Politie in actie bij huis Mandela ZOLANG HET CEMENT NAT IS, GOOIEN WE'N SCHEPJE OP DE KORTINGEN. TOT 50% O Tutu voorkomt bloedbad bij begrafenis Water en vuur teistert Europa Zuid-Afrika slaat demonstratie uiteen Man gedood in Durban President van Brits Guyana (62) overleden Russen staan inspectie van kerncentrales toe WOENSDAG 7 AUGUSTUS 1985 JOHANNESBURG - Het huis van Winnie Mandela in haar 'banningsoord' Brandfort, op 450 kilometer van Johannesburg, is gisteren door de Zuidafrikaanse politie bestormd. De actie van de politie had plaats nadat zich voor haar huis een spontane demonstratie had gevormd. LONDEN (UPI) - Een opgeto gen koningin-moeder Eliza beth van Engeland, zondag 85 geworden, heeft gisteren boven haar rijk gevlogen in een Con corde. Het was een cadeautje van British Airways ter gele genheid van haar verjaardag. Tien jaar geleden al had de koningin-moeder in een Con corde willen zitten, maar het mocht niet omdat het toestel toen nog werd proefgevlogen. De Concorde maakt nu ech ter geregelde vluchten en ande re leden van de koninklijke fa milie hebben erin gezeten. Ko ningin Elizabeth vloog er in 1977 voor het eerst mee. De "Queen-Mum" was in het gezelschap van de twee kinde ren van haar dochter prinses Koningin-moeder kreeg vlucht in Concorde cadeau Margaret, burggraaf Linley en Lady Sarah Armstrong-Jones. Tijdens de vlucht gebruikte de koningin-moeder de lunch bij kruissnelheid, die daarna^ werd opgevoerd tot tweemaal de snelheid van het geluid. „Dat is sneller dan een kogel uit een geweer", zei een woord voerster van BA, die eraan toe voegde dat de vlucht „buiten gewoon goed" was verlopen. De gezagvoerder, kapitein Brian Walpole, zei dat de ko ningin-moeder voor de landing in de cockpit was gaan zitten en geboeid had geluisterd naar wat hij te vertellen had over het besturen van 's werelds snelste passagiersvliegtuig. Elizabeth werd geboren drie jaar voor de gebroeders Orville en Wilbur Wright met hun eer ste primitieve vliegtuig in Ame rika het luchtruim kozen. De luchtvaartmaatschappij heeft zich nog moeten verdedi gen tegen zuur commentaar over de belastingbetaler die het cadeautje moest betalen. Zij wees erop dat koningin-moe der Elizabeth het populairste lid van de Britse koninklijke fa milie is en zulk een geschenk verdiende. Challenger veilig terug op aarde LUCHTMACHTBASIS ED WARDS (AFP) - Het Amerikaanse ruimteveer Challenger is gister avond geland op de luchtmachtba sis Edwards, in California, na een wetenschappelijke missie die niet zonder technische problemen is verlopen. Het ruimteveer was vorige week maandag met zeven bemannings leden en het Europese ruimtelabo ratorium Spacelab aan boord ge lanceerd van Cape Canaveral in Florida. Na een bijna mislukte lan cering, waarbij een van de drie hoofdmotoren werd uitgescha keld, raakte het veer opnieuw in de problemen toen bleek dat bepaal de instrumenten voor het weten schappelijk onderzoek niet feilloos werkten. De 52-jarige Winnie Mandela, vrouw van de tot levenslang ver oordeelde ANC-leider Nelson Man- dela, was niet aanwezig, omdat zij in Johannesburg een bezoek bracht aan haar advocaat. door Ruud de Wit JOHANNESBURG (UPI/DPA) - De Zuidafrikaanse politie heeft gisteren één zwarte man doodge schoten en zeker dertien arresta ties verricht by nieuwe onrust in zwarte woongemeenschappen. De dode viel bij de havenstad Durban toen een zwarte politie man met zijn dienstpistool schoot op een menigte die zijn huis in brand wilde steken. Er werden drie personen gearresteerd, zo werd door de politie meegedeeld. Nog eens tien zwarte betogers werden gearresteerd in Soweto bij Johannesburg, toen zij bussen en huizen