Ruzie na verbod
op kernproeven
Toekomst Oeganda blijft ongewis
Botha wil niet
met Tutu praten
VS wijzen voorstel Gorbatsjov af
Sjevarnadze te druk
voor Yan den Broek
DINSDAG 30 JULI 1985
wrum
HELSINKI - De viering van tien jaar akkoorden van Helsinki is vandaag in de Finse
hoofdstad begonnen met onenigheid tussen Amerika en de Sowjet-Unie over een verbod
op ondergrondse kernproeven. De Amerikaanse minister van buitenlandse zaken George
Shultz wees gisteren, na aankomst in Helsinki, een Russisch voorstel af om met ingang
van 6 augustus vijf maanden lang geen ondergrondse kernproeven te nemen.
LONDEN - Leden van een Britse
actiegroep zijn geslagen en ge
schopt toen zij zondag probeerden
te verhinderen, dat een grote
school walvissen, zogenaamde
door
Henk Dam
grinden, bij de Faeroer-eilanden
zou worden afgeslacht.
De groep, de Environmental In
vestigation Agency (EIA), bevindt
zich al een aantal weken op de ei
landen in een poging een eind te
maken aan de jaarlijkse slachting
van de grinden, die in de maanden
juli en augustus een hoogtepunt
pleegt te bereiken.
Zondag werd een school van 200
walvissen bij het grootste eiland
Actievoerders tegen walvis-
jacht geschopt en geslagen
yan de Faeroer, Strom bo, gesigna
leerd. Meer dan 40 boten kozen
daarop zee met de bedoeling de
school naar ondiep kustwater op te
jagen om de walvissen daar vervol
gens te doden.
Leden van de EIA probeerden
met een rubberboot de jacht te ver
storen. Dat bootje werd al spoedig
door twee boten geramd, waarna
de bemanning van deze aan de
jacht deelnemende vaartuigen met
messen trachtten het rubberbootje
kapot te snijden en tot zinken te
brengen.
Toen de actievoerders vervol
gens misthoorns lieten loeien om
daarmee de grinden weg te jagen,
probeerden vijf aan de jacht mee
doende boten het rubberbootje te
rammen en werd tevens getracht
de buitenboordmotor met netten
buiten werking te krijgen.
De EIA-leden hadden daarop
geen andere keus dan zich overge
ven aan de leider van de jacht. Zij
werden van het jachtterrein weg
gesleept maar niet, aldus een ver
klaring van de EIA, nadat zij door
jagers waren geschopt en geslagen.
De jacht ging daarop gewoon
door, en alle 200 grinden kwamen
daarbij om het leven. De EIA
maakt bezwaar tegen de jacht bij
de Faeroer-eilanden, niet alleen
omdat deze buitengewoon bloede
rig en wreed pleegt te verlopen,
maar ook omdat de noodzaak ertoe
ten enen male ontbreekt.
Vroeger hadden de bewoners
van de Faeroer-eilanden het vlees
van de walvissen hard nodig ter
aanvulling van hun karige menu.
Tegenwoordig heerst er een grote
mate van welstand op de eilanden,
en worden de grinden vooral voor
de sport gedood.
Met de school van eergisteren er
bij gerekend, zijn dit jaar tot dus
ver ruim 1300 grinden bij de Fae
roer-eilanden afgeslacht. Het jaar
lijks daar gedode aantal walvissen
bedraagt gemiddeld 2300.
Volgens de Amerikaan heeft dit proeven met
xplosief vermo-
voorstel alleen propagandistische gen boven de 150 kiloton verbood.
In 1976 werd dit uitgebreid met
verbod op vreedzame onder
waarde, zolang de Sowjet-Unie
niet bereid is waarnemers toe te la
ten bij kernproeven. Sowjet-leider grondse kemproeven. Deze
Gorbatsjov kondigde het besluit eenkomsten zijn echter nog niet
gisteren af.
door
Hans Gelijense
In 1963 sloten beide supermach
ten en Groot-Brittannië een ver
drag dat een verbod legde op bo
vengrondse kernproeven (het zgn,
partial test ban treaty). Volgens
Shultz hebben de Sowjets dit mo
ratorium in 1971 geschonden. „Met
een grote knal, en daarna hebben
ze hun testprogramma alleen maar
opgevoerd", zo zei hij gisteravond
na aankomst in Helsinki.
