Hevige onlusten
nu nabij Durban
De roep 'Alle Arabieren eruit' wordt luider
Bruna leert de rest
een flitsend lesje]
f A
Slecht weer eist
veel mensenlevens
Winnie Mandela duikt onder
Japan wil grotere
defensie-inspanning
Amerikaanse
vredesgroep
ontvoerd
19f DONDERDAG 8 AUGUSTUS 1985
BUITENLAND
PAGINA 7
JOHANNESBURG - De onlusten in verschillende Zuidafrikaanse zwarte woonwijken
gaan door, ondanks de noodtoestand die nu bijna drie weken van kracht is in 36 van de
265 juridische districten. Het centrum van de laatste golf van geweld is verplaatst van de
Oost Kaap en de Oost Rand naar de omgeving van de havenstad Durban, hoewel ook uit
woonwijken bij Pretoria, Johannesburg, Port Elizabeth en Graaff Reinet incidenten
(brandstichting) worden gemeld.
Maar vooral de zwarte woonwijk
Umlazi bij Durban is de afgelopen
36 uur een haard van geweld en
vernielingen geworden. Zeker een
kind kwam om het leven, terwijl le
ger- en politieeenheden de wijk
van de rest van de wereld hebben
afgesloten.
De problemen in Umlazi begon
nen dinsdagochtend, toen studen
ten scholieren probeerden over te
door
Ruud de Wit
hoe
halen aan een schoolboycot deel te
nemen. In de meeste zwarte woon
wijken gaan scholieren al bijna een
jaar niet meer naar school. De stu
denten bekogelden een bus met
schoolkinderen, waarbij 17 van
hen gewond raakten. Later kwam
het tot een aantal incidenten tus
sen oproerpolitie en groepjes jon
geren, die met stenen gooiden en
vernielingen aanrichtten.
Ook gisteren bleef het onrustig
in Umlazi en de vlakbij gelegen
wijken Kwamashu en Inanda. Vol
gens ooggetuigen maakte de poli
tie gebruik van traangas, rubberen
kogels en een 'niespoeder'-kanon.
Gemeentegebouwen werden in
brand gestoken en het huis van een
schoolhoofd werd met stenen en
benzinebommen bekogeld. De golf
van onrust en protest in het gebied
rond Durban wordt in verband ge
bracht met de moord op de zwarte
advocate Victoria Mxenge, vorige
week donderdag.
Volgens sommige berichten heb
ben de onlusten rond Durban ook
de vlucht van een aantal 'Aziati
sche' families tot gevolg gehad, na
dat een menigte zwarten ruiten in
hadden gegooid en winkels en hui
zen hadden geplunderd van Aziati
sche families. Een kind van 15
maanden zou zijn verbrand, toen
het huis waarin het zich bevond, in
brand was gestoken.
Gezien de omvang van de onlus
ten rond Durban wordt het niet uit
gesloten, dat de noodtoestand ook
naar dit gebied wordt uitgebreid.
Tot nu toe zijn er vanwege de
noodtoestand 1459 personen gear
resteerd, van wie een kleine 600
personen weer op vrije voeten zijn
gesteld.
Inmiddels is Winnie Mandela, de
vrouw van de tot levenslang ver
oordeelde ANC-leider Nelson Man
dela, met behulp van haar advp-
caat Ismael Ayob, ondergedoken.
Dinsdag werd haar huis in het
'banningsoord' Brandfort door po-
litie-eenheden binnengevallen, na
dat eerder op de dag voor het huis
een demonstratie had plaatsgevon
den tegen het toepassen van lijf
straffen op school. De politie ge
bruikte traangas en stokken om de
jongeren uiteen te drijven, die
daarop het huis van Winnie bin
nenvluchtten. Negentien jongens
en 11 meisjes werden daarbij gear
resteerd.
Winnie Mandela zelf was in Jo
hannesburg voor medisch onder
zoek, maar reed, toen ze op de
hoogte was gesteld van de po
litieactie, met haar advocaat direct
terug naar Brandfort, dat 450 kilo
meter van Johannesburg ligt. Om
dat haar huis volledig vernield is
door het politieoptreden, oordeel
de haar advocaat, dat het beter
voor haar was om onder te duiken,
hoewel dat wettelijk niet is toege
staan, omdat Winnie Mandela zon
der toestemming van de autoritei
ten haar huis niet mag verlaten. De
kleine kliniek bij haar huis, die
wordt gebruikt voor de inwoners
van de zwarte woonwijk, was na
het optreden volledig vernield.