met stenen bekogelden. GEORGETOWN (AP) - D» presi dent van de Zuidamerikaanse staat Brits Guyana, Forbes Burnham, is gisteren tijdens een operatie in het ziekenhuis van Georgetown overleden. Hy was 62 jaar en was de afgelopen 21 jaar leider van de voormalige Britse kolonie. De dood van Burnham werd in een korte radiotoespraak bekend gemaakt door premier Desmond Hoyte, die door het kabinet als zijn opvolger is benoemd. Hoyte zei dat de president aan een hartstilstand was overleden tij dens een keeloperatie. Hij was dinsdagochtend in het ziekenhuis opgenomen wegens acute hees heid, waardoor hij twee toespraken had moeten afzeggen. Hoyte ver telde dat enkele Cubaanse artsen speciaal voor de operatie waren overgevlogen en hadden gepro beerd hem te redden. stranten spandoeken, houwelen, stokken en andere werktuigen en wapens. Rond een uur of elf kwam het tot een inci dent tussen de demonstranten en de snel aangevoerde politie. De po litie beweert dat er pas werd inge grepen toen de menigte met stenen begon te gooien, alsook met een benzinebom. Hierop opende de po litie het vuur met rubberen kogels en werd er tevens gebruik gemaakt van zwepen. Een aantal mensen nam vervol gens zijn toevlucht tot het huis van Winnie Mandela, waaFop de politie traangas afvuurde om hen daar weer uit te drijven. Bij deze actie werden 19 mannen en 11 vrouwen gearresteerd* op beschuldiging van openbaar geweld. De politiewoordvoerder zei ook dat na afloop van het geweld 7 ben zinebommen en 25 liter benzine werden aangetroffen in het huis van Winnie, waarmee hij indirect de beschuldiging uitsprak dat het huis van Winnie Mandela gebruikt wordt voor het bewaren van 'aan valswapens'. Een woordvoerder van de advo caat van Winnie Mandela, Ismael Ayoob, zei later op de dag, dat zich onder de arrestanten ook een zus ter van Winnie bevindt, die bij haar inwoont. Ook een van Winnie's kleinkinderen van 20 maanden oud wordt sinds de politieactie ver mist. Winnie Mandela werd in 1977 on aangekondigd door politieagenten vanuit haar huis in Soweto, bij Jo hannesburg, naar Brandfort ge bracht vanwege een 'banningsor- der'. Hoewel zij toen geen enkele familie- of andere band met de in woners van de zwarte woonwijk bij het oerconservatieve Afrikaans/ blanke Brandfort had, is ze sinds dien gedwongen geweest daar te leven. Slechts met een speciale toe stemming kan zij zich naar Kaap stad begeven om haar man Nelson in de gevangenis te bezoeken, of om langs te gaan bij haar advocaat in Johannesburg. Vanwege de ban- ningsorder mag zij niet geciteerd/ worden in Zuid-Afrika. Ook is zij niet in staat naar haar eigen goed dunken mensen te ontvangen. Hiervoor moet altijd eerst speciale toestemming van de plaatselijke administrateur worden verkregen. De ravage in Zuid-Frankrijk is groot na twee stormvloeden. (foto AP) °P Corsica woeden de bosbranden in alle hevigheid. (foto WENEN (AP) - Leden van het Internationale Bureau voor Atoomenergie (IAEA) zullen nog vóór 27 augustus beginnen met een inspectie van enke le Russische kerncentrales. Op die datum begint in Genève de conferen tie over het non-proliferatieverdrag. Woordvoerder Meyer van het IAEA zei dat de 'onderhandelingen over de inspectie met succes zijn afgerond,' maar dat de laatste details nog moeten worden uitgewerkt. Het is voor het eerst in het bestaan van de organisatie, die werd opgericht om het gebruik van kernenergie voor vreedzame doeleinden te bevorderen, dat de Sowjet-Unie toestemming heeft gegeven voor een inspectie van kerncentrales. Aan de hand van de richtlijnen van het IAEA, die zijn ondertekend door alle landen met kernwapens behalve China en door 80 andere