Sinds 1963 wordt al over uitbrei
ding van het beperkte kernstop-
verdrag gesproken. In 1974 sloten
beide supermachten een overeen
komst die ook ondergrondse kern-
werking getreden.
In de Finse hoofdstad opende
president Maunu Koivisto vanmor
gen in het Finlandia-congrescen-
trum de conferentie van de 35 lan
den die tien jaar geleden de Slotak
te van Helsinki over veiligheid en
samenwerking in Europa onderte
kenden. De ministers van buiten
landse zaken houden drie dagen
lang redevoeringen over dit thema.
De bijeenkomst wordt echter voor
al gebruikt voor onderlinge ge
sprekken buiten het officiële pro
gramma om.
Shultz zei gisteravond, met een
duidelijke verwijzing naar het
Oostblok, dat „niet alle onderteke
naars van de Slotakte hun beloften
van destijds zijn nagekomen". De
Amerikaan doelde daarbij op de
HELSINKI - Minister Van den
Broek (buitenlandse zaken) zal in
Helsinki geen gesprek hebben met
zijn Sowjet-collega Sjevarnadze.
De eerste woordvoerder van het
Russische ministerie van buiten
landse zaken, Vladimir Lomeiko,
verklaarde tegenover een verslag
gever van deze krant desgevraagd
dat Sjevarnadze eenvoudigweg
geen tijd heeft voor een ontmoe
ting met Van den Broek.
door
Hans Gelijense
De nieuwe Sowjet-minister van
buitenlandse zaken arriveerde gis
teren in Helsinki, waar van dins
dag tot en met donderdag de mi
nisters van buitenlandse zaken bij
eenkomen van de 35 landen die
tien jaar geleden de Slotakte van
Helsinki ondertekenden. Het is het
eerste optreden van Sjevarnadze in
het buitenland, die hier dan ook
buiten het officiële programma om
een groot aantal gesprekken zal
voeren met Europese collega's.
Woensdag spreekt hij zijn Ameri
kaanse collega Shultz.
Van den Broek, die gisteravond
laat in Helsinki aankwam, heeft
herhaaldelijk verklaard een per
soonlijke kennismaking met Sje
varnadze op hoge prijs te stellen.
Belangrijkste onderwerp van ge
sprek zou de voorgenomen plaat
sing van 48 kruisraketten in Neder
land zijn, die volgens het 1 juni-be-
sluit van vorig jaar zal -plaatsvin
den wanneer de Sowjets meer dan
378 SS-20-raketten hebben gesta
tioneerd. Dat aantal ligt nu volgens
de officiële NAVO-cijfers op 423.
Het CDA heeft vorig jaar, alvo
rens akkoord te gaan met het kabi
netsbesluit, geëist dat met de Sow
jets over de voorgenomen plaat
sing wordt gesproken. Van den
Broek heeft sinds die tijd twee
keer een ontmoeting gehad met
Sjevarnadzes voorganger Gromy-
ko, waarbij de Sowjet-gespreks-
partner zich weinig onder de in
druk toonde van de Nederlandse
argumenten tot vermindering van
bewapening aan Russische kant.
Van den Broek had recentelijk
gesprekken met ministers van bui
tenlandse zaken van de DDR, Hon
garije, en Tsjechoslowakije. Ook
bij die ontmoetingen had het sig
naal richting Sowjet-Unie, dat vol
gens het kabinet-Lubbers van een
plaatsingsbesluit moet uitgaan,
een centrale plaats. De bijeen
komst in Helsinki is, zoal het er nu
uitziet, voor Van den Broek de laat
ste gelegenheid apart met Sjevar
nadze te spreken voordat het kabi
net op 1 november een definitief
plaatsingsbesluit neemt.
