'Condoom is
niet vies
maar leuk'
an*nnï)-.tnnou
many children make you pooi
Bisschoppen bezorgd over abortus in ziekenhuizen
Reportage
Sterke daling geboortecijfer door Thaise 'Koning Condoom'
Detectives zetten het
imago van gieufhoed
en regenjas overboord
PAGINA 14
DONDERDAG 4 JULI 1985
In Thailand en ver daarbui
ten is Mechai Veeravaidya,
alias 'Koning Condoom', een
begrip. Door met een com
pleet 'circus' stad en land af
te reizen, is hij bezig een
spectaculaire daling van de
BANGKOK - De eeuwe
noude Thaise monarchie
heeft er een koning bij. Geen
vorst die in statige paleizen
woont en een paar keer per
jaar zijn gezicht aan het ge
peupel toont, maar een zeer
populaire bevolkingseco-
noom die zich dagelijks on
der de bevolking mengt. Met
krasse uitspraken en een
snelle babbel verkoopt deze
ongekroonde koning van
Siam zijn produkt dat ge
boortebeperking heet.
Strooiend met voorbehoeds
middelen kreeg de 44-jarige
Mechai Veeravaidya al snel
de bijnaam 'Koning Con
doom'.
door
Dirk Jan Roeleven
en Bart Reterink
De secretaris-generaal van de
Thaise bevolkings-ontwikke-
lingsorganisatie DPA heeft het
schier onmogelijke gepresteerd.
Door opzwepende spreekbeur
ten, met slogans als 'Met een con
doom per dag hou je de dokter
weg' en 'Maak liefde, geen ba-
bies', slaagde Mechai er in om in
een ontwikkelingsland als Thai
land het geboortecijfer nagenoeg
te halveren. Een voorbeeld voor
vele andere landen in de Derde
Wereld die de strijd tegen de
dreigende overbevolking zijn be
gonnen.
Mechai, zelf vader van één
kind, trekt wekelijks de provin
cie in. Het 'circus' dat hem bege
leidt, bestaat uit twee kleurig be
schilderde caravans, grote groe
ne tenten en dokters en verpleeg
sters. Als je niet beter weet, denk
je dat er opnamen voor de televi
sieserie M.A.S.H. aan de gang
zijn. Twaalfduizend vrijwilligers
zijn hem in zestienduizend dor
pen behulpzaam bij het uitdra
gen van de boodschap dat twee
kinderen genoeg is.
Mechai laat de mensen die op
het circus afkomen warm lopen
voor zijn 'produkt' door grappen
te maken. Met een vlot praatje
haalt hij weifelaars over om zich
te laten steriliseren. Wie er niet
aan wil geloven krijgt een doos
gekleurde condooms mee "voor
thuis, voor de kinderen om mee
te spelen". "Je kan het als haar
band gebruiken, als ballon of te
gen slangebeten", houdt hij zijn
gehoor voor. "Condooms zijn
niet vies, ze zijn juist leuk", zegt
Mechai tegen de wat lacherige
toehoorders, waarop hij weer een
hand condooms uitdeelt.
De marketing van de voor
vechter van geboortebeperking
gaat verder dan slechts het uitde
len van handenvol condooms.
Bij de grote busstations in een
aantal Thaise steden zijn 'ge
boorteregeling supermarkten'.
Onafzienbare rijen condooms
liggen hier in alle variëteiten uit
gestald. Mechai heeft sleutelhan
gers op de markt gebracht, waar
in een condoom achter doorzich
tig plastic zit. 'Breek glas in
noodgevallen', staat er in het En
gels en Thais op. Verder heeft hij
een heel scala van bedrukte T-
shirts ontworpen. Zo zien we
Winston Churchill het V-teken
maken, waaronder in het Thais
staat geschreven dat twee ge
noeg is. Ook het T-shirt met als
opschrift: 'Ik ben gesteriliseerd'
zit in het assortiment van de man
die niets te dol is om zijn doel te
bereiken.
bevolkingsgroei in dit ont
wikkelingsland te bewerk
stelligen. De bevolkingseco-
noom Mechai is erin ge
slaagd om het Thaise ge
boortecijfer binnen vijftien
jaar bijna te halveren.
