Bibliotheek: weten
wat lezers wensen
'Beter geen kantoren dan lege'
Enquête onder 6000 Leidenaars
Noodwinkel binnenkort
geopend in Stevenshof
Serie 'De natuur als
buur'nu in boekvorm
Een huis kopen doet u in één keer goed
met een NVM-makelaar.
NVM
ZATERDAG 29 JUNI 1985
LEIDEN Wat lezen de mensen in Leiden en wat is hun oordeel over de Leidse biblio
theek? Zesduizend enquêteformulieren zijn er verspreid door de Dienst Sociaal Weten
schappelijk Onderzoek (DSWO); duizend zijn er inmiddels al weer binnen. Volgens de
directeur van de Leidse bibliotheek, die opdracht gaf tot het opstellen van een enquete,
werd nog nooit eerder zo'n groots opgezet onderzoek gedaan naar reilen en zeilen van een
openbare bibliotheek. Die directeur, L. de Caluwé: "Als de bibliotheek een kwaal heeft -
en dat is mogelijk - dan moet die worden verholpen".
In zijn directiekamer met prachtig
uitzicht op de Burcht vertelt De
Caluwé dat je niet over het onder
zoek kunt spreken zonder iets over j
het verleden van de bibliotheek te
vertellen. "Laat ik maar een zwart
wit beeld schetsen. Hoe werden
.vroeger boeken aangeschaft? Wel
nu, er was een bibliothecaris en die
besliste of een boek al dan niet
moest worden gekocht voor de bi- i
bliotheek. In die tijd - ik heb het
over zo'n tien jaar geleden, toen we
nog aan de Breestraat zaten - ble-
ken vraag en aanbod ook goed op
elkaar aan te sluiten".
"En daarvoor is ook wel een ver
klaring te vinden. Kijk, de r|
konden hun wensen
van bepaalde boeken kenbaar ma
ken door briefjes in te vullen. De
bibliothecaris bekeek die briefjes
vervolgens en bepaalde of de wens
gehonoreerd diende te worden. Ik
heb de briefjes van de bibliotheca
ris waarop dus zijn commentaar
stond wel eens gelezen. Dan las je
bijvoorbeeld: schaffen we niet aan,
te laag niveau. Er waren mensen
die permanent nee verkocht kre
gen als ze de bibliotheek bezoch
ten. Die mensen kwamen op den
duur dan ook niet meer. Vraag en
aanbod sloten dus aan omdat al
leen een bepaald soort publiek
naar de bibliotheek kwam op den
duur".
"Het bibliotheekwerk is lang be
dreven vanuit de gedachte: wij we
ten wel wat goed is voor de men
sen. Vergeet trouwens ook niet dat
de bibliotheek in Leiden is opge
richt met de leuze: ter verheffing
van het volk. Die houding is ook
een beetje meegenomen naar dit
onderkomen aan de Nieuwstraat.
Op een gegeven ogenblik kjyam
echter de omslag. Laten we nu ook
eens kijken wat de klant wil, dach
ten we. Ook het karakter van de bi
bliotheek was inmiddels veran
derd. Het was geen doorloophuis
meer zoals vroeger. Er kwam bij
voorbeeld een koffiekamer waarin
door
Wim Brands
Beleidsplan
De feitelijke aanleiding tot het
onderzoek - De Caluwé kan dat
verhaal niet vertellen zonder even
een tekening te maken op het bord
dat bij zijn bureau staat. De krab
bels maken de gast niet veel wijzer,
maar de directeur lijkt ze ook voor
al te maken om zijn eigen gedach
ten op een rijtje te zetten. Zijn uit
leg: "De laatste jaren zijn we voort
durend in discussie over de vraag
wat de klant wil. Telkens weer als
we het aanbod onder ogen krijgen.
En we weten het niet echt. Zoals ik
al zei was dit vroeger geen punt:
toen namen we immers gewoon
een beslissing".
"Dan is er nog een reden. We zijn
sterk gegroeid. In '78 hadden we
25.000 mensen die leenden, in '85
waren dat er 35.000. We hebben
echter evenveel geld te besteden,
zo niet minder. Doe je nu een on
derzoek, dan vind je wellicht een
methode om dat geld zo efficiënt
mogelijk te gebruiken. Meer met
minder, kortom. Wat overigens
ook de prozaïsche titel van mijn
beleidsplan is".
