Ruding: 'Het
beleid werkt'
'Compromis met de
PvdA moet kunnen'
Christen-Studentenvereniging (90 jaar) wordt opgeheven
Interview
CDA-staatssecretaris De Graaf:
DINSDAG 17 SEPTEMBER 1985
PAGINA 21
DEN HAAG - De jaarlijk
se kermis is neergestre
ken op het Haagse Malie
veld. Recht tegenover de
werkkamer van de minis
ter. De voor de hand lig
gende vergelijking met
het politieke bedrijf ont
gaat ook hem .niet. Ru-
ding: „Telkens als ik het
rad van avontuur zie,
denk ik aan bepaalde poli
tieke figuren". Met een
lichte glimlach: „Namen
hoef ik niet te noemen".
door
Louis Burgers en
Peter van Nuijsenburg
Op de zaterdag vóór Prinsjesdag
zit de minister van financiën ont
spannen aan zijn bureau. De laat
ste begroting van deze kabinets
periode zit er op. Ruding is ge
lukkig met het resultaat, maar
betreurt het dat niet alle doelstel
lingen uit het regeerakkoord zijn
gehaald. De vermindering van
het overheidstekort stokt, de
werkloosheid blijft boven de
750.000 hangen, maar het econo
misch herstel lijkt fors door te
zetten.
„Het tekort is gelukkig duide
lijk omlaag, maar minder dan we
ons tot doel hadden gesteld.
Maar u moet niet vergeten dat
nog slechts twee jaar geleden ve
len ons zeiden dat het helemaal
niet omlaag zou gaan. Toen werd
gezegd dat Ruding de enige was
die er in geloofde".
De minister erkent dat het te
kort (in 1986 vermoedelijk 7,8
procent) nog veel te hoog is. Hij
stelt verder vast dat de doelstel
ling (daling tot 7,4 procent) wel
bereikbaar was geweest, maar
dan was de koopkracht van de"
burgers niet omhoog gegaan. De
bezuinigingen zijn vooral bij de
sociale fondsen terecht geko-
Voor een compenserende be
lastingverhoging zoals in 1984
voelden Ruding en het kabinet
niets. Toen werd de btw ver
hoogd, maar deze weg is afgeslo
ten: „Onze tarieven zijn te hoftg.
De grenzen zijn bereikt, ook als
we naar het buitenland kijken".
De loon- en inkomstenbelasting
kunnen mede om die reden
evenmin worden verhoogd, zegt
Ruding. „De roep was juist om
een belastingverlaging!"
Verkiezingen
De minister ontkent dat het
uiteindelijke resultaat (met name
koopkrachtverbetering voor de
meeste Nederlanders) vooral
werd ingegeven door de komen
de verkiezingen. „De verschillen
tussen minimum en modaal en
zelfs twee maal modaal (f 80.000)
zijn in dit land veel te klein. Wij
vergroten de verschillen weer
iets. Niet veel, maar enkele pro
centen. Maar u moet niet verge
ten dat het minimumloon nog
steeds beter af is dan in 1973. De
middengroepen zijn sinds dat
jaar juist niet gestegen. Maar de
verschillen moeten nu niet over
dreven worden. Het gaat om één
of twee procent. Nederland is
een land van milimeters".
Hij zegt zich te storen aan de
kritiek van de Raad van State dat
de werkloosheid in de Miljoe
nennota te weinig aandacht heeft
gekregen. Een algemeen herstel
van de economie en uitbreiding
van de werkgelegenheid staan
juist centraal in het beleid, zegt
hij. Overigens hoort die opmer
king in eerste instantie thuis bij
sociale zaken, en niet in de finan
cieel overzicht van de positie van
de Staat der Nederlanden, onder
streept Ruding.
Hij zegt ook minder gelukkig
te zijn met de raming van het
Centraal Planbureau, die aan
geeft dat de werkloosheid vol
gend jaar stabiel blijft op het veel
te hoge niveau van 765.000. Ru
ding is het eens met premier
- Ruding: 'Ik heb duidelijk gezegd dat er beren op onze weg zitten
„Maar enkele jaren terug re
kende men nog op een forse stij
ging tot een miljoen of zelfs iets'
meer. Ik denk dat het CPB een
paar graden té somber is. Dat
geldt zowel voor de ontwikke
ling van de werkloosheid als
voor het algemene economische
beeld".
