Fabeltjeskrant terug, zonder zedenprekerij
De televisiekijker als voyeur
TV-rubriek
door
A 1
Nico Scheepmaker
Zaza de Zebra doet intrede in het Grote Dierenbos
Sky Channel groeit
William Alwyn overleden
Hoorzitting mediawet
ZATERDAG 14 SEPTEMBER 1985
RADIO-TV-KUNST
PAGINA 29
Kqk. dat we naar Nederland 1 en
2 kijken vind ik de gewoonste
zaak van de wereld, daar betalen
we tenslotte voor, bovendien zijn
we Nederlanders, we hebben het
recht bij onszelf naar binnen te
kijken. Maar je hebt van die da
gen, dat de een tegen de ander
zegt: „Is er vanavond nog iets op
de televisie?", waarop die ander
niet antwoordt met: „Natuurlijk
is er iets op de televisie, er is toch
altijd iets op de televisie, het
zwarte gat van het heelal is toch
nog steeds niet voor de televisie
uitgevonden?", maar het pro
grammablad pakt, Nederland 1
langs gaat, zwijgend, daarna Ne
derland 2, nog steeds zwijgend,
om daarna te zeggen: „Nou...
nee... niks".
Zo'n antwoord is per definitie
onrechtvaardig, want er is altijd
wel een mooie natuurfilm, of een
aflevering van een lang niet
slechte Australische serie, of een
documentaire uit een land waar
ze honger hebben en niet alleen
maar, zoals wij, „lekkere trek",
maar toch schuilt er een kern van
waarheid in als die ander, na de
gids geraadpleegd te hebben.
Want we zijn in de loop van 34
jaar (de Nederlandse televisie be
gon op 2 oktober 1951 van start)
natuurlijk wel verwend met wat
Koen Verhoeff vroeger de bewe
gende beelden noemde. Je bent
niet meer tevreden met zomaar
een buitenlandse serie of zomaar
een film over struisvogels, maar
je wilt iets bijzonders, iets waar
de vonken van afspringen, iets
nieuws, iets nog nooit geziens,
iets schandaliserends. Bij Brand
punt, waar ik met een half oog
naar zat te kijken omdat er op
Duitsland iets over Koerden was.
zag ik opeens een man in een
groepje mensen lopen met een
witte cirkel om zijn hoofd, die in
de film getekend was. Hij werd
op die manier uit de menigte ge
haald. Het bleek over de Rain
bow Warrior te gaan, een kenne
lijk Australische reconstructie
van dit spionagegeval, met af en
toe de echte mensen in beeld,
maar vaker nagespeeld, zij het in
de authentieke situaties. Dat is
natuurlijk niet iets nieuws, maar
het heeft toch voldoende van het
ongebruikelijke, om je gefasci
neerd te laten kijken. Voyeuris
me naar echte mensen, echte toe
standen.
Daarom kon ik zondagavond
ook niet van 'Hans, het leven
voor de dood' van Louis van Gas
teren afblijven, hoewel de VPRO
op de andere zender tegelijker
tijd was begonnen met de zesde
lige Ingmar Bergman-serie 'Fan
ny en Alexander'. Ik dacht dat ik.
na vijftig minuten naar de vrien
den, vriendinnen en familieleden
van de jonggestorven Hans van
Sweeden te hebben gekeken,
zonder veel pijn op 'Fanny en
Alexander' zou kunnen over
schakelen, maar al gauw ging ik
toch terug naar Hans van Swee
den, omdat echt toch niet te ver
vangen is. Zeiden ze dan zoveel
bijzonders? Eerder integendeel.
Veel „weet je wel" zat er bij, dus
dat geeft al enigszins aan dat er
dingen verteld werden die bij de
toehoorder als bekend veronder
steld werden.
