Groot stadspark heeft toekomst
Geen móói recreatiegebied
Landschapsarchitecte Anneke Nauta wint prijs met nieuw Zuiderpark
7 SEPTEMBER 1985
EXTRA
PAGINA 19
De grote stadsparken
dreigen door de jaren
heen dicht te slibben.
Kruidentuinen,
bejaardentuinen,
blindentuinen, hekjes en
hokjes maken een park op
den duur ontoegankelijk.
De parken gaan 's avonds
dicht, het
bezoekersaantal loopt
terug. Het onderhoud
wordt steeds duurder en
uiteindelijk is het voor
een gemeente niet meer te
betalen.
Wat doe je met
verouderde stadsparken.
Dat was de vraag, die de
Nederlandse Vereniging
voor Tuin- en
Landschapsarchitectuur
aan een prijsvraag
verbond. De
landschapsarchitecten
mochten ideeën inzenden
om het Goffertpark in
Nijmegen, het stadspark
van Groningen of het
Zuiderpark in Den Haag
een 'tweede jeugd' te
bezorgen.
Anneke Nauta pakte
samen met een collega het
Haagse Zuiderpark aan.
De inzending was goed
voor een eerste prijs,
groot 3000 gulden. "Wij
zien wel degelijk
toekomst voor de grote
stadsparken. Het geeft de
bezoekers het gevoel
buiten te zijn en toch
kunnen ze heel dicht bij
huis blijven. Wij zien wel
iets in een commerciëlere
opzet met activiteiten, die
zichzelf kunnen
bedruipen. Van belang
daarbij is een 'trekker' in
het park te hebben,
zonder door te schieten
naar een pretpark", aldus
Nauta.
De prijsvraag is geweest.
Verdwijnt het plan in een
bureaula? "Ik denk het
wel, al zou het leuk zijn
als het zou worden
uitgevoerd. Vooral
financieel, want dan
wordt als honorarium een
aantal procenten van de
aanlegkosten betaald en
dat kan heel lucratief
zijn".
De groenstrook, die het Zuiderpark begrenst, zou met voet- en fietspaden beter toegankelijk gemaakt kunnen
worden. Langs de verkeersweg, die het park doorsnijdt, zouden de verkeers- en publiekaantrekkende attracties
moeten worden geconcentreerd. Rechtsonder is het rechthoekige terrein te zien, waar FC Den Haag het hoofdveld
met tribunes en bijvelden heeft.
Anneke Nauta heeft zelf het 'Binnenveld' in Wageningen uitge
kozen als lokatie voor een uit landschapsoogpunt verantwoord
decor voor de foto. "Je moet talent hebben en een enorm doorzet
tingsvermogen". (foto's Wlm Dijkman)
De landschapsarchitecte heeft tijdens
haar studie ooit een inrichtingsplannetje
'met veel bomen' voor het Thorbecke-
plein in haar eigen woonplaats ontwor
pen. "Ik zou het nog eens moeten inkij
ken of ik het nu nog wel een goed plan
vind". Als ze hoort op welke wijze een
projectontwikkelaar samen met een ar
chitect thans de bebouwing op het plein
wil opzetten, knikt ze goedkeurend.
Nauta is minder te spreken over de
wijze waarop de nieuwste wijken in Rid-
derveld II worden opgezet. Ze vindt dat
er weinig stedebouwkundige herken
ningspunten te vinden zijn. Het Arena
plan in een ander deel van Ridderveld
van de hand van de bekende stedebou
wer en architect prof.ir. C. Weber heeft
wel enige faam binnen de muren van de
landbouwhogeschool verworven. "Daar
van kan je ten minste zeggen dat het ka
rakter heeft".
Het past in haar filosofie en schaal van
werken als ze zegt geen Alphense ge
noemd wil worden. Ook geen Wage-
ningse, waar ze veel verblijft. Anneke
Nauta is er gewoon en wil met haar ken
nis aan de bak. "Ik ben nog steeds erg
blij dat ik dit vak heb gekozen. Het is
een weinig bekende, maar heel goede
opleiding. Boskoop heeft met de Rijks
Agrarische School ook een goede oplei
ding, meer ambachtelijk ingesteld. Wa
geningen is de enige opleiding waar op
universitair niveau kan worden gestu
deerd. Je komt er trouwens veel Bosko
pers tegen".