Moeilijk jaar
Maar alle optimistische ver
wachtingen voor 1986 ten spijt:
1987 dreigt een moeilijk jaar te
worden. De opbrengst van het
aardgas zal fors teruglopen en de
rentebetalingen gaan verder om
hoog. Ruding stelt vast dat hij
deze tegenvallers niet heeft ver
doezeld. „Ik heb duidelijk ge
zegd dat er beren op onze weg
zitten. Ik heb de plussen ge
noemd, maar ook de risisco's".
„Dat is een van de redenen
waarom we in 1986 de belastin
gen niet kunnen verlagen. Ik zie
aankomen dat we die anders in
1987 weer zouden moeten verho
gen. Een dergelijk jo-jo-beleid is
niet goed".
De voorgenomen beperking
van de investeringssubsidies
voor verliesgevende bedrijven
(opbrengst 1,4 miljard) heeft me
de tot doel de tegenvallende
aardgasinkomsten in 1987 ge
deeltelijk te compenseren. „In de
jaren zeventig groeiden de gas
opbrengsten. Dat werd gebruikt
voor verbetering van de uitkerin
gen en de wir. Nu gaan we heu
vel af en zal de wir dus een stapje
terug moeten".
Ook in de periode na 1986 zal
er moeten worden bezuinigd,
stelt Ruding. Niet zo draconisch
als de afgelopen vier jaar, maar
hij denkt toch wel aan ombuigin
gen van minstens vier miljard
per jaar. Dat betekent een beper
king van het tekort met gemid
deld 1 procent per jaar. Tevreden
stelt hij vast dat zowel het CDA
als de VVD ongeveer op die lijn
zit.
PvdA
Bij de PvdA, die maximaal 0,5
procent wil bezuinigen, signa
leert.hij tegenstrijdigheden. Aan
de ene kant erkent de partij dat
er moet worden bezuinigd. „Ze
zeggen nu eindelijk Knalhard dat
het financieringstekort omlaag
moet, maar aan het begin van de
ze kabinetsperiode riepen ze
nog: dat kan niet, dat werkt ave
rechts".
„Als je goed doorleest in hun
verkiezingsprogramma stuit je
echter steeds op nieuwe wensen.
Ze halen die bezuinigingen hele
maal niet. Het principe is te lo
ven, maar het ontbreken van een
concrete invulling maakt het vér-
haal ongeloofwaardig".
Ruding zelf voelt er overigens
weinig voor zich nu al vast te leg
gen op de invulling van de bezui
nigingen in een komende kabi
netsperiode. Wel wil hij aange
ven waar de bezuinigingen kun
nen worden gevonden, zonder
harde cijfers te noemen. Hij
denkt bijvoorbeeld aan een nieu
we snoei-operatie in de gezond
heidszorg. Dat achten de des
kundigen zeker mogelijk, zegt
hij. Verder kan de overheid vol
gens de bewindsman nog een
aantal taken afstoten en kan er
nog drastisch worden bezuinigd
op de sociale zekerheid.
„Onze welvaartsstaat kan best
harder worden. Als je ons land
vergelijkt met landen als Zwe
den of Oostenrijk (zoals Den Uyl
zo graag doet) zie je forse ver
schillen. In die landen moet je
langer'wachten voordat je recht
krijgt op een uitkering, en je
raakt hem eerder kwijt. Dat is de
harde verzorgingsstaat, daar lig
gen voor ons ook mogelijkhe
den".
Een belastingverhoging om de
inkomsten van het rijk de ko
mende kabinetsperiode op te
krikken acht Ruding niet nood
zakelijk en zelfs ongewenst. Ook
een verlaging zit er niet in. „Ik
vestig mijn hoop op de e
sche groei. Indien de
minstens twee procent groeit, en
ik sluit niet uit dat het meer kan
worden, stijgen de overheidsin
komsten, ook bij gelijkblijvende
belastingtarieven".
'Geen vuile trucs'
Over zijn eigen toekomst is Ru
ding duidelijk. Hij is 'in' voor
nog één kabinetsperiode. „Toen
ik vier jaar geleden begon heb ik
gezegd dat wat in tien jaar ver
ziekt is, niet in vier jaar opge
knapt kan worden. Daar blijf ik
bij. Het beleid moet worden
voortgezet. Het bewijs is gele
verd dat het werkt".
