De Muur beheerst Berlijn
<9
FOTO SL00S
{Nikon)
„BROEKEN-
SPECIALIST
KATWIJK AAN ZEE
Tekenaar/
Constructeur
MACHINEFABRIEK VAN RIJN B.V.
Fotograferen zónder fouten!
Gééngedoe, géénmisserslukt altijd!
VRIJDAG 5 JULI 1985
Berlijn, een gespleten stad. Wie een uitstapje maakt naar Oost-Berlijn
verlaat dit stadsdeel weer met een gevoel van opluchting. En toch,
wie deze stad bezoekt mag wat achter De Muur ligt niet vergeten.
Kurfürstendamm, hoek
Joachimstaler Strasse, de
kerk links op de foto is de
Gedachtniskirche, een blij
vende herinnering aan de
Tweede Wereldoorlog.
Waarschijnlijk zijn er twee
joodse kerkhoven in Oost-
Berlijn en sta ik op het ver
keerde. De steen die ik
zoek, kan ik tenminste niet
vinden. De steen waarop
zou moeten staan: "Hier sta
je zwijgend. Als je je om
draait, zwijg dan niet". Ik
heb die tekst jaren geleden
ergens gelezen en daarna
volkomen vergeten. Maar
nu, zwervend door Berlijn,
is hij plotseling weer in
mijn gedachten opgedoken.
Ik zal thuis veel te vertellen
hebben.
door
Rob van Dobbelsteen
Zomaar wat herinneringen aan
een paar soms verbijsterende
dagen:
Die afgrijselijke man, die
mij bij de grensovergang in de
Friedrichstrasse twintig secon-
Aan de West-Berlijnse kant van De Muur kunnen nieuws
gierigen een blik oostwaarts werpen.
den lang strak in mijn ogen
kijkt, zijn blik vervolgens lang
zaam naar mijn rechteroor laat
dwalen en mij pas dan mijn
paspoort teruggeeft en me be
duidt dat ik door kan lopen,
Oost-Berlijn in;
- het akelige getsjak van
hard tegen de keien geslagen
soldatenlaarzen tijdens het af
lossen van de wacht bij het graf
van de onbekende soldaat aan
Unter den Linden;
- die bijna niet meer te lezen
woorden op de muur, die Oost
en West-Berlijn in tweeën
splijt: "Nut ein kleines Loch",
één klein gaatje slechts".
Hoe verschrikkelijk het ook
(foto's GPD)
klinkt, juist die tweedeling
maakt Berlijn zo fascinerend.
De "Muur" beheerst de stad.
Hij is overal en zie je 'm niet,
dan voel je 'm wel. In het Kauf-
haus des Westens, bij de als een
gedoofde sigaar de lucht inste
kende Gedachtniskirche, kan
je biefstukken van puma's ko
pen, een kinder-Mercedes 500
SL met twee versnellingen
vooruit en eentje achteruit en
een bontmantel van 32.000 D-
mark. Waarom die artikelen
nog worden verkocht ook,
wordt me uitgelegd door een
mevrouw van het Westberlijnse
warenhuis: "De Berlijner geeft
alles uit wat hij heeft. Als de
Rus binnenvalt, heeft hij ten
minste leuk geleefd".
Een opvatting, die ertoe heeft
geleid, dat je je in West-Berlijn
geen seconde hoeft te vervelen.
De stad danst. Zelfs op maan
dagavond nog, waait uit alle
'tingeltangels muziek over de
stampvolle Kurfürstendamm.
Terugkeer van de jaren twintig
waarvan ik in een bioscoop een
staal zie: "Die Simfonie der
Groszstadt".
Wat is er sindsdien nou hele
maal veranderd? Zelfs de kle
ding van de vrouwen is bijna
hetzelfde. Hoeden met voiles,
kousen met naad, laarsjes met
koket gestrikte veters en in de
etalages dartele, al bijna verge
ten lingerie.
Verminkt
De grootste charme van de
stad ongetwijfeld: die ontwape
nende luchthartigheid. Mooi
bijvoorbeeld, is Berlijn slechts
zelden. Slot Charlottenburg?
Je kan nog zo je best doen,
maar een gebouw, dat in de
oorlog voor zestig procent is
verminkt, krijgt natuurlijk
nooit meer zijn oude luister te
rug. Ga liever naar de overkant,
waar in het Egyptisch Museum
de lach van koningin Nefretete
vele malen aantrekkelijker
blijkt te zijn, dan die van de
toch aanmerkelijk befaamdere
Mona Lisa. En ach, had ik maar
een van die drie echtparen-
beeldjes, die links achterin het
museum, sereen oplichten in
het diffuuse licht van een spot.
Een van de weinige keren,
dat de muur verdwijnt achter
de horizon van mijn gedachten.
