'Jaarlijks miljoen
reserveren voor
nieuwe initiatieven'
Opnieuw woekeren met ruimte
s
'Mogelijk parkeergarage op Driessenplein'
Ontwerp-verkiezingsprogramma PvdA:
Politie houdt daders
van steekpartij aan
Binnenbrandje
Opdracht IBB
ONDER D/\K
Bouw stagneert na de oorlog
DONDERDAG 15 AUGUSTUS 1985
LEIDEN
LEIDEN - De gemeente Leiden
moet de komende raadsperiode elk
jaar tenminste een miljoen gulden
uittrekken voor nieuwe beleidsini
tiatieven. Is dat geld niet direct be
schikbaar, dan moet dit op tafel ko
men door middel van bezuinigin
gen. Dat stelt de programmacom
missie van de PvdA in het ont-
werp-verkiezingsprogramma van
deze partij. Het ontwerp wordt op
20 en 23 september besproken
door de ledenvergadering die dan
ook de gelegenheid krijgt er even
tueel aanpassingen in aan te bren
gen.
Als het nieuwe ontwerp-verkie-
zingsprogramma werkelijkheid
wordt, zal de koers die de PvdA
voorstaat niet drastisch worden ge
wijzigd. In het voorlopige pro
gramma wordt, net als vier jaar ge
leden, onder meer de nodige aan
dacht gevraagd voor de voortgang
van de stadsvernieuwing en wo
ningverbetering, het scheppen van
meer kansen voor vrouwen en etni
sche en culturele minderheden,
het verbeteren van de veiligheid en
mogelijkheden voor voetgangers,
fietsers en gebruikers van het
openbaar vervoer. Verder wil de
programma-commissie van de
PvdA net als in het vorige verkie
zingsprogramma dat er meer voor
zieningen komen voor ouderen zo
dat die zo lang mogelijk zelfstandig
thuis kunnen wonen en een betere
kinderopvang wordt verwezen
lijkt.
"Leegstaande woningen beho
ren bijna alle aan de verenigin
gen De Goede Woning en Werk
manswoningen. Dat wil zeggen,
zij liggen in straten waarin veel
grote gezinnen wonen, waardoor
deze rommelig en onrustig zijn.
Voor nette gezinnen legt dit be
zwaar veel gewicht in de schaal:
zij nemen liever een te kleine wo
ning voor lief dan dat zij hun kin
deren laten omgaan met kinde
ren van een slag dat zij niet wen
sen en zichzelf blootstellen aan
ruzie en ergernis".
Gepasseerd
Na de oorlog legt de regering
de verantwoordelijkheid voor de
volkhuisvesting in handen van
de gemeenten in plaats van de -
hevig protesterende en zich ge
passeerd voelende - woning
bouwverenigingen. Met het oog
op de grote woningnood houdt
het rijk het bouwen in overheids
handen. Bouwsubsidies worden
o ver de gemeenten verdeeld, de
architecten door gemeenten aan
gewezen, aanbesteding en gun
ning door gemeenten geregeld.
Pas in een zeer vergevorderd sta
dium bepaalt het gemeentebe
stuur welke corporatie de exploi
tatie van de woningen op zich
mag nemen. Het gevolg daarvan
is dat het woningbezit van de
verenigingen over de stad wordt
verspreid.
De overheid beperkt op deze
manier de zelfstandigheid van de
woningbouwverenigingen flink.
De vrijheid om de huurprijzen
vast te stellen, wordt de vereni
gingen eveneens ontnomen. Ook
stelt het rijk onderhoudsbedra
gen vast. Te laag menen de ver
enigingen steevast. De woon
ruimteverdeling wordt door mid
del van de Woonruimtewet in
1947 bij de gemeente gelegd.
Deze verplicht de gemeente
woonvergunningen te verstrek
ken en huizen te vorderen voor
de zeer urgenten. Tot die tijd is
het bij woningbouwverenigin
gen nogal eens gebruik om eerst
leden en daarna familieleden
daarvan aan een woning te hel
pen. Als de gemeente de woon
ruimteverdeling in handen
krijgt, komt daaraan een einde.