Ruding wil het liefst met de
zelfde ploeg, dus met de VVD
doorregeren. „Beide partijen
hebben goed samengewerkt en
er zijn geen vuile trucs uitge
haald. Dat vind ik heel belang
rijk".
Hij zegt zich te verbazen over
de toenaderingspoging van
PvdA-vice-fractievoorzitter Wim
Meijer, die onlangs in een CDA-
periodiek zei dat Ruding best in
een kabinet met de PvdA mag
gaan zitten. Nog geen jaar gele
den werd hij verketterd vanwege
zijn opmerkingen over werklo
zen die liever bij tante Truus
thuisbleven. Nu zou samenwer
king in een kabinet mogelijk
zijn? „Ik weet niet wat ik daarop
moet zeggen. Ik vind het heel
merkwaardig. Mijn conclusie is
dat de PvdA onzeker wordt, om
dat men geen alternatief heeft
voor het huidige beleid".
Hij wijst er op dat het rapport
van het PvdA-trio Wöltgens, Van
Kemenade en Ritzen inmiddels
onder tafel is geveegd. „Maar na
tuurlijk kreeg dat rapport wel
steun: het toont aan hoe sterk de
PvdA verdeeld is. Kennelijk
wordt men daar wel wijzer, maar
ik wacht wél af'. Ironisch: „Met
een glimlach zie ik dat zij kwi
spelend naar mij toekomen".
DEN HAAG - „In het
verleden hebben we geld
uitgegeven dat we niet
hadden. Ik heb de indruk
dat wanneer je mensen
confronteert met de pro
blemen waarmee de over
heid worstelt, het begrip
groeit dat er wat moet ge
beuren. Je kunt niet blij
vend de lasten naar de toe
komst verschuiven".
door
Jan Harren en
Henri Kruithof
Staatssecretaris Louw de Graaf
(sociale zaken, CDA) laat duide
lijk blijken overtuigd te zijn van
de noodzaak tot herziening van
het stelsel van sociale zekerheid.
Al i
het i
te
zorgen dat ons land er in de toe
komst nog zó'n stelsel op na kan
houden. Maar plezierig vindt hij
het niet, zegt hij.
De Graaf: „Een steeds
groeiend aantal mensen moet
een uitkering krijgen bij een te
ruglopende economie. In 1960
was de verhouding tussen niet
werkenden en werkenden onge
veer één op tien, nu is die ver
houding één op twee. Wil je de
uitkeringen kunnen blijven beta
len, dan moetje ingrijpen om het
stelsel van sociale voorzieningen
crisis-bestendig te maken".
„In de jaren zestig was alles
mogelijk. We hadden toen nog
geen honderdduizend werklozen
en de verwachting was dat er
niet meer dan honderdvijftigdui-
zend arbeidsongeschikten zou
den komen. Bovendien was er
toen een economische groei van
vier vijf procent. Nu hebben
beide groepen samen een om
vang van ongeveer anderhalf
mihoen. Ingrijpen was dus bitte
re noodzaak".
De Graafs oordeel is niet van
vandaag of gisteren. Al halver
wege de jaren zeventig, toen hij
nog bestuurder van het CNV
was, heeft hij geprobeerd de vak
centrale te winnen voor de ge
dachte dat het niet langer moge
lijk was de sociale voorzieningen
ongebreideld te laten groeien.
Het kabinet-Den Uyl kwam toen
met de zogeheten één-procents
nota, waarin werd voorgesteld de
collectieve lasten met niet meer
dan één procent te laten stijgen.
De Graaf:„Ik wilde daar posi
tief op inspelen, maar het is me
niet gelukt om daarvoor vol
doende steun te krijgen. Er was
nog niet voldoende maatschap
pelijke aanvaarding voor het feit
dat het zo niet langer kon. In pu-
blikaties op persoonlijke titel
heb ik toen al voorzetjes gegeven
voor ombuiging van het beleid.
Het CNV gaf me daartoe wel de
ruimte, maar nam mijn sugges
ties niet over".