Of muur? Eigenlijk zijn het er
drie. Een van betonblokken,
een van onder stroom gezet
kippegaas plus prikkeldraad en
een van fijn gevlochten ijzer-
draad. Daar tussenin vierkante
wachttorens vol door verrekij
kers loerende politie-agenten,
een strook asfalt waarop leger
voertuigen kunnen rijden en
keurig aangeharkt zand waarop
elke voetstap te zien zal zijn. Ik
passeer de versperring twee
keer. Eén keer met een georga
niseerde rondrit en - drie da
gen later - één keer op eigen
gelegenheid.
bij het ontbijt naar alle waar
schijnlijkheid een cassette
bandje heeft genuttigd. Op vra
gen wordt nauwelijks geant
woord en het steeds somberder
wordende gezelschap mag de
bus slechts één keer verlaten.
De gebeurtenis grijpt plaats bij
een afzichtelijke mastodont,
dat als monument voor de in de
Tweede Wereldoorlog gevallen
Russische soldaten is bedoeld,
en op die gure vlakte was nu
juist iedereen liever in het voer
tuig gebleven.
Geen lolletje, die trip. Ook al
omdat men er bij de grensover
gang op niet na te vertellen wij
ze in slaagt, ons 72 minuten op
te houden. We hebben wel hier
en gunder geen nummer (foutje
van de zich niet eens zo bijster
diep schamende buschauffeur,
die dat van tevoren in zeven
voud had moeten aanvragen)
en zonder nummer - dat be
grijpt een kind - kom je Oost-
Berlijn niet in.
Drie dagen later slalommen
we een stuk soepeler langs de
listen en lagen, die zijn opge
worpen om te voorkomen dat
Oost-Berlijn leegstroomt, maar
het blijven natuurlijk weerbar
stige sinjeuren die grenswach
ten "Hierrr Mensch!"
Tot drie keer toe wordt mijn
paspoort van voren naar achte
ren en van achteren naar voren
doorgeritseld, over die ijskou
de blik waarmee ik seconden-
lang word gemonsterd, schreef
ik reeds en op bijzonder knorri
ge wijze wordt mij ook nog te
verstaan gegeven, dat ik voor
25 D-mark, evenzovele, vol
strekt waardeloze Oostduitse
marken dien te kopen.
Alsof je naar een pretpark
gaat. Ik koop in Kaufhaus Cen
trum op de Alexanderplatz, dat
ik mij sinds het boek van Do-
blin en de film van Fassbinder
ook heel anders had voorge
steld, een grammofoonplaat
van Lester Young en krijg later
in West-Berlijn voor de over
blijvende tien mark, welgeteld
twee Westduitse terug.
Ik kan onmogelijk nalaten
"Ladenlichters" te mompelen,
hetgeen niet wil zeggen, dat ik
spijt heb van mijn "ausflug"
naar Oost-Berlijn, Integendeel.
Niet alleen kun je je weer eens
verbazen over de kletspraat
van een vooraanstaande Neder
landse socialiste, die de
"Muur" "historisch juist"
noemde, maar bovendien
wordt West-Berlijn er des te
aantrekkelijker door.
"Kubanisch"
Ik hou niet van neon. In
West-Berlijn wel. En is het niet
een stuk aangenamer verpozen
bij laten we zeggen "Kranzler"
op de Kurfürstendamm dan op
zo'n morsig terras aan Unter
den Linden? Omdat de smaak
van koffie mij van twee eerdere
reizen naar Oost-Duitsland nog
het meest is bijgebleven, bestel
ik op kosten van een gulhartige
collega geen gewone kóffie,
maar een "Kaffee Kubanisch",
een Cubaanse koffie dus. Ook
die blijkt niet om te drinken.
Op de laatste dag van mijn
verblijf maak ik een ontdek
kingsreis door het "Groene
Berlijn". Dahlem, Wannsee,
Glienicker Park. Berlijn op z'n
verrassendst. Bossen en grote
terrassen aan het water met
daarop tout Berlijn achter een
bier of een Wiener Mélange.
Het goede leven. Een meter of
tweeduizend verderop ligt, pre
cies op de grens van West- en
Oost-Duitsland, een met rollen
prikkeldraad afgesloten brug:
de Glienicker Brücke voor
Westberlijners - de Brücke der
Einheit voor Oostduitsers.
"Brug der eenheid?" vraag ik
een man aan het belendende ta
feltje, "welke eenheid? Dat be
grijp ik niet". De man haalt zijn
schouders op, lacht breed en
antwoordt: "Wij ook niet. Maar
moet dat dan?" Hij steekt een
glas schuimende Berliner
Weiss in de hoogte en zegt:
"Wat drinkt u van me?"
West-Berlijn ten voeten uit.
Afzichtelijk
De eerste keer worden we be
geleid door een "Stadtbil-
derklarer" (het woord "Führer"
wordt hier om niet helemaal
onbegrijpelijke redenen sinds
1945 zorgvuldig gemeden), die
Reismogelijkheden: West-
Berlijn is vanuit Amsterdam
het eenvoudigst door de lucht
te bereiken (DAN-Air), maar
uiteraard kan men ook per au
to, autobus of trein reizen.
