Cremer-show: spektakel van jewelste
'Los Vast' in uitpuilende
Kuip: daverend succes
Regen, afzeggingen en opzwepende ritmen in Delft
Rockopera ondanks magere inhoud de moeite waard
Simon Le Bon maar net
van verdrinking gered
wm?
RADIO-TV-KUNST
MAANDAG 12 AUGUSTUS 1985
ing^, Manu Dibango
PAGINA 17
Muziek redt slecht georganiseerd African Music Festival
African Music Festival met optredens'
van Kanda Bongo Man, Thoko Mdlalo-
se, Surinam Music Ensemble, Manu Di
bango, Osibisa, Randy Weston, Segun
Adewale en Bembeya Jazz. Op 10 au
gustus gehouden in het DHC-stadion in
Delft.
DELFT - Gasten: 0, vermeldde het
scorebord van het stadion van de
Delftse voetbalclub DHC. Zo erg
was het niet. Naar schatting van de
Delftse politie is het African Music
Festival, dat daar zaterdag voor de
derde maal werd gehouden, door
hoogstens drieduizend mensen be
zocht. De hoosbuien 's middags
hebben waarschijnlijk veel poten
tiële bezoekers afgeschrikt. Het re-
genzeil boven de uitloop van het
podium gaf er al snel de brui aan.
Het weer is door niemand in de
hand te houden. Erger is dat de or
ganisatie een zeer gebrekkige in
druk heeft gemaakt. Van de twaalf
aangekondigde groepen hebben er
uiteindelijk slechts acht een optre
den gegeven. Afmeldingen waren
er van Fode Youla, de dansgroep
Bugarabu en de publiekstrekkers
Salif Keita en Mory Kante, waar
mee een paar van de meest authen
tiek Afrikaanse acts afvielen. Des
ondanks liep het programma bijna
drie uur uit. De rol van presentator
werd door een irritante lichtkrant
vervuld, die geen informatie gaf
over de afzeggingen en hun oor
zaak. Een vreemd staaltje minach
ting voor het publiek. Wel werd er
van minuut tot minuut de tijd op
vermeld. Heel storend als het gaat
om een sóórt muziek waarbij de
tijd geen rol speelt.
Het African Music Festival
wordt georganiseerd door slechts
twee mensen: de uit Gambia af
komstige Oko Drammeh en de Ne
derlander Walter Meyer. Die laat
ste kwam 's middags in onzachte
aanraking met een stalen deur en
moest naar het ziekenhuis worden
afgevoerd. Buiten Drammeh wist
nu niemand meer wat wanneer
moest gebeuren, zodat achter het
podium chaotische toestanden
ontstonden. Zo moest de pianist
Randy Weston zes uur wachten
voor hij tegen elf uur het podium
op kon.
Het falen van de organisatie op
de dag zelf was des te jammer, om
dat men er wel in geslaagd was een
zeer aantrekkelijk programma sa
men te stellen. De drieduizend ge
trouwen die kou en regen trotseer
den, waren dan ook standvastig en
lieten zich door de lange wachttij
den tussen de acts door niet veija-
gen. Toen Bembeya Jazz om half
twee 's nachts het slotoptreden in
zette, waren er nog vele honderden
doorzetters, die konden dansen on
der de sterren.
Avonturen
Wat personele bezetting betreft
zat er een stijgende lijn in de pro
grammering. Op het eind van de
dag stonden er tot zeventien man
tegelijk op het podium. Kanda
Bongo Man opende om ongeveer
een uur 's middags het festival met
een band van zeven personen. Hij
zette meteen de trend voor de dag:
lange nummers, veel nadruk op
het ritme en een sterke voorliefde
voor de gitaar. Kanda Bongo Man
had twee met van veel galm voor
ziene gitaristen.