Vorige week noemde het Rusi-
sche staatspersbureau Tass Neder
land „het laatste bastion in de
strijd tegen de nieuwe NAVO-
kernwapens in Europa". Lomeiko
zei gistermiddag desgevraagd dat
de Sowjets zich bewust zijn van
het gegeven dat Nederland het
laatste van de vijf NAVO-plaat-
singslanden is dat de kruisraketten
nog niet heeft. „Maar begrijpt u me
goed, er zijn geen politieke rede
nen. Onze minister heeft hier zo
veel gesprekken, dat een ontmoe
ting met uw minister niet in zijn
schema past. Het is echt een kwes
tie van gebrek aan tijd". Meer wil
de Lomeiko er niet over zeggen.
Naar mag worden verwacht zal
Den Haag nu verwoede pogingen
in het werk stellen om een ontmoe
ting te arrangeren tussen premier
Lubbers en Sjevarnadze. Beiden
zijn dit najaar in New York, waar
het 40-jarige bestaan van de Ver
enigde Naties wordt gevierd. Bij
die gelegenheid zal Lubbers zeer
waarschijnlijk ook de Amerikaan
se president Reagan te spreken
krijgen.
mensenrechtparagrafen uit het
Helsinki-akkoord, maar maakte
verder geen specifieke verwijzing
naar bijvoorbeeld een Sowjet-dis-
sident als de Nobelprijswinnaar
Sacharov, verbannen naar Gorki in
Siberië en van wie sinds enige tijd
taal noch teken meer is vernomen.
Shultz en zijn Russische colega
Sjevarnadze praten morgen met el
kaar. Dat gesprek, in de marge van
de officiële 'viering van tien jaar
Helsinki-Slotakte', is voornamelijk
bedoeld ter voorbereiding van de
top tussen Reagan en Gorbatsjow
15 november in Genève. In de po
gingen tot klimaatsverbetering
tussen Oost en West spelen voor
stellen als dat van Gorbatsjov afge
lopen weekeinde een belangrijke
rol.
De Russische leider stuurde een
brief naar Reagan, waarin hij ter
herdenking van het nucleaire bom
bardement op Hirosjima en Naga
saki veertig jaar geleden voor vijf
maanden wilde afzien van onder
grondse kernproeven. Alvorens dit
voorstel in Washington openbaar
werd gemaakt, kondigde Reagan
aan dat de VS Sowjet-experts uit
nodigen tot het bijwonen van een
kernproef in de woestijn van Neva
da.
De Sowjets zien in dit voorstel,
zoals Sjevarnadze's woordvoerder
Lomeiko gisteravond tegenover
journalisten nog eens duidelijk
maakte, slechts een propaganda-
manoeuvre. „Wjj hebben eenzijdig
een gebaar gemaakt, nu is het de
beurt aan de Amerikanen", zo zei
hij. Shultz daarentegen noemde
het Sowjet-voorstel van weinig
waarde, zolang van die zijde geen
verificatie wordt toegestaan. „Dan
is het niet in ons belang", aldus
Shultz, die eraan toevoegde dat de
Sowjets het aantal ondergrondse
kernproeven hebben opgevoerd
voorafgaand aan het voorstel van
Gobatsjov.
Volgens militaire deskundigen
hebben de Verenigde Staten dit
jaar 7 en vorig jaar 16 ondergrond
se kernproeven genomen. De Sow
jets kwamen in 1984 tot 27 en dit
jaar tot 8. Lomeiko kon gister
avond niet aangeven of Gorbats-
jovs voorstel meer is dan een tijde
lijke pauze in het Sowjet-program-
ma.
Shultz zei gisteravond, dat het in
de Amerikaanse visie alleen gaat
komen tot „een werkelijke vermin
dering van de offensieve kernwa
pens". Zo'n vermindering, aldus
Shultz in antwoord op vragen over
het Amerikaanse Star Wars-pro-
gramma dat een verdédiging tegen
strategische kernwapens beoogt,
kan echter alleen plaatsvinden als
wederzijds voldoende waarneming
wordt toegestaan.
