'Ik zie graag
dat de mensen
zich opwinden'
Museum
Prado
wordt
groter
De erotische video-avonturen van Lydia Schouten
'Kunstenaars
hoeven niet
bevreesd te
zijn voor
BKR-regeling'
Auteur Dowell
(68) overleden
Utrecht krijgt groot,
Grieks muziekfestival
DINSDAG 6 AUGUSTUS 1985
RADtO-TV-KUNST
PAGINA 13
DUBLIN (RTR) - In het literaire
wereldje van Dublin is een touw
trekkerij gaande rond het doden
masker van de schrijver James
Joyce. Het masker werd in juli ver
kocht door het Joyce-museum na
een reeks mysterieuze transacties
die de woede van de kleinzoon van
de schrijver, Stephen, opwekten.
„Ik heb er ernstig bezwaar tegen
dat dit breekbare masker als een
circusbezienswaardigheid Ierland
wordt doorgesleept. Dit is geen
portret of meubelstuk. Het is een
dodenmasker dat van het stoffelijk
overschot van mijn grootvader
werd gemaakt", aldus Joyce giste-
schrijver, dreigt met het verande
ren van zijn testament, zodat Ierse
instellingen niets meer uit de nala
tenschap van Joyce krijgen, tenzij
de verkoop ongedaan wordt ge
maakt.
Het masker is er een van twee die
bij het overlijden van Joyce in
Zwitserland in 1941 werden ge
maakt door de Zwitserse beeld
houwer Paul Speek. Opdrachtgeef
ster was de in Zürich wonende
kunsthistorica Carola Giedion-
Welcker, een intieme vriendin van
de Joyces. Zij gaf een van de mas
kers aan Michael Scott, een voor
aanstaand Iers architect en litera
tor, die een Joyce-museum inricht
te en bezit in een uitkijktoren die
over de baai van Dublin uitziet.
Volgens Stephen Joyce had Gie-
dion-Welcker altijd voor ogen ge
staan het masker onder te brengen
in het Joyce-museum en het niet in
het persoonlijke bezit van Scott te
laten. Fragmenten uit brieven van
haar hand die gisteren door een
Ierse krant werden gepubliceerd,
lijken dit te bevestigen.
Maar in juli werd bekendge
maakt dat het masker openbaar
zou worden verkocht door de vei
lingmeesters Sotheby in Londen.
De verkoper, over wie alleen werd
gezegd dat het „een dame" betrof,
is vermoedelijk Scotts dochter Cia-
Voordat de veiling plaatshad
werd het masker van de catalogus
afgevoerd en privé verkocht aan de
Ierse zakenman Tony Ryan, die er
een dikke 60.000 gulden voor zou
hebben betaald.
Ryans enige reden voor de aan
koop was volgens zijn zeggen dat
hij het masker wilde behouden
voor Ierland. Hij biedt het voor de
prijs die hij aan Sotheby betaalde,
te koop aan aan het Joyce Tower
Museum.
Dat strekt Stephen Joyce niet tot
troost. Zelfs als Ryan het masker
aan de Tower zou verkopen of ge
ven, zei hij, zou dat niets verande
ren aan het feit dat het masker om
te beginnen helemaal niet ver
kocht had mogen worden.
Terwijl de ruzie voortduurt is het
dodenmasker van James Joyce uit
Londen teruggebracht naar Du
blin, waar het hangende de uitslag
in de kluis van een bank is opge
borgen.
Een minnaar van piepschuim
n 'Romeo is bleeding', (foto gpdi
DEN HAAG (GPD) -
„Idioot eigenlijk, dat men-
sen die schilderen en beeld
houwen gewoon een hele
technologische ontwikke
ling negeren. Je wordt con
stant met je neus op de
meest geavanceerde ont
wikkeling gedrukt. Dan
moet je weer Compact
Discs kopen, en iedereen
heeft op een gegeven mo
ment een videorecorder in
huis. Als kunstenaar van
deze tijd spreekt het mij aan
om met video te werken.
Het leuke ervan is, dat de
industrie al het geld erin
heeft gestopt om er de
meest fantastische foefjes
mee te kunnen uithalen.
