'Consument is vogelvrij'
JSÜ
bessels mooij
inde klas
Ik lees de krant
Bert Donia boos over houding huidige kabinet
^/I^EaeagAPs
«sSSSi
PAGINA 8
MAANDAG 12 AUGUSTUS 1985
Er gaat bijna geen week voorbij of
Bert Donia heeft wel weer iets. Dan
verschijnt de directeur van Konsu-
menten Kontakt in de media en
roept dat er te veel sulfiet zit in wijn,
dat de benzineprijzen te hard stij
gen, de bubbeltjes in bronwater te
duur zijn of dat de speculaas van Al-
bert Heyn niet naar speculaas
smaakt. En voegt er vragend aan toe
wat de regering hieraan denkt te
gaan doen.
Wat een ellende. Waar haalt die Donia
het vandaan? Staat hij werkelijk knarse
tandend benzine te tanken? Is zijn dag
weer verpest als hij bij het winkelen be
merkt dat wijnzuurkool veel te duur is
en 's avonds tijdens de maaltijd ontdekt
dat de kruidenkaasjes veel te vet zijn?
„Zo werkt het dus niet", zegt Bert Do
nia. „Persoonlijke ergernissen worden
niet door Konsumenten Kontakt uitge
dragen. Alles wat wij doen is een verta
ling van wat leeft in de achterban, die
voor 85 procent uit vakbondsleden be
staat. Als we over een bepaalde zaak veel
brieven en telefoontjes krijgen, gaan we
er wat aan doen. Dan voeren we actie,
geven voorlichting en proberen in poli
tiek Den Haag veranderingen te bewerk
stelligen".
Opwinden
Maar Bert Donia erkent dat hij zich
niet altijd alleen maar beroepsmatig er
gert. „Gedrevenheid moet je hebben.
Heb je dat niet, dan kun je bij een orga
nisatie als Konsumenten Kontakt moei
lijk functioneren. Het zit in me en in de
meeste mensen die hier werken. Ik kan
me echt opwinden over de hoge benzi
neprijzen. Vooral als ik weet dat de ach
terliggende machten, zoals Shell en Es-
so, de mogelijkheid hebben om daaraan
grof geld te verdienen. Dat een paar on
dernemingen de dienst kunnen uitma
ken en de regering onder druk zetten. Ik
tank dan ook zoveel mogelijk wit, het is
een minimaal steentje, maar toch... De
benzine komt uit dezelfde raffinaderijen
als die van Shell en Esso, heeft dus de
zelfde kwaliteit. Is alleen goedkoper".
- Wat is de directeur van Konsumen
ten Kontakt verder waard als consu
ment?
„Ik werk zestig uur per week. Gezien
de huidige sluitingstijden doet mijn
vrouw de dagelijkse boodschappen. Zij
doet dat heel bewust. Zo koopt ze meest
al artikelen van minder bekende merken
die volgens onderzoek in kwaliteit niet
onderdoen voor de veel duurdere beken
de A-merken. Op die manier kan een ge
zin vaak honderden guldens besparen".
- Bent u wel eens genept?
„Ik heb wel eens problemen gehad
met een produkt. Een auto gekocht die
kennelijk op maandagmorgen was ge
maakt. Er waren elke keer problemen
mee. Op een gegeven moment ging de
garage moeilijk doen over de garantie.
Dan klim ik in de pen en schrijf een brief
aan de importeur. Die heeft de zaak op
gelost. De wagen kon naar een andere
garage en daarna heb ik geen problemen
meer gehad".
- Kende die importeur u van naam?
„Die indruk kreeg ik niet. Ik heb in elk
geval niet als directeur van Konsumen
ten Kontakt geklaagd. Ik denk dat dit
juist een voorbeeld is van dat je het er
niet bij moet laten zitten. Maar er kan op
het gebied van klachtenbehandeling
nog veel verbeterd worden. Veel men
sen komen er toch niet zelf uit en scha
kelen dan ons in. Vaak komt er dan wel
een goede oplossing. Het maakt toch wel
verschil of Konsumenten Kontakt
klaagt".
Merken
- Welke invloed heeft reclame op u?