Voorlopig houdt ze zich, noodgedwon
gen maar intensief, bezig met het mee
doen aan prijsvragen. Ze lijkt er voorals
nog niet mee te zitten, want dan kan ze
toch volop met de landschapsarchitec
tuur bezig zijn. Dat ze ook nog in de prij
zen valt, is natuurlijk mooi meegeno
men.
"Je moet talent hebben èn een enorm
doorzettingsvermogen. Een nachtje
doorwerken en dan 's ochtends met een
tekening onder je arm naar een tenta
men, dat hoort er echt bij. Als het je
pakt, lukt het. Ik zit graag achter m'n te
kentafel om plannen uit te werken. Het
is wel gebeurd dat ik helemaal gek was
van een ontwerp. Daar moet je mee uit
kijken. Het kan zijn, dat als je het later
nog eens inziet, je het helemaal niet
meer zo leuk vindt".
Het meedoen aan prijsvragen is ty
pisch iets voor de architectuur. "Alleen
je begeleider weet hoe goed je bent. Bij
een prijsvraag heb je een mengeling van
deelnemers, bureaus, studenten, ieder
een mag meedoen. Een onafhankelijke,
deskundige jury beoordeelt je inzen
ding. Daarna volgt meestal een tentoon
stelling van het ingezonden werk. De
vakpers komt er op af, je staat volop in
de belangstelling. Dat is ook een vorm
van solliciteren".
Tijdens haar studie heeft Anneke Nau
ta stage gelopen bij de Rijksdienst voor
de IJsselmeerj5olders. Van de ervaring
die ze daar heeft vergaard, heeft ze slim
gebruik gemaakt bij het ontwerpen van
het plan tot inpoldering van de Marker
waard. "Het is voor de Riiksdienst IJssel-
meerpolders een goed plan. Ze zagen het
daar wel zitten".
PvdA
Persoonlijk staat de winnares van de
prijsvraag voor inpoldering van de Mar
kerwaard achter het standpunt van de
PvdA, die het droogleggen van de Mar
kerwaard afwijst. Als landschapsarchi
tect neigt ze er toe aan inpoldering de
voorkeur te geven. Vakmatig is het na
tuurlijk een geweldige uitdaging. Geluk
kig voor Nauta zal ze waarschijnlijk niet
voor een echte keuze komen te staan. Nu
de WD in haar concept-verkiezingspro
gramma inpoldering van de Marker
waard afwijst heeft zich in de Tweede
Kamer een ruime meerderheid tegen dit
plan gevormd. Het dilemma heeft zich
voor de Alphense opgelost. Zo blijkt de
WD een in gewetensnood verkerende
rode groendeskundige wel eens de hel
pende hand te kunnen bieden.
Na de prijsvragen voor de Marker
waard en het Haagse Zuiderpark heeft
Nauta ook een ontwerp ingezonden op
een wedstrijd van de Nederlandse Bos
bouwkundige Vereniging. De ministe
ries van volkshuisvesting, ruimtelijke
ordening en milieubeheer en van land
bouw en visserij hebben een nota 'Rand
stad Groenstructuur' het licht doen zien,
die de aanleg van 15.000 hectare bos in
de randstad bepleit. Zowel de recreatie
als de noodzakelijk op te voeren eigen
houtproduktie zijn daarmee gebaat.
Voor de prijsvraag heeft de Alphense in
de buurt van Utrecht twee bossen van
respectievelijk honderd en dertig hecta
re ontworpen. Ze mag verder nog niet
over het plan praten, omdat de inzen
ding aan een prijsvraag altijd anoniem is
om de eerlijkheid bij de jurering te ga
randeren. Binnen enkele weken wordt
de uitslag bekend gemaakt. Bij deze
prijsvraag is 20.000 gulden te verdienen.