Maar moet je echt onderzoek
doen om er achter te komen hoe je
dat geld zo goed mogelijk gebruikt?
Geroutineerd bibliotheekpersoneel
weet toch wel ongeveer welke boe
ken het eerst moeten worden aange
schaft?
De Caluwé: "Dat denkt u, maar
het is niet zo. Het is onmogelijk
voor mensen die in een bibliotheek
werken om er precies achter te ko
men wat verschillende mensen
zoal lezen. Dat kom je niet te weten
omdat je simpelweg niet de tijd
hebt om daar goed op te letten. Tij
dens een drukke uitlening heb je
wel andere dingen aan je hoofd".
Het onderzoek zal ook duidelijk
heid moeten verschaffen over de
vraag of er per wijk verschillen zijn
in leesgewoonten. "En is het ant
woord ja, dan zullen we daarmee
rekening moeten houden. Op die
manier kunnen wij tenslotte onze
gulden ook beter besteden".
Proust
Maar nu blijkt dat in wijk A
geen belangstelling bestaat voor li
teratuur. Vraag en aanbod moeten
volgens u zo goed mogelijk op el
kaar worden afgestemd met als ge
volg dat in het filiaal in wijk A de
nieuwe Wolkers niet zal worden
aangeschaft. Met andere woorden:
op die manier werkt u de vertros
sing van de bibliotheek in de hand.
De Caluwé: "U geeft natuurlijk
een extreem voorbeeld. Maargoed,
laten we er eens vanuit gaan dat er
in wijk A niet zoveel belangstelling
bestaat voor literatuur. Dat zal,
denk ik, niet inhouden dat de nieu
we Wolkers niet wordt aange
schaft. De bibliotheek heeft ten
slotte ook nog zoiets als een eigen
verantwoordelijkheid wat betreft
het bewaren van cultuurgoed.
Maar - en nu komt het - het gevolg
zal wel zijn dat we wat terughou
dender worden met het aanschaf
fen van literatuur in wijk A. Wat
overigens ook weer niet wil zeggen
dat we de hele tent met Konsalik
gaan volgooien".
Proust
Stel nu: u vindt een boek mooi, u
weet dat u tien mensen een groot
plezier zult doen als u dat boek
aanschaft, maar de grote meerder
heid niet. Dat is uit het onderzoek
gebleken. Wat dan?
De hoofdvestiging van de openbare bibliotheek aan de Nieuwstraat.
De Caluwé: "Ik kan me voorstel
len dat het antwoord in een aantal
gevallen zal luiden: nee, niet ko
pen. Maar zeggen we nee, dan moet
er wel een alternatief zijn".
Kom nou'. Er is geen alternatief.
Het gaat toch om dat ene boek!
De Caluwé: "Natuurlijk, maar zo
bedoelde ik het niet. Neem het
werk van Proust. Je kunt je als bi
bliotheek niet permitteren om te
zeggen: van die man hoeven we
geen boeken in huis te hebben.
Maar als er weer een nieuw boek in
zijn serie uitkomt, dan zullen wij
waarschijnlijk onze beurt voorbij
laten gaan. Dat boek is geen must
voor ons, omdat we weten dat er
niet zoveel mensen dat boek willen
lezen. Als bibliothecaris vind ik dat
vanzelfsprekend zeer jammer,
want ik streef naar volledigheid.
Maar het kan helaas niet anders".
Moedermavo
Als De Caluwé wordt gevraagd
of hij niet een paar conclusies van
het onderzoek nu al kan voorspel
len, zwijgt de directeur een tijdje.
Zegt dan: "Moeilijk...ja, luister een-
s...als het zo makkelijk was, lieten
we dat onderzoek natuurlijk niet
doen. Aan de andere kant: ik ver
wacht wel het een en ander. Bij
voorbeeld: dat zal blijken dat wij
niet genoeg materiaal in huis heb
ben voor mensen die op latere leef
tijd weer zijn gaan leren. Materiaal
voor vrouwen die op een moeder
mavo zitten, om maar eens een
voorbeeld te geven. En het kan ook
heel goed dat ons aanbod aan au-
dio-visuele middelen te klein is.
We hebben daar geen zicht op".