„Ik heb de illusie van mezelf dat ik me
er voor afsluit, maar ik sluit niet uit dat
het toch inwerkt. Ik geloof dat reclame
een grote invloed heeft op de consu
ment. Er is een aardig voorbeeld, waar
bij wij consumenten ons in de luren la
ten leggen door de fabrikant. Dat is die
waanzinnige trend met die krokodil
letjes. Ik erger me daar vreselijk aan.
„Het is bijna niet meer mogelijk om kle
ding zonder merken te kopen. Je betaalt
er gigantisch veel meer voor en je loopt
ook nog reclame te maken. Kinderen
kunnen op de middelbare school niet
verschijnen als ze geen schoenen dragen
van merk X. Die fabrikanten zitten te
gieren van het lachen. Kwalitatief is dat
spul niet beter, maar door er een etiketje
op te plakken, verdienen ze er goed
aan".
Bert Donia is zo niet de grootste, dan wel de bekendste consumentenstrijder. Hij komt
vrijwel wekelijks in de publiciteit als directeur van Konsumenten Kontakt, een
stichting waarbij zijn aangesloten de vakbonden, de Nederlandse Gezinsraad en de
Nederlandse Vereniging van Huisvrouwen. Bert Donia (42 jaar) heeft dus een
achterban van 1,7 miljoen leden. Hoe functioneert de voorvechter zelf als consument?
Wordt hij zelf wel eens genept? Verslaggever Weert Schenk vroeg het hem.
door Weert Schenk
Bert Donia: "Artikelen van minder bekende merken doen vaak in kwaliteit niet onder voor de veel duurdere A-merken".
„Het is geld-uit-de-zak-klopperij.
Struikroverij op de menselijke ziel. Ik
vind het volstrekt verwerpelijk. Ik weet
niet hoe wij daar verandering in kunnen
brengen. Ik vrees dat een televisie
filmpje van Konsumenten Kontakt niet
werkt. Ik weet niet hoe het moet worden
aangepakt".
- U koopt dus geen overhemd met een
merkje?
„Ik ga er niet bijlopen als een sand
wichman. Dat weiger ik. Weet je dat het
nog moeilijk is om die merkjes er af te
halen? Het zit er heel degelijk op vastge
naaid, om te voorkomen dat het er wordt
afgehaald en op andere kleding wordt
gezet".
„Mijn kinderen zijn nog niet op de
leeftijd dat ze daar om vragen. Het is ge
lukkig niet actueel".
- Maar stel....
„Ik zou het wel sneu vinden om nee te
zeggen. Je moet je principes niet uit
vechten over de rug van je kind. Ik sluit
niet uit dat hij dan toch die schoenen
krijgt".
Zwakker
- Kan de consument zich nog steeds
niet wapenen tegen die reclame?
„De wapens van ons zijn niets vergele
ken bij die van het bedrijfsleven. De fa
brikanten kunnen terecht in de kranten
en in de STER, die een heel grote in
vloed heeft. Psychologisch en technisch
zit het vaak goed in elkaar. Het verbijste
rende is dat de consument die reclame
ook nog zelf betaalt. Het zit in de prijs
van het produkt. Wij hebben slechts
sinds kort twee minuten zendtijd per
week bij de VARA-televisie en verder
ons eigen blad. Dat is absoluut een
zwakkere positie",
„Maar als we dan toch wat tegen die
reclame doen, wordt er verschrikkelijk
gejammerd. Morgen, die margarine die
naar boter zou smaken, is mislukt, zo
wordt gezegd, door een actie van Konsu
menten Kontakt. In werkelijkheid ging
het erom dat de consument niet belazerd
wil worden".
„Zo is er uit het bedrijfsleven ook veel
kritiek gekomen op ons spotje tegen
spaarkas-colporteurs. „Trap er niet in,
trap ze er uit', was de leus. Dat werd niet
netjes gevonden. Er kwam een hoop hei
bel van. Wij kregen zelfs nog van staats
secretaris Van Zeil (consumentenzaken,
red) de gele kaart. Dan zie je welke risi
co's je loopt als je iets aanpakt".
„Reclame moet worden ontdaan van
het emotionele sausje. Kijk naar de prijs
en de kwaliteit en ontdoe het van de hele
rimram. Om veel van die dure dingen
wordt iets heen verzonnen, kenmerkend
voor een bepaalde levensstijl. Door die
zaken moeten we heen prikken. Ook heb
je vaak te maken met het idee dat goed
koop meestal duurkoop is".