In de jaren 1946-1956 komt er
nog een schepje bovenop de
Voor deze zaken willen de ma
kers van het ontwerp-verkiezings-
programma een gedeelte van de
een miljoen gulden voor nieuwe
beleidsinitiatieven vrijmaken. Het
geld moet verder worden besteed
aan het verhogen van de veiligheid
op straat en het terugdringen van
de kleine criminaliteit en het van
dalisme, het behouden en uitbrei
den van de werkgelegenheid in
Leiden en het laag houden van de
woonlasten.
maatregelen die de vrijheid van
de woningbouwverenigingen be
perken. Geregeld krijgen zij cir
culaires waarin op bezuinigingen
wordt aangedrongen. Zelfs is een
lijst van materialen verstrekt,
waarop staat dat bijvoorbeeld
hang- en sluitwerk niet meer op
kosten vajn de vereniging mag
worden verstrekt. Dat door deze
bezuinigingsvoorschriften de
toestand van de woningen er niet
Onzeker
Hoe de gemeente er de komende
vier jaar financieel voor staat, is
volgens de programma-commissie
van de PvdA nu nog niet te zeggen
omdat veel dingen nog onzeker
zijn. Wel moet worden geprobeerd
de lasten zo min mogelijk op de
burgers af te wentelen. Gemeente
lijke belastingen en heffingen zul-
len niet meer dan trendmatig wor
den verhoogd. Het aandeel van de
ze lasten dat voor rekening komt
beter op wordt mag duidelijk
zijn. Maar aan de andere kant
voert het rijk dan weer subsidie
regelingen voor renovaties en
onderhoud in.
Opgeheven
In de oorlog zijn in Nederland
in totaal 80.000 woningen ver
woest en zeer vele zwaar bescha
digd. Ambitieuze kabinetsplan
van huurders zal, als het ontwerp
programma wordt uitgevoerd,
zelfs helemaal niet worden ver
hoogd.
Omdat het in standhouden van
de binnenstad Leiden in vergelij
king met andere gemeenten met
onevenredig hoge kosten opzadelt,
moet de gemeente in 1988 opnieuw
een aanvullende bijdrage vragen
van het rijk. Die bijdrage is ook al
in 1981 aangevraagd. In 1987 loopt
de huidige regeling af.
nen reppen van de bouw van on
geveer 40.000 woningen per jaar.
"De minister van Wederopbouw
mr. J. in 't Veld heeft onlangs ge
zegd dat het woningtekort, dat
op 250.000 woningen wordt ge
schat, wellicht voor 1958 zal wor
den opgeheven", meldt een
jaarverslag van één van de Leid-
se bouwverenigingen.
Niettemin komt in Leiden de
Wethouder Bordewijk: wel of niet
aankloppen bij het rijk?
(foto Wim Dijkman)
Het vragen van een extra bijdra
ge bij het rijk, heeft wel het nadeel
dat die zich dan diepgaand met de
financiële toestand van de gemeen
te Leiden gaat bemoeien en de be
leidsvrijheid van Leiden beperkt.
Het achterwege laten van een aan
vraag betekent echter dat de ge
meente met een extra tekort van
om en nabij vier miljoen gulden
komt te zitten, zo verklaarde
PvdA-wethouder P. Bordewijk gis
teren.
Leiden te bevorderen. Zo wil zij
dat er meer geld komt voor ver
nieuwende en maatschappij-kriti
sche kunstuitingen. Bovendien
moet er een zogenoemd 'podium-
overleg' in het leven worden geroe
pen waaraan Schouwburg, Stads
gehoorzaal, LAK en LVC deelne
men. Daarmee kan worden bereikt
dat elk theater de meest geschikte
programma's krijgt.
Voorstander is de programma
commissie van een jaarlijks terug
kerende culturele week. Eveneens
wil zij dat de gemeente een cul
tuurprijs of een aanmoedigings
prijs voor Leidse kunstenaars in
stelt.