Dat kun je gebruiken om er
je eigen verhaal mee te ma
ken".
door
Walter van der Meijs
Aan het woord is Lydia Schouten,
beeldend kunstenares uit Rotter
dam. die sinds een paar jaar naam
maakt met videoprodukties. Al tij
dens haar studie beeldhouwen aan
de kunstacademie wilde ze méér,
en ging over tot het geven van per
formances. Voorstellingen waarin
zijzelf lijfelijk te zien was, temid
den van zelfgemaakte decors en
objecten.
„Ik wilde iets veroorzaken", ver
klaart ze haar overstap. „Dat men
sen er kwaad om werden, of dat er
in ieder geval emotie ontstond, dat
je direct reactie kreeg. Want met
die objecten kreeg je alleen maar te
horen: nou, dat is wel mooi ge
maakt. En dat beviel mij niet".
Op de performances reacties ge
noeg, maar steeds eenmalig. Tot
dat Schouten ze gaat opnemen op
video. Aanvankelijk zijn het
slechts registraties van wat er op
het podium gebeurt. Na zo'n vier
jaar performances op video durft
zij voor het eerst erin te 'knippen',
te monteren, met als resultaat de
eerste echte videoproduktie. Hoog
tepunten uit de performance wor
den hierin afgewisseld met korte
studioscènes. In latere produkties
is de live-registratie geheel ver
drongen door opnamen in de stu
dio en op lokatie. In plaats van in
haar atelier of op de planken, be
vindt Lydia Schouten zich nu veel
al achter de montagetafel.
Ook andere kunstenaars hebben
de weg naar video als artistiek me
dium gevonden. Naast schilders en
beeldhouwers zijn ook theater
mensen, film- en tv-makers en mu
zikanten de ongekende mogelijk
heden van video gaan ontdekken.
De in de Verenigde Staten wonen
de Koreaan Nam June Paik, die
wordt beschouwd als de vader van
de videokunst, was componist. Hij
experimenteerde in de vroege ja
ren '60 al met video, door de beel
den te laten bewegen op de maat
van zijn elektronische composities.
Door de uiteenlopende achter
gronden van videokunstenaars zijn
hun produkten ook zeer verschil
lend: er zijn poëtische en puur es
thetische video's, drama-produk-
ties en meer verhalende, compu
tervideo's en muziektapes.
Lydia Schouten gebruikt in haar
werk veel geschilderde decors en
zelfgemaakte objecten, die verre,
vaak tropische oorden suggereren.
Zijzelf beleeft als hoofdrolspeel
ster in deze fantasiewereld allerlei
avonturen, vaak erotische, zoals in
'The Lone Ranger Lost in the
Jungle of Erotic Desire' uit 1982.
Hier en daar duiken ook Ameri
kaanse filmhelden op. Het zijn
beeldverhalen zonder tekst, met
mooie, melancholische muziek. En
zonder happy end.
Zelf zegt ze erover: „Het heeft bij
mij altijd te maken met weggaan.
Derde videofestival in Haags Kijkhnis
In het Kijkhuis in Den Haag
wordt van 10 tot en met 15 sep
tember het vierde World Wide
Video Festival gehouden. Daar
wordt een overzicht gegeven
van de meest recente onafhan
kelijke videoprodukties uit tal
van landen. Enkele namen: To
ny Oursler, Robert Cahen, Dan
Reeves, Bill Seaman, John San
born/Dean Winkler, Marcel
Odenbach, Ko Nakajima en Ga-
bor Body.
In het Haags Gemeentemu
seum staan tezelfdertijd video-
De bestaande wereld, zoals het hier
is in Nederland, niet leuk genoeg
vinden. In je fantasie kun je reizen
waarheen je maar wilt. Op de een
of andere manier wil ik dan altijd
naar jungles of andere tropische
oorden reizen. Het leuke van video
is, dat je al die dingen dan naar je
toe kunt trekken. Het is voor mij
een vlucht uit de werkelijkheid".
installaties opgesteld van oa.
Buky Schwartz, Johanna Heer/
Werner Schmiedel, Tomiyo Sa
saki, Madeion Hooykaas/Elsa
Stansfield, Studio Azzurro en
James Byrne. Die expositie
duurt tot en met 6 oktober.
In galerie Artline wordt tij
dens de festivalweek een aantal
monitorwerken gepresenteerd.
De Belg Walter Verdin opent
het festival met een speciaal
voor deze gelegenheid ontwor
pen audio-visuele gebeurtenis.
Piepschuim
„Ik ben ook altijd bezig met de
invloed van tv, films en reclame.