„Ik vind dat reclame veel informatie
ver zou moeten zijn. Maar daar is de on
dernemer niet bij gebaat. Hij heeft de
neiging de positieve kanten te laten zien.
Hij geeft geen objectief plaatje. De on
dernemer zou zich meer op het consu
mentenbelang moeten richten, ofschoon
ik besef dat daaraan grenzen zijn. Maar
ik heb niet de illusie dat de ondernemer
op vrijwillige basis negatieve aspecten
van zijn produkt meldt".
Sulfiet
- De ondernemer is er toch niet steeds
op uit om de boel te beduvelen?
„Dat kan je wel zeggen. Neem nou nog
even Morgen, die margarine. Dat was
echt de boel belazeren. Maar dan zeg ik
ook tegen die ondernemers: sufferds,
hoe haal je het in je hoofd om zo'n peper
duur produkt op de markt te brengen als
iedereen er op achteruit gaat".
„Kijk nu eens wat er gebeurt met die
Oostenrijkse wijnen. De consument
proeft niet dat er iets verkeerds in zit. Of
neem het gehakt. Sinds 1951 is sulfiet in
gehakt verboden. Toch werd het op gro
te schaal gebruikt en er kwam geen ver
andering in. Toen hebben we alle namen
van slagers gepubliceerd die sulfiet ge
bruikten. Kregen we kritiek van: Konsu
menten Kontakt speelt eigen rechter. Ik
ben zelfs nog bedreigd".
Kontakt, vanaf1972 als directeur. Wat is
er bereikt in zoveel jaar consumenten-
strijd?
„De consument is mondiger gewor
den. Op het gebied van levensmiddelen
is er meer verbetering te merken dan op
financieel terrein. De geldleningen en
verzekeringen zijn voor de meesten nog
te ingewikkeld, waarbij de voorlichting
vaak erg slecht is. Vorig jaar hadden we
na één televisiespot en een gesprek bij
Frits Bom over de haken en ogen van de
spaarkas - een overeenkomst om over
een aantal jaren maandelijks een bedrag
te sparen - meer dan 1000 klachten".
„Er zijn meer successen behaald: het
loslaten van de koffieprijs, de actie tegen
de reclamecampagne 'verstandig roken',
de kindervoeding van Olvarit, waar ni
traat in zat. Er is wel wat bereikt".
- Maar over het algemeen houden on
dernemers nog te weinig rekening met de
consumenten?
„Ze zeggen rekening te houden met de
consumentenorganisaties. Maar dat ligt
toch anders in de praktijk. Nog steeds
worden onveilige produkten op de
markt gebracht. Elk jaar worden nieuwe
types gepresenteerd. Maar het zijn de
oude met nepvernieuwingen. De nieu
wigheid betreft een kleurtje of een ander
klein dingetje, waarmee ze naar buiten
komen. Maar het zijn geen wezenlijke
verbeteringen. Vernieuwde Dreft of elke
week een andere wokkei. Onzin".
Aan banden
Bert Donia pleit voor meer wettelijke
regelingen om de ondernemers aan ban
den te leggen. Ook moet in het onder
wijs aandacht worden besteed aan con
sumentenzaken, vindt hij. Maar tegelij
kertijd beseft hij dat het geen zin heeft
om daar nu over te praten. „Dit kabinet
legt de prioriteiten niet bij het consu
mentenbeleid".
In de jaren zeventig was er nog ruimte
voor de consument, herinnert Bert Do
nia zich. Dat was een soort oogstperiode.
Toen werd zelfs gesproken over een gro
tere inspraak van consumenten in on
dernemingen. Dat klimaat is verdwe
nen. „Dit kabinet legt de ondernemer
geen haarbreed in de weg".
Fel: „De huidige minister van econo
mische zaken heeft geen oog voor con
sumentenbelangen. Dat straalt hij uit en
dat wordt ook zichtbaar in de Tweede
Kamer. Die arrogantie. Hij zegt gerust
dat het hem niet kan schelen dat de ben
zine duurder wordt. Dat maakt me erg
kwaad. Hij ziet de consument niet staan".