De Zuidafrikaanse zangeres Tho
ko Mdlalose, uitgedost in een kleu
rig gewaad, speelde voor een zee
van paraplu's. Ze heeft een harde,
zuivere stem, waarmee ze ook het
klakkende zingen van de Bosjes
mannen beheerst. Na haar speelde
het Surinam Music Ensemble, een
noviteit op het festival. Een groep
in jazzrock-opstelling, aangevuld
met traditionele percussie. De mu
ziek deed denken aan Weather Re
port, maar bood ook ruimte aan
een percussienummer. Twee dan
seressen zorgden voor het show
element.
Na anderhalf uur wachten maak
te Manu Dibango zijn opwachting,
een jaarlijks terugkerende gast op
het festival. Hij is voor de Afri
kaanse muziek wat Desmond Dek
ker en Jimmy Cliff voor de reggae
zijn geweest. Al in 1973 had hij met
'Soul Makossa' een wereldhit. De
eerste tonen maakten meteen dui
delijk dat hier een zeer hechte
band aan het werk was. De instru
menten worden over de hele linie
consequent helder worden gehou
den. Dat geldt ook voor de opbouw
van de nummers: muzikale the
ma's worden opgezet, maken aller
lei avonturen mee, die hen bijna
onherkenbaar veranderen, maar
duiken dan toch weer op. De mu
ziek als geheel en de bijdrage van
iedere muzikant zijn steeds in be
weging. De percussionist gaf met
zijn talking drum een mooi staaltje
van Afrikaanse vertelkunst.
Ook Osibisa is een wegbereider
van de Afrikaanse muziek geweest,
en heeft deze door rock- en Caraï-
bische invloeden te verwerken
zeer toegankelijk gemaakt voor
Westerse oren. Het is een band met
glamour, kleurrijke kostuums en
confetti. Ze zongen als enigen in
het Engels en maakten van hun op
treden een community-gebeuren,
waarbij het het publiek meezong,
-floot en -klapte. Hun vakman
schap neigt naar middle of the
road, maar had bij het publiek
groot succes.
Yopop
Na hen werd een half uurtje inge
ruimd voor de zwarte Amerikaanse
pianist Randy Weston. Een verras
sende en goede keus van de organi
satie. Met een jas om de schouders
voor de kou liet hij met verfijnd en
sterk ritmisch spel op de vleugel
horen waar de bronnen van de jazz
liggen: in Afrika.
De meest authentiek klinkende
bijdrage werd geleverd door Segun
Adewale en zijn twaalf Superstars
International, voor het eerst in ons
land. 'Yopop', noemt hij zijn mu
ziek, pop van de Yorubastam in Ni
geria. Het is een samengaan van
akoestische percussie en Westerse
elektrische snaarinstrumenten:
drie gitaren, een steelgitaar, bas en
versterkt inlands snaarinstrument.
Dat levert een verbazend geheel
op, waarbij ons aanvankelijk vals
in de oren klinkende toonsoorten
worden gebruikt. De door elkaar
krioelende snaarinstrumenten
worden uiteindelijk toch onderge
schikt gemaakt aan het ritme en de
fraaie zang van Adewale.
Het uit zeventien personen be
staande Bembeya Jazz uit Guinee
had de klap op de vuurpijl moeten
worden. Omdat na twee uur 's
nachts absolute stilte was veror
donneerd, restte hen slechts een
halfuur speeltijd. Dat was lang ge
noeg om enthousiast te worden
over het soepele vakmanschap van
de band en vooral over het spel van
de bassist en de gitaarsolo's van
bandleider Sehzou Bembeya.
De groepen die wel kwamen bo
den zoveel kwaliteit en variatie dat
het publiek zich ondanks de afmel
dingen niet bekocht hoefde te voe
len. Of het African Music Festival
volgend jaar zijn vierde aflevering
zal beleven is nu, mede door het
uitblijven van subsidie, zeer onze
ker. Het verdwijnen ervan zou jam
mer zijn, temeer omdat Afrikaanse
muziek steeds vastere voet aan de
grond begint te krijgen in ons land.
De VARA-radio heeft opnamen
gemaakt, die in de komende maan
den zullen worden uitgezonden.