Daarin wordt het ook allemaal veel
mooier voorgespiegeld dan dat de
werkelijkheid is. Dat probeer ik
dan ook te laten zien: die kramp
achtigheid van de mens. die steeds
probeert zo'n andere manier van
beleven te vinden, die eigenlijk he
lemaal niet klopt. Die je alleen
maar wordt voorgeschoteld door tv
en films.
„Alles wat ik maak heeft altijd
met mezelf te maken. In het begin
kon je het zó uitleggen: ik beleefde
al die avonturen als hoofdpersoon
en de tegenfiguren waren van piep
schuim. Dus ik kon ze manipule
ren zoveel ik wilde, maar in feite
ben je daarin dan toch heel alleen.
Het gaat over dromen, dat je met
allerlei mannen erotische of andere
spannende avonturen beleeft.
Maar de werkelijkheid is anders,
want in feite zijn die mannen heel
erg plat". En lachend maakt Lydia
duidelijk: „Van piepschuim dus".
Een wand in haar atelier hangt
vol met veelkleurige tekeningen
van de meest fantastische tafere
len. Samen vormen ze het 'script'
voor haar nieuwe produktie, die
.Beauty comes the beast - a jour
ney into uncertainty' zal gaan he
ten. Enthousiast doet ze uit de doe
ken hoe het er zo'n beetje uit zal
gaan zien. De opnamen waren ge
pland in subtropische oorden,
maar ook die fantasie blijkt geen
werkelijkheid: het wordt nu Oost-
Reden: geldgebrek.
Subsidie krijgen wordt steeds
moeilijker, bovendien moet je een
jaar wachten op toekenning, en zo
lang kun je je werk niet in de ijs
kast zetten, vindt Lydia. „Over een
jaar ben ik allang weer met heel an
dere dingen bezig, dan heb ik geen
zin meer om dit (wijzend op het
script) uit te voeren".
Dan liever gewoon beginnen met
minder geld: „Ik wil bewijzen dat
dat ook kan. Maar dat is wel verve
lend. want ik zit nu in zo'n positie
dat mensen je kennen, en van je
verwachten dat er na een jaar weer
een nieuwe tape is. Maar hóé die er
komt, interesseert ze niet".
Videotheek
Ook de opbrengst achteraf zet
niet echt veel zoden aan de dijk. Vi
deo's als die van Lydia - in het vi
deocircuit kortweg 'tapes' ge
noemd - zijn niet in de videotheek
op-de-hoek te krijgen. Via distribu
teurs als het Kijkhuis in Den Haag
worden ze vertoond in musea, gale
ries, filmhuizen en andere kleine
zalen. De 'commerciële' markt lijkt
vooralsnog niet bereikbaar voor vi
deokunst.
Als het aan Lydia Schouten ligt,
komt daar echter verandering in.
Ze heeft bij. een uitgever het idee
gelanceerd om speciaal voor de
verkoop een VHS-cassette van
haar werk te maken, en die samen
met een boekje met schetsen en
polaroids in een mooi doosje in de
handel te brengen. „Gewoon leuk
om uit te proberen. Kijken of het
aanslaat".
Toch is Lydia Schouten 'onge
merkt bekend geworden', zoals ze
het zelf uitdrukt. „Ik heb er zelf
niet zo bij stilgestaan, maar veel
mensen blijken mijn werk te ken
nen". Het Stedelijk Museum in
Amsterdam organiseerde vorig
jaar een grote video-tentoonstel
ling, Het Lumineuze Beeld. Lydia
was hier als een van de weinige Ne
derlanders present met 'Split Se
conds Of Magnificence', een instal
latie met video, dia's en decorstuk
ken. Dat leverde weer een nieuwe
uitnodiging op: in oktober van dit
jaar gaat ze een maand naar Van
couver, Canada, om daar een nieu
we tape te maken.
„Maar er zijn natuurlijk ook
mensen die het niet leuk vinden
wat je doet", vervolgt ze vrolijk.
„Ik vermoedde wel dat 'Split Se
conds' bijvoorbeeld reacties zou
aan oproepen, want die tape gaat
over erotische fantasieën van een
vrouw, waarin ook wel agressieve
dingen gebeuren. Ze wordt con
stant achtervolgd door mannen,
terwijl ze ook wel laat zien dat ze
het prettig vindt. De vrouw als ver
leidelijk object. Maar ik bedoel dat
juist heel komisch. Ik wil altijd
heel ironische dingen maken, zo
dat je er om kunt lachen.