Houd dan wel rekening met
flinke wachttijden bij de
grens tussen West- en Oost-
Duitsland.
Munteenheid: In West-Ber
lijn de D-mark, die eind de
cember 1984 ongeveer 1,13
waard was en in Oost-Berlijn
de Oostduitse mark, die offi
cieel precies evenveel waard
is als zijn westerse equivalent,
maar waarvoor je in de prak
tijk niet meer dan een cent of
twintig terugkrijgt.
Prijsniveau: De prijzen in
West-Berlijn liggen iets hoger
dan in Nederland; in Oost-Ber
lijn is het over het algemeen
iets goedkoper als je de officië
le koers aanhoudt.
Overnachtigsmogelijkhe-
den: Zowel West- als Oost-Ber
lijn zit ruim in de hotels. Toch
is het vaak zoeken naar een
plaatsje. De prijzen voor een
kamer zijn naar Nederlandse
begrippen hoog. Het valt te
overwegen met een touropera
tor in zee te gaan, die lagere
prijzen kan bedingen.
Bijzonderheden: Hoewel
Berlijn in de Tweede Wereld
oorlog bijna plat gebombar
deerd werd, is hier en daar nog
iets terug te vinden van het zo
genaamde "Hinterhofmilieu",
zo treffend vastgelegd in de te
keningen van Heinrich Zille.
Vooral in.de wijk Kreuzberg
zijn nog van die typische bin
nenplaatsen te vinden waarop
het Berlijnse leven van tussen
de twee wereldoorlogen zich
afspeelde. Wie op zoek is naar
een leuke kroeg, moet niet al
leen maar op de Kurfürsten
damm blijven zwerven. Voor
al in de zijstraatjes aan de
rechterkant van de "Ku-
damm" (als je met je rug naar
de Gedachtniskirche staat) be
vinden zich tal van gezellige
kneipjes, met Café Diener als
kroonjuweel. Vergeet niet het
"Muurmuseum" bij "Check
point Charley" te bezoeken.
Inlichtingen: Duits Ver
keersbureau, Spui 24, 1012 XA
Amsterdam. Telefoon
020-241293.
TE HUUR LEIDEN
Jacob van Campenlaan
3'4-kamer-appartement
Ind.: L-woon-/eetkamer, 2 slaapkamers, badkamer met
ligbad, keuken met r.v.s. aanrecht, kelderberging. Huur
1.180,- p.m. incl. serv. c.v. voorschotbijdragen. Vrije
sector, per 1 sept. 1985
MAKELAARSKANTOOR
DE BRUYN EN TAK BV
Parkweg 53, Voorburg, tel. 070-871616
Ziet haar aktiviteiten op het gebied van ontwerpen, fabriceren en in
stalleren van machines en. installaties t.b.v. de visverwerkende en
conservenindustrie hand over hand toenemen, zowel nationaal als
internationaal. Evenredig aan deze groei nemen de aktiviteiten toe.
In verband hiermede zoeken wij kontakt met:
M.T.S. niveau of gelijkwaardig.
GEBODEN:
Afwisselend en verantwoordelijk werk in een prettige werkomgeving.
Voor een goede kracht kan een aantrekkelijk salaris worden geboden.
Schriftelijke sollicitaties worden gaarne ingewacht
door de directie van bovengenoemde bedrijf.
Postbus 74, 2220 AB Katwijk aan Zee.
Scheepmakerstraat 13, 2222 AB Katwijk
tel. 01718-20700.
Breestr. 29, Leiden
Tel. 120368
Nikon speciaalzaak
Ar/Aro/»L35
Nikon zet z'n naam
niet zomaar op 'n toestel.
iedereen leest
de krant
altijd en overal
nu v/a 59,-
Gekleurde en sportieve hemden
van o.a. Fablo, Elmior Members
Only. Pierre Clareau y/g 35
Twill en spijkerbroeken
alle bekende merken en modellen
o bandplooi y/g 33 75
T-shlrts - polo's - spijker
hemden - korte hemden
van o.a. Panmo - Elmior
nu v/a 10,-
2 Jaar Inca-Nederland-Garantie
Je staat ervan te kijken hoe
makkelijkje met zo'n compacte
camera zulke goede foto's maakt!
't Zit 'm in de vele, volautomatische
functies, waardoor alléén het af
drukken nog "mensenwerk" blijft....
Automatische filminleg,
filmtransport, belichting, scherp-
stelling, sluitervergrendeling, te
rugwikkeling, terugwikkelstop en
bij te weinig licht komt de flitser
automatisch in werking voor
perfect belichte flitsfoto's!
De lens is natuurlijk 'n hoog
waardig Nikon 35 mm objectief met
een ruim blikveld en andere voor
delen die het u makkelijk maken.
Iedereen zal het fotograferen
met deze automatische compactca-
mera onmiddellijk waarderen, want
gemak dient de mens! Vraag ernaar
bij uw fotospeciaalzaak.
HAARLEMMERSTR- 197