'Een schouwburg moet alles kunnen brengen' De ademhaling tussen spelers en publiek' THEATERKRANT W86 Bijlage Leidsch/AlphensDagbkid Frans Boelen streeft naar een flexibele programmering LAK begint met première Opus ESP van Hans Bosch Programma Leidse Schouwburg Agenda LAK-theater ZATERDAG 7 SEPTEMBER 1985 PAGINA 23 LEIDEN - "Gewichtheffen? Dat zou ik inderdaad wel in de schouwburg willen hebben. Dat moet kunnen, vind ik. Daar zit iets van theater in. Catch-wedstrijden of boksen daar entegen weer niet. Dat is mij te lou che. Daar wordt te veel in gekwan seld". Het zal duidelijk zijn, Frans Boe len vindt dat de schouwburg voor meer dan alleen theatervoorstellin gen moet worden gebruikt. Dat boksen hoeven we voorlopig nog niet al te serieus te nemen. Dat was een gekscherend bedoelde reactie op een vraag in een radioprogram ma. Maar lunchconcerten of een sprekersfestival met nieuwjaars wensen behoren zeker tot de moge lijkheden. De drempel van de schouwburg moet worden verlaagd, dat is de eerste zorg van de nieuwe directeur. "Niet goedschiks, dan maar kwaadschiks", voegt hij er dreigend aan toe. door Ariejan Korteweg Omringd door een volledig staf (toneelmeester Jack Reenders uit Groningen, belichter Jack van den Bere ken uit Venray, secretaresse Nicolet Reumer uit Katwijk en adjunct-direc teur Hans Kagie uit Leiden) legt Frans Boelen de plannen voor die moeten ma ken dat het in de komend^ jaren elke avond rond acht uur zwart ziet van de mensen op de Oude Vest. Die plannen hebben voor een deel nog een voorlopig aanzien, want hij is pas vier weken in functie als directeur van de schouw burg. Het verbeteren van de publiciteit heeft hoge prioriteit. Met dit de laatste jaren nogal verwaarloosde terrein gaat vooral Kagie zich bezighouden. Een schouw burgblad met de voorlopige benaming Maandjournaal moet de schouwburg on der de aandacht brengen. Er komen be richten in over wat er zoal met de schouwburg is gebeurd en te gebeuren staat en steeds ook een uitgebreider ver haal over één van de voorstellingen in het verschiet. Boelen zou het liefst zien dat dit blad maandelijks huis-aan-huis in Leiden en directe omgeving wordt verspreid. Of dat financieel haalbaar is, is echter nog maar de vraag. Het eerste nummer moet op 11 september verschij nen. "Dat zal als gevolg van de korte voorbereidingstijd nog verre van vol maakt zijn. Het belangrijkste is dat de indruk wordt gewekt: hé, er is daar iets aan de hand". Ook een Waag-agenda wordt in dat Maandjournaal opgenomen. De pro gramma's van LAK, Stadsgehoorzaal en Groenoordhal echter niet, al bestaat het vaste voornemen om het overleg tussen de podia van Leiden te verbeteren. Boelen: "Natuurlijk zou het leuk zijn alle podia in zo'n blad op te nemen. Mis schien komt het daar in de toekomst van. We hebben geen enkele behoefte el kaar dwars te zitten. De schouwburg wil zelfs samen met het LAK een produktie gaan uitbrengen''. Over de inhoud van die produktie kan hij nog geen medede lingen doen. Premières Andere publicitaire plannen: een jaar overzicht los van K O, een nieuw logo (beeldmerk) en borden op vaste plaatsen in de stad, waarop het maandprogram- ma wordt vermeld. Boelen oppert ook de mogelijkheid schilderende artiesten als Jan Blaaser in de schouwburg te la ten exposeren. Het zomerreces moet behoorlijk wor den ingekort. "Mensen hebben geen drie maanden vakantie", zegt Boelen. "Waar om zou de schouwburg dan wel drie maanden dicht zijn. Juli