Rust in wijnstad Rust verstoord Toeristen en vreemdelingen bevorderen verslaving Oostenrijkse wijnboeren ploegen voort Schoo kan werk van NCO niet aan WD verkopen j Raad van Kerken Kenia: VRIJDAG 19 JULI 1985 PAGINA 13 WENEN Voor de flessen wijn in de vitrine aan de gevel van huize Steiner liggen een goud- en een zilverkleurige legpenning. Op beide staat dezelfde tekst: „Als dank voor de verdiensten voor de Burgenlandse wijn". Klaarblijkelijk heeft Georg Steiner uit het Oostenrijkse plaatsje Podersdorf (tegen de Hongaarse grens) dus ooit iets goeds gedaan voor zijn streek. Maar wie herinnert zich dat nog? De wijnhandelaar wordt nu één van de hoofdrolspelers van het diethyleenglycol-schandaal genoemd. Over zijn vroegere prestaties reppen de Podersdor- fers niet meer. door Peter van der Maat De man weigert de pers nog te woord te staan. Zijn vrouw ver telt in hun riante woonhuis an nex pension waarom: „Er zijn al heel wat journalisten geweest en allemaal hebben ze zijn woorden verdraaid". „Gisteren vertelde m'n man aan een verslaggever dat ons be drijf al is gesloten sinds de ont dekking van de zaak, eind april. En wat staat er vandaag in de krant: Georg Steiner werkt mon ter verder". Het is drie uur in de middag, maar de handelaar ligt te bed. „Waarom komt u eigenlijk bij ons?", vraagt zijn echtgenote. „Wij hebben dat spul niet ge bruikt, ik ben daar voor honderd procent van overtuigd". „Ga naar die anderen", oppert ze, terwijl ze het boulevardblad Kurier aanreikt. Daarin staat een lijstje met twintig namen van wijnvervalsers afgedrukt. Hoe de krant daaraan is gekomen, wordt niet vermeld. In elk geval zijn ze niet afkomstig van justitie; gedu rende het gerechtelijk vooron derzoek verstrekt aij geen gege vens over de verdachten. De weg naar het vijftien kilo meter verderop in Burgenland gelegen Apetlon gaat dwars door de wijngaarden. Een boer op leeftijd is aan het werk tussen de ranken. „Ja moet ik de boel dan maar laten versloffen? Dan weet ik zeker dat ik geen cent meer zal verdienen. We moeten er het bes te van zien te maken". Mercedes De wijnboer heeft een duide lijk mening over de anti-vries- mengers: criminelen. Over Georg Steiner zegt hij: „Iedereen in het dorp verbaasde zich er al tijden over hoe die man de laat ste jaren zo rijk heeft kunnen worden. Een nieuwe Mercedes, grote verbouwingen in huis, steeds maar weer nieuwe wijn gronden erbij. Nu begrijpen we hoe hij dat kon: goedkope wijn verkopen alsof het dure is". Tschida is de meest voorko mende naam in Apetlon. On danks dat het slechts een dorp niet meer dan een vlekje op de kaart is, is het toch even zoeken naar het huis van Josef Tschida. Het blijkt daar te zijn waar twee mannen tegen een auto hangen: journalisten van een Nederlands ochtendblad. Zij hopen op een spoedige thuiskomst van de wijnhandelaar. Naast de riante woning een rij in de felle zon blinkende wijn tanken. Zou de gifwijn daaruit, zijn gekomen? Een fotograaf van de Oostenrijkse Kurier schiet even verderop plaatjes van lege olievaten, met op de achtergrond het huis van Josef Tschida. In Pamhagen, pal tegen de grens met Hongarije, woont een derde verdachte: Siegfried Tschida - geen familie van Jo sef. De handelaar wil alleen via de telefoon spreken en eigenlijk heeft hij maar één ding te zeg gen: „Mijn naam wordt ten on rechte genoemd". Rust ifcfvva! git •6 Abs 4 hjS falte»'1 Peter Schandl en zijn vrouw: de natuur is zuinig met wat goed is. „Het kan zijn", geeft hij toe, „dat er in mijn wijn diethy- leenglycol is aangetroffen, maar ik heb dat er niet ingestopt. Wie dan wel? Ik koop in alle hoeken en gaten wijn en meng vele soor ten met elkaar, dus het is onmo gelijk om na te gaan van wie die rotzooi afkomstig is". Rust Burgenland, ten