„Het grappige is, dat mensen het
eigenlijk nooit direct tegen je zeg
gen, maar datje het altijd hoort via
via: allerlei rare agressieve reac
ties. Dat mensen dat verschrikke
lijk vinden of zo. En dat vind ik dus
wèl weer leuk, want dat zijn weer
de reacties die ik wil hebben. Men
sen moeten zich in elk geval op
winden".
DEN HAAG (ANP) - Kunstenaars
die in aanmerking willen komen
voor de BKR-regeling hoeven geen
vrees te hebben dat hun persoonlij
ke wel en wee in het gedrang komt
door de nieuwe richtlijn dat hun
aanvraagformulier ook naar de
rijksconsulent gaat en wordt opge
slagen in de centrale computer. Mi
nister Braks heeft dit als waarne
mend minister van sociale zaken
het kamerlid Lankhorst (PPR) la
ten weten naar aanleiding van
schriftelijke vragen.
Een doorslag van het standaard-
aanvraagformulier moet naar de
rijksconsulent om landelijk een
permanente informatiestroom te
realiseren die er toe dient tijdig in
te kunnen spelen op nieuwe ont
wikkelingen. Braks verzekert
Lankhorst dat genoegzaam voor
zorgen zijn genomen dat de centra
le opslag van de formulieren, inclu
sief de persoonlijke bewijsstuk
ken, de privacy van kunstenaars
niet in gevaar brengt. Wanneer de
gegevens de centrale computer in
gaan worden deze anoniem ge
maakt, terwijl bovendien de toe
gang tot die gegevens is beveiligd.
NEW YORK (UPI) - De Ameri
kaanse auteur Coleman Dowell is
zaterdag overleden na uit zijn wo
ning op de 14de verdieping van een
flatgebouw aan Fifth Avenue te
zijn gesprongen.
Bradford Morrow, hoofdredac
teur van het literaire tijdschift
'Conjunctions' waarin Dowell dik
wijls publiceerde, verklaarde: "Dit
is een al te herkenbaar Amerikaans
drama rond een waarlijk belang
rijk, Amerikaans auteur". Hij her
dacht Dowell als eem „gothisch,
romantisch, avant-garde-roman-
cier".
Vier dagen voor zijn dood lever
de Dowell bij Morrow het manus
cript in voor een boek van ongepu
bliceerde korte verhalen onder de
titel "The Houses of Children".
Morrow stuurde het door naar Da
vid Godine, een uitgever in Bos
ton.
Coleman Dowell is de auteur van
vele novellen, spelen en korte ver
halen. Onder de romans zijn "One
of the children is crying", "Mrs.
October was here" en "Island
People".
Anticjuarenprij s
Frans Janssen
AMSTERDAM (GPD) - De Neder-
landsche Vereeniging van Anti
quaren heeft aan Frans A. Janssen
de vijfjaarlijkse Menno Hertzber-
gerprijs toegekend. De prijs werd
in 1963 ingesteld voor een al dan
niet gepubliceerde studie op het
gebied van de bibliografie en/of ge
schiedenis van het boek. Bij voor
keur wordt een Nederlands auteur
met de prijs geëerd.
Frans A. Janssen ontvangt de on
derscheiding voor zijn boek 'Zet
ten en drukken in de achttiende
eeuw'. David Wardenaars Beschrij
ving der boekdrukkunst (1801).
Tekstverzorging, inleiding en aan
tekeningen door Frans A. Janssen.
Uitgegeven in 1982 in Haarlem.
De prijs wordt uitgereikt op 4
september in de Universiteitsbi
bliotheek in Amsterdam. Die dag
ook viert de Nedërlandsche Ver
eeniging van Antiquaren haar vijf
tigjarig bestaan.
MADRID (UPI) - De expositie
ruimte van het Prado-museum in
Madrid wordt tweemaal zo groot
door aankoop van het legermu
seum en een zeventiende-eeuws
paleis.
De verzameling Goya's van het
Prado wordt overgebracht naar het
paleis 'Villahermosa' aan de over
kant van de straat, zo deelde de mi
nister van cultuur, Javier Solana,
op een persconferentie mee.
Solana zei dat honderden kunst
voorwerpen die opgeslagen liggen,
nu tentoongesteld kunnen worden.