Eén van de weinigen die in
staat waren van begin tot het
eind een verhaal te vertellen was
Robert Jasper Grootveld, de
rookmagiër, maar dat nam niet
weg dat je er naar wilde luiste
ren, of ze je nu sympathiek wa
ren (de bange man) of antipa
thiek (de vader). Hans van Swee-
dens vader had nog gewild dat
de NOS voor de uitzending zou
mededelen dat het volgens de va
der nog helemaal niet zeker was
dat Hans van Sweeden zelf
moord had gepleegd, maar zijn
vrienden hadden daar niet de
minste twijfel over, hij had het
hun tevoren verteld.
In feite was deze film een do
cumentaire, zoals die alleen over
bekende, gestorven persoonlijk
heden gemaakt worden: een be
roemd schrijver of schilder, een
beroemd geleerde, een beroemd
staatsman. Hans van Sweeden
was niet beroemd, hij was geta
lenteerd, hij schreef, hij compo
neerde, hij dichtte, hij dronk, hij
gebruikte hard drugs, hij kende
■LTV 1 v m
m** M
mrzr jJ
veel mensen die nu bekend of
beroemd zijn, maar hijzelf moest
nog bekend of beroemd worden.
Beroemd is hij nog steeds niet,
bekend wel, dank zij Van Gaste-
rens film (en dank zij van Gaste-
rens scheerspiegel is Van Gaste
ren nu ook beroemd geworden).
Maar ik had het over voyeuris
me. Er is niets op Nederland 1 en
2, en je schakelt over op België.
Dat is toch voyeurisme, ik betaal
er geen kijkgeld voor, en ik ben
geen Belg. Toch bespied ik de
Belg, en ik noteer dat de Vlaam
se ondertitelaar in de Italiaanse
serie 'La Piovra' de vrouw, die
uit onvrede een door haar ge
schilderd doek met een mes ka
pot snijdt, laat zeggen dat het
daardoor op een fontein lykt
Heeft het dus niet begrepen.
Fontana is wel fontein, maar
Fontana is ook een beroemde
Italiaanse moderne schilder
wiens handelsmerk de sneden in
zijn doeken zijn. Nu voel ik me
behalve een voyeur ook nog een
verklikker. En het toppunt van
voyeurisme was, dat ik woens
dagmiddag via België naar Po-
len-België heb zitten kijken. Als
door een sleutelgat. Kijken, kij
ken, kijken wat ze deden!...
DEN HAAG (GPD) -
Nnnnhhoeoeoeo, tut-tut-
tut-tut. ZoefZoef Zoef-
Zoef... De Fabeltjeskrant
komt terug. Na dertien jaar
stilte rond het 'Grote Die
renbos' zijn ze er maandag
30 september weer: Jacob
de Uil, Bor de Wolf, Truus
de Mier, de gebroeders Ed
en Willem Bever, de bekak
te Juffrouw Ooievaar en alle
andere bekende gezichten.
Problemen rond Derde We
reld en racisme steken de
kop op wanneer drie nieu
we dieren als buitenlandse
werknemer hun intrede
doen.
Een gesprek met de
geestelijke ouders Rita Op
penhuizen en Johan Martijn
Flaton: kinderen opzadelen
-met Derde-Wereldproble-
- men, is dat wel nodig?
door
Erik van Venetië
„Ik kan me de huiver over de nieu
we Fabeltjeskrant wel voorstellen.
Het enige dat we doen is de interra
ciale cultuur inbrengen in de alou
de formule van de Fabeltjeskrant.
Maar er is absoluut geen sprake
van zedenprekerij, van opgeheven
vingertjes. De Derde-Wereldpro
blemen druipen er heus niet af'.
