- gerweg tegenover de Wassenaarseweg, nog steeds familiebezit. De Pan van Persijn is vanuit Leiden niet makkelijk te bereiken met het openbaar vervoer. Na enig puzzelen met het busboekje denk ik dat verre weg de snelste manier is: bus 43 naar Wassenaar (een halfuurdienst, vertrek vijf over heel en half van het station) en in Wassenaar bij de halte v. Oldenbar- neveltstraat overstappen op bus 90 richting Katwijk. De aansluiting is redelijk en de totale reistijd is ruim 35 minuten, dus dat valt mee. De Pan van Persijn onderscheidt zich in gunstige zin van menig ander wandelgebied doordat het een achter uitgang heeft zodat een doorgaande wandeling naar de Zuidduinen ge maakt kan worden. Alleen staat bij de achteruitgang geen kaartautomaat; het is dus eenrichtingsverkeer. Pan van Persijn Net zoals Meyendel in Wassenaar is de Pan een combinatie van oud bos en de overblijfselen van een duinboerde rij. De weiden waarop vee graasde en de akkertjes waarop onder andere aardappels werden geteeld zijn nog steeds open plekken. Er heeft geen landhuis gestaan, de eigenaren woon den in Wassenaar. In 1955 is het landgoed door de ge meente Katwijk gekocht en geschikt gemaakt voor grote aantallen bezoe kers met behoud van de natuurwaar den. Door de verschillende (speelwei den ontstaat een grote ruimtelijke wer king. Echt verdwalen is niet goed mo gelijk, er zijn maar twee ingangen, de hoofdingang en de achteringang naar het duinpad, waar u naartoe moet. Een aardige wandeling is om na de ingang linksaf te slaan en op alle split singen en kruispunten links aan te houden, op één uitzondering na, op een kruising met een geasfalteerde weg met het bordje 'doodlopend'. Daar steekt u gewoon over. Als u dit doet komt u eerst in de zuidwesthoek bij restanten van de Atlantikwal (een de gelijk bouwwerk met geen spoor van betonrot) en daarna bij de achteruit gang, waar het pad richting Katwijk Zee loopt. In de Zuidduinen zijn veel meertjes, hier pompt de Leidse Duin water Maatschappij water de grond in. De naam van het duingebied is Berk- heide, naar een vissersdorp dat vroeger tussen Wassenaarse Slag en Katwijk heeft gelegen; door kustafslag (op de Katwijkse boulevard ziet u daar straks meer van) en zandverstuiving is het dorp rond 1600 verdwenen. Nadat u de Pan hebt verlaten pas seert u de rails van het smalspoor, in oorsprong aangelegd door de LDM voor het werk in de duinen, maar nu voor een deel ook in gebruik bij stoom treinliefhebbers. In de zomer zijn er op zaterdag rondritten. Ongeveer vijf minuten na het smal spoor komt u op een driesprong, waar u rechtsaf moet (groene paaltjes route), bij de volgende kruising met de rails van het smalspoor linksaf en vervol gens rechtsaf naar het Koepelduin. De betonnen uitkijkpost boven op het duin is duidelijk van militaire oor sprong, de ingang was via een tunnel tje dat een paar jaar geleden is dichtge- stort, opzij van het platform ziet u nog r De Vrije Rijksduinen tussen Katwijk en Noordwijk. een uitstulping waar de tunnel begon. Het Koepelduin is 37 meter hoog, er is dus een mooi uitzicht. U ziet de wa tertoren van de LDM (uit 1878) en ui teraard Katwijk, maar ook Schevenin- gen en de Noordwijkse flats bij Huis ter Duin, waar straks het eindpunt van deze wandeling is. Verlaat het Koepel duin via de andere kant (pad met trap treden) en ga beneden aangekomen niet verder langs de spoorlijn maar het pad naar rechts in tot voorbij het hek met het toegangsbord van de bos- wachterij Hollands Duin. Hier meteen naar links, naar de huizen toe (Laan van Nieuw Zuid). Dit laatste stukje duin is door de gemeente Katwijk gere serveerd om de Laan van Nieuw Zuid door te trekken naar de nieuwe provin ciale omleidingsweg S4, zodat er dan vanaf de Leidse Plesmanlaan één nieu we doorgaande weg naar zee is. Loop de Laan van Nieuw Zuid uit, steek de Parklaan over en volg de Drie- plassenweg tot u bij de vuurtoren uit