Hij zegt op dit punt overigens
geen wrok te koesteren tegen
zijn vroegere werkgever. „Als je
aan het eind van .de jaren zeven
tig zou hebben gezegd dat de
werkloosheid net zo groot zou
worden als in de vooroorlogse
crisis, zou niemand je hebben ge
loofd. Toch is dat wel gebeurd.
Een groei van de werkloosheid
tot meer dan achthonderddui
zend was in die tijd eenvoudig
ondenkbaar".
Emotioneel
De CDA-bewindsman laat blij
ken het emotioneel niet gemak
kelijk te hebben met de forse in
grepen die hij heeft toegepast ten
nadele van de lager en laagst be
taalden. Hij zegt er persoonlijk
ook wel last van te hebben ge
had. „Het recht van demonstra
tie vind ik een groot goed in een
democratie als de onze, maar het
raakt mij diep als de acties op de
persoon worden gespeeld".
„Eén keer hebben demon
stranten voor ons huis een pop
gemaakt, die ze vervolgens in de
brand hebben gestoken. Een
houten naambordje, dat wij van
onze kinderen hadden gekregen
toen we vijfentwintig jaar ge
trouwd waren, hebben ze toen
van onze deur gesloopt en ook
verbrand. Dat heb ik wel erg ver
velend gevonden. Ook zijn we
weieens bedreigd en daar kun je
niet helemaal aan voorbij gaan.
Het is overigens niet zo dat ik
niet meer over straat durf te lo
pen. Zo erg is het gelukkig ook
weer niet".
De staatssecretaris zegt heel
goed te beseffen wat het is om
van een uitkering te leven. Hij
vertelt dat ook in zijn familie
kring uitkeringsgerechtigden
voorkomen. „Mijn broer leeft
van een wao-uitkering en die on
dervindt dus ook de gevolgen
van het beleid. Toch leeft ook bij
hem het besef dat ingrepen
noodzakelijk zijn, omdat de ze
kerheid van het stelsel daarmee
gediend is".
Volgens De Graaf moet er
evenwel niet alleen worden ge
keken naar de uitkeringen. Ook
de werkenden hebben de afgelo
pen jaren veel ingeleverd. „Als je
moet leven van een minimumin
komen is dat echt geen vetpot.
Dan moetje elk dubbeltje omke
ren. Maar als je kijkt naar de ont
wikkelingen van de netto-inko
mens in de voorbije jaren, dan is
de positie van de minima gunsti
ger dan die van modaal of twee
maal modaal. De afstand tussen
de minimuminkomens en pak
weg anderhalf maal modaal is
dermate klein geworden dat dat
zo niet verder kan".
Kabinetsformatie
De Graaf is er niet zeker van
dat de herziening van het sociale-
zekerheidsstelsel nog vóór de
verkiezingen van mei volgend
jaar door het parlement zal zijn
aanvaard. Hij mikt er op dat hij
wetsontwerp half november kan
indienen. „Ik hoop dat er dan
nog net voldoende tijd is om de
parlementaire behandeling vóór
de verkiezingen af te ronden. Ik
zou het heel jammer vinden als
we dat niet zouden redden. We
werken er al zo lang aan, dat ik
het graag zou willen afronden"
Als dat niet lukt, wordt de her
ziening een punt bij de volgende
kabinetsformatie. Stel dat er een
coalitie PvdA-CDA komt, denkt
De Graaf dan dat een compromis
met die partij op dit punt moge
lijk is? „Ik denk niet dat ze ge
makkelijk een heel ander stelsel
kunnen bedenken. Bovendien:
wanneer je kijkt naar het con
cept-verkiezingsprogramma van
de PvdA, dan moet het mogelijk
zijn met die partij een compro
mis te bereiken".
„Een belangrijk verschil is dat
de PvdA onder voorwaarden en
op termijn de uitkeringen op vijf
enzeventig procent van het laatst
verdiende inkomen wil stellen
en wij op zeventig procent. Ik
vind dat niet verstandig van de
Pvd/r Als er wat meer geld te be
steden valt, kunnen we dat beter
gebruiken om de duur van de
uitkeringen te verlengen, om er
zo voor te zorgen dat de mensen
niet of niet zo snel op het mini
mum-niveau terecht komen".