ARIEJAN KORTEWEG
Jan Creraer (rechts) en zijn
vriendin Babette worden In
de Groningse schouwburg
welkom geheten door thea
terproducer René Soüeveld.
<foto ANP>
Ik, Jan Creraer, rockopera. Plaats:
Stadsschouwburg, Groningen. Tekst:
Lennaert Nijgh. Muziek: Gerard Stel-
laard. Regie: Franz Marijnen. Chore-
grafie: Rick Atwell. Decor: Paul Sta
pels. Lichtontwerp: Steve Kemp. Kos
tuum: Mechthild Schwienhorst.
GRONINGEN (GPD) - Een
razende collage van beel
den, geluid, beweging en
licht. Een flitsende qgeks
scènes, ingebed in muziek.
Een spektakel van jewelste,
een spetter van een voor
stelling. Mag dat musical
heten? Nee dus. Mag het
iets méér zijn als je de bena
ming rockopera bedenkt,
omdat we nog op zoek zijn
naar de allesomvattende be
gripsaanduiding? Opera of
eigenlijk geen opera... Filo
sofieën die het publiek
worst zullen wezen.
Ik, Jan Cremer is een show gewor
den. Een pure show. Absoluut on
Nederlands van formaat en allure.
Een fraaie en opzienbarende pro-
duktie, een gigantische videoclip,
gedrenkt in vakmanschap en kwa
liteit. Een schitterende avond thea
ter. op basis echter van een gege
ROTTERDAM (GPD) - 'Als je 2
podium oploopt en 50.000 i
schreeuwen: Jantje, Jantje, dan
moet je wel van ijzer zijn als je dat
niet voelt", zei een duidelijk geë
motioneerde Jan Rietman zater
dagmiddag na afloop van het Los
Vast Kuip Spektakel. Rietman had
de dag van zijn leven. De door slag
regens en koude wind geteisterde
Kuip had vier en een half uur bol
gestaan van popmuziek en meezin
gende en polonaise-lopende jonge
ren. En het middelpunt van dit al
les was hjj geweest: "Zeg hééé!"
Het publiek reageert met
"hééé!". De enige echte popster in
het stadion is niet tevreden: "Ik
zeg: zeg hééé!"
De Kuip schudt nu op zijn
grondvesten: "Hééé!".
Op het Rotterdamse Centraal
Station is het een immense drukte.
Voornamelijk pubers lopen zin
gend de met aanplakbiljetten aan
gegeven route naar één van de elf
door de NS ingezette extra treinen
naar stadion Feyenoord. Voor het
stadion is het niet anders. Eén ge
moedelijke sfeer en lachende sup
poosten. "Dat zal volgende week
wel anders zijn als Ajax hier op be
zoek komt bij Excelsior", zegt één
van hen.
Rondom het stadion staan
stands opgesteld met te koop aan
geboden waar: T-shirts van Nor
maal tot abonnementen op Voetbal
International. Op het bijveld speelt
een ploeg van Feyenoord en op het
veld ernaast landt een helikopter,
die later tv-beelden vanuit de lucht
zal verzorgen.
In het stadion is een voorpro
gramma bezig. Playbackers (vooral
Bette Midler maakt indruk) en de
Amsterdamse groep Drukwerk
vermaken de langzaam volstro
mende Kuip. Achter het grote po
dium, dat tijdens het Live-Aidfesti-
val in Londen stond opgesteld, be
vindt zich de kantine waarin zich
de artiesten hebben verzameld. Ze
roken, drinken en praten. Naast de
kantine zijn vijf mensen druk bezig
met het opblazen van 7.000 roze
ballonnen waarop de tekst ge
schreven staat: 'De nieuwe Opel
Kadett'.
Een kwartier voor het begin
stoppen de playbackers en wordt
het Hilversum 3-programma van
de NCRV ook in de Kuip hoorbaar.