komt. Hier is ook het VW-kantoor waar u het toegangsbewijs voor de Rijksduinen kunt kopen. Katwijk Het verschil tussen Katwijk en Noordwijk is groot. In Noordwijk-Bin- nen verdringen de op de monumenten lijst geplaatste huizen elkaar, Noord- wijk-Zee kent veel dure hotels en luxe villa's. De rijkdom straalt eraf. Katwijk is veel eenvoudiger; kleine huisjes van vissers die hard moesten werken voor een karig loon. Daar komt nog bij dat de Duitsers in de Tweede Wereldoor log bijna de hele bebouwing langs de boulevard gesloopt hebben. De vuurto ren uit 1605 is blijven staan evenals de kerk (waarvan wel een stuk van de to ren werd gesloopt) en een tweetal mooie villa's waarin officieren hun in trek hadden genomen. Loop na de vuurtoren de boulevard af. U ziet dat daarin een sterke daling zit, bij Hotel Noordzee ligt het laagste punt, daarna is er weer een stijging richtig uitwateringssluis. Ik dacht eerst dat de oude uitmonding van de Rijn op dit lage punt had gelegen, maar een vriendelijk bestuurslid van Oud Katwijk informeerde me beter. Kat wijk is in een duinvallei gebouwd, de witte Oude Kerk stond een paar kilo meter landinwaarts. In de zestiende eeuw is er grote kustafslag geweest, de duinenrij tussen de zee en de vallei ver dween en de Oude Kerk kwam aan zee te staan. Datzelfde lot trof ook de Sche- veningse Kerk. Wel is er in 1570 op dit laagste punt een kanaal van de Rijn naar zee gegra ven (het Mallegat), maar ten gevolge van de oorlogshandelingen bij het be leg van Leiden is dat in onbruik ge raakt en dichtgestoven. De oorspron kelijke Rijnmond heeft waarschijnlijk ten noorden van de uitwateringssluis gelegen. Daar lag vermoedelijk ook de Brittenburg, nu dus ver in zee. In de omgeving van de Voorstraat (bij hotel Noordzee) is overigens nog wel wat van de sfeer van het oude Katwijk te proeven. Aan het einde van de Boulevard ligt de nieuwe uitwateringssluis, in 1984 in gebruik genomen. De oude sluis ligt onder het zand tussen restaurant Sa- Verdwalen Steek de sluis over en volg het fiets pad richting Noordwijk, links van het parkeerterrein langs. In de duinen ziet u koeien en paarden grazen. Na onge veer vijf minuten ziet u rechts een groot bord en een smalle opening in het hek langs het fietspad. Ga de dui nen in en zoek uw eigen weg richting Noordwijk. In de onmiddellijke omgeving van de verschillende ingangen zijn wel wat onverharde paden, maar die lopen al gauw alle kanten op behalve de goede en in het middendeel zijn helemaal geen paden. Het is duidelijk dat de dui nen door zo'n vrijheid van wandelen erg kwetsbaar zijn, ga er dus voorzich tig mee om, ontzie de begroeiing en probeer de hellingen niet kapot te trap pen. Het is een droog duingebied, geen meertjes zoals daarnet in Berkheide. Er is een grote plantenrijkdom en om dat het een behoorlijk rustig gebied is ziet u ook nog wel wat dieren zoals ko nijnen en roofvogels. Zelf vind ik het een hele plezierige wandeling om door de week rond etenstijd te maken, hele maal alleen in de duinen. Uw weg vindt u door van tijd tot tijd bovenop een duin te kijken welke kant u op moet. Links ligt de zee, rechts het complex van Estec en voor u uit de vil la's van Noordwijk, hoog op het duin gebouwd. Wat dichter bij Noordwijk ziet u ook het flatcomplex van Huis ter Duin en achterom kijkend ziet u de op vallende toren van de Nieuwe Kerk aan de Katwijkse Voorstraat. Wanneer u vlak bij de villa's geko men bent is het aardig om naar de land zijde van de duinen te gaan. Het duin is daar stijl afgegraven, in de diepte ziet u bollenland. Het is zeker de moeite waard om als de bollen bloeien hierbo ven te wandelen! De villa's hebben hun eigen terrein afgerasterd; als u die af rastering richting zee volgt komt u van zelf bij een uitgang van het duingebied bij het fietspad. Ga aan het eind van het fietspad naar links en op de Boulevard naar rechts. Bij Huis ter Duin is de boulevard on derbroken, u moet hier even naar rechts en voor het hotel langs. Op de Oude Zeeweg aangekomen ziet u rechts de bushalte (lijn 40 en 42) naar Leiden. Het is een kwartierdienst. HERMAN AMPTMEIJER De vorige afleveringen van 'Aan de wandel' ver schenen respectievelijk op 15 juni, 28 juni, 4 juli, 11 juli, 20 juli, 24 juli. 1 augustus. 