en augustus dicht, dat moet voldoende zijn. En in die periode is er misschien nog iets te doen met een volksdansfestival. Voor de tijd rond Kerstmis geldt hetzelfde. Welis waar zijn we gebonden aan een budget, maar als de recettes stijgen kun je meer uitgeven. Daar vertrouw ik op". Hij wil de schouwburg niet alleen voor bezoekers, maar ook voor artiesten aan trekkelijker maken. De faciliteiten in de kleedkamers zullen worden verbeterd. "We moeten goodwill en vertrouwen kweken. Dan moet het mogelijk zijn hier geregeld premières in huis te halen. Dit is een beeld van een theater. Het is een misverstand te denken dat het daarvoor te klein zou zijn. Kijk maar naar Haar lem, de schouwburg daar is een typisch première-theater en die is niet veel gro ter dan onze schouwburg. Dit is het oud ste theater van het land. Dat gegeven1 spreekt artiesten aan, dat willen we in de publiciteit uitbuiten". Blijspelen Wat de programmering betreft, daarin is de hand van de nieuwe directeur nog niet te herkennen. Produkties moeten meestal lang van te voren worden ge boekt. De enkele maanden geleden ver trokken bedrijfsleider Kees Hoogeveen en Karei Alons, die enkele maanden de programmering heeft waargenomen, hebben de meeste boekingen verricht. Boelen toont zich niet ontevreden met hun werk: "Ik kan me met dit jaarpro gramma verenigen. Het is waar, er zijn heel wat vrije produkties geboekt. Ik heb daar op zich niets op tegen. Die ver tegenwoordigen duidelijk een genre waar vraag naar is. Bovendien is in de vrije sector een tendens waar te nemen om niet meer louter ongecompliceerde blijspelen te brengen". De eerste helft van het seizoen is de schouwburgagenda goed gevuld. Daar na zijn er door Alons opzettelijk plekken wit gelaten om zijn opvolger de vrije hand te laten. Waarmee zou de schouw burgdirecteur die willen opvullen? "Het valt me op dat er weinig dans in het pro gramma zit, terwijl ik daar zelf een groot liefhebber van ben. Daar wil ik wat aan gaan doen. Ook denk ik aan toneelgroep Theater. Gees Linnebank en Helmert Woudenberg maken daar uitstekende produkties. Ik streef naar een flexibele programmering, waarin het mogelijk is op korte termijn produkties te boeken". Over de samenwerking met het LAK zegt Boelen dat hij niet vindt dat het LAK voor Leiden het alleenrecht op ver nieuwend theater heeft. "Dan krijg je weer zo'n stempel. Een schouwburg moet alles kunnen brengen, uitgezon derd voorstellingen die hier door het lijsttoneel echt niet kunnen staan". Het programma voor het komend seizoen geeft een voorzichtige aanwijzing in die richting. Er staan groepen en artiesten op als Jozef van den Berg, Intro Dans, De Salon, Stichting Schnauzer en de Mexicaanse Hond, die je tot voor kort eerder in het LAK zóu verwachten. Strijkje Een laatste hangijzer wordt aan het slot van het gesprek voorverwarmd. Een De nieuwe bemanningvan de Leidse i Reenders, secretaresse Nicolet Reumer, adj. i uitbreiding van de horeca-faciliteiten maakt deel uit van de plannen van Boe len om de schouwburg aantrekkelijker te maken. Hij kan daar echter weinig in vloed op uitoefenen omdat de exploita tie daarvan door de gemeente op con tractbasis aan derden wordt verhuurd. Dat contract blijkt onlangs tot 1 januari 1989 te zijn verlengd. Boelen: "Prima natuurlijk, wij hopen dat dat met zich meebrengt dat de loop er goed in komt en de faciliteiten wor den uitgebreid. De keuken van de schouwburg zou niet misstaan in een