„Onder dit kabinet is de consument
vogelvrij geworden. Staatssecretaris
Van Zeil heeft zijn verdiensten. Hij heeft
op het terrein van de deregulering niet
alles afgebroken. Maar hij zit vast in de
doelstelling van het kabinet om het be
drijfsleven op te stuwen in de vaart der
volkeren. Alle prijsbeschikkingen zijn
gesneuveld. Er is geen prijsbeleid
Konsumenten Kontakt heeft als pres
sie-organisatie intensieve contacten met
politici. Maar het helpt weinig, verzucht
Bert Donia, alles struikelt over het re
geerakkoord. Nu staat er in het regeer
akkoord wel in één zinnetje dat het con
sumentenbeleid geïntensiveerd wordt,
maar dat gebeurt niet.
Bert Donia hoopt dat het met een vol
gend kabinet weer wat beter wordt.
Maar hij gelooft niet dat met de PvdA in
de regering het paradijs zich zal aandie
nen. „Ik vrees dat de mogelijkheden be
perkt zijn. Ook de PvdA moet rekening
houden met het bedrijfsleven. Den Uyl
zou trouwens in zijn eerste kabinet het
consumentenbelang verankeren in het
sociaal-economisch beleid. Dat heeft hij
ook niet waargemaakt".
Ruimte
„Dat zie ik niet zitten. Economische
zaken is een producentenministerie. Ik
zie hoe Van Zeil moet opboksen tegen
de belangen van de producenten. Ik
denk dat ik op die plaats te weinig ruim
te zou krijgen om meer te verwezenlij
ken dan Van Zeil, ook al ben ik wel een
grotere drammer dan hij. Maar het gaat
niet om de persoon. Als je werk wilt ma
ken van consumentenzaken, dan moet
het kabinet je die ruimte geven. Er zal
dus voor Konsumenten Kontakt genoeg
werk blijven".
- U wordt er niet moedeloos van?
„Van deze regering zou je gefrustreerd
kunnen worden. Dan kan je je schou
ders laten zakken. Je kan er ook juist
nog veel harder tegenaan gaan. Zo heb
ben we van het woonlastenonderzoek
een politieke zaak kunnen maken. Voor
110.000 mensen hebben we bereikt dat
een deel van de onroerendgoed-belas-
ting werd kwijtgescholden. Toch geen
onbelangrijke successen".
„Ik wil me sterk maken voor mensen
die het niet breed hebben. Dat houdt me
gaande. Ook heb ik de drang om te vech
ten tegen machtsstructuren, overigens
zonder de illusie dat het lukt. Maar toch
proberen. Ik ben er trots op dat door ons
de grote overwinsten van Shell en Esso
op het aardgas in discussie zijn geko
men. Die winsten hadden afgeroomd
kunnen worden, maar Van Aardenne
loste dat anders op. Hij sloot een heren-
akkoord".
„Het knokken voor een bepaalde
groep ligt me. Dat was al zo toen ik hier
in 1968 begon. Ik wilde het opnemen
voor de underdog. Dat is niet veran
derd".
5 DOLLb ÜAV3CH TlNItAlcnunu
5 dage. lang snutfejen in miniatures.
begmenswoardiOa iimS^ ringen etc.)
noemen)
en nu kom* net:
Sx~
-
Medisch secretaresse
Secretaresse
Ass. secretaresse
Kantoorassistente
Receptioniste/lnformatrice
MACHINESCHRIJVEN
Dag-, avond- en
scholierenopleidingen
STENOGRAFIE
Nederlands, Frans, Duits, Engels
CONVERSATIE
Frans, Duits, Engels, Spaans
BEDRIJFSCORR.
Frans, Duits, Engels,
Spaans, Nederlands
BOEKHOUDEN
MIDDENSTANDS
DIPLOMA
M.B.A.
NOTULEREN
INFORMATICA
TEKSTVERWERKING
Inschrijving voor de nieuwe cursussen dagelijks van 10-21 uur
Haarlem Santpoorterstraat 42 Tel. (023) 264979
Het Leidsch Dagblad/
Alphens Dagblad helpt!
Bel 071-144941
en vraag naar Harry Mos.