Bisschop Tutu stond gisteren in zijn woning in de zwarte woonwijk Soweto de pers te woord.
Surfer op drift
MADRID - Dank zij zijn grote
tegenwoordigheid van geest
kan de 45-jarige Spaanse aan
nemer José Santiago Garcia
een uiterst hachelijk surfavon-
tuur navertellen. Vorige week
maandag begaf Garcia zich bij
Barbate met zijn surfplank op
zee om een beetje vertier en
verkoeling bij de immense hit
te te zoeken.
Toen hij ongeveer 100 meter
uit de kust was, werd hij echter
overvallen door een plotseling
opstekende wind. Omdat nie
mand in de gaten had wat er
met hem aan de hand was en
hij door de sterke stroom
steeds verder afdreef besloot
Garcia zijn zeil van de surf
plank te halen en geduldig op
zijn plank te wachten totdat er
alarm geslagen zou worden.
Pas na drie dagen werd hij
opgemerkt door een Panamese
vrachtboot die hem meenam
naar Las Palmas op de Canari-
sche Eilanden. De drie barre et
malen zal Garcia zich geprezen
hebben dat hij nooit aan de lijn
gedaan had. Want dank zij zijn
corpulentie en zijn vetlaag wist
hij in leven te blijven.
JOHANNESBURG - De Zuidafri-
kaanse president Pieter Botha wil
niet apart met bisschop Desmond
Tutu praten. Eerder verklaarde Bo
tha nog, dat hij met iedereen
sprek was toegestaan met een dele
gatie van de Anglicaanse bisschop
pen, onder voorzitterschap van de
aartsbisschop van Kaapstad, Phil
lip Russell. Deze ontmoeting zal
Zuid-Afrika bereid is een gesprek over drie weken plaatsvinden.
aan te gaan, die openlijk geweld af
wijst om veranderingen in het land
tot stand te brengen. Hij reageerde
hiermee op een opmerking van bis
schop Tutu i
Bisschop Tutu zei op een pers
conferentie zeer teleurgesteld te
zijn in de weigering van Botha om
hem persoonlijk te ontmoeten. Tu-
BBC, dat hij 'gereed was
gesprek met de president over de
onlusten in de zwarte woonwij
ken^
door
Ruud de Wit
De weigering van Botha kwam
in Zuid-Afrika zeer onverwacht.
Gisterochtend nog had Tutu een
telegram gestuurd om de president
formeel op de hoogte te brengen
van zijn, bereidheid tot een ge
sprek. Later op de middag werd
door de secretaris van Botha ech
ter meegedeeld, dat slechts een ge-
interview met de tu, die de Anglicaanse bisschop
Johannesburg is, zei tevens,
dat hij er niet over dacht om als lid
van de delegatie onder leiding van
bisschop Russell met Botha te
gaan praten. 'Ik heb gevraagd om
een persoonlijke ontmoeting bin
nen zeer korte termijn en de aan
vrage voor een gesprek met Botha
door de delegatie van Russell staat
hier volledig los van'.
Tutu benadrukte tevens, dat de
weigering voor vele radicale zwar
te jongeren in de woonwijken een
bevestiging is van hetgeen zij al zo
lang weten, namelijk dat de blanke
regering niet in hen geinteresseerd
Botha dreigt
buurlanden
met sancties
JOHANNESBURG (GPD) - De
Zuidafrikaanse regering over
weegt economische sancties tegen
haar buurlanden als antwoord op
de VN-resolutie van afgelopen vrij
dag, die oproept tot vrijwillige eco
nomische maatregelen tegen Zuid-
Afrika. Dat heeft president Botha
gisteren gezegd in een toespraak
tot studenten van de universiteit
van Potchefstroom.
Botha zei dat hij opdracht had
gegeven om een onderzoek in te
stellen naar het aantal zwarte ar
beiders in Zuid-Afrika, dat afkom
stig is uit de buurlanden. De rege-
ring:Botha overweegt hen zonodig
naar hun landen terug te zenden.
