Besluit Botha goed ontvangen Libische leider Gaddafi ligt weer dwars Australië laakt reis Mitterrand Pinochet 'onbuigzaam' Zwarten herkrijgen staatsburgerschap Zuid-Afrika martelt politieke gevangenen ANC-leider Mandela ziek Oplopende spanning met buurlanden Egypte en Tunesië DONDERDAG 12 SEPTEMBER 1985 BUITENLAND PAGINA 7 JOHANNESBURG (GPD/DPA/ANP) - De aankondiging van de Zuidafrikaanse presi dent Botha dat alle zwarte inwoners het staatsburgerschap van de republiek kunnen terugkrijgen is in brede kring positief ontvangen. Economen, wetenschapsmensen le inwoners van Zuid-Afrika, ook en commentaarschrijvers in de de 23 miljoen zwarten die 73 pro pers beschouwen de verklaring cent van de bevolking uitmaken, 1 het staatshoofd als een belang- als Zuidafrikanen beschouwt. Ongeveer op hetzelfde moment dat Botha zijn gelofte deed, boog rijke concessie aan de zwarte be volking. „Een belangrijke stap de goede richting, werd met 149 stemmen voor en 161 tegen verworpen. Een meerder heid ontstond die vond dat men niet met het magere resultaat bij de kiezer terug kon komen. positief het Amerikaanse Congres' zich Compromis klimaat te scheppen wor politieke veranderingen was de reactie van de Kamers van Koophandel, ties kwamen gisteren Michael Weir. Naar zijn mening be- drie stemmen te kort moeilijkte de onduidelijke status ling van een sanctiewet i van de bewoners van de „thuislan- Congres zelf af te dwingen den" Transkei, Ciskei, Bophu- de door Reagan genomen Zuid-Afrika", maatregelen tegen Zuid-Afrika. de voorzitter Voorstanders van scherpere sanc- de Senaat i behande- het De sanctiewet voorlopig tatswana en Venda tot nu toe po- terzijde gelegd, hoewel onderdelen gingen om in te gaan op verlangens ervan in de loop van het parlemen- van de zwarte meerderheid. Een woordvoerster van de hulp- taire gebeuren nog aan andere wet ten kunnen worden toegevoegd, organisatie voor zwarten „Black Het was de tweede maal sedert sash" (Zwarte Sjerp), die bekend maandag dat een blok onder aan staat om haar kritische houding je- voering van de Democraten niet de gens de regering, noemde uitvoe- meerderheid kon vinden voor ring van Botha's aankondiging „de stemming over een wet die Reagan eerste echte step van de regering zegt met een veto te zullen treffen. op weg naar de afschaffing van de apartheid". Het Europees Parlement heeft gisteren in Straatsburg na een de- De Verenigde Staten beschou- bat dat de hele dag duurde geen wen de aankondiging van Botha uitspraak gedaan over Zuid-Afri- als „positief maar onvoldoende", ka. Een gematigd compromisvoor- De woordvoerder van het Witte stel van Britse conservatieven, Huis verklaarde dat Washington al- christen-democraten en liberalen In het compromis werd de apart heid afgekeurd, en eisen gesteld zoals de vrijlating van politieke ge vangenen, politieke rechten, een dialoog met en het staatsburger schap voor de zwarte bevolking en versterking van de EG-gedragsco- de voor het bedrijfsleven en een onderzoek naar politiemethodes in Zuid-Afrika. Maar ten aanzien van sancties beperkte het compromis zich tot dreigementen. Pogingen van de Nederlandse christen-democraten onder aan voering van Jean Penders om dit punt aan te scherpen mislukten. De eigenlijke stemming eindigde door procedurefouten van de voor zitter in een volmaakte verwarring. In de wandelgangen werd het re sultaat als „krankzinnig" omschre ven. Tijdens het debat bleek al dat meer radicale voorstellen over een EG-beleid ten opzichte van Zuid- Afrika, zowel pro als contra, van links en rechts, geen schijn van kans maakten. Vooraanstaande Zuidafrikaanse zakenlieden zullen