Het 20.000 vierkante meter grote
paleis is door het rijk aangekocht
voor zeventig miljoen gulden en
zal op 23 september worden ge
opend. Minister Solana zei dat het
legermuseum, dat op korte afstand
van het Prado ligt, pas dan bij het
museum wordt gevoegd als voor
de 27.000 wapens en uitrusting
stukken een nieuw onderkomen is
gevonden. De overheid heeft ook
Van 18 tot en met 22 oktober
bekendgemaakt dat zes conser-
veerruimten en een restauratie
ruimte in het Prado worden inge
richt.
Het socialistische kabinet van
Spanje heeft het Prado onlangs
zijn financiële en bestuurlijke au
tonomie teruggegeven. Het blijft
subsidie krijgen, maar mag deze
naar eigen inzicht besteden. Gene
raal Francisco Franco had in 1968
bepaald dat de inkomsten van het
Prado moesten worden beheerd
door een gecentraliseerde trust van
rijksmusea.
„Dit is een van de trotste dagen
*Een perso
neelslid van
het Prado in
Madrid spij
kert het naam
bordje van
'Las Hilande-
ras' (De spin
sters) opnieuw
vast.
Dit meester
werk van Ve
lazquez is na
een afwezig
heid van tien
maanden we
gens restaura
tie sinds giste
ren opnieuw in
de pinacotheek
te bekijken.
(foto AP)
uit de geschiedenis van ons mu
seum", verklaarde de directeur van
het Prado, Alfonso Pérez Sónchez.
„De autonomie zal de wijze veran
deren waarop het Prado wordt be
stuurd. Tot nu toe hadden we zelfs
niet de bevoegdheid een fles inkt
aan te schaffen".
UTRECHT (GPD) Utrecht krijgt
in het kader van het Europese Jaar
van de Muziek een Grieks muziek
festival aangeboden door de Griek
se regering. Het zal duren van 18
tot en met 22 oktober. Het festival
wordt gehouden in de zalen van
het Muziekcentrum Vredenburg
en de naam „5000 Jaar Griekse Mu
ziek" dragen.
Het Griekse nationaal comité be
sloot toen eenmaal vaststond dat
zo'n festival gehouden zou worden,
het niet te laten plaatshebben in ei
gen land. maar in een ander be
langrijk muzikaal centrum in Eu
ropa. Pascal Rijnders, nu nog di
recteur van het opgeheven
Utrechts Symfonie Orkest, is voor-
zittër van de programma-advies-
commissie, die het gehele Europe
se gebeuren overkoepelt en coördi
neert en hij kwam in die functie
ook in aanraking met dit Griekse
initiatief. Hij is het die de .Griekse
organisatoren deed besluiten het
festival in Utrecht te laten realise
ren.
Het programma wordt zeker niet
bepaald door de lichte muze, het is
voor 99 procent van ernstige aard.
Uit Griekenland zullen diverse en
sembles en koren overkomen. Het
symfonisch repertoire zal worden
gespeeld door het Nederlands Na
tionaal Jeugdorkest, dat vooraf
gaande aan het festival een week
lang op tournee gaat door Grieken
land. Dit tournee wordt dan beslo
ten in Nederland met een concert
tijdens het festival.
AIDS-STICHTING - De Ameri
kaanse acteur Rock Hudson vindt
het goed dat zijn naam wordt ge
bruikt door een stichting ter bevor
dering van de aids-bestrijding. De
59-jarige acteur lijdt aan aids en
ligt ernstig ziek in een ziekenhuis
in Los Angeles.
Volgende maand zullen collega's
van Hudson een benefietfeest or
ganiseren om geld in te zamelen
voor de aids-bestrijding. De Rock
Hudson Stichting zal geld probe
ren te verzamelen door mailings te
versturen aan fans van de acteur.
KUNSTROOF - De Britse politie
heeft een grote speuractie opgezet
naar de dieven van een hoeveel
heid kunstschatten uit een villa in
het dorp Fulmer in Buckinghams
hire. De buit zou een waarde heb
ben van ongeveer 3 miljoen pond
(12,5 miljoen gulden).
De verzameling Franse impres
sionisten, zilver en antiek was ei
gendom van een Saoedische fami
lie die geregeld in de woning
vakantie hield. Het huis was bevei
ligd met een geavanceerd alarm
systeem dat de dieven toch konden
ontwijken.