Volgens onofficiële gegevens be
vinden zich zeker 1,5 miljoen 'gast
arbeiders' in Zuid-Afrika, voorna
melijk uit Botswana, Mozambique,
Lesotho en Swaziland. De meesten
van hen zijn werkzaam in de mij-
Volgens Botha moeten de lan
den, die nu het voortouw nemen in
de campagne voor economische
sancties tegen Zuid-Afrika, dan
ook maar geld vrijmaken om ba
nen en opleidingen te scheppen
voor deze gastarbeiders, wanneer
ze naar hun landen zijn terugge
stuurd. Hij zei te hopen dat de
buurlanden van Zuid-Afrika zich
realiseren dat economische sanc
ties van Zuid-Afrika tegen zijn
buurlanden op rekening van de ra
dicale elementen in de Veiligheids
raad moeten worden geschoven.
Als gevolg van de resolutie kun
nen niet alleen de 1,5 miljoen gast
arbeiders worden teruggestuurd,
maar kunnen ook andere vormen
van samenwerking worden getrof
fen, zoals transport, communicatie
en landbouw. Het Afrikaanse con
tinent is, ondanks de anti-apart
heidshouding ten opzichte van
Zuid-Afrika, nog steeds de op een
na belangrijkste handelspartner
van Zuid-Afrika. Voor het trans
port, de landbouw en de communi
catie zyn landen als Lesotho, Swa
ziland, Zambia, Botswana, Mozam
bique en Zimbabwe voor een aan
zienlijk deel aangewezen op Zuid-
Afrika.
Botha dreigde ook met militaire
maatregelen tegen de buurlanden,
wanneer de aanvallen van 'terroris
ten' op Zuid-Afrika doorgaan.
Sacharov
De dissidente Russische kernfy
sicus Andrei Sacharov is op 11 juli
jl. uit een kliniek in zijn ballings
oord Gorki ontslagen, waar hij
sinds half april zou zijn behandeld
wegens hartklachten en sympto
men van de ziekte van Parkinson.
Dit meldde de Westduitse krant
Bild gisteren op grond van een 10
minuten durende film die uit Rus
sische bronnen is ontvangen.
Polen
Leiders van de
NAIROBI/KAMPALA - De nieu
we militaire leider van Oeganda
heeft gisteren na zijn beëdiging tot
president, vrije en „eerlijke" ver
kiezingen beloofd binnen een jaar
en „vrede voor allen in een echte
democratie met handhaving van
de wet". Er begint weer een nieu
we fase in de roerige ontwikkeling
van het Oostafrikaanse land.
Maar of er nu echt een serieuze
poging gedaan wordt om de stam
mentegenstellingen bij te leggen,
is nog een open vraag. Enkele
hoofdrolspelers in de Oegandese
politiek hebben zich nog niet uit
gelaten over de coup.
Oppositieleider Paul Semogere-
re van de Democratische Partij
(DP) gaf geen commentaar. De op
standelingenleider Yoweri Muse
veni hield zich in Stockholm op de
vlakte over samenwerking met de
nieuwe machthebbbers. Alleen ex-
dictator Amin staat in Saoedi-Ara-
bië klaar om, zoals hij gisteren zei,
Oeganda te „redden".
President Obote is naar verluidt
naar Kenia gevlucht. Enkelen van
z\jn kabinetsleden zijn gevangen
gezet, maar vice-president Paulo
Muwanga is niet gearresteerd.
De wortel van de huidige proble
men ligt in de jaren zestig. In 1966
besloot de afgelopen zaterdag voor
Libanon mijdt top
BEIROET (UPI-RTR) - Na Syrië
heeft ook Libanon aangekondigd
dat het niet zal deelnemen aan de
Arabische topconferentie die op 7
de tweede keer omvergeworpen
dr. Milton Obote van Oeganda een
centralistische eenheidsstaat te
maken door de macht van de vijf
koninkrijken fors in te dammen.
Met een politieke coup schakelde
hij Mutesa II, de Kabaka (koning)
van BOeganda uit, sinds onafhan
kelijkheid van Groot-Brittannië in
1962 fungerend president.