Boven het stadion pakken zich in
middels donkere wolken samen en
als om tien voor twaalf Jan Riet
man op de radiö geinterviewd
wordt en verklaart, dat het weer
fantastisch is, begint het te rege
nen. Op de tribunes klappen dui
zenden paraplu's open. De hoofd
sponsor (Opel) heeft zelfs aan re
gen gedacht. Terwijl de ballon
netjes tydens de finale opstijgen,
lopen vele officials en andere leden
van de organisatie met geel-witte
paraplu's op.
Het nieuws van twaalf uur loopt.
Het grote tv-scherm, ook al 'ge
leend' van het Londense Live Aid,
dat op de tribune achter het po
dium staat opgesteld, floept aan.
Ome Joop, de levende mascotte
van Rietman, rent van de kantine
naar het podium. Als de eerste re
clameboodschap al de ether in ge
stuurd wordt, volgt Jan Rietman.
De laatste toontjes van de STER,
een korte stilte en dan schuift lang
zaam het blauwe gordijn open. De
Kuip juicht. Op het podium wordt
de Los-Vast-band zichtbaar die
met een elektrisch Wilhelmus het
spektakel opent. Een luid 'olé, olé'
breekt los als Rietman het podium
oprent. "Laten we de mensen thuis
eens horen hoe een vol stadion
klinkt". Het klinkt indrukwek
kend. Een radioprogramma is be
gonnen.
In het stadion hangen spandoe
ken met uiteenlopende teksten:'
'Te gek. Jan', 'Zeg Rietkamp, nok-
ke hè', 'Anje en Joyce houden van
Frank B. Hè Frankie', 'Normaal',
'Zet 'm op, de Kuip moet op z'n
kop' en 'We benne d'r ok weer,
Yvon, Nathas en Roeline'. Er
wordt met vlaggen gezwaaid - er is
ook een Friese bij - en luid meege
zongen.
"Het lijkt wel een droom",
schreeuwt Jan Rietman door de
microfoon. "Ooit zijn we met dit
programma begonnen voor 500
mensen in een zaaltje ergens in
Spakenburg. Vandaag staan we in
de Kuip met 50.000 mensen op de
tribune. Bedankt jongens". De tri
bune reageert met het zoveelste
'Olé, olé'.
Achter het podium staat Rob de
Nijs met de handen in zijn nek en
de ogen dicht. Hij moet zo op. "Ik
heb nog nooit in mijn carrière voor
zo'n groot publiek opgetreden",
zegt hij. "Ik vind het heel leuk,
maar ik was liever wat langer opge
gaan. Ik zing maar één liedje, ik
zou er twee zingen, maar heb er
één laten vallen, omdat het alle
maal wat uitloopt. Jongen, ik ben
zo gemakkelijk in die dingen". Als
De Nijs klaar is met 'Zeg maar
niets', vraag Rietman hem nog één
keer dat liedje te zingen waar hij zo
beroemd mee geworden is en dat
nu zo op z'n plaats is. Kort klinkt
het 'Zachtjes tikt de regen tegen
mijn zolderraam'. Het publiek
galmt nu ook weer mee.
Er is weer even zon. Albert West
vraagt een fotograaf een foto van
hem te nemen met op de achter
grond de volle tribunes. Bezwe
rend steekt hij de armen op als de
klik klinkt. Even later verschijnt
Danny de Munck op het veld. Ook
hij moet op de foto. Leeftijdgeno
ten springen over dranghekken en
vragen hem om een handtekening.
Routineus werkt hij dit karweitje
af.
Een smet op het christelijke
feest. Een oververhitte toeschou
wer doet zijn broek naar beneden
en springt wat rond. The Time
Bandits weten niet wat hun over
komt als er tijdens hun optreden
een oorverdovend gejoel losbreekt.
Het gezag zit achter de vluchtende
streaker aan. Klimmend over ban
ken en hekken. Eenmaal in de
kraag gevat wordt hij onder ap
plaus weggevoerd. En The Time
Bandits kunnen ongestoord verder
spelen.
FRED VAN GARDEREN
Jan Rietman temidden van zijn vele fans in de bomvolle Kuip
Het omgeslagen jacht van pop
zanger Simon Le Bon voor de En
gelse kust, waar gisteren een zware
storm woedde. (foioAP)
FALMOUTH (UPI) - Simon Le Bon, zanger van de popgroep Duran
Duran, is ternauwernood gered van de verdrinkingsdood.