twee sterren-restaurant. Wat zou het mooi zijn als je voor en na een voorstel ling hier een hapje zou kunnen eten, ter wijl er bijvoorbeeld een strijkje of een pianist in de foyer speelt. Dat is voor werkende echtparen ideaal. De schouw burg moet een echt gezellig verblijf wor den, waar mensen tot een uur of één 's nachts kunnen blijven. We hebben daar binnenkort een gesprek over". "Ik kan natuurlijk niet garanderen dat er voldoende mensen komen om de ex ploitatie rendabel te maken. Dat zal de tijd moeten leren. Maar wij willen er al les aan doen om de mensen niet weg te jagen". Een laatste troef op publicitair gebied heeft Boelen nog achter de hand gehou den: hij wil zo snel mogelijk de naam 'Leidse Schouwburg' op de gevel laten bevestigen. Bij het verlaten van het ge bouw toch nog even gecontroleerd of de witte gevel werkelijk maagdelijk is. Het blijkt waar te zijn: de schouwburg is ja ren naamloos door het leven gegaan. LEIDEN - Het LAK-theater opent het nieuwe seizoen met een première, die in eigen huis wordt voorbereid. Een groep rond Hans Bosch neemt een aantal weken de LAK-ruimten in beslag met de voorbereidin gen voor de produktie Opus ESP. In de theaterzaal staat een deel van het decor opgesteld, in de muziekstudio oefent Willem Jansen met zijn Afri-drums, in de dansstudio zijn de mimers en de danser aan het werk. Opus ESP is een produktie van Hans Bosch, die een keur van vakmensen uit uiteenlopende disciplines om zich heen heeft weten te verzamelen. De muziek voor dit totaaltheater is geschreven door ,de Engelse componist Kerry Woodward en wordt uitgevoerd door de mezzo-so praan Anne Haenen, bekend van opera's en recitals in binnen- en buitenland. Jo hannes Schmölling van de Duitse groep Tangerine Dream zorgde voor een deel van de geluidsband. Warry van Klaveren is als danser aangetrokken. De mime wordt uitgevoerd door Danny Alice, Sa- bry El Hamus, Neeltje Sijben en Fran Waller Zeper, die mede hielp een mime- traditie in ons land te vestigen en haar opleiding kreeg bij Rob van Reijn. Hans Bosch (39) is zelf ook uit de mi me afkomstig, al noemt hij zich nu liever theatermaker. Hij regisseerde produk ties bij zowat alle Nederlandse mime- groepen: Griftheater (Het Glazen Huis en Transparant 1), Termiek (Raporti Im- pari) en Prisma (Permanent Soiree) en Vincent van Gogh in Brussel en werkte mee aan 'Civil Wars' van Bob Wilson in Rotterdam. Houvast Bob Wilson is vooj* hem van groot be lang geweest in zijn ontwikkeling als theatermaker. In 1978 liep hij stage bij hem in Berlijn bij de voorstelling 'Death, destruction and Detroit'. "Wat ik daar heb opgestoken kan geen school je le ren. Ik maakte de WC's schoon, zorgde voor koffie, schilderde decors en repe teerde elke rol die er gespeeld kon wor den. Wilson leerde me te streven naar perfectie en open te staan voor elke me ning. Hij luistert naar elke suggestie, toetst die aan zijn eigen ideeën en jat wat hij gebruiken kan". "Van hem heb ik ook geleerd dat je je bij de voorbereidingen van een produk tie geen beperkingen moet toestaan, niet door financiën en niet door mensen. Die kom je vanzelf wel tegen. Je spitst je idee steeds toe, moet door een engte bre ken. Is dat gelukt, dan kun je losbarsten. Het is een werkwijze die de vorm heeft van een zandloper. Met deze produktie kom ik voor het eerst in de buurt van wat me voor ogen staat. Je hebt jaren no dig voor je mensen hebt gevonden waar je houvast aan hebt". De