Obote werd zelf staatshoofd. De
Baganda, bewoners van het zuid
westelijke Boeganda en met 2,5
miljoen verreweg de grootste van
Oeganda's dertien hoofdstammen,
hebben dit de president nooit ver
geven.
Tolerant
Obote, een Lango uit het Noor
den, en zijn Volks Congres van Oe
ganda (UPC) voerden een in eerste
aanleg socialistisch bewind. Maar
verzet van met name de Baganda
maakte hem minder tolerant. Na
een miskukte aanslag i
de oppositie verboden.
De Baganda stonden te juichen
in de straten van Kampala toen de voor Obote door het leger werd
generaal-majoor Idi Amin Dada uit binnengehaald als reddende engel.
een, opnieuw, bloedige strijd tus
sen de goed gedisciplineerde Kara-
mojong en het leger veranderde de
streek in
- De oude en de nieuwe leider van Oeganda, hier s
1969 werd Links 0bote, rechts Okello.
de in het Noorden gelegen Weste
lijke Nijlprovincie de macht
Dat was mei 1980 en de snel geor
ganiseerde verkiezingen eind dat
Amins bewind steunde op jaar werden gewonnen door Obo-
noordelijke stammen, aanvanke
lijk met goedkeuren
Aan Amin's schrikbewind werd
in 1979 een eind gemaakt door een
invasie van Ugandese ballingen en
het Tanzaniaanse leger. De intus
sen veldmaarschalk geworden dic
tator had zich eind 1978 vergrepen
aan de tot Tanzania behorende Ka-
gera-strook, tussen Rwanda en het
augustus in Casablanca (Marokko) Victoriameer. Een van de bevelhe-
300.000 stu- begint. Premier Rashid Karami zei bers van de ballingen was Kolonel
denten aan de negen grootste uni- gisteren voor de staatsradio dat er Bazillio Okello, een van de twee
versiteiten in Polen hebben giste- binnen de Arabische gemeenschap Okello s in de sleutelrollen bij de
ren openlijk verklaard dat zij de op geen overeenstemming bestaat gebeurtenissen van afgelopen
13 oktober te houden parlements- over de noodzaak van een top over
verkiezingen zullen boycotten. In de Palestijnse kwestie.De buiten
een schriftelijke verklaring aan de gewone topconferentie is een ini-
pers motiveerden zij hun besluit tiatief van koning Hassan II van
met het vorige week door het par- Marokko. De regeringen van Egyp-
week.
De periode na de „bevrijding"
was opnieuw een roerige. Twee in-
.i.c nc vuii,G term-presidenten, de intussen
lement goedgekeurde wetsvoorstel te, Irak, Koeweit en Jordanië en de overleden professor Yusuf Luie
dat naar hun mening de academi- Verenigde Arabische Emiraten
sche gemeenschap van al haar (VAE) hebben Hassans bekendma-
grondrechten berooft. king op zaterdag verwelkomd.
weer als mogelijke leider ge
noemde Godfrey Binaisa verdwe
nen kort na elkaar van het toneel,
te's UPC. Tenminste dat verklaar
de de militaire commissie die de
stembusgang leidde en die be
stond uit aanhangers van de poli
tieke rot.
Goedkeuring
Waarnemers van het Gemene
best hadden wel onregelmatighe
den geconstateerd, maar gaven
tenslotte hun goedkeuring. Obote
was nu het enige Afrikaanse staats
hoofd dat na zijn verdrijving weer
terug aan de macht kwam. Maar hij
verspeelde bij de start meteen al
veel sympathie.
Verreweg de meeste Oegandezen
waren ervan overtuigd dat er grof
was geknoeid. Opnieuw was de vij
andschap in het cruciale Boeganda
waar de DP veel aanhang geniet,
het grootst. En er stonden guerril
laeroepen op. In de intussen be
rucht.geworden Luwero-driehoek,
een klein gebied dat van Kampala
naar het Noordwesten loopt, was
het Nationaal Verzetsleger (NRA)
actief dat op steun van de plaatse
lijke Baganda kon rekenen.