De 25-jarige Engelse popzanger zat met vijf anderen opgesloten in een
hut, nadat zijn zeiljacht bij Falmouth in zware zee was omgeslagen. De
zes dankten hun leven aan een luchtbel in het schip, dat in totaal vieren
twintig personen aan boord had. Ze werden uiteindelijk gered door dui
kers van de marine. Een aantal opvarenden werd met uitputtingsver
schijnselen naar ziekenhuizen vervoerd.
Simon Le Bon en zijn bemanning deden mee aan de Fastnet-race. toen
het ongeluk gisteren bij windkracht negen toesloeg. Het schip, met een
waarde van ruim vier miljoen gulden, ligt nog gekapseisd voor de Engel
se kust. Le Bon was van plan om volgende maand met zijn jacht deel te
nemen aan de Whitbread-race om de wereld. Zes jaar geleden verloren
vijftien mensen het leven in huizenhoge golven tijdens de Fastnet-race.
Kindertheater
LEIDEN/OEGSTGEEST - Kin
dertheater 'Klapsigaar' geeft de ko
mende dagen voorstellingen in
Leiderdorp, Leiden en Oegstgeest.
Dit gezelschap van zes Leidenaren
heeft de afgelopen maanden ge
speeld op campings en bij buurt
huizen in het land.
In de voorstelling, die bestemd is
voor kinderen tussen de 5 en 11
jaar, wordt met muziek, dans en
spel het verhaal verteld van de Pi-
rowitzen, een uit het buitenland af
komstige familie, die veel moeite
doet om zich aan te passen aan de
zeden en gebruiken hier.
Dat lukt echter niet zonder de
hulp van de kinderen. Die worden
allemaal ingeschakeld om met
kunstjes, zang en dans de familie
wegwijs te maken. Aan het eind
van de voorstelling zijn alle kinde
ren verkleed en geschminkt en ge
reed om in optocht over het terrein
te paraderen.
Klapsigaar is te zien vanmiddag
in dé Houtkamp in Leiderdorp, op
dinsdag om 10.00 uur 's morgens
en in de middaguren bij buurthuis
Taberna in Oegstgeest en woens
dag om 14.00 uur in het Ankerpark
(bij de Meelfabriek) in Leiden.
ven dat op z'n best achterhaald is
en op z'n slechtst elk schok-effect
van de Cremer-boeken volledig
kwijt is.
De produktie heeft niets toege
voegd aan wat je uit de beide boe
ken kon weten. Evenmin is ge
tracht het gegeven naar deze tijd
toe te halen. Misschien is dat niet
onverstandig, maar dat had zo'n
aardige gimmick kunnen opleve
ren. De voorstelling mist in deze
vorm inhoudelijk toch de spranke
ling en de verrassing die wél in het
toneelbeeld en in de meer dan fan
tastische vormgeving zitten.
In dat opzicht ontbreekt elke
verdieping en zijn de makers aan
een werkelijke uitwerking van de
figuur en het gegeven niet toegeko
men. Na de pauze is er zelfs een
element van gewenning, het-al-ge-
zien-en-nu-weten-we-'t-wel-effect.
Dat is niet goed en jammer.
Tijdnood
De derde akte is niet écht af ge
komen. Kennelijk is de creatieve
ploeg in tijdnood geraakt, want als
de finale daar is, bevat deze niet de
doordacht opgebouwde climax.
Die suggestie wordt handig hoog
gehouden, maar in feite ploft het
lied "The sky is the limit" opeens
en onverhoeds de zaal binnen.
De Ik, Jan Cremer-opera is in de
eerste plaats de schepping van re
gisseur Franz Marijnen geworden.