9 augustus, 15 au gustus, 23 augustus, 30 augustus en 12 september in deze krant. Volgende week: deel 14 en slot. Monument voor de Eerste Wereldoorlog, aangeboden door kroonprinses Juliana. Voor de tweede keer wordt morgen wereldbloembol- lendag 'gevierd'. Op initiatief van het agrarische be drijfsleven krijgen ruim 100.000 handelaren, verspreid over de gehele wereld, een informatie- en promotiepak ket toegestuurd. De Nederlandse bloembollenindustrie heeft de wereldbloembollendag ingesteld omdat was gebleken dat veel mensen de bollen 'vergeten'. Bloembollen zijn slechts korte tijd te koop, van september tot eind november. Marktonderzoek heeft uitgewezen dat vfij veei tuinbezitters er in april achterko men dat ze in november hebben vergeten bollen te planten. Door de detailhandel informatiemate riaal te sturen, hoopt het agra risch bedrijfsleven dat de bloe misten en tuincentra op hun beurt de bol onder de aandacht van de consument zullen bren gen. Op wat extra reclame in dag en weekbladen na, zal de Neder landse consument overigens niet al te veel van de wereldbloem bollendag merken. Voor de promotieactiviteiten op bloembollendag is een bedrag van 425.000 gulden uitgetrokken. Hoewel het ministerie van land bouw en visserij wel indirect aan de actie meewerkt komt van de ze kant geen financiële steun. Het geld voor de actie is bijeen gebracht door bloembollenhan delaren en -kwekers. De Nederlandse bloembollen teelt heeft een formidabele groei doorgemaakt en is eigenlijk groeit nog steeds. Binnen twee jaar hoopt de bloemenbollenraad voor meer dan 1 miljard gulden te exporteren. In 1985 bedroeg de export ruim 900 miljoen gul den, de binnenlandse omzet was ruim 250 miljoen gulden. De bloembollen worden gebruikt door kwekers die 'er bloemen van maken' en verkocht als dro ge bollen voor de tuinbezitters. In Nederland werden vorig jaar ruim 7,5 miljard bloembollen ge teeld, oftewel per aardbewoners twee bollen. Hoewel het leeuwe- deel nog steeds door de tulp, nar cis en hyacinth wordt ingeno men, worden ook de 'kleinere' soorten steeds belangrijker. Een heel opvallende ontwikke ling die zich de afgelopen jaren, overigens niet zonder inspan ning van de afdeling afezetbevor- dering van de Bloemenbollen raad, heeft voltrokken, is de ver overing van de zogenaamde ver re markten. Volgens J.P. Henne- man van de afdeling afzetbevor dering van de Bloembollenraad heeft menige Amerikaanse huis vrouw (want daar doet het vrou welijk deel van de bevolking nog steeds de boodschappen), inmd- dels kennis gemaakt met de tulp, al dan niet 'uit Amsterdam'. Vorig jaar namen de VS voor ruim 162 miljoen gulden bloem bollen af, wat maar liefst 65 pro cent méér is dan twee jaar daar voor. "In menige Amerikaanse border prijkt inmiddels onze na tionale trots, terwijl je de tulp re gelmatig bij de bloemenwinkels kunt tegenkomen", aldus Hen- neman. Ook Italië, Denemarken en Canada hebben de bloembol en bolbloem 'ontdekt' zodat de export naar deze landen de afge lopen drie jaar met gemiddeld ongeveer 40 procent is toegeno- De Japanse markt is volgens hem moeilijker open te breken. De Japanse overheid heeft zeer strenge maatregelen getroffen om te voorkomen dat er met de import van bloemen en planten ook ziekten worden binnenge haald. Zo moeten alle bollen die worden geïmporteerd in Japan eerst een jaar lang op een spe ciaal veldje groeien voor ze mo gen worden verkocht. Na vele onderhandelingen met Japan lijkt dit land zijn eisen iets te willen versoepelen. Zelfs dan zal het volgens Henneman moei lijk genoeg blijven. Japan