Het staat onder leiding van Yo
weri Museveni, die minister van
Defensie was onder Luie. Campag
nes van het slecht getrainde en be
taalde Oegandese leger waren
bloedig maar weinig effectief. De
schattingen van internationale
hulporganisaties over het dodental
onder de burgerbevolking in deze
streek varieerden eind vorig jaar
van 50.000 tot 200.000.
In het Noordwesten waren vol
gelingen van Amin nog steeds ac
tief. In het noordoostelijke Kara-
moja was de nomadenstam Kara-
mojong grondig van de regering
vervreemd na een campagne tegen
veediefstal. Door de droogte had
den de Karamojong hun vee verlo
ren. Met wapens die destijds door
Amin achtergelaten waren, kaap
ten zij vee van andere stammen. In
Ballingschap
Vanuit Londen leidden Luie en
Binaisa een wankele coalitie van
verzetsgroepen onder de naam
Ugandees Volkscongres (UPC).
Obote moest om hier weerstand
aan te bieden met snelle econnomi-
sche resultaten komen. Hij genoot
vertrouwen in het Westen als de
enige leider die orde op zaken kon
stellen in de Ugandese warboel.
Humanitaire hulp om de ver
schrikkingen onder Amin op te
vangen werd gevolgd door veel
economische hulp.
Obote liet zijn socialistische reto
riek varen en liberaliseerde de eco
nomie. Hij volgde nauwkeurig de
recepten van het Internationaal
Monetair Fonds, dat gunstig oor
deelde over Obote's bezuingings-
program. De levensstandaard
steeg, maar net toen het ernaar uit
zag dat Kampala op de goede weg
was, vond het IMF een jaar geleden
de overheidsuitgaven te hoog. Cor
ruptie (er stonden drie maal zoveel
ambtenaren op de loonlijsten als er
in werkelijke dienst waren) en de
fensie-uitgaven waren te hoog.
Ruim 30 miljoen dollar aan toe
gezegde leningen werd ingehou
den. Dat viel samen met felle be
schuldigingen van de Verenigde
Staten en iets later Amnesty Inter
national over schendingen van de
mensenrechten door het leger.
De verschillende guerrillagroe
pen vormden geen geen echte be
dreiging, zolang het leger achter
zijn president bleef staan. Maar dat
veranderde na de dood van de
chef-staf van het leger, luitenant
kolonel David Oyite Ojok bij een
helikopterongeluk in decmeber
1983. Ojok had in 1980 pogingen
hem weg te werken overleefd en
was trouw aanhanger van Obote.
Evenals de president was hij een
Lango. Maar vanwege zijn militaire
capaciteiten genoot hij het vertrou
wen van de andere grote stam in
het leger: de Acholi, ook uit het
Noorden.
Machtsstrijd
De machtsstrijd om opvolging
van Ojok was zo gecompliceerd dat
Obote er pas in augustus vorig jaar
in slaagde een nieuwe opperbevel
hebber te benoemen: brigade-ge
neraal Opon Acak. Maar hij was
een Lango, die niet het vertrouwen
van de Achoü genoot. Vandaar de
eis van de begin vorige week uit
Kampala verdwenen generaal Tito
Okello om het aftreden van Opon-
Acak. De twee Okello's, verre fami
lie van elkaar, zijn Acholi.
Na de dood van Opon-Acak zak
ten moreel en discipline van het le
ger snel verder. Vandaar dat Muse
veni's troepen tamelijk onver
wacht begin deze maand de garni
zoensstad Fort Portal onder de
voet konden lopen. Het is niet dui
delijk of deze militaire klap iets
maken heeft met de gevechten die
vervolgens in Kampala uitbraken
tussen Lango- en Acholi-soldaten.
Maar deze leidden wel tot definitie
ve vervreemding tussen Obote en
de Acholi.
De president zag de coup aanko
men. In Kampala gaat het verhaal
dat hij tien dagen geleden, toen hij
het had over een samenzwering zei
tegen officieren: „Willen jullie mijn
zetel? Bedenk wel dat het een
gloeiend hete zetel is".
(International Press Service)