Nauta overweegt nog om mee te doen
aan een prijsvraag van het Nederlands
Instituut van Ruimtelijke Ordenings
Vraagstukken, die als motto heeft 'Wat
is de toekomstige betekenis van rivie
ren'.
Jan Nakken, Bernadette Boumans en
Anneke Nauta hebben hun inzending
voor de prijsvraag 'Natuur en recreatie
in het Markerwaard-gebied' de naam Pa
radox gegeven. Een cryptische naam
wellicht, maar de drie ontwerpers zijn de
'schijnbare tegenstelling' in een ingepol
derde Markerwaard niet uit de weg ge
gaan. "Je kunt aantrekkelijkheid niet
ontwerpen. We hebben er dan ook geen
mooi recreatiegebied van gemaakt", al
dus Anneke Nauta, die vermoedt dat de
VW Flevoland die de prijsvraag vorig
jaar uitschreef, niet zo gelukkig is met
het ontwerp, dat uiteindelijk met de eer
ste prijs is beloond. "Hadden ze maar
een andere jury moeten nemen", consta
teert de Alphense landschapsarchitecte
echter nuchter.
Na inpoldering van de Markerwaard
zou 40.000 hectare beschikbaar komen.
De landbouwers willen zoveel mogelijk
landbouwgrond, de bosbouwers zoveel
mogelijk bossen en de natuurliefheb
bers willen zoveel mogelijk natuurgebie
den. Echte natuurliefhebbers wiilen na
tuurlijk helemaal geen ingepolderde
Markerwaard, maar die doen even niet
mee.
De drie ontwerpers hebben door mid
del van 200 meter brede bosstroken,
waarin fietspaden, het onvoorstelbaar
grote oppervlak afgebakend in een bin
nen- en een buitengebied. De bosstro
ken doorbreken de gigantische einde
loosheid van de polder. De invulling van
het plan is niet gedetailleerd uitgewerkt.
De redenering hierachter is dat de wen
sen vanuit de maatschappij alweer zo
veel veranderd zijn als de inpoldering
eindelijk een feit is, dat het plan als ver
ouderd in de prullenbak zou belanden.
Anneke Nauta heeft met name in de
eindfase van het ontwerp veel werk ver
zet. "Ik heb met Jan Nakken doctoraal
gedaan. Hij heeft goede ideeën, die hele
maal in mijn straatje passen. Toen hij er
niet mee klaar kwam, heb ik hem gehol
pen".
De eerste prijs bedroeg 20.000 gulden.
Nauta vermoedt, dat achter dit hoge
geldbedrag een aantal bedrijven schuil
gaat dat belang heeft bij de aanleg van
de Markerwaard-polder.
De Rijksdienst voor de I Jsselmeerpol-
ders heeft positief op het plan gerea
geerd. "Financieel wijkt ons plan niet
veel af van het meest gangbare concept
voor de inpoldering dat in Den Haag de
ronde doet", aldus de Alphense. Ook de
Landbouwhogeschool in Wageningen
en Staatsbosbeheer hebben met belang
stelling van het ontwerp kennis geno
men. Momenteel worden de inzendin
gen van de Markerwaard-prijsvraag tot
15 september in het informatiecentrum
Nieuw Land in Lelystad tentoongesteld.
Daarna gaat de expositie nog naar Wage
ningen, Delft en Den Haag.
Veertigduizend, hectare ingepolderde Markerwaard. Rechtsboven liggen natuurgebied, bos en een woonkern,
aan de onderkant is een waterig natuurgebied gepland met geheel links onderin een windmolenpark. De rest is
landbouwgebied, doorsneden door bosstroken van tweehonderd meter breed.