morgen in de Zambiaanse hoofdstad Lusaka overleg voeren met functionaris sen van de anti-apartheidsbewe ging het Afrikaans Nationale Con gres (ANC). Dit is in Zambiaanse regeringskringen ANKARA - President Evren heeft gisteren in Turkije een massale inentingscampagne tegen polio in gang gezet. De komende drie maanden moeten vijf miljoen kinderen tegen de ziekte worden ingeënt. (foto: api KAAPSTAD (UPI) - Politieke ge- zijn opgehangen vangenen in Zuid-Afrika worden zijn urenlang ee vaak blootgesteld aan martelingen. Veel gebruikte straffen zijn slagen en elektrische schokken, zo staat verklaarde onderworpen te~ in een universitaire studie die gis- aan verhoren die langer dan teren is gepubliceerd. Zwarte ge vangenen worden veelal wredei behandeld dan blanke. Uit het onderzoek van het crimi nologisch instituut van de univer siteit van Kaapstad blijkt dat 83 procent van een groep ex-politieke gevangenen met a i gedwongen onnatuurlijke houding aan te nemen. Bijna 20 procent van de groep Z uur duurden, waarbij ze meestal door meer dan drie mensen tege lijk ondervraagd werden. Zestig procent van de groep is zes of meer keer langdurig verhoord, aldus het rapport. ond Port Elizabeth, in de ooste- Jodenhaat in VS en Canada NEW YORK (EPD) - Het aantal gemelde gevallen van anti-se- mitisme in Canada is het afge lopen jaar in vergelijking met 1983 met 162 procent gestegen. Dat staat in een rapport van de mensenrechtenliga van de Ca nadese afdeling van de joodse organisatie B'nai B'rith. De Amerikaanse tak van de B'nai B'rith-organisatie meldde eer der al een stijging van het anti semitisme in de Verenigde Sta kend, een toeneming van 5,9 procent in vergelijking met 1983 betekent. Gewelddaden tegen joodse instellingen ste gen met 6,7 procent en gevallen van mishandeling van joden met 5,4 procent. vraagge- lijke Kaapprovincie, zou marteling ten. JOHANNESBURG - De Zuidafrikaanse verzetsleider Nelson Mandela moet volgens zijn behandelend artsen een prostaatoperatie ondergaan, waarbij tevens cystes aan zijn lever en rechternier verwijderd moeten worden. Dit heeft Mandeia's dochter Zenani gisteren verklaard na een bezoek aan haar vader in de Pollsmoor-gevangenis in Kaapstad. De 67-jarige Mandela is de leider van de anti-apartheidsorganisatie Afrikaans Nationaal Congres, de grootste guerrillabeweging die strijdt tegen het blanke minderheidsbewind in Zuid-Afrika. Mandeia's vrouw Winnie en hun dochters Zinzi en Zenani kregen speciale toestemming de gevangenisautoriteiten voor een bezoek van een uur en 20 minu- wreder zijn Kaapstad. sprek is gehouden, zegt dat i ge vorm van marteling hebben on dergaan. Het is het eerste onder zoek op grote schaal naar martelin gen in Zuidafrikaanse gevangenis sen. Het rapport is gebaseerd op ge sprekken met 176 mensen die zon- drie ITerTaandenlalt™" SANTIAGO. (Rtr./UPI) - De Chileense president Au- centrum- gezeten krachtens de „wet oj binnenlandse veiligheid". Mandela werd in 1964 veroordeeld tot levenslange gevangenisstraf op beschuldiging van sabotage tegen het blanke minderheidsregimè. j ofuiiinuu uvu-./urj.j - ue emneense president au- centrum- en rechtse partijen een nationaal akkoord irhtpnc Hp wpt nn Hp ëusto Pinochet heeft de twaalfde verjaardag van zijn ondertekende voor overgang naar de democratie. „De- L rifi„l MoHo militaire bewind aangegrepen om een felle aanval te zelfde leuzen, dezelfde mensen, dezelfde overeenkom- werkers instituut' heb1)«i la"d' gesproken met 145 sten kunnen slechts leiden tot dezelfde resultaten. De g" ondubbelzinnig weten dat hij niet zal toegeven aan de strijdkrachten zullen zich houden aan hun