Superras
Het condoom moet ingebur
gerd raken in de Thaise maat
schappij. Of Mechai nu in de sjie-
ke Foreign Correspondents Club
in Bangkok zit. of in de aanpa
lende sloppenwijk Klong Toey,
hij wijkt niet af van zijn stand
punt dat de bevolking vertrouwd
moet raken met deze voorbe
hoedsmiddelen. Hoe dat ge
beurt, laat hem koud. Zo worden
de condooms bij de buitenlandse
correspondenten op een zilveren
dienblad aangereikt. Een dag la
ter staat hij in een buitenwijk
van Bangkok met condooms te
strooien.
Per campagnedag worden on
geveer honderd sterilisaties uit
gevoerd in de reizende kliniek.
Onder luide aanmoedigingen
worden mannen naar de tent ver
wezen. "Het duurt maar zeven
minuten, meneer", spreekt Ko
ning Condoom een man bemoe
digend" toe. Deze populaire
aanpak is volgens hem hard no
dig: "Die populaire promotie is
alleen om de aandacht te trek
ken. Natuurlijk is het een serieu
ze zaak als je je laat steriliseren.
Het gaat om een rationele beslis
sing". Steriliseren doet Mechai
alleen als de kinderen uit het hu-
"Je laat gewoon je broek
zakken en zeven minuten la
ter trek je hem weer aan", is
een van zijn methodes om
mannen tot sterilisatie over
te halen. Mechai deinst er
niet voor terug om met wer
velende shows, gratis con-
welijk ouder zijn een jaar. Dan
zijn ze namelijk over de kritieke
fase van zuigelingensterfte heen.
Mechai wil de bevolkingsgroei
uiteindelijk tot nul reduceren.
Het standpunt van de DPA is dat
Thailand in het jaar 2045 niet
meer dan honderd miljoen inwo
ners mag hebben. Momenteel
telt Thailand vijftig miljoen in-
Zijn 'klanten' komen uit rijke
en arme gezinnen, sommigen
hebben één kind, anderen wel
zeven. Het past in Mechai's visie
dat iedereen op een bepaald mo
ment gesteriliseerd moet wor
den: "Generaals, taxichauffeurs
en straatverkopers, we willen ze
allemaal steriliseren".
In tegenstelling tot de aanpak
van Singapore, dat rijke en ont
wikkelde inwoners stimuleert
tot het baren van kinderen, wil
Mechai "gelijkheid scheppen en
géén superras". "Dat intellectue
len kweken is iets voor de paar
denfokkerij, niet voor Thailand".
Oude dag
Mechai's bevolkings-ontwik-
kelingsorganisatie DPA is parti
culier en draait volledig op giften
van de Thaise overheid en inter
nationale organisaties. De Ver-
dooms en hot-dogs zijn cam
pagne te voeren. Een portret
van de curieuze persoon
achter de succesvolle ge
boortebeperking in Thai
land waar vandaag, 4 juli,
nationale sterilisatiedag
wordt gevierd.
enigde Naties en de Amerikaan
se hulporganisatie Usaid nemen
een flink deel van de begroting
(totale kosten: zestig miljoen gul
den per jaar) voor hun rekening.
De Nederlandse ambassade in
Bangkok heeft ook geld aan het
DPA van Mechai gegeven.
Behalve de geboorteregeling
verzorgt de DPA ook waterpro
jecten in de dorpen en runt men
een telefoondienst voor mensen
met vragen over seksualiteit of
geboorteregeling. Behalve de be
volkingsproblematiek is de plat
telandsontwikkeling een uit
gangspunt van de DPA. In deze
geïntegreerde aanpak schuilt een
deel van het succes van Mechai.
Als het levenspeil op het plat
teland omhoog gaat, zullen ou
ders minder afhankelijk zijn van
een groot aantal kinderen om
verzekerd te zijn van een ver
zorgde oude dag. In Thailand is
het gebruikelijk dat het oudste
kind voor het geld zorgt waarvan
de ouders kunnen leven. Het
jongste kind neemt de ouders in
huis.
Voor Mechai is dit een bewijs
dat een gezin met twee kinderen
voldoende is. Immers, in dat ge
val heb je na het arbeidzaam le
ven de oudste voor het geld en de
jongste voor het onderdak. De
Thaise regering zou volgens Me
chai een bijdrage kunnen leve
ren door belastingverlaging toe
te passen voor kinderen die hun
bejaarde ouders in huis nemen.