Rita Oppenhuizen is binnen de
Novib, de particuliere ontwikke-
lingsorgansatie, actief op dé educa
tieve afdeling, die onder meer Der-
de-Wereldboeken publiceert en tv-
films maakt. „Vorig jaar wilden we
iets aan kinder-educatie gaan doen
en dachten aan een kinderserie. We
gingen praten met Chanowski Pro
ductions in Amsterdam, dè naam
op het gebied van kinder- en jeugd-
produkties. Chanowski zei toen:
als we de ontwikkelingsproblema
tiek en de culturele minderheden
voor kinderen aantrekkelijk willen
maken, dan doen we dat via de Fa
beltjeskrant. De schrijver van de
fabels, Leen Valkenier, bleek ook
enthousiast en de nieuwe serie fa
bels was geboren. In september
1984 was alles beklonken".
Johan Martijn Flaton, ex-Novib-
man, maar nu zelfstandig tekst
schrijver gaat verder: De poppen
en de decors lagen nog in de kelder
van Chanowski. Alles moest na
dertien jaar worden afgestoft, let
terlijk en figuurlijk. Maar het aardi
ge was dat iedereen zei: hé wat
leuk. De hele oude ploeg is weer bij
elkaar. Niet alleen de producent
Chanowski en auteur Leen Valke
nier, maar ook alle oude stemmen
van Els Scheijon, Frans van Dus-
schoten en Ger Smit. We hebben
nu een paar fabels bekeken. De
sfeer is dezelfde gebleven. Mis-
Zaza de Zebra rechts), de assistente van Meindert het Paard in het ziekenhuis.
(foto GPD) Chico, de spugende lama rechtseen nieuwe verschijning in de
schien een tikje scherper. Maar de
maatschappij is in die jaren ook
scherper geworden".
Vergeleken met de vorige serie
van 1046 afleveringen (waarvan de
laatste in mei 1972 werd uitgezon
den) is er toch iets veranderd. Om
de rol van de Derde Wereld en de
etnische minderheden in de fabels
te bewaken, is een redactie samen
gesteld. Behalve Oppenhuizen en
Flaton bestaat die uit enkele voor
malige bewoners van ontwikke
lingslanden en vertegenwoordi
gers van Novomedia, een Amster
dams media-adviesbureau.
Flaton: „Wij hebben Leen Valke
nier suggesties aan de hand ge
daan. Een voorbeeld is een van de
nieuwe dieren: Zaza de zebra. In de
loop van de serie komt Meindert
het Paard, de dokter in het zieken
huis, terug uit het Buitenbos, zeg
maar de Derde wereld, met Zaza
als co-assistente. Dat veroorzaakt
heel vreemde reacties in het bos.
Juffrouw Ooievaar bijvoorbeeld
moet niets van haar hebben en
noemt Zaza voortdurend: 'Zij van
zebra, dat kunstpaard'. Maar Bor
de Wolf, de goeierd in het bos, is
natuurlijk meteen goeie maatjes".
Rita Oppenhuizen enthousiast:
„Ook de komende verkiezingen
gaan een rol spelen. We haken in
op de mogelijkheid dat buitenland
se werknemers ook aan de ge
meenteraadsverkiezingen mogen
deelnemen. Dat geeft natuurlijk
ook de nodige verwikkelingen".
Een tweede dier is het idee van
Leen Valkenier. Om inspiratie op
te doen voor nieuwe dieren liep de
schrijver door Artis. Hij ontdekte
dat de lama, het Andes-dier, de ge
woonte heeft te spugen. Zo ont
stond Chico. In de serie komt Chi
co de lama in contact met de ge
broeders Bever die een spuugbak
voor hem in elkaar zetten.
In totaal zullen drie
ren hun intrede doen in de
fabels. Wie de derde figuur gaat
worden, houden de makers angst
vallig geheim.
De Novib heeft drie ton in de Fa
beltjeskrant gestoken. De ministe
ries van binnenlandse zaken en
WVC bleken bereid, als stille part
ners, ook elk een paar ton te willen
AMSTERDAM (GPD) - Het Britse
Sky Channel zal in het komend sei
zoen met een versterkte program
mering voortgaan met het verzor
gen van een populair, commercieel
satellietprogramma.