verplich- jaar eisen tot snelle terugkeer naar de democratie en in tingen, tegen welke kosten ook", zo hield de president beëi 13 blanken. Van hen die zeiden gemarteld te zijn, zei driekwart dat het gevange nispersoneel hen heeft geslagen of geschopt, terwijl een-kwart sprak over elektrische schokken. Ook zouden sommige leden van de groep in verschillende houdingen tingen, tegen welke kosten ook", zo hield de president de Chilenen voor. Ex-juntalid Gustavo Leigh ondertekende deze week van de vermoorde socialistische president Allende, openlijk het „nationale akkoord" van de elf oppositie- n070 j c-iaeu tut sneue terugkeer naar ae aemocraue en in 197 ^martpn i f1 ieder geval tot 1989 aan de macht wil blijven. In San- mensen van' Aziatische afkomst - tiaS° ,trad de Politle ondertussen op tegen aanhangers die hun leider wilden herdenken, In een ruim anderhalf a radio en televisie werd uitgezonden, onderstreepte partijen. Leigh zei besloten te hebben zijn naam onder het document te zetten vanwege „de systematische durende toespraak, die onverschilligheid van de regering" tegenover de eisen het Chileense volk tot herstel van de democratie, f Pinochet keer op keer de strijd tegen het oprukkende Hij werd i communisme als zijn belangrijkste taak te beschou- ontslagen als stafchef van de luchtmacht en lid van de Zijn hardste woorden waren voor de gematigde junta nadat hij publiekelijk had opgeroepen tot terug- PARIJS/CANBERRA/ PAPEETE/WELLINGTON (AFP/DPA/Rtr.UPI) - Premier Lange van Nieuw-Zeeland heeft de reis van de Franse president Fran cois Mitterrand naar het atol Muru- roa in de Stille Oceaan scherp ver oordeeld. Het bezoek aan het ge bied waar Frankrijk kernproeven houdt noemde Lange „niet minder dan provocerend". In een verklaring stelt de pre mier dat Mitterrands bezoek het verzet tegen de Franse kernproe ven in het gebied kan verharden. De betrekkingen tussen Frankrijk en Nieuw-Zeeland zijn de afgelo pen weken al onder druk komen te staan door de bomaanslag op het Greenpeace-schip „Rainbow War rior" in de Nieuwzeelandse haven stad Auckland. Nieuw-Zeeland houdt twee agenten van de Franse geheime dienst gevangen in ver band met de aanslag op het actie schip. Mitterand vliegt morgen naar Mururoa. Bij dit atol verzamelt zich een vloot van schepen om te protesteren tegen de nieuwe kern proeven, die Frankrijk nog deze maand wil houden. De milieu-or ganisatie Greenpeace stuurt ook een actieschip naar de Stille Oce aan om me te doen aan de protes ten. Greenpeace heeft laten weten zeer bezorgd te zijn over de reis van Mitterrand. De internationale voorzitter van Greenpeace hoopt dat Mitterrand op het atol waar Frankrijk sinds dag kernproeven houdt een ïindiging van deze proeven zal aankondigen. „Het lijkt op een krijgsraad, maar laten we hopen dat het een vredesbijeenkomst wordt", aldus David McTaggart in Parijs over de bijeenkomst van Franse ambassadeurs in de regio d'e Stille Oceaan. Deze morgen 1 buitenlandse zaken en de- Waarnemers in-Frankrijk dat Mitterrand met zijn besluit een hart onder de riem wil steken van de nationale strijdkrachten en de geheime dienst, die ernstig in ver legenheid waren gekomen na de aanslag op de Rainbow Warrior in de haven van Auckland in Nieuw- Zeeland. Het vlaggeschip van de milieu-organisatie „Greenpeace" had een protesttocht naar het atol Mururoa willen leiden tegen de Franse kernproeven. Na de aan slag, waarbij een Nederlandse foto graaf om het leven kwam, zijn twee Franse geheime agenten in Nieuw- Zeeland gearresteerd en gevangen gezet. Krij gsge vangene meldt zich na 41 jaar in VS WASHINGTON - Een Duitse