Kasten waren opengebroken en de
muur was besmeurd met bloed.
Winnie's zuster, Princess, zou aan
het hoofd zijn gewond en tot de ar-
resatanten behoren. De politie zou
later op de middag zijn terugge
keerd en enige dozen met boeken,
aantekeningen en andere spullen
hebben meegenomen.
De advocaat van de nabestaan
den van de beruchte schietpartij
van 21 maart j.l. bij Uitenhage, in
de Oost Kaap. heeft gisteren een
schadeclaim uitgebracht bij de mi
nister van wet en orde, Louis le
Grange, en de politieagenten, die
verantwoordelijk waren voor de
dood van zeker 20 mensen. De
claim bedraagt 1,25 miljoen gul
den. Ook namens 36 personen, die
gewond raakten bij deze schietpar
tij is een schadeclaim van bijna 3
miljoen gulden ingediend. Het on
derzoek naar de omstandigheden
rond de schietpartij door rechter
Kannemeyer wees wel in de rich
ting van schuld door de politie,
maar weigerde verantwoordelijken
aan te wijzen. Het is op de bevin
dingen van de commissie-Kanne-
meyer dat de schadeclaim nu is in
gediend.
INNSBRUCK (DPA) - Eerst giste
ren, toen de opruimwerkzaamhe-
den begonnen, werd de omvang
van de schade duidelijk, die de re
genval in Tirol heeft aangericht.
Vijfhonderd kubieke meter modder
waren in de vertrekken van een
machinefabriek in Zeil am Ziller
in het toeristische Tiroler Zillertal
binnengedrongen. Een groot deel
van de machines werd onherstel
baar beschadigd. De schade wordt
geschat op meer dan drie miljoen
gulden. (foto dpa>
TOKIO - De Japanse regering heeft de bevolking opgeroepen meer steun
te geven aan de nationale defensie-inspanning. Dit staat in het jaarrap
port van het ministerie van defensie, dat gisteren door het kabinet werd
goedgekeurd.
Maar het 393 pagina's tellende witboek gaat met een grote boog heen
om de controversiële kwestie van de een-procents-limiet, de sinds 1976
bestaande richtlijn dat de Japanse militaire uitgaven beneden één pro
cent van het Bruto Nationaal Produkt moeten blijven.
door Ruud Kreutzer
Premier Nakasone liet vorige maand weten dat hij de tijd rijp acht om
deze limiet te vervangen door een andere grens, maar hij stuitte daarbij
op onverwacht sterke tegenstand binnen de regerende Liberaal Demo
cratische Partij (LDP). Drie voormalige premiers, waaronder Nakasone's
voorganger Suzuki, hebben zich de afgelopen dagen uitgesproken tegen
het voornemen van de regering.
Dit begrotingsjaar, dat loopt tot april 1986, is 3,14 triljoen yen (rond 44
miljard gulden) gereserveerd voor defensie. Dat staat gelijk aan 0,997
procent van het geraamde BNP. Aangezien Japan alleen beroepsmilitai
ren kent, gaat een groot deel van de begroting op aan lonen, die gelijke
tred houden met die van andere ambtenaren.
Er blijft volgens het ministerie van defensie niet voldoende geld over
om aan de eisen te voldoen van de regeringsrichtlijn voor de defensieop-
bouw die dateert uit het jaar 1976. Inmiddels wordt hard gewerkt aan het
opstellen van een nieuw vijfjarenplan voor de periode van 1986 tot 1990.
Het Witboek gaat niet in op de inhoud van dit plan, maar benadrukt wel
het belang van een militaire afweer tegen een mogelijke invasie vanuit
zee, en de bescherming van de zeeroutes rondom de Japanse archipel.
WENEN - (Rtr/DPA/AFP) - Als ge
volg van noodweer in het midden
en zuiden van Europa zijn de afge
lopen dagen meer dan twintig
mensen om het leven gekomen.