lan den, proberen de inspecteurs vast te stellen of atoomstoffen of kernappa- ratuur al dan niet voor militaire doeleinden zijn aangewend. Op 21 fe bruari 1985 werd in Wenen een verdrag ondertekend waarbij enkele Rus sische kerncentrales onder toezicht van het IAEA zijn geplaatst. WENEN/BERN (AFP/AP/DPA) - Een plotselinge weersverslechte- ring heeft gisteren in de Zwitserse, Oostenrijkse en Noorditaliaanse Alpen tot chaotische toestanden geleid. In de Zwitsersland werden op 1500 meter hoogte zware sneeuwstormen gemeld. Een berg beklimmer op de Matterhorn kwam om het leven toen hij werd verrast door de plotselinge weers- omslag. In Innsbruck werd na langdurige regenbuien alarm gegeven nadat de rivier de Inn buiten zijn oevers trad. Het water in de Inn stygt nog verder. In Innsbruck viel in zes uur tijd 48 liter regen per vierkante me ter. Ook andere delen van Oostenryk werden getroffen door zeer slecht weer. Bomen werden ontworteld en straten door de regen over spoeld. Bij een motorongeluk als gevolg van het slechte weer kwam in Oostenrijk een 16-jarig meisje om het leven. Verschillende ande ren raakten gewond door omval lende bomen. In de bergen nabij Salzburg kwamen als gevolg van de storm twee Westduitse meisjes van 16 en 17 jaar om. In Beieren kwamen in het noodweer twee mannen om het leven. In Italië zyn als gevolg van hevig onweer vooral in het noorden en midden van het land drie mensen gedood. Een vierde is omgekomen bij een bosbrand op het eiland El- ba die door een hevige scirocco werd aangewakkerd en woedde over drie kilometer breedte. Er zijn vijf zwaargewonden. De zwaarste schade is aangericht in het gewest Trentino-Alto Adige, waar ook het openbaar vervoer kwam stil te liggen. De Brenner- route liep onder water. Helikopters van de Franse mari ne hebben gisteren angstige kam peerders opgepikt van onder water gelopen stranden op de kust van de Middellandse Zee, die door twee springvloeden was getroffen. Een meisje van 19 jaar vond de dood in de golven en honderden vakantiegangers moesten hun au to's, tenten en caravans in het wa ter op de kust van de Camargue - favoriet bij kampeerders die vaste staanplaatsen liever uit de weg gaan - achterlaten. Opflakkerende bosbranden heb ben gisteren in het zuiden van Frankrijk opnieuw het leven ge kost aan een brandweerman. Vori ge week verloren vijf collega's het leven bij het bestrijden van een brand in het achterland van Can nes. Tussen Plan-de-la-Tour en Saint- Maxime, waar de brandweerman om het leven kwam, werd een door het vuur bedreigde kampeerplaats met vakantiegangers ontruimd. •Op Corsica flakkerden eveneens als gevolg van een zware wind tal rijke branden op. Maandag dacht men ze grotendeels te hebben be dwongen. De autoriteiten vermoe den dat brandstichters verant woordelijk zijn voor ongeveer 20 brandhaarden. Door het uitbreken van een grote bosbrand in de buurt van de Joe goslavische kustplaats Makarska is dinsdag het verkeer op de Adriati- sche kustweg stil komen te liggen. Dit heeft het nationale persagent schap Tanjug gemeld. In Spanje moesten dinsdag 60 monnikken van het oude Karme lietenklooster Descalzos, in de buurt van Castellon de la Plana, door de politie worden geëva cueerd omdat hun uit de 18e eeuw stammende klooster en zyn be langrijke archieven door een bos brand werd bedreigd. Dreigbrief Reagan Een 37-jarige man is door een rechtbank in Kansas City tot vyf jaar gevangenisstraf veroordeeld. Hij had bekend in januari van dft jaar een dreigbrief te hebben ge schreven aan president Reagan. De rechter veroordeelde de man bo vendien zich te laten onderzoeken door een psychiater. Niet bekend is wat er in de