Zijn mensen heeft hij vooral ge
hanteerd als middel om de show te
plaatsen. Ook zijn Cremer is meer
een aanleiding dan een doel. Een
man die te midden van zijn omge
ving vertoeft, van vrouwen en si
tuaties. Maar hij is niet degene die
het aanricht. Meer de impulsieve,
zelfs wat naieve bluffer die het on
dergaat. Soms wat onderkoeld en
verbaasd naar het schijnt. Zeker
niet de volksheld, de voortrekker
of de provo. Van een herkenbare
bewogenheid of link naar het he
den is geen sprake.
Het gigantische minderwaardig
heidscomplex waaraan de Cremer-
van-toen moet hebben geleden,
komt er wel uit. Z'n gerommel, z'n
orgastische jongensdromen en z'n
liefdesbeleving als tijdverdrijf krij
gen in alle heftigheid gestalte. Dat
het oorlog is tussen hem en de we
reld wordt echter al maar niet dui
delijk, hoe nadrukkelijk het ook is
vermeld.
Geen Mythe
In alle eenvoud is die Jan geen
mythe meer, eerder een beetje in
nemend, een schatje, dat met glim
mende oogjes put uit leed en
romantiek.
Deze facetten zijn rijkelijk opge
dist in de holle pathetiek waar Len
naert Nijgh patent op heeft geno
men. De (lied)teksten die men te
zeggen en te zingen krijgt, zijn zó
mager, vaak nogal slap en zó volge
propt met muffe clichés, dat het
misschien maar beter is dat niet al
les woordelijk te verstaan is. Daar
bij is de humor helaas uiterst
spaarzaam gedoseerd. Wat drama
tische opbouw betreft stelt deze
show weinig voor. Er is blijkbaar
vooral gedacht aan een jong pu
bliek, dat snel en alert kennis wil
nemen van feiten en op gepsycho
logiseer zit te wachten. Vandaar de
kaleidoscoop van scènes die zich
in een adembenemend tempo ont
rollen, zonder dat er werkelijk aan
dacht wordt geschonken aan het
uitlichten van het hoe en waarom.
Vernieuwend
Het baanbrekende en vernieu
wende schuilt dus in uiterlijkhe
den. Wat dat betreft zit de Cremer-
produktie buitengewoon goed en
fraai in elkaar. Het werken op vier
etages verveelt geen moment, zo
dat je je er nauwelijks van bewust
bent dat er geen thema is en dat het
eigenlijk niet eens ergens over
gaat.
In de titelrol vertoont Peter
Tuinman de buitenkant van Cre
mer met een knipoog naar de bra
nie. Tamelijk sympathiek eigenlijk
en niet eens als een brutale hond.
Wat figuur betreft is hij allerminst
het ideale type en niet de lekkere
jongen die hij moet zijn. Daarnaast
komt hij als het op zingen aankomt
nogal iets te kort.
In de lijn van het totaal is het niet
verwonderlijk dat vrouwen de
mooiste kansen krijgen. Vooral
Alexandra van Marken is een
nieuw talent van enorme beteke-
De kostumering loopt niet over
van fantasierijke ideeën. Daarbij
vertoeft alles bijna automatisch in
de schaduw van de magnifieke
choreografie van Rick Atwell en de
fabelachtige manier waarop zijn
club van voornamelijk buitenlan
ders over het podium gaat.
Essentieel is echter, dat het in
Nederland hoe dan ook gelukt is te
werken aan een opwindende, nieu
we vorm van amusementstheater
voor de toekomst. Elke vergelij
king met het bestaande musical-fe
nomeen is niet van toepassing en
oneerlijk. Deze Cremer-show is
uniek - en in dit machinepark van
het decor waanzinnig mooi en vak
matig gemaakt - zowel visueel als
in tempo, variatie en beweging.
Nog nooit is er op een Nederlands
podium zo tè gek gedanst en ge
zongen als door deze cast van 26.
Niet eerder was er een dermate
spattend, spannend belichtings
schema te zien.
Broadway in Holland. Ondanks
detailkritiek luidt het advies der
halve: er wel even naartoe.
JACQUES D'ANCONA
Popzanger Simon Le Bon i
redding.