zuidoosten van Wenen, is één van de vier wijnbouwgebieden in Oosten rijk. De belangrijkste plaats in deze rond de Neusiedlersee gele gen streek is Rust. Maar het is niet alleen de edele druivensap uit het stadje zelf dat de naam Rust mag dragen. Bij alle wijn die in het noorden en midden van Burgerland wordt geprodu ceerd mag Rust op het etiket worden gezet. Toen het wijnschandaal in eer ste instantie alleen Burgenland als basis leek te hebben, was de naam Rust in één klap besmet. In het anders zo rustige stadje te midden van glooiende wijngaar den heerst sindsdien een gespan nen sfeer. Langs de weg naar Rust staat om de twintig meter een bord: „Wij eisen de naam Rust alleen voor de stad Rust! Artikel 16 lid vier moet vervallen!" Een span doek schreeuwt: „Wij Rusters zijn geen wijnvervalsers!!" In het rode raadhuis vertelt burgemeester Heribert Artinger - inmiddels voor de zoveelste keer, maar nog steeds met even veel passie waarom Rust in op stand is gekomen. „Onze boeren verkopen alleen flessen en niet in tanks. Daardoor kan er met met de wijn worden gerotzooid". „Ons wordt een verschrikke lijk groot onrecht aangedaan. In mijn achttienjarige burgemees tersloopbaan hier heb ik zoiets nog niet meegemaakt. En ik had liever gehad dat het me bespaard was gebleven". „Als gevolg van het bijzondere micro-klimaat dat wij hier in Rust hebben door de ligging bij de Neusiedlersee, staat onze wijn al honderden jaren zeer goed be kend. De keizers en koningen van Oostenrijk haalden Jiier al hun wijn. Ruster wijn is een na tuurlijke zoete wijn met veel druivesuiker en weinig alcohol. Dat noemen we een spatlase. Een wijn voor zieken en sporters, zeg ik altijd". Bij het opstellen van de wijn- wet in 1962 is echter in artikel 16 lid vier bepaald dat bijna drie kwart van de Burgenlander wijn de naam Rust mag dragen. „Zwendel van de staat", zegt de burgemeester. „Men geloofde dat het de verkoop zou bevorde ren als overal Rust op zou komen te staan". Bij verkiezingen bleek dat ne genennegentig procent van de plaatselijke bevolking tegen de ze overheidsbeslissing was. Ar tinger: „Maar met zeventienhon derd inwoners onder wie hon derdtien wijnboeren ben je niet in staat om een lobby op de been te brengen om deze misstand te veranderen. We hebben gepro beerd om de staat voor de rech ter te slepen, maar we kregen niet eens de kans". Bedrog Jaarlijks wordt in het stadje 2,5 miljoen liter wijn geproduceerd op vijfhonderd hectare wijn gaard. In de regio komt van een gebied van twintigduizend hec tare honderd miljoen liter. Artin ger: „Dus slechts ruim twee pro cent is echte Ruster wijn. In mijn ogen is het bedrog om de rest ook zo te noemen". De secretaresse komt met een zojuist ontvangen telegram bin nen. Het gezicht van Artinger klaart op: het is afkomstig van de Duitse SPD-oppositieleider Hans Jürgen Vogel. Die laat we ten „het als vriend en kenner van de stad te betreuren dat door on toelaatbare veralgemeniserin gen" de correct werkende meer derheid van de boeren en hande laren in discrediet worden ge bracht. Vogel brengt zijn sympathie voor Rust tot uitdrukking en ver zekert Artinger er van dat hij in de toekomst nog graag als gast naar de Neusiedlersee komt. De burgemeester is opgetogen en opent een klein flesje wijn met op het etiket de woorden: „Wij schenken u schone wijn. Wijn uit Rust is onvervalst. Op uw gezondheid". Hij neemt zelf ook een glas, „als bewijs dat er niets aan de hand is". Vogel meent wat hij in het tele gram schreef, dat leidt geen twij fel zegt de eerste burger. „Waar om zal een Duitse politicus hon derdtien boeren in Oostenrijk zo'n bericht sturen? Dat hoeft-ie niet te doen om stemmen te win- Vorige week vrijdag deelde de gemeente Rust bij de opening van de Burgenlandse