theatermaker doorspekt zijn betoog dan ook herhaal- Hans Bosch: "Adem maar uit en laat maar komen". delijk met uitroepen als: "Ach, het wordt zo mooi". Van Bob Wilson heeft Bosch ook het gebruik van 'Knee Plays' overgenomen, korte verbindingsstukken, die als het ware een verhaal binnen het verhaal vor men. Wilson hanteerde die vorm ook in 'Civil Wars', waar Bosch de organisatie en coördinatie deed. Hij heeft dat project voortijdig verlaten, omdat het beeld dat daarin van Nederland werd gegeven hem in het geheel niet zindé. Opus ESP, een geheimzinnige titel. Opus betekent werkstuk, ESP is een af korting van Extra Sensory Perception, oftewel buitenzintuiglijke waarneming. Als in de programmatoelichting ook nog eens naar sjamanen wordt verwezen is de mystificatie compleet. Sjamanen zijn lieden die zeggen in direct contact te staan met geesten en zodoende in staat te zijn zowel ziekte te genezen als te ver oorzaken. Ze komen voor over de hele wereld, maar vooral in Afrika, Siberië, Indonesië en bij de Eskimo's. Opus ESP is toch geen paranormale sekte, mogen we hopen? door Ariejan Korteweg Hans Bosch haast zich de twijfels te ontzenuwen. "Dat sjamanisme heeft in het begin meegespeeld. Het idee voor de voorstelling is twee jaar oud. Mensen wezen me op overeenkomsten met het sjamanisme. Daar zit muziek, beweging, ritme en clownerie in. Kijk, sjamanen zijn natuurlijk de grootste oplichters die er zijn. Het zijn hele goede toneelspelers. Zij kunnen stenen uit de maag of mond van een zieke verwijderen, zó dat nie mand het bedrog merkt. Ze zijn zeer be dreven in het omgaan met maskers. Maar eigenlijk is dat hele idee van de sja manen bij de produktie geleidelijk naar de achtergrond verschoven". Als er al een leidraad voor de voorstel ling moet worden genoemd, dan is dat volgens Bosch: rituelen. Een rondreis door culturen noemt hij het. Het begint al bij de ingang van het theater, waar de bezoekers met tromgeroffel zullen wor den opgewacht. Dan volgen Afrikaanse begrafenisrituelen, Japanse stokgevech- ten, Chinese spelletjes, het op de Germa nen terug te voeren planten van de mei boom, het circus en zelfs een kronings scène, die de oplettende toeschouwer aan Beatrix zou kunnen doen denken. Dat alles mondt uit in een door de groep zelf gemaakt ritueel, waarin elementen uit al het voorafgaande samenkomen. Het samengaan van verschillende dis- ciplines is voor Bosch het fundament van de produktie. Hij spreekt van een eenheid van tegenstellingen. De spelers overschrijden ook de grenzen van hun eigen vakgebied. Bosch: "Het is een voorstelling die je moet ervaren. Ga je zoeken naar een verhaal, dan word je gek. Het gaat om de ademhaling tussen spelers en publiek. Adem maar uit en l)e Leidse Schouwburg heeft voor het seizoen 1985-1986 een voorlopige lijst van voorstellingen samengesteld. Deze lijst, die in de loop van het seizoen kan worden uitgebreid, ziet er als volgt uit: 12 sep. Freek de Jonge met 'De Bede vaart' 13 sep. Freek de Jonge met 'de Bede vaart' 20 sep. 'Het hemelbed' met Sjoukje Hooymaayer, toneel 21 sep. 'Het hemelbed' met Sjoukje Hooymaayer, toneel 22 sep. 'Ome Joop Show', kindervoor stelling André van Duin 26 sep. 'Veel succes, mevrouw'met Kit ty Janssen, toneel 27 sep. 'Wilde vaart', theaterprogram ma Peter Faber 28 sep. 'Wilde Vaart', theaterprogram ma Peter Faber 5 okt. I Colombaioni, Italiaanse clowns 9 okt. 'Mimiciimi' met Karin Bloe men, musical 10 okt. 