brief heeft gestaan. Spionage-proces In Los Angeles is gisteren het proces begonnen tegen de eerste en enige agent van de FBI, de Amerikaanse federale recherche, die wordt beschuldigd van spiona ge ten nadele van zijn vaderland. De aanklacht tegen de 48-jarige Ri chard Miller omvat het doorgeven van vertrouwde dossiers aan de Russische KGB en het vragen om en accepteren van een omkoop- Volgens de aanklacht had hij ge mene zaak gemaakt met de Russi sche spionnen Svetlana en Nikolai Ogorodnikov en geheime stukken aan de blonde Svetlana doorgege ven, in ruil voor seks en 65.000 dol lar. Egypte Een Egyptische rechtbank heeft gisteren bepaald dat de leider van de Egyptische fundamentalisten, Sjeik Hafez Salama onterecht wordt vast gehouden en direct vrij moet komen. De rechtbank voor de staatsvei ligheid heeft ook bevolen dat een van Salama's volgelingen onmid dellijk vry mèet worden gelaten. Hij gaat om de broer van Khaled el-Islambouly die in december 1981 werd geëxecuteerd vanwege de aanslag op de voormalige presi dent Anwar Sadat. De advocaat van Salama, Abdil- Halim Ramadan, verwachtte dat de beroepen van tientallen ande ren, door de regering omschreven als 'moslim-extremisten', binnen afzienbare tijd worden gehono reerd. DAYVETON - Dayveton, een van de vele zwarte woonwijken in de Witwatersrand. Eerst de snelweg richting Benoni en Springs en dan een afslag. De wegversperring is van veraf herkenbaar. Zwaargewa pende militairen manen je te stop pen. Een casspir, een licht ge vechtsvoertuig, is dwars over de weg geplaatst. Ik maak me bekend als buitenlandse correspondent en zeg, dat ik op weg ben naar de be grafenis van en van de slachtoffers van recente onlusten. Twintig meter verder staat nog een casspir. Aanvankelijk wordt me de toegang tot de wijk gewei gerd. „Ik moet eerst maar een schriftelijke toestemming overleg gen van de commissaris van politie door Ruud de Wit Als ik echter aanhoud, dat zulk een toestemming niet nodig is voor een officieel in Zuid-Afrika geac crediteerde journalist en daarvoor mijn perskaart overleg, wordt er opnieuw met het hoofdkwartier getelefoneerd. Een politiewagen komt me opha len en brengt me naar het improvi- sorische hoofdkwartier van de vei ligheidstroepen, dat in een tenten kamp is opgeslagen achter het plaatselijke politiebureau. Het is oorlog in Zuid-Afrika, ten minste in de zwarte woonwijken waar de noodtoestand is uitgeroe pen. Het is hier beslist geen oefe ning meer. Honderden blanke en zwarte politieagenten staan zwaar gewapend met mitrailleurs, gewe ren en traangasgranaten klaar om uit te rukken. Het 'hoofdkwartier' maakt de indruk van dat van een legereenheid te velde. De dant, kolonel Smith, bekijkt op nieuw mijn perskaart en zegt, dat ik door kan gaan. „Maar op eigen risico". En ik moet vooral geen sensatie uitlokken: „Vanochtend hebben we al een paar van uw col lega's gearresteerd, omdat ze de bevolking voor mooie plaatjes op zweepten tot dansen en politieke leuzen". Bluf, waarheid of intimi datie? Ik vraag de kolonel waar de be grafenis is. „Dat moet u zelf maar uitzoeken. De politiewagen brengt u terug naar de wegversperring en dan kunt u uw eigen weg gaan". Het korte onderhoud is afgelopen. Als ik terug ben gereden, met de politiewagen voor me, zie ik een aantal collega's eveneens bij de wegversperring staan. Opnieuw weigert de plaatselijke comman dant me toe te laten tot de wijk, maar na enig aandringen en een nieuw telefoontje, mag ik dan ein delijk doorrijden. Kinderen Dayveton, een zwarte woonwijk met zeker 100.000 mensen. Zoals elke zwarte woonwijk in Zuid-Afri ka heeft hij slechts een, gemakke lijk af te sluiten, toegangsweg. Ver