feestspelen in een buurdorp vijfendertighon derd van zulke flesjes uit. „Een unieke vorm van protest", zegt Artinger. „We ontvangen veel sympa thiebetuigingen en dat is natuur lijk heel fijn, maar het neemt niet weg dat de exportmogelijkheden kapot zijn. Dat is geen overdrij ving, daar schiet je niks mee op. Echt, we zullen jaren lang geen wijn meer kunnen verkopen aan het buitenland". Alle wijnproducenten in Rust worden volgens Artinger in hun bestaan bedreigd. Nu leven ze nog van de verdiensten van vorig jaar, maar volgend jaar zal er niets meer zijn. „Honderdtien ge zinnen zijn de dupe van een paar criminelen". Hij heeft de plaatse lijke banken reeds bezocht om zonodig zonder problemen kre dieten te verstrekken en de ban ken hebben zich welwillend op gesteld. Olijfolie De burgervader trekt een ver gelijking met Spanje. „Daar heb je een paar jaar terug dat olie schandaal gehad. Vandaag de dag zijn mensen nog steeds bang voor Spaanse olijfolie. Denkt u dat iemand een wijn zal drinken die hij niet wil drinken? Nee, een medicijn neem je misschien te gen je zin in. Maar in wijn hoor je vertrouwen te hebben". Om bewezen te krijgen dat de wijn uit de stad werkelijk geen anti-vries-stof bevat, zijn alle honderdtwintig soorten naar de keuringsdienst van waren in We nen gestuurd. Komende maan dag zullen de resultaten bekend worden. Artinger zal oorkondes eisen waarop staat dat de wijnen niets mankeren. Tijdens het Gouden Wijnfeest volgende week moeten die certificaten pu bliekelijk worden getoond. Artinger heeft er goede hoop op dat minister van landbouw Günter Haiden zijn belofte zal nakomen: het schrappen van ar tikel 16 lid vier. Dan mag alleen nog wijn uit Rust de naam van de stad dragen en met een goede promotiecampagne moet dan weer vertrouwen worden gewon nen voor de Ruster spatlase, zo althans stelt de burgemeester het zich voor. Op een terrasje achter het raad huis zit de familie Kreuze uit het Limburgse Grevenbicht achter bier en frisdrank. Mevrouw laat onomwonden blijken absoluut geen vertrouwen in de wijn hier te hebben: „Ik drink het abso luut niet". Haar echtgenoot: „Normaal gesproken had ik nu beslist wijn gedronken, maar ik geloof de berichten. En als Lim burger ben ik wel gewend om bier te drinken, dus doe ik dat". Nee, het wijnschandaal heeft dit gezin er niet van kunnen weerhouden om Burgenland als vakantiebestemming te kiezen. Maar als mevrouw in de toe komst thuis de naam Burgen land op een wijnfles ziet staan, zal hem beslist niet kopen. Kreu ze: „Je blijft wantrouwig. Wie zegt dat ze geen nieuwe etiketten op oude flessen plakken?" Ellende Eigenaresse Stöhr van het Ar- kadenhof laat een brief van een trouwe klant uit Nürnberg zien, waaruit blijkt dat er wel degelijk vakantiegangers wegblijven door de wijnaffaire. De schrijver had voor twee weken een kamer bij haar besteld maar bedankt er vriendelijk voor. Hij kondigt aan pas terug te komen als alle ellen de voorbij is. De man vraagt zich overigens wel af welke schade hij heeft opgelopen door de Rus ter wijn, waarvan hij gewoon was er jaarlijks voor zo'n duizend gul den te kopen en te drinken. Er zijn ondanks alles toch nog mensen die in Rust en haar wij nen blijft geloven. U. Lendo- witsch uit Beverwijk bijvoor beeld, wiens vader uit deze streek komt. „Als er iets ver keerd is aan de wijnen hier had al mijn familie die hier nog woont al moeten zijn uitgeroeid. En dat is niet gebeurd, dus het valt wel mee. Het schandaal is erger dan de wijn". Peter Schandl is voorzitter van de wijnbouwvereniging Rust, waarbij alle boeren zijn aangeslo ten. Een rustig gemoedelijk fi guur: „Wij zijn geen mensen voor geweld. Wij appeleren aan het verstand van onze overheid en van de buitenlandse opkopers. We moeten hopen