'Mimicrimi' met Karin Bloe men, musical 11 okt. 'Klapstoel', söloprogramma Jan Blaaser 12 okt. 'Het beest uit de jungle' met Henk van Ulsen, toneel 16 okt. 'Dolle domme dametjes', kin dervoorstelling 17 okt. Intro-dans, dans 18 okt. 'Top Girls' met Pleuni Touw, to- 19 okt. 22 okt. 23 okt. 24 okt. 25 okt. 26 okt. 30 okt. 31 okt. 1 nov. laat het maar komen, met je oren, je ogen, je neus en je mond". „Een repetitie van één van de scènes geeft een beter idee van wat Bosch be doelt. Midden op het speelvlak ligt een cirkel met een oneffen bovenzijde. Vijf spelers bewegen zich om hun as draai end om die cirkel heen op de maat van ritmisch tromgeroffel. Ze betreden al draaiend de cirkel en ademen uit volle borst, een geluid dat overgaat in lage zoemtonen en later in een gejoel waar menige sirene jaloers op zou zijn. Het lijkt alsof de dansers zichzelf in trance brengen en dan ieder voor zich halluci nerende ervaringen hebben. Dat is schijn natuurlijk, want als Bosch aan geeft dat het zo genoeg is, sterven de si renes acuut weg. Groepsbeest Opus ESP is een ad hoc-produktie. "Ik ben geen groepsbeest", zegt Hans Bosch. "Als je een instituut hebt moetje je spullen en je verworvenheden gaan bewaken. Dat werkt verstarring in de hand". Een en ander heeft wel gevolgen ge had voor de financiering van de produk tie. Het ministerie van wvc heeft geld beschikbaar gesteld, maar niet voor de salariëring van de spelers. Bosch kan zich daar razend over maken. "De over heid vindt het volstrekt normaal dat je voor niks werkt. Salarissen is het eerste dat geschrapt wordt. Dat is tekenend voor hoe hier tegen kunst wordt aange keken. Het is zodoende heel moeilijk je groep bij elkaar te houden. Ik wil veel rekening houden met andere activitei ten van mijn spelers, maar op zeker mo ment moeten ze gewoon hier ter plekke aanwezig zijn, daar kom je niet om heen". "Het feit dat het liefdewerk is, heeft ook een goede keerzijde. Het betekent dat je mensen voor je moet winnen op grond van de kwaliteit van je werk". Opus ESP van Hans Bosch is op 10,11 Leiden. Daarna van 1 t/m 12 oktober in Shaffy, Amsterdam. De door Paulette Boschung ontwor pen kostuums worden vanaf 15 septem ber tentoongesteld in het Theaterinsti tuut in Amsterdam. 12 nov 13 nov 15 nov 16 nov 7 dec. 11 dec. 'Gescheiden vrouw op oorlog spad', Jenny Arean solo 'Beschuit met muisjes', met Bernhard Droog, toneel 'Deelder spreekt', Jules Deelder solo 'Tiepies Tien', show Tineke Schouten 'Een trouwring mag niet knel len' met John Lanting, toneel 'Jan Rap en z'n maat' met Liés- beth List, toneel 'De' gekkin van de gracht', show Jasperina de Jong 'De gekkin van de gracht', show Jasperina de Jong 'Mannen onder het mes', Bel gisch ensemble Bent, toneel Chris Hinze Combination, mu ziek Harry Sacksipni in concert, muziek 'Torquato Tasso'(Goethe) met Maijon Brandsma, toneel 'Lenteontwaken'(Wedekind) met Jip Wijngaarden, toneel 'Der Graf von Luxemburg', Hoofdstad Operette 'Der Graf von Luxemburg', Hoofdstad Operette 'Flip met de groene vingers', kindervoorstelling 'De geliefden', soloprogramma Jozef van den Berg 'Noon, of the plant'. Shusaku Dormu Dance Theatre, dans 'Nacht, moeder' met Linda van Dyck, toneel 'Paniek* met Jacques Comman deur, toneel 'Driekoningenavond' met Peter Bolhuis, toneel 'De mens', soloprogramma Wil lem Nijholt 'Het offer is te kort', solopro gramma Jan Decleir 'Je moet het een beetje versie ren', kindervoorstelling 12 dec. 