Het college dat volgend jaar na
de verkiezingen aantreedt, moet
weer aan de slag gaan aan de hand
van een college-programma dat is
afgeleid uit de verkiezingspro
gramma's van de deelnemende
partijen. Jan-Marinus Wiersma,
voorzitter van de PvdA en lid van
de programma-commissie, kan op
dit moment echter nog niet zeggen
waarmee wie de PvdA na de ver
kiezingen in zee wil. Dat wordt pas
later bepaald. Overigens vindt de
programma-commissie dat de bur
gemeester geen andere portefeuil
les mag beheren dan die welke
voortvloeien uit zijn wettelijke ta
ken.
woningbouw langzaam op gang,
door het ontbreken van voldoen
de bouwrijpe grond. De stad is al
vele jaren bezig geweest te woe
keren met de krappe hoeveel
heid beschikbare grond. Na de
Tweede Wereldoorlog doet mede
daarom de etagebouw zijn intre
de. Tussen 1945 en 1950 worden
slechts ongeveer 260 woningen
gebouwd, waarvan een deel
LEIDEN - Drie 16-jarige jongens
uit Leiden, die in de nacht van za
terdag op zondag, waren betrok
ken bij een steekpartij op de Mare-
singel zijn aangehouden. Volgens
de poltie heeft één van hen bekend
met een mes de twee slachtoffers,
een 25-jarige jongen uit Delft en 21-
jarige jongen uit Leiden, te hebben
gestoken. De toestand van de twee
mannen die waren geraakt in vitale
organen is over het kritieke punt
heen.
Uit verhoren is inmiddels geble-
LEIDEN - De brandweer heeft gis
teravond tegen tien uur een bin
nenbrandje in een woning aan de
Eerste Binnenvestgracht moeten
blussen. De brand is ontstaan tij
dens het lassen van enkele water
leidingsbuizen die in de buurt van
het plafond zaten. Waarschijnlijk
heeft de isolatielaag in het plafond
op de begane grond vlam gevat.
goedkope duplexjes. Daarna lij
ken pogingen om flink wat vaart
te zetten achter de woningwet-
bouw resultaten te gaan opleve
ren. Telt Leiden in 1948 in totaal
20.000 woningen, waarvan 3200
woningwet-, tot 1979 zijn er van
de 17.000 nieuw gebouwde wo
ningen 10.000 met rijkssteun
neergezet. Dat Leiden weer
ruimte tot de beschikking heeft,
is vanzelfsprekend te danken
aan de stadsuitbreidingen aan de
noordzijde. Leiden Zuid-West en
(na grenswijziging in 1966) in de
Merenwijk.
Tegenvallend
Omstreeks 1950 kunnen de wo
ningbouwverenigingen weer
gaan bouwen. Niet meer op de
oude voet, want de naoorlogse
woningwetbouw is niet alleen
duurder maar ook beter voor
zien: meer slaapruimte, beter sa
nitair en een douche. In vergelij
king met de woningwetwoning
anno 1902 is de bouw ook veel
meer solide, de aansluiting op de
nutsvoorzieningen is standaard
en de stand is over het algemeen
beter.
Op het moment dat de woning
wetbouw weer van de grond
komt, telt Leiden 2900 woning
zoekenden, van wie 1600 urgent.
Wat dat betreft is er, zowel in ver
gelijking met heden als verleden,
niets nieuws onder de zon. De
hoeveelheden die de gemeente
mag bouwen, vallen echter te
gen: iets meer dan 300 per jaar,
die in de Meerburgerpolder,
Zuid-West en Noord worden
neergezet.
Daarbij houdt het rijk nog re
kening met de aanwezigheid van
industrieën (arbeiders van elders
die in Leiden werken, willen ér
ook woningen), van slechte wo
ningen en samenwoningen. De
gemeente zelf becijfert dat Lei
den tot december 1960 ongeveer
1000 woningen per jaar nodig
heeft. Zonder veel succes dringt
Leiden echter bij de hogere over
heden aan op ruimere toewijzing
van het aantal gesubsidieerde
woningen. Met hangen en wur
gen worden af en toe wat extra's
in de wacht gesleept uit bijzon
dere regelingen voor gerepa-
trieerden uit Ind(ones)ië, militai
ken dat het drietal in die nacht op
een bromfiets rondreed. Op de Ma-
resingel werd hun weg gekruist
door twee lopende mannen die
slaande bewegingen zouden heb
ben gemaakt. Het drietal voelde
zich daardoor bedreigd. Er ont
stond een vechtpartij, aldus hun
verklaring.
Volgens de politie is er al vrij
snel het mes getrokken. Eerst werd
de 21-jarige in rug en buik getrof
fen, daarna onderging de 25-jarige
hetzelfde lot. Toen de twee slacht
offers op de grond lagen, zijn de
drie Leidenaars er snel op hun
brommer vandoor gegaan. Volgens
eigen zeggen op zoek naar een eet
gelegenheid. Het mes is in de Ha
ven gedumpt.