dat ze voor taan kwaliteit voorop stellen en niet de prijs. De laatste jaren hebben ze voornamelijk belang stelling getoond voor goedkope wijn en dan blijkt er dus zo'n schandaal te kunnen ontstaan". De klanten van het restaurant bij zijn boerderij zijn volgens hem zeer sceptisch. „Je moet ze uitleggen wat er is gebeurd. De eenvoudige consument is onze ker. Maar mensen die een open oor hebben laten zich wel over tuigen datje onze wijn heel goed kan drinken". Schandl is ervan overtuigd dat het louter handelaren zijn ge weest die hebben gerommeld en geen boeren. „Dat diethyleengly- col kan je alleen gebruiken als je veel kennis hebt van de chemie en dat hebben boeren niet. Nee, het is niet zo dat je er even een handje bij doet. Het vergt chemi sche analyses en handelaren kunnen dat wel". Een bijna poëtisch pleidooi uit de mond van Schundl voor de wijn uit Rust: „Wij maken geen massaprodukten maar kleine hoeveelheden waarbij de kwali teit voorop staat. Veel en goed geeft de natuur niet, zij is zuinig met wat goed is. Parels zullen pa rels blijven". Minister Schoo (ontwikkelingssa menwerking) wil de Nationale Commissie voorlichting en be wustwording Ontwikkelingssa menwerking (NCO) een onmogelij ke subsidieregeling opleggen voor de komende vierjarige periode. Hoewel er al driekwart jaar over de nieuwe regeling wordt gepraat en de minister herhaaldelijk haar ver trouwen in het beleid van het nieu we bestuur heeft uitgesproken, ziet zij kennelijk geen kans om haar WD-achterban, die van de NCO af wil, wat beter inzicht te brengen. De nieuwe regeling beoogt niet alleen een beperking van het ar beidsveld van de NCO, maar biedt zoveel mogelijkheden van dubbel zinnige uitleg dat daarmee de kans op conflicten eerder wordt bevor derd dan bezworen. Ofschoon het aantal verschillen van mening tus sen minister en NCO over indivi duele projecten drastisch is terug gelopen, wprdt thans weer een in gewikkelde procedure voorgesteld waarbij mevrouw Schoo de Twee de Kamer over elk verschil van me ning met het bestuur informeert. Dit komt dus als het ware neer - zeker gezien de negatieve opstel ling van de WD jegens de NCO - op een uitnodiging om het NCO- werk te trekken in de sfeer van de partijpolitieke tegenstellingen. De organisatie - gedragen door 32 lid organisaties vanuit de meest uit eenlopende maatschappelijke ach tergronden - is immers niet opge richt om het beleid van kabinetten of ministers op het punt van ont wikkelingssamenwerking te prij zen of te kraken, maar stelt zich juist ten doel de problemen van de Derde Wereld, mede in relatie tot onze eigen samenleving, meer on der de aandacht van een zo breed mogelijk publiek te brengen. De overrompelende, op het aller laatste moment voorgestelde, dras tische inkrimping van de staf van de NCO kan, ondanks de herhaal de liefdesbetuigingen van me vrouw Schoo aan het zittende be stuur, nauwelijks anders dan als een motie van wantrouwen voor het zittende bestuur worden opge vat. Deze inkrimping van de staf vormt immers een ernstige bedrei ging voor het verder functioneren van de organisatie als zodanig. Zij is door geen enkel argument on dersteund of gerechtvaardigd. De personeelsformatie van de staf is na een ingrijpende reorganisatie ruim een jaar geleden door me vrouw Schoo zelf vastgesteld. Ergerlijk Voorjaar 1985 is op initiatief van mevrouw Schoo een onderzoek door een organisatiebureau inge steld. Het resultaat was voor de NCO bijzonder bevredigend, even- door Hein Roethof Roethof: bewustwording niet overlaten aan politieke machina ties (foto GPD) als trouwens het in diezelfde tijd, eveneens op initiatief van me vrouw Schoo, uitgevoerde onder zoek naar het nieuwe beleid door medewerkers van de rijksuniversi teit te Utrecht. De