heeft zelf 20.000 bloembollentelers en de Japanse overheid wil hun be langen beschermen. "In Japan De bollenteelt en -handel zorgen voor een flink stuk werkgelegenheid in de regio. wonen 120 miljoen mensen. Het is dus zeer de moeite waard om daar een plaatsje op de markt te veroveren", meent Henneman. Om de Nederlandse bol en bol bloem meer bekendheid te ge ven is er onlangs op de Japanse televisie een film vertoond over de handel en kweek van bloem bollen in Nederland. Kweekplan Groenten en fruit kweken is min of meer vergelijkbaar met het verven van een oude tafel: voor er geverfd kan worden, is heel wat voorbereiding vereist. Om ernstige ziekten en plagen of tegenvallende opbrengsten te voorkomen, moet vooraf een plan worden gemaakt welke ge wassen er zullen worden geteeld. De verdeling van de verschil lende gewassen over de beschik bare grond, de opeenvolging van de teelten en de mogelijke com binatieteelten moeten vooraf worden bepaald. De komende drie weken zal in deze rubriek aandacht worden besteed aan het maken van een zogenaamd bouwplan (wat teel ik wanneer op welke grond?). Deze week staat de teeltwisseling centraal. Het veelvuldig kweken van één soort groente op een bepaald stukje land leidt tot een grotere kans op ziekten en uitputting van de grond. Aardappelen wor den bijvoorbeeld makkelijk aan getast door de zogenaamde aal tjes (kleine beestjes in de grond). Door jaar na jaar op een stuk grond aardappelen te telen zal het aantal aaltjes explosief toene men. Ze hebben immers genoeg te eten. Bovendien heeft jaren achtereen hetzelfde telen, het na deel dat één bepaalde voedings stof in de grond onevenredig sterk wordt uitgeput. Om uitputting van de grond en ziekten te voorkomen, moet wis selbouw worden gepleegd. Zo mogen aardappelen slechts een keer in de vier jaar op een be paald stuk grond worden geteeld (dit is zelfs wettelijk vastgelegd). Meerdere jaren achtereen kool verbouwen leidt onvermijdelijk tot knolvoet. Dit is een schim melziekte die in de grond achter blijft. Plant u, na een teelt van kool, in het voorjaar opnieuw kool dan geeft u hiermee de schimmel de kans zich verder te ontwikkelen. Voor de particulier is het meestal niet haalbaar een opti male vruchtwisseling toe te pas sen. Verschillende gewassen kunnen het best maar een keer in de zes jaar op een stuk grond worden geteeld. Dat impliceert dat er een hele grote tuin be schikbaar zou moeten zijn. Vandaar dat voor de kleinere moestuinen vaak een een-op-drie schema wordt gehanteerd. De gewassen worden daartoe in drie groepen verdeeld. Groep A is de groep groenten die veel stikstof verbruiken en dus het best na een grondige bemesting kunnen worden geteeld. Tot deze groep behoren aardappelen, blad groenten, koolsoorten, augur ken, courgettes, komkommers, meloenen, prei en tomaten. Groep B zijn de wortelgewassen zoals bieten, knolvenkel, peen en uien. De laatste groep, C, zijn peulvruchten. Belangrijkste ken merk van deze groep is dat deze gewassen zelf via hun wortels stikstof produceren. Vandaar dat de teelt van een 'A-gewas' na een 'C-teelt' aan te raden is. Het systeem is verder eenvou dig. Verdeel de tuin (denkbeel dig) in drieën. Wissel de teelten nu zodanig dat er op één stuk grond in drie achtereenvolgende jaren een teelt van A, B en C-ge- wassen plaats heeft. Zoals ge zegd moet worden geprobeerd na een C-teelt een gewas uit de A-groep te telen. Op de mogelijkheid in een jaar verschillende gewassen op een stuk grond te telen (teeltopeen volging) en het telen van ver schillende gewassen naast elkaar 'komen we volgende week terug. Populieren In de Haarlemmermeer zullen langs verschillende polderwegen de komende zes weken in totaal 729 populieren worden gerooid. Ouderdom en ziekte hebben de gezondheid van de bomen zo sterk aangetast dat er reëel ge vaar bestaat voor omvallen bij stormachtig weer. De te rooien bomen staan langs de