Sky Channel verwacht het ko
mende seizoen weer eén toene
ming van het aantal huishoudens
dat via kabelnetten of centraal-an-
tennesystemen naar het Engelstali
ge programma kan kijken. Met na
me in België maar ook in Neder
land en Duitsland zit de groei van
Sky Channel.
Zonder met cijfers op tafel te ko
men, voorspelt Sky-directeur Pa
trick Cox dat zijn bedrijf in de loop
van 1986 de aanloopperiode achter
de rug zal hebben, in zoverre dat
men dan quitte zal gaan draaien
met een vooruitzicht op winst.
Bij de presentatie van het nieu
we Sky-programma in Amsterdam
bleek, dat men de abonnee-tv van
FilmNet en andere min of meer
commerciële buitenlandse stations
die in de toekomst ook door Neder
landse kabelstations zullen wor
den doorgegeven, als concurrenten
serieus neemt.
Het grootste deel van de pro
grammering bij Sky Channel, ruim
16 uur per dag, bestaat uit pro
gramma's die direct of indirect met
recente popmuziek te maken heb
ben. Het popprogramma Sky Trax
neemt met name het grootste deel
van de middag- en late avondpro
grammering in beslag.
Verder besteedt Sky veel aan
dacht aan kinderprogramma's (ani
matie en drama) en aan zogenaam
de Sitcoms, tv-komedies voor het
hele gezin met titels als 'De
vliegende non', 'Brady bunch' en
'Nanny and the professor'. Ook
licht verteerbare avonturenseries
en politieseries nemen een plaats
Met trots kon Sky Channel aan
kondigen dat men 'eindelijk in
Hollywood ook voor vol wordt aan
gezien', hetgeen zou blijken uit het
feit dat er een aantal (gewone dure)
mini-series op het programma
staat.
Daarnaast doet Sky Channel ook
weer aan sport: Amerikaans rugby,
jeugdtennis en vrij worstelen. Ver
der staat een aantal speelfilms op
het programma.
Het programma van Sky Chan
nel is, met name in de vooravond,
voorzien van zogenaamde 'niet op
Nederland gerichte reclame'.
LONDEN (RTR) - De Britse com
ponist van filmmuziek en symfo
nieën William Alwyn is op 80-jarige
leeftijd in een ziekenhuis bij zijn
woonplaats Ipswich overleden.
Alwyn, die van 1926 tot 1955 Je-
raar-compositie was aan de ko
ninklijke muziekacademie, schreef
vijf symfonieën, drie strijkkwartet
ten en de opera 'Miss Julie', naar
het gelijknamige toneelstuk van die hem het schrijven onmogelijk
August Strindberg. maakte.
Hij werkte tot ver in de zeventig, Onder Alwyns filmmuziek is het
waarna zijn carrière tot stilstand muzikale commentaar bij 'Odd
kwam door gewrichtsreumatiek, Man Out' en 'The Magie Box'.
HILVERSUM (GPD) - Het NOS-
bestuur zal er bij de Tweede Ka
mer schriftelijk op aandringen een
hoorzitting te houden over minis
ter Brinkmans concept-mediawet.
NOS-voorzitter Van Dijke zei giste
ren in het bestuur dat er reden is
om te veronderstellen dat de Me
diawet zeer spoedig in het parle
ment zal worden behandeld.
Het bestuur was het met Van Dij-
ke eens dat een voorbereiding van de vaste kamercommissie var
deze hoorzitting urgent is. De ad WVC voorbereiden,
viesgroep van het NOS-» .stuur. Voorop staat, zo werd nog eens
bestaande uit Van Dijkr Schmitz onderstreept, dat de gehele om
(KRO). Wallis de Vries (Avro) en roep in het protest tegen Brink
Van den Heuvel (NOS-program mans mediaplannen één lijn za
macommissaris), zal binnenkort trekken, zowel inhoudelijk als tac
het gesprek tussen de omroep en tisch.
toeschuiven. Door de samenwer
king van de A-omroepen (TROS,
AVRO, KRO, VARA, NCRV en
sinds kort Veronica) kan de serie
elke avond om vijf voor zeven wor
den vertoond.