thans voorgé- stelde drastische ingreep in het ap paraat kan dan ook slechts door politieke overwegingen zijn geïn spireerd. Het verdraagt zich zake lijk gesproken ook al niet met de zware extra bureaucratische ver plichtingen, die her en der in de nieuwe regeling worden opgelegd. Bepaald ergerlijk uit beleidmatig oogpunt zijn de talrijke passages, die voor tweeërlei uitleg vatbaar zijn. Dientengevolge wordt een mate van onduidelijkheid en rechtsonzekerheid opgeroepen dié uit bestuurlijk oogpunt bedenke lijk en uit organisatorisch oogpuril beschamend moet worden geachti De bemoeienissen van de NCO met de belangrijke sector van het onderwijs worden op losse schroe; ven gezet. De bewustwordingsactii viteiten verdwijnen uit de eigenlijk ke subsidieregeling naar de toe lichting daarop. Aan subsidie aan vragende organisaties worden zo> veel beperkingen inzake eigen fi nanciële bijdragen, personele bij stand, vrijwilligers en materiaal opgelegd, dat diverse projecten die nog in januari door de inspectie te velde van het ministerie van bui tenlandse zaken hoog werden ge prezen, op de schroothoop zoudefl moeten verdwijnen als ze gemeteo werden aan de nieuwe subsidiere geling. Machinaties Hoe heeft dit alles na een overleg van zo'n driekwart jaar tussen mi nister en NCO-bestuur dan kunnen gebeuren? Door een volstrekt cha otische benadering van de probtes matiek. Hoewel het bestuur al op 3 april van dit jaar het eerste ter tafel liggende werkelijke voorstel van de minister voor een nieuwe subsi dieregeling in principe aanvaard de, heeft de minister consequent een andere richting ingeslagen door met het presenteren van tel kens andere modellen, teksten en varianten aan de besprekingen ge leidelijk ook de laatste resten van het karakter van werkelijke dia loog te ontnemen. Minister Schoo kan aan de WD 'haar' NCO niet politiek verkopen. De NCO van zijn kant meent dat de zaak van de voorlichting en be wustwording inzake ontwikke lingssamenwerking nog steeds te belangrijk is om aan de partijpoli tieke machinaties in de coulissen op de achtergrond te worden over gelaten. (Roethof is voorzitter van de Nationale Commissie voorlich ting en bewustwording Ontwik kelingssamenwerking - NCO). Toeristen en vreemdelingen in het algemeen hebben - sociaal gesproken niet zelden een ne gatieve invloed op jonge mensen in Kenia, speciaal wat betreft drankmisbruik en verslaafdheid aan drugs. Dat werd op de alge mene vergadering van de Kenia- se Raad van Kerken in Mombasa in alle duidelijkheid vastgesteld. Eerlijkheidshalve voegde de raad nog een tweede oorzaak van dat verschijnsel eraan toe: veel jongeren zien absoluut geen kans om maatschappelijk voor uit te komen en raken daardoor verslingerd aan verdovende mid delen. De afgevaardigden - onder wie vrijwel alle kerkelijke leiders van het land - laakten het ge brek aan discipline, zowel thuis als op school. Dat openbaart zich vooral in stedelijke gebieden. Daardoor hebben maatregelen die de toestand moeten verbete ren geen effect. De algemene vergadering van de Raad van Kerken riep de aan gesloten kerken op alles te doen om de kerkleden op deze geva ren te wijzen en als speerpunt van hun actie vooral 'achterbuur ten' te kiezen. De kerken zouden studiedagen moeten houden over alcohol en drugs om jonge ren voor te lichten. De afgevaar digden waren het erover eens, dat het op zulke voorlichtingsda gen niet alleen gaat om het geestelijke heil van de mens maar om zijn algehele welzijn. Baptisten. Godfrey Noel Vo- se (63) is op het vijftiende con gres van de Baptisten-Wereld alliantie in Los Angeles (west kust Verenigde Staten) gekozen tot voorzitter. Hij is hoofd van de theologische school van de bap tisten van westelijk Australië in Bentley. Vose zal