Vijfhuizerweg, IJ weg, Raasdorperweg, Bennebroeker- weg, de Hoofdweg-oostzijde en -westzijde en de Kaagweg in de Haarlemmermeer. De schade aan het landschap zal zo veel mo gelijk worden beperkt: er wor den direct nieuwe populieren in geplant. MONICA WESSELING NOORDWIJKERHOUT - Het be zwaar dat de Vereniging Dorpsbe- houd Noordwijkerhout tegen het uitbreidingsplan van het Shell-op- leidingscentrum in het congres centrum Leeuwenhorst in Noord- wijkerhout heeft aangetekend, is ongegrond. Dat vinden burge-, meester en wethouders van het dorp. De vereniging is bang dat het ge bouw wat hoogte, kleur en vorm betreft niet in het landschap past. Onlangs lichtte de vereniging haar bezwaren toe voor de com missie openbare werken en ruim telijk ordening. J. Warmerdam en W.A.M. Duivenvoorden, beiden be stuursleden van de vereniging, voerden aan dat het geplande ge bouw een te massaal karakter zal krijgen. De goothoogte van de nieuwbouw is hoger dan de toege- Rioleringsproject Nieuwveen in werking gesteld NIEUWVEEN - Burgemeester M.J.J.M. Boelen van de gemeenten Leimuiden en Nieuwveen heeft gistermiddag het rioleringsproject Tolhuiskade, Nieuwveens Jaagpad en Mijdrechts Jaagpad officieel in werking gesteld. De werkzaamhe den zijn tussen 1 maart en 1 juli van dit jaar in recordtempo uitge voerd. Snelheid was geboden om in aanmerking te komen voor vol ledige subsidie van het twee mil joen kostende project, dat in sa menwerking met buurgemeente Mijdrecht tot stand is gekomen. De bijdrage van Leimuiden en Nieuw veen in de kosten bedraagt 1,4 mil joen gulden. Vrouw aangereden BODEGRAVEN - Een 19-jarige vrouw uit Bodegraven is gister middag met een gebroken linke rarm en rechterbeen in het Hof poortziekenhuis in Woerden opge nomen. Zij reed op de Dammekant met haar brommer tegen een af slaande personenauto op. Het uit zicht van de chauffeur van die wa gen op het fietspad was belem merd door een in de berm gepar keerde vrachtwagen. Volgens de politie had hij nog wel een passa gier laten 'uitkijken'. De bromfiet ster werd daarbij echter over het hoofd gezien. stane vijftien meter, terwijl de lengte van het gebouw, 84 meter, het overheersende karakter naar haar mening nog zal versterken. Warmerdam pleitte voor een la ger gebouw. Op het terrein van Leeuwenhorst is daarvoor, naar zijn idee, voldoende ruimte. Volgens J. Glas, directeur van het congrescentrum, is het bouw plan alleszins acceptabel. Er heeft naar zijn zeggen een zorgvuldige afweging plaatsgehad. Glas ver weet de vereniging wel met bezwa ren maar niet met andere mogelijk heden te komen. "De uitbreiding is voor de Leeu wenhorst van levensbelang. Bo vendien biedt vergroting van het opleidingscentrum werkgelegen heid aan twintig full-time krach ten", aldus Glas. Het Noord wij kerhoutse college zegt dat Leeuwenhorst voldoende rekening houdt met de landschap pelijke aspecten van de bouw.Op grond van het bestemming zou Leeuwenhorst een gebouw mogen plaatsen dat het landschap veel sterker zou aantasten. Het bestuur van het congrescentrum heeft hier vanaf gezien", aldus burgemeester mr. F. Winkel. Hij erkent dat het te bouwen deel niet optimaal in het landschap past. "We moeten echter ook de economische belangen in de gaten houden. Leeuwenhorst biedt werk aan velen en dat is veel waard". ALPHEN AAN DEN RIJN - Een beveiligingsbeambte is gisteravond om kwart voor zes in de Aarhof net op tijd ont snapt aan de slag van een ha mer. De man was bezig om een jongen uit de Hema te verwij deren, toen drie omstanders zich ermee gingen bemoeien en een hamer en mes te voorschijn haalden. De man vluchtte toen de dreigementen serieus wer den een tegenover liggende winkel binnen. Tussen het mo ment dat de man de deur achter zich dichttrok en dat waarop de hamer met kracht in de deur te rechtkwam, verstreken slechts enkele seconden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1985 | | pagina 25