krijgsgevangene die kort na de Tweede Wereldoorlog uit een kamp in de Amerikaanse staat Nieuw-Mexico ontsnapte, heeft zich gisteren gemeld bij de Immi gratiedienst in San Pedro (Califor-. nië). Georg Gaertner, voormalig ser geant van het Afrika-korps, was de enige van 425.000 naar de VS over gebrachte krijgsgevangenen die nog werd vermist. Hij heeft onder een valse naam geleefd en is al 21 jaar getrouwd met een nietsver moedende Amerikaanse, die hij pas driejaar geleden van zijn verle den op de- hoogte bracht. De nu 64-jarige Gaertner, in 1943 in Tunis gevangen genomen, kroop op 22 september 1944 onder- twee hekken door van het kamp! Deming in Nieuw-Mexico en sprong aan boord van een goede rentrein, die er om de andere dag, langs kwam. Hij wilde niet terug naar zijn vaderstad Schweidnitz, omdat die in de Russische bezet tingszone was komen te liggen. In 1947 liet FBI-chef J. Edgar Hoover nog een aanplakbiljet met zijn signalement verspreiden, maar de federale recherche heeft nu niets meer tegen hem en het Ame rikaanse leger heeft in 1963 verder zoeken opgegeven. Als Dennis Whiles woont hij nabij Denver in Colorado, na een rijk geschakeerd leven als aannemer, tennisleraar, ski-instructeur en tekenaar in Cali- fornië, Hawaii en Colorado. Drie jaar geleden las Whiles- Gartner een boek van de historicus, Arnold Krammer uit Texas over 'Nazi-krijgsgevangenen in Ameri ka'. Daarin werd hij als de laatste voortvluchtige gesignaleerd. Hij belde Krammer op, vertelde van zijn lotgevallen en komt nu met zijn ware identiteit te voorschijn op het moment dat een nieuw boek 'Hitiers laatste soldaat in Amerika' verschijnt. Gaertner (die zich be stempelt als een allerminst gretige militair, die nooit lid was van de nazi-partij) heeft dat met Krammer samen geschreven. De immigratie-autoriteiten heb ben hem onmiddellijk weer op vrije voeten gesteld. Omdat hij met een Amerikaanse is getrouwd, mag hij vermoedelijk in de VS blijven. tak van de socialistische partij, die vorige maand met keer r maart 1978 door Pinochet uit zijn functie te houden conferentie wordt door president Mitterrand zelf voorgeze ten. Op zijn reis naar Mururoa heeft hij gezelschap van zijn minis- i democratische regering. In Pakistan 100 oppositie leden opgepakt ISLAMABAD (DPA) - Tijdens een bijeenkomst in het Pakistaanse La hore zijn gisteren minstens 100 aanhangers van de Beweging voor het Herstel van de Democratie (MRD) gearresteerd. De bijeen komst werd gehouden in het huis van de oppositieleider Nawabzada Nasrullah Khan en werd voornapi- lijk bijgewoond door leden van de Pakistaanse Volkspartij (PPP) van ex-president Zulfikat Ali Boetto. Onder de arrestanten zijn acht MRD-leiders. Volgens waarnemers bewijst de arrestatiegolf wel dat de Pakistaanse regering zich nerveus maakt over Benazir Boetto, de dochter van de terechtgestelde president en de belangrijkste op positieleidster. Zij keerde drie we ken geleden naar Pakistan terug na een verblijf van ruim anderhalf jaar in Europa. Zij is onder huisar rest geplaatst. President Zia: nerveus. (foto ap> Krachtens de staat van beleg zijn openbare bijeenkomsten in Pakis tan verboden. Rechtse partijen zo als de Jamaat-I-Islami en de Mos lim-Liga, die het bewind van presi dent Zia Ul-Haq steunen, hebben ongehinderd vergaderingen ge houden. Argentinië Negen voormalige Argentijnse militaire leiders zaten gisteren bij hun meer dan vier maanden duren de proces voor het eerst in de be klaagdenbank, toen de openbaar aanklager Julio Strassera zijn re quisitoir hield en de negen be schuldigde van 'de grootste gebo eide in de geschiedenis van het land.' Bij de 832 