In Oostenrijk, dat het zwaarst is
getroffen, kwamen tien mensen
om na twee dagen zware regenval.
Rivieren traden buiten hun oevers,
terwijl wegen, telefoon- en elektri
citeitsverbindingen werden afge
sneden.
De Donau werd voor alle scheep
vaart gesloten, nadat het peil in e e
n nacht twee maal zo hoog was ge
worden en wegen en velden waren
overstroomd. In de Alpen viel bo
ven 1800 meter sneeuw, waar meer
dan 100.000 stuks vee graasden.
Volgens landbouwautoriteiten in
Tirol was er geen direct gevaar
voor de dieren, maar is de schade
aan de oogst groot.
In heel Oostenrijk zijn 10.000
brandweerlieden ingezet om stra
ten begaanbaar te maken en onder
gelopen huizen leeg te pompen.
Woensdagavond namen de regens
af en kon de schade worden opge
nomen. Ook in Tsjechoslowakije
werd melding gemaakt van over
stromingen. In Beieren zorgden
zware regen en stormen voor een
miljoenenschade.
Door regenstormen en branden
in Italië zijn gisteren weer zes men
sen om het leven gekomen, waar
door het totaal aantal doden in dat
land door het slechte weer op acht
is gekomen. Bij een brand op Elba
is een groep jonge vakantiegangers
door het vuur ingesloten. Drie
mensen kwamen hierbij om het le
ven en twee liepen ernstige brand
wonden op. Bij een reeks harde
winden en hevige regenstormen in
Zuid-Italië kwamen twee mensen
om en in de kustplaats Pesaro ver
dronk iemand nadat zijn boot op
zee was omgeslagen.
In het Mont-Blancmassief (Fran
se Alpen) kwamen een Italiaan en
een Engelsman om van koude en
uitputting, nadat zij twee dagen in
het berggebied hadden moeten
doorbrengen, aldus de politie in
Chamonix.
Twee Nederlandse alpinisten,
die dinsdagavond werden vermist
nabij de Pic de la Meije in de Fran
se Alpen, zijn gisteren aan het be
gin van de middag door een heli
kopter gered. De twee mannen,
Franciscus Koks en Evert Sursum,
konden in veiligheid worden ge
bracht.
Verkeersdoden
De traditionele vakantie-uittocht
in Italië van 13 juli tot 6 augustus
heeft dit jaar op de snelwegen het
leven gekost aan 597 mensen, zo
heeft het ministerie van binnen
landse zaken gisteren bekendge
maakt. Er raakten 15.209 mensen
gewond.
Vorig jaar kwamen in dezelfde
periode 631 mensen om en raakten
er 14.173 gewond. Tijdens de
vakantiepiekperiode van 25 dagen
dit jaar waren er ongeveer 159 mil
joen voertuigen op de weg, 10,7
procent meer dan vorig jaar.
MANAGUA (AP) - Door de Ver
enigde Staten gesteunde Nicara
guaanse opstandelingen, de con
tra's, hebben gisteren 29 Ameri
kaanse vredesactivisten en 18 Ni
caraguaanse en buitenlandse jour
nalisten ontvoerd, toen ze zich op
de San Juan-rivier tussen Nicara
gua en Costa Rica bevonden.
Woordvoerders van de vredes
groep, de 'Getuigen voor de Vre
de,' en van de Nicaraguaanse rege
ring hebben dit meegedeeld.
De woordvoerder, die radiocon
tact had gehad met de opstandelin
gen, verklaarde dat de Amerikanen
ongedeerd waren. De rebellen
dwongen de opvarenden onder be
dreiging met geweervuur naar de
kant te varen en zich over te geven.
De contra's hebben niet gezegd
waar de ontvoerden zich precies
bevinden, maar volgens Nicaragua
zijn ze naar Costaricaans grondge
bied gebracht.
De Nicaraguaanse staatsradio
heeft de VS de schuld gegeven van
de ontvoering, en verklaard dat ze
de Amerikaanse regering verant
woordelijk stelt voor het welzijn
van de gevangenen.