Er zijn overigens meer dingen
die opgehelderd moeten worden,
vervolgt De Caluwé. "Het gaat niet
alleen om de collectie. Maar we
willen ook antwoord op vragen als:
waar lenen de mensen hun boe
ken? Wij zijn er indertijd bij het op
zetten van de filialen vanuit gegaan
dat de mensen in de wijken wel
naar de bibliotheken in hun wijken
zouden gaan. Maar het kan best dat
die lezers juist liever naar de
hoofdvestiging komen".
"Openingstijden, ook zoiets. Wat
vinden de mensen van onze ope
ningstijden. Misschien moeten die
wel worden aangepast. Zo weet ik
bijvoorbeeld dat veel mensen het
jammer vinden dat de bibliotheek
niet open is op zaterdagmiddag".
"Service, om nog maar eens een
onderwerp bij de kop te pakken:
vinden de mensen dat ze goed wor
den geholpen in onze bibliotheek?
En ik denk ook dat uit de resulta
ten van het onderzoek zal blijken
dat we over sommige onderwerpen
meer voorlichting zullen moeten
gaan geven. Hoeveel mensen we
ten bijvoorbeeld dat ze jaargangen
van tijdschriften kunnen opvra
gen?"
LEIDEN - De noodwinkel in de
nieuwe woonwijk Stevenshofpol-
der zal op donderdag 25 juli wor
den geopend.
Het betreft een tijdelijke vesti
ging van Albert Heijn gelegen aan
de Rijndijk, op de plek waar tot
voor kort een aantal bouwketen
stonden. De tijdelijke buurtsuper-
markt krijgt een vrij groot assorti
ment, vergelijkbaar met dat van de
Albert Heijn-vestiging aan het Be
vrijdingsplein in Leiden, en zal op
de gebruikelijke tijden (inclusief
de donderdagse koopavond) ge
opend zijn. De tijdelijke accommo
datie wordt ruim 400 vierkante me
ter groot.
De eerste paal voor het wijkwin
kelcentrum 'De Stevensbloem' is
op 19 april de grond in gegaan en
zal 4500 vierkante meter winkel
ruimte bevatten. Verwacht wordt
dat het winkelcentrum in het na
jaar van 1986 klaar zal zijn.
VROUWENSPREEKUUR - We
gens vakantie, renovatie en verhui
zing van het Leidse Volkshuis
wordt het vrouwenspreekuur in de
maanden juli, augustus en septem
ber in de Leidse Rechtswinkel ge
houden (Ketelboetersteeg 10). Het
spreekuur is op vrijdagochtend
van half tien tot half twaalf. Vrou
wen kunnen hier terecht met vra
gen over mishandeling, echtschei
ding, bijstand enz.
Conclusies
In de periode juli/augustus zul
len de eerste conlusies worden ge
trokken. De Caluwé. "Dan breekt
de tweede fase aan. In die fase gaan
we met tweehonderd vijftig men
sen die aan het onderzoek hebben
meegedaan praten over de biblio
theek. Telkens een uur. Uit alle
wijken waar filialen zijn, worden
vijftig mensen gerecruteerd. Dat
wordt een tijdrovende bezigheid.
In december hopen we deze fase af
te ronden".
"In februari '86 moet in elk geval
de eindrapportage klaar zijn. En
dan is het bedoeling dat mensen
uit de bibliotheek alle conclusies,
de hele trits, gaan nalopen en in da
den gaan omzetten. Ik hoop dat in
de loop van '86 de eerste effecten
voelbaar zullen zijn..."
Maar?
De Caluwé: "Het bibliotheek
werk heeft mij geleerd dat er veel
schakeringen tussen A en B zijn".
LEIDEN - De serie 'De natuur als
buur', die een jaar lang met weke
lijkse afleveringen in deze krant
heeft gestaan, is als boek versche
nen. Het wordt uitgegeven door
het Leidsch Dagblad. Twee Leidse
biologen, J.P.H.M. Adema en
H.A.J. in den Bosch, schreven de
serie en dus ook het boek, dat alle
afleveringen bevat die in de krant
hebben gestaan.