Boeddha
Thailand is een boeddhistisch
land en de mening van 'Lord
Boeddha' is dan ook belangrijk
voor de Thais om ze enthousiast
te maken voor geboorteplan
ning. Mechai: "De monniken
vertelden me dat als je abortus
als een zonde beschouwt, de klei
ne zonde (anticonceptie, red.) be
ter is om de grotere te voorko
men. Heer Boeddha had per slot
van rekening ook maar één kind
én in vele boeddhistische in
scripties staat dat veel geboorten
last veroorzaken".
Thailand heeft een vrij liberale
abortuswet. Abortus is legaal als
de zwangerschap het gevolg is
van verkrachting. Verder kan er
zonder meer worden geabor
teerd als de gezondheid (ook
geestelijk) van de vrouw gevaar
loopt. Dit in tegenstelling tot
veel andere landen waar abortus
provocatus pas is toegestaan als
het leven van de moeder in ge-
Mechai staat op de bres voor
zijn geboortebeperkingspro
gramma's. Toen de Amerikaanse
regering vorig jaar dreigde om
haar steun aan organisaties in te
trekken als ze zich met abortus
programma's bezighielden, bood
dr. Mechai publiekelijk aan om
president Reagan te steriliseren.
De opmerking haalde de voorpa
gina's van alle Thaise kranten.
"Natuurlijk bedoelde ik het
niet zo letterlijk, maar de Ameri
kanen moeten begrijpen dat
door het stopzetten van de hulp
veel mensen onnodig sterven.
Het is ellende in een notedop,
want dan zoeken de mensen ge
woon hun eigen manieren van
'geboortebeperking, met alle
rampzalige gevolgen van dien".
Mechai is voorlopig niet van
plan zijn succesvolle strijd tegen
de bevolkingsgroei op te geven.
"Ik ga door tot mijn dood. Op
mijn begrafenis wil ik geen bloe
men. Liever heb ik een sterilisa
tie-patiënt bij mijn kist. Er zal
een kliniek aanwezig zijn".
Half verscholen in het portiek kijkt
de privé-detective nauwlettend
naar het enige raam op de tweede
etage waar nog licht brandt. Plot
seling verschijnt er een vrouw vooi
het venster. De detective doet ver
schrikt een stap achteruit, drukt de
gieufhoed dieper op het hoofd en
duikt weg in de beige regenjas met
opgestoken kraag. De vrouw sluit
de gordijnen. Opgelucht haalt hij
adem: zij heeft hem niet gezien.
Henk van der Berg, 28 jaar, direc
teur van een recherchebureau te
Amsterdam, knikt instemmend.
"Dat is inderdaad het beeld dat de
mensen van een privé-detective
hebben. Het wordt veroorzaakt
door
Jos Heymans
door de anonimiteit, waarin wij
ons werk moeten doen. Maar het
klopt van geen kant". Van der Berg
wil af van die romantische flauwe
kul. Het woord privé-detective zal
in het gesprek niet meer worden
gebruikt, stelt hij vast. Recherche
bureau luidt de benaming.
Alimentatie
Toch werken nog heel wat re
cherchebureaus in opdracht van
particulieren om bijvoorbeeld na
te gaan of de grond voor betaling
van alimentatie nog aanwezig is.
Volgens officier van de rijkspolitie
M. Campman, die driejaar geleden
een scriptie over privé-detectives
schreef, bestaat een opmerkelijk
groot deel van de opdrachtgevers
uit particuliere personen. Maar
Van der Berg meent dat hun aantal
sterk vermindert. "De particuliere
sector is een aflopende zaak", zegt
hij.
Het uitbannen van de valse
beeldvorming is een van de doel
stellingen van de onlangs opge
richte Vereniging van Nederlandse
Recherchebureaus. Van der Berg
is de initiatiefnemer geweest en
dus nu de eerste voorzitter van de
vereniging, waarbij tot nu toe tien
bureaus zijn aangesloten. Er zijn in
ons land ongeveer 50 recherchebu
reaus. Een exact aantal is niet be
kend, omdat een dergelijk bureau
niet als zodanig hoeft te zijn inge
schreven bij de Kamer van Koop
handel.