Volgens de radio hadden de vre-
des-activisten zich in het gebied
begeven, ondanks waarschuwin
gen van rebellenleider Eden Pasto-
ra, dat hij op ze zou schieten.
Ministerie wil
verbod contact
j oden-Ar abieren
JERUZALEM (UPI/AFP) - Het Is
raëlische ministerie van onderwijs
wil contacten tussen religieuze
joodse en arabische leerlingen ver
bieden uit vrees voor vermenging
en gemengde huwelijken. Dit heeft
de Israëlische pers 'gisteren ge
meld.
Het verbod was vervat in een me
morandum aan alle scholen van Ja-
cov Hadani, de voorzitter van de
autonome religieuze afdeling van
het ministerie. De onderwijsinstel
lingen wordt gevraagd „ieder con
tact en elke ontmoeting van joodse
en arabische leerlingen te vermij
den uit vrees voor gelijkstelling en
gemengde huwelijken tussen jo
den en arabieren".
"Wij werken naar coëxistentie
(samen leven) door onze leerlingen
te leren mensen te eerbiedigen en
ze hun volledige rechten te verle
nen", verklaarde Hadani tegenover
een verslaggever. „Maar het is een
feit dat 80 procent van de gemeng
de huwelijken voorkomen in ge
mengde steden, zoals Haifa".
Buitenland kort
Sikhs
In de Indiase hoofdstad New
Delhi zijn gisteren 56 sikhs in staat
van beschuldiging gesteld voor de
serie bomaanslagen in mei, waar
door in New Delhi alleen al 49
mensen omkwamen. De officiële
aanklacht beschuldigt de sikhs er
van de bommen geplaatst te heb
ben uit wraak voor de tegen de
sikhs gerichte onlusten na de
moord 31 oktober door twee lijf
wachten, sikhs, op premier Indira
Gandhi. Meer dan 2.100 sikhs kwa
men bij deze onlusten om.
Autobom
Een autobom heeft gistermorgen
in de Noordierse grensplaats New-
townhamilton een melkwinkel ver
woest en aanzienlijke schade toe
gebracht aan omringende huizen
en winkels, zo heeft de politie ver
klaard. Bij een landmijn-explosie
bij Carrickmore raakte een Britse
soldaat van het plaatselijk gerecru-
teerde voornamelijk protestantse
Ulster Defense Regiment gewond.
Tot nu toe heeft de IRA nog niet de
verantwoordelijkheid voor de aan
slagen opgeëist.
Bomaanslag
Bij een bomaanslag in eenhotel
bar in Glyfada, een zuidelijke voor
stad van de Griekse hoofdstad
Athene, zijn vannacht twaalf per
sonen gewond geraakt. Een van
hen, een Griekse vrouw, is er nogal
ernstig aan toe, zo werd vernomen
uit politiebronnen. De gewonden,
vijf mannen en zeven vrouwen,
zijn in een ziekenhuis opgenomen.
Naast drie Grieken betreft het ne
gen buitenlanders.
Gastarbeiders
Libië gaat alle 100.000 Egypti
sche en andere gastarbeiders te
rugsturen naar hun eigen land. Dat
heeft de Libische leider Moammar
Gaddafi gisteren verklaard in een
krante-interview. Met deze maatre
gel wil Gaddafi het wegvloeien van
buitenlandse valuta tegengaan. De
maatregel geldt niet alleen voor de
100.000 Egyptenaren in Libië, maar
voor alle buitenlandse arbeiders in
dat land.
Atoombom
De Indiase regering houdt de be
slissing over de fabricage van een
atoombom open tegen de achter
grond van berichten dat Pakistan
zich inspant om zo'n bom te ont
wikkelen. Dit heeft een hoge func
tionaris van het ministerie van bui
tenlandse zaken gisteren verklaard
in het Hogerhuis. Maar hij wees er
daarbij op dat de Indiase regering
hoopt dat het verstand zal zegevie
ren in Pakistan
TEL AVIV - Wie nog niet zo lang
geleden in Israël het voor de joodse
bevolking uiterst delicate onder
werp racisme ter sprake bracht,
kreeg zonder aarzeling een rotsvast
antwoord: Dat is hier uitgesloten.