Eind vorig jaar studeerde ze af
aan de landbouwhogeschool in
Wageningen. Voor de Alphense
landschapsarchitecte ir. Anneke
Nauta lijkt het een kwestie van
tijd, alvorens zij een geschikte
baan vindt. Beginnende archi
tecten doen nogal eens mee aan
prijsvragen om ervaring op te
doen, contacten te leggen en
naam te maken. Zo ook Anneke
Nauta. Ze nam twee keer deel
aan een prijsvraag en twee keer
behaalde ze de eerste prijs. Van
een derde prijsvraag wordt in de
loop van september de uitslag
verwacht.
Prijsvragen winnen betekent
publiciteit in de vakbladen, ten
toonstellingen, lezingen. "Ik
heb het gevoel dat het binnen
kort wel lukt", is haar rotsvaste
overtuiging om een job te be
machtigen. Niet gehinderd door
valse bescheidenheid doet de
29-jarige Alphense uit de doe
ken hoe naar haar idee de Mar
kerwaard moet worden ingepol
derd, hoe het bekende Haagse
Zuiderpark na een ingrijpende
facelift nieuwe aantrekkings
kracht kan krijgen en hoe er tus
sen Amsterdam en Almere op
het IJ- en Gooimeer kan worden
gerecreëerd.
door
Henk Houtman
Grote schaal
Je hebt landschapsarchitecten en
landschapsarchitecten. Er zijn er die
zich toeleggen op het aanleggen van rot
stuintjes, maar tot die groep schaart An
neke Nauta zich liever niet. Zü werkt
graag op veel grotere schaal en dan is
ons land eigenlijk al te klein. Vooral het
theoretische trekt haar in het vak. Het
ontvouwen en beredeneren van een vi
sie. De zevenjarige opleiding aan de
landbouwhogeschool in Wageningen
geeft daarvoor een goede basis. Planolo
gie, sociologie en psychologie zijn er ze
ker zo belangrijk als de kennis van de
eigenschappen van straatbomen.
Nauta ziet de landschapsarchitectuur
duidelijk als 'mijn hobby is mijn werk',
maar eigenlijk heeft ze 'overal' belang
stelling voor, zal ze ean het eind van het
gesprek zeggen. Zo is ze in de PvdA lan
delijk actief in het emancipatiewerk. Het
politieke bedrijf trekt haar. Een wethou
dersschap ruimtelijke ordening met
haar gedegen ondergrond is nooit weg.
Maar ook fascineert het haar hoe in de
fabriek van haar vader het proces ver
loopt van een hoopje klei, dat zich uit
eindelijk tot een dakpan vormt.
De technische hoogstandjes waarover
vader Nauta kan uitweiden, hebben het
toch afgelegd tegen de nieuwsgierigheid
en belangstelling, die moeder Nauta -
zelf tuinarchitecte - bij haar dochter
wist te wekken. Uit haar omgeving kent
Anneke trouwens wel meer 'tweede-ge-
neratie-landschapsarchitecten', zoals ze
het gekscherend noemt.
In ieder geval, moeders verhalen tij
dens vakanties over de rijkdom en de ge
schiedenis van oude tuinen boeiden de
kinderen zeer. Zo belandde bijna van
zelfsprekend een broer van Anneke op
de landbouwhogeschool, maar na drie
maanden hield hij het voor gezien. Hij
zag meer in kunstgeschiedenis.
Bij de oud-leerlinge van het Christe
lijk Lyceum in Alphen was het wel raak.
Na een studie van negen jaar (vanwege
een onderbreking van twee jaar toen ze
als assistent van de vakgroep zelf jonge
studenten onderwees) studeerde Anne
ke Nauta eind vorig jaar af.
"Samen met mijn moeder een bu
reautje opzetten?" lijkt een te gewaagd
voorstel. "Ze is een van mijn trouwste
lezers van mijn werkstukken, maar sa
menwerken, dat zou in de kortste keren
op ruzie uitlopen". Nauta overweegt wel
om vanwege het ontbreken van andere
mogelijkheden zich als particulier advi
seur voor landschapsarchitectuur te ves
tigen. "Sinds ik ben afgestudeerd heb
ben nog maar twee mede-studenten een
baan gevonden", aldus de Alphense.