de alliantie lei den tot het volgende congres, 1990 in Seoel, hoofdsdad van Zuid-Korea. Hoewel 20.000 mensen voor het congres in Los Angeles had den ingeschreven, zijn er maar 8000 komen opdagen. Men wijt dat aan de dure dollar. De Bap tisten-Wereldalliantie telt op het ogenblik 131 leden met in totaal zo'n 34 miljoen baptisten. Het congres nam resoluties aan over godsdienstvrijheid, te gen terrorisme en racisme en voor steun aan Nicaragua, pogin gen tot ontwapening en hulp voor de armen in de wereld. Hoewel hij bij een val in zijn badkuip drie ribben had gebro ken, kon de evangelist Billy Gra ham de afgevaardigden op de slotzitting toch toespreken. Hij wees op de technische middelen van tegenwoordig, die het moge lijk maken de hele wereld met het evangelie in aanraking te brengen. Kritiek Wereldraad. Naar schatting van de Wereldraad van Kerken zijn de laatste jaren meer dan twee miljoen mensen in Midden-Amerika dakloos ge worden. De helft is uitgeweken naar een buurland, de andere helft heeft geprobeerd ergens in eigen land weer onder dak te ko men. Naar de Verenigde Staten zijn een half miljoen vluchtelin gen gegaan, naar Mexico 250.000, naar Honduras 40.000 en naar Costa Rica 45.000. In een gisteren uitgegeven ver klaring noemt de Wereldraad het toenemende geweld bij de revo lutionaire strijd een hoofdoor zaak van het vluchtelingenvraag stuk, maar ook de 'internationali sering' van de conflicten. Scher pe kritiek heeft de Wereldraad op de 'contra's' in Nicaragua, die steun krijgen van de Verenigde Staten. "Hun brutale overvallen, vooral in het zuiden van het land, hebben de verwoesting van hele dorpen en steden tot gevolg ge had, waarbij zij zich in niets be kommerden om het lot van vrou wen en kinderen". Naar Paraguay. Secretaris generaal dr. R. J. Mooi van de Nederlandse Hervormde Kerk maakt deel uit van delegatie die namens de Wereldraad van Ker ken tot 27 juli een bezoek brengt aan de kerken van Paraguay (Zuid-Amerika). De delegatie staat onder leiding van mevrouw Pamela Gruber, die werkt bij de Britse Raad van Kerken. In aansluiting aan dit bezoek gaat dr. Mooi nog naar Buenos Aires (Argentinië), waar het Cen traal Comité van de Wereldraad bijeenkomt. In dat comité zitten naast dr. Mooi nog twee Neder landers: mevrouw ds. M. J. van der Veen-Schenkeveld (gerefor meerd) en mr. G. C. Kok (oud katholiek). Boekencentrum. Directeur J. Komen van het Boekencen trum, de uitgeverij van de Her vormde Kerk, gaat met de vut. De twee adjunct-directeuren, de heren G. J. Bothof en L. van den Herik, volgen hem op. Boekcentrum leed vorig jaar een verlies van f. 250.000, vooral te wijten aan het feit dat twee uit gaven niet, zoals gepland, vorig jaar maar pas dit jaar zijn ver schenen. Voor dit jaar wordt weer een winst verwacht. - Ook de heer J. O. Schaafsma, algemeen secretaris van de her vormde diakonie in Amsterdam, maakt gebruik van de vut-rege- ling. Op vrijdag 30 augustus neemt hij afscheid. Zoeklicht. De grote toogdag van 'Het Zoeklicht' (stichter Jo hannes de Heer) is dit jaar op za terdag 24 augustus in de Hilver- sumse Expohal, van 10 tot 4 uur. Thema: 'Nieuwe dingen kondig Ik u aan'. Sprekers zullen zijn evangelist dr. J. Kits, ds. W. Har- kema, voorzitter van de vereni- ging 'Het Zoeklicht', ds. P. J. Mietes, ds. H. Postma, Feike ter Velde (Evangelische Omroep) en - evangelist P. A. Slagter. Hervormde Kerk: aangeno- men de benoeming tot secretaris van de provinciale kerkvergade ring Utrecht G. J. Wisgerhof Amersfoort; aangenomen naar Achterberg (deelwerk) en de be- noeming tot bijstand in het pas toraat ten behoeve van de Gere- formeerde Bond te Rhenen (ook deelwerk) kandidaat H. Vermeer Ede.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1985 | | pagina 13