Hoe anders echter liggen de feiten
Door twee gebeurtenissen van
de afgelopen maand zijn de al eer
der gesignaleerde racistische nei
gingen in de Israëlische samenle
ving vanuit de sterke onderstroom
komen bovendrijven. Vijf door Pa-
lestijnen uit de bezette westelijke
Jordaanoever gepleegde moorden
op joodse burgers leidden in de
door
Taco Slagter
steden van de slachtoffers tot ge
weld en racistische agitatie tegen
onschuldige Arabieren.
En na de lokale verkiezingen in
Kyriat Arba, het religieus- nationa
listisch bolwerk van de kolonisten
nabij de op de Jordaanoever gele
gen Arabische stad Hebron, sloot
de ultra-rechtse fractie van Sjalom
Wach een pact met de racistische
Kach-Beweging van rabbijn Meir
Kahane om op grond van een
apartheidsclausule eensgezind de
Arbieren te verdrijven. Te begin
nen in Kyriat Arba.
Na de moord op het onderwij
zers-duo in Afula (bij Nazareth)
schreeuwden honderden hysteri
sche betogers: „Arabieren, eruit!.
Tot dat moment was deze op het
nazisme gebaseerde slogan juden
raus") voorbehouden aan enkele
duizenden aanhangers van Kaha
ne. De rabbijn propageert de de
portatie van alle Arabieren (inclu
sief degenen met de Israëlische na
tionaliteit) na een periode van
dwangarbeid voor de genoten wel
vaart onder Israëlisch bestuur.
Maar de rechtgeaarden die ble
ven geloven in de alles overwin
nende kracht van de humanisti
sche en spirituele waarden van het
jodendom, werden misleid. Wat
Kach-racisten ten minste hardop
durfden te zeggen, broeide al lange
tijd in de gedachten van een niet te
onderschatten deel van de joodse
bevolking. Het schaamtegevoel om
zich publiekelijk met het Kahanis-
me te identificeren had velen ervan
weerhouden de ware gevoelens on
verbloemd prijs te geven. De re
cente moorden waren slechts een
„goede" aanleiding om het slot van
de mond te halen.
Gespuis
En niet alleen in de stad van de
slachtoffers. De emoties in heel Is
raël laaiden hoog op. Racisme, ver
sluierd in eufemistische bewoor
dingen, werd ineens „bespreek
baar'. Arabieren? Onbetrouwbaar
en moordend gespuis voor wie
geen plaats meer is in „Eretz Is
raël". Het historisch land voor de
joden dat volgens fanatieke reli
gieuzen en nationalisten zich ten
minste uitstrekt tot aan de Jor- Kyriat Arba. Het uit geestverwan-
daanrivier of zelfs tot aan de in Irak ten van Kahane en de Wach-lijst
ingegrepen. Hij verklaarde de
„Arabieren-paragraaf onwettig en
een flagrante schending van het in
de Onafhankelijkheidsverklaring
neergelegde beginsel van rechtsge
lijkheid. Zamir bestempelde de ra
cistische bepalingen in Kyriat Ar
ba van het soort dat voor de vijan
den van het joodse volk generaties
lang als wapen tot vervolgingen
hebben gediend.
Religie
gelegen Eufraat en Tigris.
Premier Peres zat er niet zo ver
naast toen hij naar aanleiding van
de mede door rabbijn Kahane uit
gelokte racistische rellen opmerk
te dat onder het vorige Likoed-be-
wind „de geest uit de fles" is geko
men. Met welke kracht die geest
rondwaart, bleek deze week in de
hoofdzakelijk door religieuze na
tionalisten bewoonde nederzetting
gevormde nieuwe gemeentebe
stuur bepaalde dat alle Arabische
employees in overheidsdienst zou
den worden ontslagen. Op onder
nemers zou dwang worden uit
geoefend alleen joodse werkne
mers in dienst te nemen en het za
kendoen met Arabieren te staken.
Kyriat Arba moest voor eens en
voor altijd 'Arabieren-rein' worden
gehouden. En naar het model van
het Zuidafrikaanse systeem van
apartheid zouden dë stad en haar
openbare gelegenheden alleen nog
maar in uiterste noodzaak voor
Arabieren toegankelijk zijn.