"Toch hoop ik van harte dat we
er vóór de verkiezingen uitko
men. Als dat niet lukt, lopen we
erg veel vertraging op. En ik zou
het natuurlijk leuk vinden om
het werk waarmee ik begonnen
ben, te kunnen afmaken".
De Graaf: '...hét raakt mij diep als de acties op de persoon worden
De algemene ledenvergadering
van de Nederlandse Christen-
Studenten-Vereniging (NCSV) is
akkoord gegaan met de ophef
fing van de vereniging. Het be
stuur hoopt de opheffing eind fe
bruari volgend jaar te hebben af
gerond, als de vereniging precies
90 jaar heeft bestaan.
De laatste jaren beperkte de
activiteit van de NCSV zich nog
tot het organiseren van kampen
voor scholieren. En dat was al
niet eenvoudig, omdat het aantal
vrijwilligers in werkgroepen en
commissies sterk terugliep. Bo
vendien werd, mede als gevolg
van de economische teruggang,
de deelneming aan de vakantie
kampen steeds minder. Dat
bracht de vereniging nog dieper
in de financiële problemen.
De NCSV werd in 1896 opge
richt door studenten die als
christen kritisch stonden tegen
over de officiële kerk van die da
gen. Z(j heeft deze traditie altijd
in ere proberen te houden. Vóór
de oorlog speelde de vereniging
een rol in het verzet tegen het
fascisme. Na de oorlog stimu
leerde zij de kritische theologie
en besteedde ze veel aandacht
aan Oost-Europa en de relatie
tussen ohristendom
me. Daaruit zijn onder andere "de
Werkgroep Oost-Europa-Projek-
ten en de beweging Christenen
voor het Socialisme voortgeko
men, die nu beide los staan van
de NCSV.
De nogal radicale koers van dei
vereniging zinde lang niet ieder
een. Velen vervreemdden in de
loop der jaren van hun vroegere
studentenvereniging en haakten
op den duur af. Ook boette de
NCSV steeds meer in aan wer
vingskracht onder nieuwe gene
raties studenten.
Ongetwijfeld is er ook teleur
stelling rond dit verdwijnen. Er
zijn nog te veel mensen die hun
vorming en toerusting voor hun
latere taak in kerk en samenle
ving jnede aan de NCSV danken,
om niet te kunnen spreken van
een gevoelig verlies.
Verbijsterd. De rooms-ka-
tholieke districtscatecheten van
het bisdom Haarlem hebben hun
bisschop Bomers laten weten,
'verbijsterd' te zijn over zijn
'rechtlijnige uitleg' van bijbel
teksten. Zij doelen op uitspraken
van Bomers over ongehuwd sa
menwonen en homofilie. Onge
huwd samenwonen ziet de bis
schop als 'zonde', "omdat het in
druist tegen wat God over het
huwelijk leert", en over de afwij
zende houding van zijn kerk te
genover homosexueel gedrag
valt, volgens Bomers, niet te pra
ten.
De catecheten van het bisdom
willen niet vereenzelvigd wor
den "met het autoritaire kerk
beeld, dat uit de ideeën van bis
schop Bomers spreekt". Zij erva
ren zijn uitspraken als een grote
belemmering voor hun werk. De
catecheten hebben om een ge
sprek gevraagd. De bisschop wil
dat wel, maar een datum is nog
niet vastgesteld.
Machtsdenken. Twee-en-
twintig ambtsdragers en andere
gemeenteleden keren zich in een
brief aan alle 180 kerkeraden van
de Christelijke Gereformeerde
.Kerken en aan de vijf hooglera
ren van de theologische hoge
school in Apeldoorn tegen 'het
toenemende groeps- en machts
denken' in hun kerken. De ker
keraden wordt gevraagd, de brief
(6 pagina's) te bespreken met de
gemeenteleden.
Tot de ondertekenaars beho
ren dr. M. Boertien, oud-hoogle
raar Hebreeuws en Aramees aan
de Universiteit van Amsterdam,
en prof. A. Ruiter, bioloog te Bilt-
hoven en voorheen lid van de
redactie van het opgeheven
maandblad 'Dia'.
De spanningen zijn, naar het
oordeel van de schrijvers, een ge
volg van de snelle secularisatie
(verwereldlijking), "waarop onze
kerken niet waren voorbereid".