Omwonenden hebben op het
hulpgeroep van de twee slachtof
fers gereageerd. Het tweetal is
daarna met spoed naar AZL ge
bracht. Twee van de drie daders
zijn al eens eerder met de politie in
aanraking geweest wegens vermo
gensdelicten.
ren, krotopruiming en de vesti
ging van nieuwe industrieën.
Zorgenkind
De verenigingen beginnen in
deze tijd tegen het onderhoud
van de huizen uit de eerste de
cennia van de eeuw aan te lopen.
Sommige schetsen dit als het
grootste zorgenkind. Hoewel in
1954 de rijksbijdragen in'het on
derhoud omhoog gaan met meer
dan de helft (van 31 naar 54 gul
den per woning per jaar) klagen
de verenigingen steen en been,
een klaagzang die de laatste ja
ren steeds luider is geworden en
veranderingen tot gevolg lijkt te
gaan hebben. Maar ook in de ja
ren vijftig zijn de verenigingen
genoodzaakt tot drastische be
zuinigingen.
Pijnlijk voor de huurders is
een serie van huurverhogingen
die de verenigingen op last van
het rijk moeten doorvoeren. Ook
in dit geval helpt ach en wee roe
pen de verenigingen niet om on
der de rijksmaatregelen uit te ko
men. Per 1954 wordt een groot
deel van de huren met 20 procent
verhoogd. Een paar jaar later
komt er prompt 25 procent bo
venop.
De wettelijke mogelijkheden
die gemeenten hebben gekregen
om huizen onbewoonbaar te ver
klaren helpen Leiden weinig bij
de aanpak van de krotoprui
ming. "Nu onbewoonbaarverkla
ring een aanzienlijke huurverla-
ging met zich meebrengt is dit,
wanneer niet vaststaat dat daar
op onmiddellijk afbraak volgt,
niet verantwoord. Anders komen
krotten immers nog meer in
trek", meldt de directeur ge
meentewerken. Leiden telt op
dat moment nog 750 krotten, hui
zen die vaak bewoond blijven
omdat er voor de bewoners geen.
andere huisvesting bestaat.
'Onderdak' is een serie die de ge
schiedenis belicht van de sociale
woningbouw in Leiden en van de
Leidse woningbouwverenigingen.
Hun namen zullen spoedig tot het
verleden behoren door voorgeno
men fusies. Dit is het vijfde artikel
van deze serie. De vorige afleverin
gen verschenen op 18 juli, 25 juli, 2
en 10 augustus.
ADVERTENTIE
LEIDEN - De Breestraat moet op
zaterdagen worden afgesloten voor
autoverkeer. Tevens mogen auto's
op marktdagen niet over de markt
rijden. Als de ervaringen met be
taald parkeren in de binnenstad en
de twee nieuwe parkeergarages
rond het centrum van Leiden gun
stig zijn, moet worden overwogen
om een parkeergarage neer te zet-
I ten op het ir. Driessensplein.
Dat zijn enkele van de voorstel
len die de programma-commissie
van de PvdA doet in het ontwerp-
verkiezingsprogramma van deze
partij. Een ander nieuw idee is het
instellen van een plaatselijke
LEIDEN - IBB-Kondor heeft op
dracht ontvangen voor de eerste fa
se van de bouw van de hangar op
Schiphol-Oost waar Fokker haar
nieuwe vliegtuigen van het type
F.50 en F. 100 gaat vervaardigen
Ook neemt het Leidse bedrijf de»
bouw van het nieuwe hoofdkan
toor van de Algemene Woning
bouw Vereniging in Amsterdam
op zich. Met de eerste fase van de
bouw van de hangar is een bouw
som van f 3,9 miljoen gemoeid. De
bouw van het kantoor voor de Al
gemene gaat f 4,6 miljoen kosten.
emancipatieraad die het gemeente
bestuur moet adviseren in zaken
die voor de positie van vrouwen in
de maatschappij van belang zijn.
Verder wil de commissie de Om
roep Rijnland inschakelen bij de
voorlichting aan burgers, zonder
dat dit overigens ten koste gaat van
de plaatselijke dagbladen.