De zo gehate bordjes met „verbo
den voor joden" ten tijde van het
Derde Rijk, en die met „alleen voor
blanken" in de periode van de
„kleine apartheid' in Zuid-Afrika,
zouden met wijziging van de aan
duiding van het „ras" in Kyriat Ar
ba zijn opgehangen als de bijna al
machtige adviseur van de Israëli
sche regering, prof. Zamir, niet had
Het gemeentebestuur van Kyriat
Arba bond in en schrapte de om
streden clausule. Niettemin gaven
de Kahanisten Jeruzalem te ver
staan hun politiek „langs andere
wegen" te zullen doorvoeren. Een
vulkaan van teleurstelling, angst
en haat is in Israël tot uitbarsting
gekomen. Daar zijn vele verklarin
gen voor te geven. Het nog steeds
niet opgeloste Israëlisch-Arabi-
sche (Palestijns) conflict is echter
de hoofdoorzaak van het verval.
Het wezen van de staat Israël
heeft daardoor in de loop van de
tiju sterke verandering ondergaan.
De op de zionistische revolutie ge
stoelde wereldlijke joodse staat
naar westers model blijkt niet te
zijn opgewassen tegen anti-demo
cratische en nationaal-religieuze
krachten in het Israël van nu. De
nationale en met terreur gepaard
gaande aspiraties van de Palestij-
nen heeft dat proces aangemoe
digd en de laatste tien jaar ver
sneld.
Oorlogen en terrorisme hebben
het Israëlische volk moe gebeukt.
De mensen onzeker gemaakt. Veel
zionisten zagen hun op de Franse
revolutie geïnspireerd ideaal van
„vrijheid, gelijkheid en broeder
schap" soms letterlijk in rook op
gaan. Zij die de twijfel van het be-
ADVERTENTIE
==55 I
De nieuwe Bruna-schoollijn. Ringband, memoblok, schriften, ringbandblok, pennenzak, kaftpapier, agenda, r\
Parkerpen en alle andere artikelen die je nodig hebt voor school. R^ncn nrTTi^u
K Elke week iets nieuws. l^UHiULAJSJl
staan met meer aan konden, voor
wie het humanisme geen antwoord
meer was op de bedreiging van het
joods nationaal tehuis, waarvoor
Theodor Herzl begin deze eeuw de
basis legde, werden teruggewor
pen op hun laatste hoop: de beker
ing tot God. Voor de orthodoxie
braken „messiaanse" tijden aan.
Kahane profiteerde er van.
Maar niet alleen de met overdre
ven godsdienstijver gecamoufleer
de geestelijke ontreddering is de
oorzaak van het opkomende racis
me en fascisme in Israël. De diep
ste economische crisis in het be
staan van de relatief jonge staat
heeft daartoe zeker ook bijgedra
gen. Velen kunnen de stap terug in
het op drijfzand verrezen wel
vaartsniveau niet verkroppen.
Die „materiële" teleurstelling
wordt, evenals dat in Europa het
geval is, afgewenteld op de makke
lijkst te pakken groep in de samen
leving. Zijn dat in Europa de bui
tenlandse werknemers en etnische
minderheden, in Israël is het al niet
anders. Het „zwarte schaap' in de
joodse staat is .gevonden bij de Ara
bieren.
Maar zij hebben part nog deel
aan de malaise gehad; het waren
met name de onderbetaalde Ara
bieren uit de bezette gebieden over
wier bezwete ruggen een belang
rijk deel van de welvaart werd op
gebouwd. Discriminatie en drei
gende ontslagen in het gehele land
van Israël is de ondank die hen nu
toekomt.
Racisme is niet voorbehouden
aan een bepaald land. Het is van
alle volken en alle tijden. Angst om
het voortbestaan is vaak het mo
tief. Ook in Israël. De vraag is ech
ter of er in Israël nog voldoende
uithoudingsvermogen en politieke
wil is om de humanistische waar
den veilig te stellen. De interne
verdeeldheid van het land, de eco
nomische problemen en het onze
kere zicht op successen in het vre
desproces geven weinig aanleiding
tot optimisme.