Flaton en Oppenhuizen ver
wachten dat de serie net zo'n suc
ces zal worden als vroeger (toen de
NOS de financier was). Uit brieven
is gebleken dat kinderen niet kon
den slapen zonder de beroemde
knipoog van Meneer de Uil aan het
eind. Ook grote groepen volwasse
nen zaten elke avond tegen zeve
nen aan de buis gekluisterd.
„Het geld dat we er nu insteken
kun je zien als een startsubsidie,
want de Fabeltjeskrant is een zich
zelf bedruipend project", zegt Fla
ton, die ervan overtuigd is dat het
geld dubbel en dwars wordt terug
verdiend door verkoop aan het bui
tenland. De oude Fabeltjeskrant is
inderdaad ook financieel een door
slaand succes gebleken. Jacob de
Uil en zijn dieren werden geëxpor
teerd naar enkele tientallen lan
den. Vooral in Zweden, Engeland
en Frankrijk is de serie een groot
succes.
Indoctrinatie
De beide redacteuren onderstre
pen dat de serie het oudé vertrouw
de, speelse, karakter blijft houden.
Angst voor indoctrinatie is onge
grond. „De redactie draagt niet al-
leeen ideeën aan, maar moet ook
bewaken dat het niet te gek gaat
worden met die Derde-Wereldpro
blemen, dat er niet bij elke fabel
een nieuw probleem op tafel
komt", aldus Flaton.
Oppenhuizen: „De serie is niet
doordrenkt van het racisme. Het
vormt een onderdeel. De kijkers
zullen af en toe een racistische op
merking te horen krijgen. Maar dat
is niets bijzonders. Die hoor je op
straat ook. Wel proberen we bin
nen de Fabeltjeskrant de verant
woordelijkheid voor de eigen sa
menleving en voor de Derde We
reld over te brengen".
Flaton: „Je moet er rekening
mee houden dat kinderen van ze
venjaar nu makkelijker informatie
opnemen dan de zevenjarigen der
tien jaar geleden. Daar hebben we
op ingespeeld door over de gren
zen te kijken. Het Fabeltjeskrant-
concept sluit daar prima bij aan.
Het is een kinderprogramma waar
in de kinderen volwassen worden
behandeld, maar niet als volwasse
nen. De tijd van op je hurken zitten
en dadada zeggen tegen kinderen
is voorbij. Kinderseries hebben het
meeste succes als ze kinderen
dwingen een stapje hoger te bren
gen in hun bevattingswereld".
„Ze merken dan, dat er meer aan
de hand is dan ze zien, je wekt hun
nieuwsgierigheid op. De Fabeltjes
krant is een voortreffelijk middel
om dat te bereiken. De serie trekt
kinderen omhoog naar, tussen aan
halingstekens, volwassen maat
schappelijke situaties. Niet op een
kinderlijke manier, maar wel
speels, zonder zedenprekerij".
AMSTERDAM - De stad Amsterdam blijft een geliefde lokatie voor menig filmmaker. Zo hadden er onlangs
opnamen plaats voor de nieuwe speelfilm van Ate de Jong (bovenste foto) 'In de schaduw van de overwinning'
met Jeroen Krabbé rechts) in één van de hoofdrollen. Links op de foto Niek Pancras, die als Duitse wachtmeester
de gewapende Krabbé betrapt bij een uitbraakpoging in een gevangenis. Op de andere foto de Amerikaanse
filmacteur Robert Wagner achter het stuur van een cabriolet, waarmee hij voor de opnamen van de tv-serie
'Lime Street' langs de Amsterdamse grachten moest scheuren. (foto's anp>