der enige geasfalteerde hoofdwe gen en talrijke smerige, zanderige en in deze zeer droge wintertijd, ui terst stoffige zijstraten. Kinderen voetballen op blote voeten op straat. Het is eigenlijk opvallend rustig. Precies twee weken geleden, op dinsdag 23 juni, schoten de veilig heidstroepen drie meisjes en een jongen dood, toen ze op de terug weg waren van de begrafenis van een ander slachtoffer van onlusten. Vandaag (dinsdag, red.) zullen twee van hen, de 18-jarige Agnes Mbogane en de 16-jarige Elizabeth Khumalo, worden begraven. Mor gen volgen de twee andere jonge- Tutu praat met de politie (foto AP) ren. Het is de eerste begrafenis van slachtoffers door politiekogels in de Oost Rand, na de vorige week van kracht geworden nieuwe be grafenis-maatregelen. Die houden in, dat slechts één persoon tegelijk mag worden begraven; dat de be grafenis geen politiek karakter mag hebben, en dat begrafenisgan- gers slechts in taxi's, auto's en bus sen over een van tevoren goedge keurde route naar de begraafplaats kunnen gaan. Ook openbare her denkingsdiensten zijn uit den bo- Het is moeilijk de woning te vin- den, waar de lijken zijn opgebaard. De wijk zelf lijkt een vesting. Op de belangrijkste kruisingen staan cas- spirs en 'buffels' (zware gevechts wagen) opgesteld, met stugge, zwaargewapende soldaten. Ook jonge dienstplichtigen, wordt me verteld. Camouflagepakken, hel men, traangasgranaten. Is er hier soms oorlog? Steeds weer ook de perskaart la ten zien, gevolgd door een tele foontje naar het hoofdkwartier Verder maken de straten een veria ten, haast vredig-paradoxale druk. Na een half uur rondrijden en veel vragen, stapt een inwoner van de wijk in de auto. Hy zal ons naar het huis brengen, waar Elizabeth Khumalo ligt opgebaard. „Dit is oorlog, dit is hetzelfde als Beiroet", zegt hij een aantal keren. Elke mor gen rijden de troepen demonstra tief door de wijk. We hebben geen enkele vrijheid meer. Vandaag worden er twee jongeren begraven, maar het is ons verboden dat tege lijk te doen. Het eerste slachtoffer is al begraven om half tien. Dat werd pas vannacht schriftelijk aan de ouders medegedeeld. En het meisje, waar we nu naar toe gaan, wordt om twaalf uur begraven. Ook dat werd gisternacht aan de ouders verteld. Wet In de buurt van het erf, Waar de kist onder een tent staat opgesteld, neemt ook het aantal militairen toe. Ik ben gestopt met het tellen van de casspirs en de soldaten. Bij het erf staan een hondertal mensen en vele, voornamelijk buitenlandse journalisten. De aanwezigen zin gen treurhymnes, afgewisseld door vrijheidsliederen. Een militaire megafoon kondigt aan, dat de begrafenis slechts door kan gaan, als de aanwezigen zich strikt volgens de wet gedragen. Dat wil dus zeggen: niemand mag te voet naar de begraafplaats, die overigens nog geen 300 meter ver wijderd is. De stemming wordt nu grimmi ger: de menigte, uitgegroeid tot een 500 personen, begint strijdkre ten te scanderen. Harder en harder wordt het geluid van een mitrail leur nagedaan. Iemand legt uit, dat ze met dit geluid aan willen geven, hoe zy de apartheid willen bestrij den, als ze eenmaal over dezelfde wapens beschikken als hun tegen standers. Dan is daar plotseling de kleine, in paars gehulde gestalte van bis schop Desmond Tutu. Hij is spe ciaal hier na toe gekomen om te be middelen, zoals hij al eerder had aangekondigd. „'Mijn agenda is boordevol. Op dit moment heb ik eigenlijk een ontmoeting met een buitenlandse delegatie, maar dit is belangrijker". Tutu vraagt de pers hem niet te volgen, als hij op de casspirs afloopt. Onmiddellijk maakt zich echter een cameraploeg los van de journalisten en dan