Het merendeel komt niet in aan
merking voor het lidmaatschap
van de vereniging, vertelt Van der
Berg in zijn kantoor aan de Am
sterdamse Singel. Het gaat dan om
bureaus die niet bonafide zijn of
slechts incidenteel aan recherche
werk doen. Van der Berg verwacht
dat voorlopig niet meer dan acht
tien van de vijftig bureaus lid kun
nen worden. Het bekende Amster
damse recherchebureau Hoffmann
doet niet mee. De behoefte aan een
vereniging speelt daar kennelijk
niet, veronderstelt Van der Berg.
Orde
De vereniging wil eerst en vooral
orde scheppen in eigen huis, opdat
het bedrijfsleven de weg naar een
recherchebureau makkelijker weet
te vinden. Betrouwbaarheid en
kwaliteit van de bureaus behoren
door de vereniging te worden gega
randeerd. Niet elk bureau is be
trouwbaar te noemen. In deze
branche komt beunhazerij nog
veel voor. Leden van de vereniging
moeten dan ook aan eisen gaan
voldoen. "De exacte voorwaarden
worden nog opgesteld, maar het
ligt voor de hand dat de bureaus
van onbesproken gedrag moeten
zijn", zegt Van der Berg.
De vereniging, waarvan de op
richting in ongeveer zes maanden
is voorbereid, wil opdrachtgevers
de mogelijkheid bieden om klach
ten over recherchebureaus in te
dienen. Voorlopig zullen de klach
ten door het bestuur worden be
handeld. In de toekomst denkt het
bestuur aan de oprichting van een
speciale klachtencommissie, een
team van deskundigen dat moet
oordelen of de klacht al dan niet
gegrond is. De vereniging zou dan
maatregelen tegen het betrokken
bureau moeten kunnen nemen.
Hoewel in ons land geen oplei
dingen voor detectives bestaan en
aan de recherchebureaus geen ei
sen van vakbekwaamheid worden
gesteld, streeft Van der Berg naar
een verbetering van de kwaliteit.
Hij wil dat bereiken door een on
derlinge uitwisseling van kennis
en ervaring. Hij verwacht dat de
bureaus daartoe bereid zijn.
"Angst om concurrenten te vertel
len over je werkwijze en daardoor
klanten te verliezen, is overbodig.
De markt is nog lang niet verza
digd. Er is meer dan voldoende
werk voor iedereen".
Politie
Het is vooral het bedrijfsleven
(en dan meestal advocatenkanto
ren, verzekeringsmaatschappijen
en informatiebureaus) dat van de
diensten van recherchebureaus ge
bruik maakt. Fraudezaken waarbij
de werkgever de politie liever bui
ten de deur houdt, komen het
meeste voor. Volgens Van der Berg
lopen bedrijven niet zo snel naar
de politie, omdat de zaak dan altijd
in de openbaarheid komt. Boven
dien wordt de politie gekweld door
een gebrek aan mankracht en krij
gen grotere fraudezaken prioriteit.
"Dat is best begrijpelijk, maar een
gedupeerde werkgever zal er geen
genoegen mee nemen".
Van der Berg verhaalt over be
drijf A, dat het monopolie dacht te
hebben van de verkoop van een be
paald produkt. Plotseling bood de
concurrent datzelfde produkt te
gen een aantrekkelijker prijs aan
de klanten van A aan. Het was dui
delijk dat een van de Werknemers
van A de cliëntenlijst aan de con
current had gegeven met de bedoe
ling later zelf bij die concurrent te
gaan werken. Twee vertegenwoor
digers van het bedrijf werden van
het oneigenlijk gebruik van de
cliëntenlijst verdacht, maar beiden
ontkenden nadrukkelijk: Het re
cherchebureau van Van der Berg
schaduwde een week lang de beide
werknemers. Uiteindelijk stapte
een van hen bij de concurrent naar
binnen, waarvan foto's werden ge
maakt. Toen hij opnieuw werd ge
hoord en ontkende ooit een voet
over de drempel van de concurrent
te hebben gezet, kwamen de foto's
op tafel.
Fraude
"Voor dit soort zaken", vertelt
Van der Berg, "hoef je niet bij de
politie aan te kloppen. Die hebben
het te druk met andere dingen.