'Anton Huyg komt nooit meer thuis', Frisse Jongens, cabaret 13 dec. 'Madame Arthur' met Jos Brink, musical 14 dec. 'Madame Arthur* met Jos Brink, musical 27 dec. 'De Hamletmachine/Egofiel' met Wim v.d. Grijn, toneel 11 jan. Joop Visser (Jaap Fischer) met liedjesprogramma 15 jan. 'Wie gaat er mee?', kindervoor stelling 16 jan. 'Levend verbrand', Dubbel en Dwars, cabaret 17 jan. 'Warenar'CP.C. Hooft), Mechels Miniatuur Theater, toneel 18 jan. Alexandra Radius en Han Ebbe- laar met romantisch ballet 23 jan. 'Slag in het water', Belgisch en semble Bent, toneel 25 jan. 'De sneeuwkoningin', musical 29 jan. 'Merg' (Judith Herzberg), mu ziektheater De Salon 30 jan. Fiesta Gitana, dans 31 jan. 'Toneeibloed' met Ton van Duinhoven, toneel 1 feb. 'Martelgang van de dikzak', so lotheater Jules Croiset 5 feb. 'Bacchanten' (Euripides) met Jip Wijngaarden, toneel 6 feb. 'Johann'(Rob Hauser), muziek theater 7 feb. 'Cyrano de Bergerac' met Gees Linnebank e.a., toneel 8 feb. Martine Bijl, soloprogramma 12 feb. 'Life', soloprogramma Paul van Vliet 13 feb. 'Life', soloprogramma Paul van Vliet 14 feb. 'Wings' met Henny Orri, toneel 15 feb. 'Purper 4' met Adelheid Roo- sen, cabaret 19 feb. 'Ome Willem wil een kindje', kindervoorstelling 22 feb. 'Stepping out' met Leontien Ceulemans, toneel 27 feb. 'Mevrouw Gaugin' met Inge borg Elzevier, toneel 28 feb. 'In korte broek', solop ma Adèle Bloemendaal 1 mrt. 'Magic Music', groep Flairck, muziek 5 mrt. 'In Holland staat een huis', Nooy's Volkstheater, musical 6 mrt. 'In Holland staat een huis', Nooy's Volkstheater, musical 8 mrt. 'U spreekt met uw moordenaar' met Kees Brusse, toneel 15 mrt. 'Gertrud' met Ann Hasekamp, toneel 21 mrt. 'Kinderen van een mindere god' met Josine van Dalsum, to neel 22 mrt. 'Emily' met Anne-Marie Heyli- gers, toneel 27 mrt. 'Leocadia' (Anouilh) met Mary Dresselhuys, toneel 2 apr. Henk Elsink, soloprogramma 5 apr. Marijke en Sieto Hoving, caba ret 9 apr. 'De tijd', het Zwarte Theater uit Praag 10 apr. 'Het park' (Botho Strauss), Mannen van den Dam 11 apr. 'Lulu' (Wedekind), met Ton Lutz, De Salon, toneel 17 apr. 'Yvonne' met Jip Wijngaarden, toneel 18 apr. Scapino Ballet, dans 19 apr. 'Waar gaat zij helemaal alleen heen', Brigtte Kaandorp solo 2 mei Intro-dans, dans 9 mei De Mexicaanse Hond, muziek theater 21 mei 'De wisselwoning', toneelgroep Centrum, toneel 10 sep. Opus ESP van Hans Bosch, to taaltheater 11 sep. idem 12 sep. idem (première) 13 sep. idem 14 sep. idem 22 sep. 'Ik ben even weg', kinderthea ter Klef (première) 25 sep. 'Mishima', Ka-theater 26 sep. idem 27 sep. 'Rapid-Eye-Movement', Dance Transformation 28 sep. idem 29 sep. 'De schrijver en't bewegend pa pier', Sanders Co., kinder theater 2 okt. 'Dr. Faustus', Kreater 4 okt. 'De Nachtwacht', solotoneel van Guido Lauwaert 5 okt. idem 6 okt. 'Het verdronken land van Milo', Mevrouw Smit okt. First things first'. Stichting Company, totaaltheater i okt. idem okt. 'Vertigo', Dansproduktie okt. idem okt. 'Keetje Baba en de tijdro\ Cees Brandt, kindertheater okt. 'Beeld en bedrog' en 'In Dub dansgroep Klim okt. idem t okt. 'Dunne Bomen', bewegin theater Triade I okt. idem i okt. 'Vreunntie', Ziezo, kinderth ter okt. Kwartet', De Witte Kraai neel I okt. idem i okt. 'Tederheid', Motor, toneel i okt. 'Golven van verrukking', Mot toneel okt. 'Het bange dierenbos', Amst toneel, kindertheater I okt. 'Njoe', Globe, toneel okt. idem

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1985 | | pagina 23