getuigenverklarin gen in de afgelopen maanden hoef den de beklaagden niet aanwezig te zijn. De verdediging krijgt van 27 september tot 16 oktober dege- legenheid haar pleidooi te houden. Nicaragua/VS Het Internationaal Gerechtshof is vanmorgen in het Vredespaleis in Den Haag begonnen met de hoorzittingen in de zaak die Nica ragua heeft aangespannen tegen de Verenigde Staten vanwege de steun van Washington aan de op standelingen tegen de sandinisti- sche regering in Managua. De VS hebben al laten weten zich niets van de uitspraak van het Hof te zul len aantrekken. Sacharov De Amerikaanse ambassade in Moskou doet haar best duidelijk heid te verrijkgen over het lot van de vooraanstaande Sowjet-dissi- dent Andrei Sacharov en diens echtgenote Jelena Bonner. Het tweetal leeft verbannen in Gorki, maar is daar sinds enkele weken niet meer gezien. De Amerikaanse Academie van Wetenschappen heeft opgeroepen de binnenlandse ballingschap van de Sacharovs op te heffen. Sacharov, die wel de „va der van de Sowjet-H-bom" ge noemd wordt, is lid van de Acade mie van Wetenschappen van de Sowjet-Unie. Rond de Libische leider Moeam- mar Gaddafi is het zelden lang stil. Vorig jaar was hij de kwadé genius achter de weer opgelaaide burger oorlog in het zuidelijke buurland Tsjaad. Begin dit jaar voerde hij de druk op Egypte op, vanwege het vredesinitiatief van president Moe barak en de Jordaanse koning Hoessein. En de laatste weken is hij in het nieuws vanwege de mas sale uitwijzing uit Libië van bui tenlandse werknemers uit onder meer Egypte, Tunesië, Niger en Mauretanië. door Ton van Brussel De spanningen tussen Libië en de buurlanden Tunesië en Egypte zijn door die laatste maatregel zo opgelopen, dat beide landen troe pen naar het grensgebied hebben gestuurd om een volgens hen aan staande militaire actie van Libië het hoofd te bieden. Over een be.- middelingspoging van de Marok kaanse koning Hassan II, met wie Gaddafi vorig jaar zomer een Unie verdrag sloot, wordt voorlopig al leen gespeculeerd. Marineschepen De propagandaoorlog vond gis teren een voorlopig hoogtepunt in de berichtgeving van de officiële Egyptische pers, die meldde dat marineschepen uit de Verenigde Staten, de Sowjet-Unie en Algerije in de richting van Tunesië opsto- Gaddafi: kwade genius, (foto ap> men. Een officiële bevestiging is uitgebleven. Hoe dan ook, Libië ligt nu met vier van de zes buurlanden over hoop. In Tsjaad is een niet al te dui delijk bestand van kracht tussen de regering van Hissène Habré en de opstandelingen van de voorma lige Tsjadische leider Goukouni Oueddei die met steun van Libië de noordelijk grensstrook bezet houden. Het conflict laaide de af gelopen jaren in wisselende ge daanten steeds weer op en ook dit maal is een definitieve regeling nog ver weg. Niettemin heeft de Li bische leider in Tsjaad nu meer poot aan de grond dan ooit tevo- De pogingen van Moebarak en Hoessein om vrede te stichten met Israël zijn Gaddafi, die Israël als een filiaal beschouwt van het 'im perialistische Amerika', een doorn in het oog. Toen de Egyptische pre sident Sadat vrede sloot met de Is raëlische premier Begin liep Libië voorop in de hetze van de Arabi sche wereld tegen het afvallige Egypte. Bewondering Gaddafi koesterde in zijn jon gensjaren een grenzeloze bewon dering voor het leiderschap van Nasser, die de Engelsen het land uitzette, het Suez-kanaal nationali seerde en de Egyptenaren weer een eigen identiteit gaf. Dat Egypte was zijn grote voorbeeld toen hij op 1 september 1969 in vier uur tijd een staatsgreep uitvoerde tegen het bewind van koning Idries. Uitwijzing Die waarschuwing werd