Zij dringen aan op een gemeen
schappelijke schuldbelijdenis en
op een eerlijk en open gesprek.
De briefschrijvers vrezen, dat
de christelijke gereformeerde sy
node, die volgend jaar in Den
Haag wordt gehouden, zal wor
den overstroomd door bezwaar
schriften tegen uiteenlopende
besluiten van plaatselijke, classi-
cale en provinciale vergaderin
gen. "Als zich dóar de geestelijke
krachtmetingen samenbundelen
die zich in de voorbije periode
plaatselijk en regionaal hebben
voorgedaan, zou het ergste voor
onze kerken gevreesd moeten
worden".
Rectoraat. Professor dr. J.
van Genderen heeft het rectoraat
van de theologische hogeschool
van de Christelijke Gereformeer
de Kerken te Apeldoorn overge
dragen aan prof. dr. W. H. Vele-
Bijzonder hoogleraar. Op 7
oktober zal professor Th. Zweer-
man met een rede in de aula van
de Utrechtse universiteit zijn
ambt aanvaarden van bijzonder
hoogleraar voor onderzoek en
onderwijs in de franciscaanse
spiritualiteit en theologie. Eind
augustus benoemde het bestuur
van het Franciscaans Studiecen
trum te Utrecht hem daartoe.
De bijzondere leerstoel voor
theologisch onderzoek en onder
wijs in Nederland vanuit de au-
gustijns-franciscaanse traditie
werd opgericht in overleg met de
curatoren van de Katholieke
Theologische Hogeschool
Utrecht en het bestuur van de
theologische faculteit van de
Utrechtse universiteit.
Drs. H. Loeffen, docent aan de
priesteropleiding 'Bovendonk'
in Hoeven, wordt de medewer
ker van professor Zweerman.
Lezing. Morgenavond om 8
uur spreekt voor de afdeling Lei
den van het Genootschap Neder-
land-Israel prof. dr. J. van Gou
doever over de betekenis van
'thora' in de moderne tijd. De bij
eenkomst is in het Internationaal
Centrum, Rapenburg 6.
Hervormde Kerk: beroepen
te Zetten-Andelst J. Harteman
Moerkapelle; aangenomen naar
West-Terschelling kandidaat P.
J. Eekhout Driebergen, de be
noeming tot secretaris van de
Bond van Nederlandse Predi
kanten N. H. Kuipéri Nieuwe-
gein, naar Nunspeet J. Gebraad
Katwijk aan den Rijn, naar Wil-
lige-Langerak (deelwerk) kandi
daat J. Alblas Barneveld, de be
noeming bij de Centrale voor
Vormingswerk/Hervormde
Vrouwendienst J. Breunese
Velp; bedankt voor Veenendaal
(deelgemeente) T. Hulst Wad-
dinxveen (deelgemeente)
Gereformeerde Kerken: be
roepen te Vaassen J. de Haan
Midwolda (Oldambt); aangeno
men naar Musselkanaal kandi
daat B. Steenwijk Kampen.
Gereformeerde Kerken Vrij
gemaakt: beroepen te Gronin
gen H. Folkers Eindhoven.
Christelijke Gereformeerde
Kerken: beroepen te Maassluis
W. van Sorge Rijnsburg.
Nederlands Gereformeerde
Kerken: aangenomen naar
Schiedam C. Struik Hoogeveen.
Gereformeerde Gemeenten:
beroepen te Haamstede A. Bac 1
Bodegraven; bedankt voor
Werkendam en voor Westkapelle
L. Blok Nunspeet.
Graham. Rond 190.000
toehoorders heeft de Amerikaan
se evangelist Billy Graham in
Roemenië getrokken op een elf j
dagen durende 'evangelisatie-
kruistocht'. Religieuze en we
reldlijke autoriteiten waren ver
baasd over het grote enthousias
me waarmee de prediker is ont
haald. Een baptistenleider ver
klaarde, dat in zijn land nog
nooit iets van dien aard te zien
was geweest.
Graham preekte vaak in over
volle kerken, waarbij luidspre
kers zijn toespraak verstaanbaar
moesten maken voor de duizen
den die zich buiten hadden ver
zameld.