Maar het aantal gevallen van be-
drijfsspionage en fraude neemt wel
hand over hand toe. Ik verwacht
dan ook dat steeds vaker een be
roep op een recherchebureau zal
worden gedaan". Een uitbreiding
van het aantal recherchebureaus
ligt dan ook voor de hand. Ook hier
ligt een taak voor de nieuwe ver
eniging: de branche zuiver hou
den.
Dat is bijvoorbeeld mogelijk -
Campman stipte het reeds aan in
zijn scriptie - door het bestaans
recht van recherchebureaus te
koppelen aan een vergunningen
stelsel. Het ministerie van justitie
zou dan de overkoepelende instel
ling moeten zijn, die de vergunnin
gen na gebleken geschiktheid af
geeft. Een bijkomend voordeel is
dat de bureaus dan tegelijkertijd
staan geregistreerd. Van der Berg
denkt ook aan een proefperiode,
voordat vergunning wordt gege
ven. Hij ziet voor zijn vereniging in
de toekomst een taak weggelegd
als spreekbuis naar de overheid.
Een voorbeeld uit dr. Mechai's campagne: van veel kinderen word je
arm.
De Nederlandse bisschoppen
zijn bezorgd oyer het feit dat blij
kens een enquête de meeste rk
ziekenhuizen een vergunning
hebben aangevraagd tot het ver
richten van abortus.
Bijna de helft van de rk zieken
huizen (46,7 procent) vindt, dat
er van een noodsituatie voor een
zwangere vrouw sprake is als het
leven, de lichamelijke of psychi
sche gezondheid van de vrouw in
gevaar moet worden geacht. Ook
bij gevaar voor alleen de geeste
lijke gezondheid van de vrouw
willen de Nederlandse RK zie
kenhuizen dus abortus niet bij
voorbaat uitsluiten.
Slechts 4,4 procent beperkt
zich nadrukkelijk tot „indirecte
abortus", dat wil zeggen zwan
gerschapsafbreking als onver
mijdelijk gevolg van een andere
medische ingreep. Ruim een
kwart (26,7 procent) gaat alleen
over tot abortus wanneer het le
ven van de vrouw ten gevolge
van de zwangerschap op het spel
staat.
De 56 ziekenhuizen die deel
uitmaken van de Katholieke Ver
eniging van Ziekeninrichtingen
hebben inmiddels meegedeeld
een zo goede informatieverstrek
king te willen organiseren, waar
uit hun terughoudend beleid
blijkt.
De bisschoppen vinden het
hun plicht hun eigen specifieke
bijdrage aan deze kwestie te le
veren. Zij rekenen de vragen
over leven en dood tot de essen
tiële geloofsvragen en constate
ren een verschil tussen de
rooms-katholieke leer inzake
abortus en het geformuleerde be
leid van de meerderheid van de
rooms-katholieke ziekenhuizen.
De delegatie van de bisschop
pen die onlangs besprekingen
met de KVZ heeft gevoerd heeft
zich nu tot taak gesteld, per dio
cees het overleg tussen de bis
schop en de RK ziekenhuizen te
bevorderen.
Studiedag - Zaterdag 7 sep
tember houdt het instituut
„Kerk en Wereld" in Driebergen
ter gelegenheid van zijn 40-jarig
bestaan een studiedag over de
verhouding tussen Kerk en
Staat.
De vragen die op de conferen
tie aan de orde komen zijn o.a.:
Wat zijn de voor- en nadelen van
rechtstreekse en indirecte over
heidssubsidie aan kerkelijke in
stellingen en is het zinnig niet-
christelijke godsdiensten te sub
sidiëren op terreinen, waar de
kerken nooit ondersteuning heb
ben gevraagd op basis van het ar
gument dat ze in een achter
standspositie zouden verkeren.
Sprekers zullen zijn dr. D. van
Ooyen (lid van de Tweede Kamer
namens de PvdA), de heer Ates
(bestuurslid van de Turkse Isla
mitische Culturele Federatie) en
dr. K. Sietaram (Hindoe, lid van
de Commissie Waardenburg, die
de Kamer heeft geadviseerd ovep
subsidiëring van religieuze voor
zieningen voor etnische groe
pen). 's Middags is er een forum
discussie.