in Cairo serieus genomen en het leidde on der meer tot het verzoek aan de Verenigde Staten om met radar vliegtuigen (Awacs) bijstand te verlenen bij de bewaking van het Egyptische luchtruim. Egypte en Libië moesten zich aan eensluiten om Nassers en Gadda fi's droom van een groot Islami tisch ryk werkelijkheid te laten worden. De dood van Nasser in 1970 was een streep door Gaddafi's reke ning. Met diens opvolger Anwar Sadat boterde het niet en met de komst van Moebarak is het er voor Libië niet beter op geworden. Na het akkoord tussen Moebarak en Hoessein kondigde Gaddafi een bombardement aan op de Assoean- dam als Moebarak zijn vredespad niet zou verlaten. Een militaire actie tegen Egypte is nog niet aan de orde, maar Libië heeft de druk op het buurland in middels wel fors opgevoerd met de uitwijzing van in Libië verblijven de Egyptenaren. Tunesië, een an der Libisch buurland, is door een soortgelijke maatregel getroffen. Gaddafi besloot daartoe medio au gustus, zoals hij zei, "gedwongen door de economische situatie" in zijn land. Hoewel de Libische olie economie er nu zeker minder flo rissant voor staat dan in de jaren zeventig, gelooft niemand dat de druk op arbeidsmarkt de enige re den is voor de uitwijzing. Vijftienduizend Egyptenaren zijn inmiddels gedwongen naar huis teruggekeerd. Volgens schat tingen verblijven er nu nog 125.000 in Libië en als Gaddafi ernst maakt, moeten ook zij vertrekken. Van de 100.000 Tunesiërs zijn er volgens de meest recente bereke ningen 26.000 het land uitgezet. Egypte en het niet minder armlas tige Tunesië staan voor grote pro blemen bij de opvang. De propaganda-oorlog tussen Li bië en Egypte is inmiddels hevig losgebarsten. Inzet zijn vermeende militaire acties van Libië en het lot van de nog in Libië verblijvende Egyptenaren. Een zelfde span ningsboog tekent zich af tussen Li bië en Tunesië. Narigheid De soep zal wel niet zo heet wor den gegeten als hij wordt opge diend, want het is nauwelijks denkbaar dat Libië zich op zoveel fronten tegelijk in de narigheid wil storten. Komt het bijvoorbeeld tot een actie aan de grens met Egypte, dan zal Tunesië ongetwijfeld aan de andere grens van de gelegen heid gebruik maken. En wat ligt er in dat geval meer voor de hand dan dat de Tsjadische leider Habré het bestand met de rebellen zal verbre ken en aan de zuidgrens van Libië voor moeilijkheden zal zorgen. Rust en eenheid in noordelijk Afrika zijn een illusie. Het ene gele- genheidsverbond volgt op het an dere. Verdragen worden er met de regelmaat gesloten, maar stand houden ze zelden. Dat lot is ver moedelijk ook de Unie tussen het op het Westen georiënteerde Ma rokko en het juist anti-Westerse Li bië beschoren. Lange tijd was Al gerije de enige bondgenoot van Li bië. De Unie van Gaddafi en Has san II is wat Marokko betreft voor al ingegeven door de wens om Li bië aan zijn kant te krijgen in de strijd om de Westelijke Sahara. Ma rokko vecht daar tegen de door Al gerije gesteunde bevrijdingsbewe ging Polisario. Niettemin: nu die Unie er sinds een jaar is, zijn in het huidige con flict LibiëyTunesië/Egypte de ogen gericht op de alom erkende, strate gische kwaliteiten van de Marok kaanse koning. Maar het is zeker niet uitgesloten dat Hassan II zich schaart aan de zijde van vele cy nisch geworden waarnemers van Gaddafi's koers. Die zien de uitzet ting als het zoveelste pesterijtje van het ongrijpbare Libië. Een pro vocatie, die uiteraard door Tunesië en Egypte wordt aangegrepen om hun beklagenswaardige positie in het westen onde? de aandacht te brengen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1985 | | pagina 7