De gemeente moet er volgens de
makers van het ontwerp-verkie-
zingsprogramma naar streven
nieuwe functies aan te bieden als
maximaal 36-uurs banen. Ook
moeten er zoveel mogelijk banen
van 32 uur worden geschapen. Om
te bevorderen dat meer vrouwen
midden- of hogere functies krijgen,
moet aan elke selectiecommissie
tenminste één vrouw deelnemen.
De politie moet zich volgens de
programma-commissie meer gaan
bezighouden met het bevorderen
van de veiligheid en leefbaarheid
op straat en in de woningen van de
burgers. Bovendien moet zij meer
aandacht schenken aan de opvang
BEENBREUK - Een 21-jarige
bromfietster is gistermorgen om
half zeven met een gebroken bo
venbeen naar het AZL gebracht.
De vrouw reed op haar brommer in
de Brahmslaan en werd bij de krui
sing die ze wilde oversteken ge
schept door een automobilist.
van slachtoffers van verkeersonge
vallen en geweldsmisdrijven. Om
dat werk goed te kunnen doen, zou
de politie minder tijd moeten be
steden aan andere taken, zoals het
vervolgen van kleine verkeersover
tredingen van voetgangers en fiet
sers.
Het huidige beleid van aantrek
ken en stimuleren van het klein- en
middenbedrijf, zakelijke dienst
verlening en industriële bedrijven
die veel werkgelegenheid bieden,
moet volgens de makers van het
ontwerp-verkiezingsprogramma
worden voortgezet. Ook moeten
meer 'startende' ondernemers een
kans krijgen. Er moeten daarom
meer mogelijkheden tot vestiging
in bedrijfsverzamelgebouwen ko-
»Ook het huidige stadsvernieu
wingsbeleid moet worden voortge
zet. De verbetering van vooroor
logse woningen is nu zo goed als
afgerond. Daarom zal vooral aan
dacht moeten worden geschonken
aan het opknappen van na-oorlog-
se woningwet-woningen. Tevens
moeten nog de nodige bruggen,
walmuren en rioleringen worden
opgeknapt, dit ondanks het feit dat
de bijdrage die Leiden hiervoor
van het rijk krijgt met de helft is
verminderd.
De programma-commissie
merkt op dat nadat de Stevenshof
is volgebouwd met woningen,
ruimte voor nieuwbouw binnen
Leiden zeer beperkt is. De gebie
den Roomburg, Coebel en het
Schuttersveld zijn dan nog de eni
ge wat grotere bouwplekken. Die
moeten, wat de PvdA-commissie
betreft in reserve worden gehou
den voor de jaren na 1990. In de
binnenstad zijn de meeste open
plekken inmiddels wel volge
bouwd. Daarom moet er worden
gezocht naar bouwmogelijkheden
in bestaande wijken, zoals in Zuid
west.
De programma-commissie vindt
dat er in principe moet worden ge
bouwd voor de Leidse bevolking
en niet voor woningzoekenden uit
Den Haag. Wel is de commissie van
mening dat woningzoekenden uit
de regio moeten worden toegelaten
in Leiden als daarmee kan worden
voorkomen dat dorpen als Zoeter-
woude en Voorhout te snel
groeien. Op die manier kan worden
voorkomen dat het 'groene hart'
van de provincie Zuid-Holland
wordt aangetast.
Breestraat
In het voorlopige verkiezings
programma doet de programma
commissie van de PvdA ook een
aantal voorstellen om de cultuur in
Deze week
bieden onze goede
restaurants u dit
fantastische
4 GANGENMENU
door Raymond Peil
De oorlog brengt ook voor de Leidse woningbouwverenigingen mi
sère met zich mee. Uit een aantal besturen worden leden met een
joodse afkomst van hun functie ontheven en gedeporteerd. Het on
derhoud aan de woningen moet tot het allernoodzakelijkste wor
den beperkt. Vooral in de hongerwinter is er een nijpend gebrek
aan voedsel en brandstoffen. Uit veel woningen wordt alles wat
brandbaar is gesloopt en opgestookt.
Een overvloed aan huizen is er in die tijd niet, te meer daar zo'n
160 woningen als gevolg van bombardementen verloren gaan. Een
citaat uit een rapport (1941) aan de Armenraad over huisvesting
van grote gezinnen met weinig financiële draagkracht werpt ech
ter een wat schril licht op de leegstand van woningen, die deson
danks voorkomt.