wordt hun rol duidelijk. Het zyn agenten in burger, die de aanwezi gen op de film vastleggen. Iedereen wacht af. Een politieko- lonel wordt erbij gehaald, die, om geven door drie angstig kijkende met lichte mitrailleurs gewapende militairen het 'aandurft' langs te menigte te paraderen. Het overleg duurt bijna een half uur en het eni ge wat Tutu naar de geduldig wachtende menigte, die is uitge groeid tot nabij de 800 mensen, kan overbrengen is, dat de „wet vol gens de politie geëerbiedigd moet worden en dat de begrafenis onder de bekende voorwaarden moet plaatsvinden". De megafoon laat dat voor alle duidelijkheid ook nog eens weten: „Alleen in taxi's en bussen kan er naar de begraaf plaats worden gegaan en wie te voet gaat, moet daarvoor de conse quenties dragen". ADVERTENTIE De Haagse Bijenkorf verbouwt bedden, speels wonen, veilichting, meubelen van gerenommeerde merken haar woonetage. Dat betekent extra voor- karpetten, dekbedden en gordijnstoffen. als Artifort, Gelderland, Montis, Pastoe, deel voor u. Oftewel kortingen die soms Een voorbeeld: toonkamer- Rohé, e.a. Alles uiteraard zolang oplopen tot 50%. Op meubelen, gJJ J)£ BUENKORF BEN JE BETER AF de VOO,Taad Strekt SlUC, Tutu probeert de kleinsten ervan te overtuigen, dat het beter is dat ze naar huis gaan, maar slechts twee maken zich los uit de gedul dig luisterende groep en krijgen daarvoor een aai van de bisschop over hun hoofd. Overreding Als hij ziet, dat zijn pogingen om de menigte tot andere gedachten te brengen, mislukken, gaat hij op nieuw naar de militairen. Het is duidelijk voor iedereen, dat er nu ook maar iets hoeft te gebeuren, wat verschrikkelijke gevolgen kan hebben. Twee andere geestelijken mengen zich eveneens in het ge sprek. Als Tutu terugkomt, kan hij de mensen zeggen, dat de comman dant vijf bussen heeft toegezegd om de begrafenisgangers naar de begraafplaats te vervoeren. Onder tussen moet iedereen van de weg af en op een erf gaan staan. De kalmte en overredingskracht van de bisschop blijkt opnieuw, zoals zo vaak de afgelopen weken, res pect af te dwingen. Het vertrouwen van de inwoners van Dayveton moet immens zijn. Om de snel op gelopen spanning verder af te koe len heeft Tutu de politie- en lege reenheden er ook van weten te overtuigen, dat zy zich beter een vijftigtal meter terug kunnen trek ken. Als de begrafenisstoet zich reeds een half uur heeft geformeerd, ko men de bussen. Niet vijf, maar zelfs zes. Binnen een mum zijn de bussen afgeladen met mensen, die plots van alle kanten aankomen. „Wie niet met de bus meekan, moet naar huis toe gaan", zegt Tu tu opnieuw. Als de dansende en zingende stoet bij het gedolven graf is gearri veerd, komen er twee militaire he likopters laag overvliegen. Zelfs hier, bij het graf van een kind, laat de intimidatie zich nog gelden. De plechtigheid duurt kort. Er worden enige hymnen gezongen en een geestelijke spreekt de laat ste groet uit. Dan wordt het graf dichtgegooid. De geestelijke ver zoekt iedereen te wachten met het vertrek, totdat de nationale hymne is gezongen. Terwyl de twee heli kopters rondjes blijven draaien, wordt het N'kosi Sikele I'Afrika door iedereen meegezongen. Velen hebben hun rechtervuist omhoog gestoken, sommige vuisten in zwarte handschoenen gehuld. Hierna verzoekt de geestelijke ie dereen zo snel mogelijk naar huis te gaan en geen aanleiding tot pro blemen te geven: „God, wij dragen dit slachtoffer van geweld aan u op. Zorg ervoor, dat alle jongeren, die hier rond dit graf van Elizabetk Khumalo staan, veilig in hun hui zen terug kunnen keren", bidt hy met zachte stem.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1985 | | pagina 7