Verkoop Eusebiuskerk -
Kardinaal Simonis wil een snelle
verkoop van de Eusebiuskerk in
Arnhem. Langer uitstel brengt
zijns inziens het voortbestaan
van de St. Walburgiskerk in de
zelfde stad in gevaar. „Recente
financiële gegevens over de ex
ploitatie van uw parochie heb
ben mij in deze met zeer grote
zorg vervuld", aldus kardinaal
Simonis in een brief aan het
kerkbestuur.
Mgr. Simonis weigerde begin
dit jaar toestemming voor de
bouw van apartementen in de
kerk, die al lange tijd leegstaat.
Uit een onderzoek dat in op
dracht van de gemeente Arnhem
is uitgevoerd, blijkt dat de bouw
van appartementen in de kerk
haalbaar is. Mgr. Simonis steun
de echter het kerkbestuur in zijn
opvatting dat wonen in de kerk
zeer vele parochianen zal kwets
en en gedurende vele jaren een
bron van ergernis zal blijven.
Het bestuur van de Eusebius
kerk heeft inmiddels met een
projectontwikkelaar overeen
stemming bereikt over het ont
werpen van een woongebouw
waarvoor de kerk zal worden ge
sloopt.
Antwoord op aanval - Aan
knopend bij de tekst uit Lucas 19
:„Indien dezen zwijgen zouden
de stenen roepen" heeft secreta
ris-generaal C. Beyers Naudé van
de Zuidafrikaanse Raad van Ker
ken gereageerd op het verwijt
van president Botha dat de raad
de vijanden van Zuid-Afrika in
de kaart speelt met zijn oproep
investeringen uit het land terug
te trekken. Verder zou de SACC
zich ook niet kunnen opwerpen
als de spreekbuis van de meer
derheid van de wetsgetrouwe
burgers.
Volgens Beyers Naudé handelt
de Raad van Kerken steeds in
het bewustzijn van een grote ver
antwoordelijkheid te dragen „en
wanneer wij niet spreken zouden
de stenen het wel doen".
In zijn openingstoespraak voor
de driejaarlijkse synode van de
Anglicaanse Kerk in Pieterma-
ritsburg zei primaat aartsbis
schop Philip Russell van Kaap
stad dat er geen vrede in Zuid-
Afrika zal zijn „tot een blanke
huid geen voordeel meer geeft
boven een zwarte". Hij waar
schuwde tegen de zich uitbrei
dende betrokkenheid van het le
ger bij de steeds meer om zich
heen grijpende burgeroorlog.
Stinkend kwaad - Racisme
is een ketterij en in wezen een
vorm van afgoderij, omdat het de
broederschap van alle mensen
ontkent en de zogenaamde ver
hevenheid van het eigen ras ver
heerlijkt. Racisme is een stin
kend kwaad.
Dat staat in een resolutie die de
deelnemers aan de 54e wereld
conferentie van de Zevende-dags
Adventisten in New Orleans heb
ben aanvaard. De conferentie die
eens in de vijf jaar wordt gehou
den duurt tot zondag
BEROEPINGSBERICHTEN
- Nederlandse Hervormde
Kerk: Beroepen te Achterberg,
parttime: H. Vermeer, kandidaat
te Ede; beroepen te Harlingen: J.
Folkertsma te Leeuwarden-Hui-
zum; beroepen te Liende: J. Har-
teman te Moerkapelle; beroepen
te Franeker en Herbayum: P. de
Ruiter te Leeuwarden; beroepen
te Geesteren: F. W. G. den Arend
te Appelscha.
Gereformeerde Kerken Vrij
gemaakt: Beroepen te Beilen in
combinatie met Hooghalen: E. L.
van 't Foort, kandidaat te Steen-
wijk; beroepen te Winschoten en
Byford (West-Australië): P. Nie-
meijer te Zuidwolde in Gronin
gen; beroepen te Monster: J. Op-
hoff, kandidaat te Bedum.
Christelijk Gereformeerde
Kerken: Bedankt voor Alphen
aan den Rijn: P. Beekhuis te Rot
terdam; bedankt voor Nieuw
koop: M. C. Tanis te Sliedrecht-
Centrum.