In het rijkelijk van foto's voorzie
ne boek beschrijven Adema en In
dén Bosch allerlei ogenschijnlijk
'doodgewone' natuurverschijnse
len, die zich in Leiden voordoen en
waar de gemiddelde voorbijganger
argeloos aan voorbij gaat. Adema
en In den Bosch geven op heldere
en vaak ook humoristische wijze in
hun artikelen aan, waarom er re
den is juist even stil te staan bij dit
natuurverschijnsel. Het eerste ex
emplaar van het boek werd gister
middag overhandigd aan prof dr.
J.T. Wiebes, de directeur van het
Rijksmusuem voor Natuurlijke
Historie en hoogleraar biologie aan
de Leidse universiteit. "Ik heb de
artikelen met onzettend veel ple
zier gelezen", zei hij. "Je zou willen
dat voor ons hele vakgebied altijd
dit soort vertalingen van ons werk
naar het publiek toe werden ge
maakt".
'De natuur als buur' zal bij de fa
culteit biologie worden geplaatst
op de lijst van aanbevolen boeken
voor eerstejaars studenten. Het
boek is voor negen gulden te koop,
onder meer bij de kantoren van het
Leidsch Dagblad en het Alphens
Dagblad.
Hans Adema, een van de twee auteurs, reikt het eerste exemplaar van
'De natuur als buur' uit aan J.T. Wiebes, de directeur van het Rijksmu
seum voor Natuurlijke Historie. (foto Holvast)
Stichting over
ontwikkeling
Schuttersveld
niet bezorgd
LEIDEN De Stichting
Initiatiefgroep Schutters
veld zou zeer tevreden zijn
als binnen zeven jaar alle
geplande kantoren op het
Schuttersveld zijn gebouwd
én zijn bezet. "Een gebied
waar in totaal 70.000 vier
kante meter kantoorruimte
moet komen, kan niet bin
nen twee jaar worden volge
bouwd. Het duurt jaren
voordat de zaak is 'uitge
kristalliseerd'", vindt Men-
no Smitsloo, voorzitter van
de stichting.
door
Wim Wegman
Hy reageert hiermee op de be
zorgdheid van enige Leidse a-aads-
leden. Zij lieten onlangs tijdens
een vergadering van de raadscom
missie voor economische aangele
genheden weten dat zij ongerust
zijn over de voortgang van de kan-
torenbouw op het Schuttersveld.
"Het is een goede zaak als het
Schuttersveld geleidelijk wordt
fpp»»
ontwikkeld. We vragen ons echter
af of de zaak nu niet wat al te gelei
delijk gaat", aldus een van de
raadsleden vorige week.
Smitsloo: "Ik denk dat deze
mensen gelijk hebben als ze zeg
gen dat op dit moment te weinig
nieuwe kantoren beschikbaar zijn
in Leiden. Maar het is natuurlijk
veel erger als er grote kantoren
worden gebouwd die vervolgens
lange tijd leegstaan. Als dat het ge
val is, word je 'uitgespeeld' door de
toekomstige gebruikers".
Identiteit
Veel beter is het om het Schut
tersveld stukje bij beetje vol te
bouwen en een klein tekort aan
kantoorruimte voor lief te nemen,
meent Smitsloo. "Op die manier
kun je beter inspelen op de vraag
naar bepaalde soorten kantoor-
ADVERTENTIE
l il Is u een huis zoekt, laat u dan begelei
den door een deskundige die aan uw kant staat:
de NVM-makelaar. Hij beschikt over
uitgebreide huizen-informatie in de
regio waar u wilt gaan wonen. Geeft
u een hypotheek-advies en rekent u
voor in welke prijscategorie u met
uw inkomen straks kunt kopen. Na
een eerste selectie bezoekt hij met u
de huizen die u aanstaan. De NVM-
makelaar is dan kritisch. Hij beoor
deelt de bouwtechnische staat en
ook de woonomgeving. Informeert u
over plaatselijke omstandigheden.
Overlegt met u de redelijkheid van de prijs. De
NVM-makelaar is ook geduldig. Soms gaat het
snel, soms duurt het maanden. Hij be
hoedt u voor een overhaaste stap. Als
de aankoopbeslissing is genomen,
helpt hij u om uit de vele hypotheek
mogelijkheden de beste te kiezen. Hij
begeleidt u tenslotte bij alle formali
teiten zoals woonvergunning, ge
meentegarantie of subsidie. De waar
devolle hulp van de NVM-makelaar
is niet duur. U verdient hem dubbel
en dwars terug. Let op zijn NVM-
vignet, als u een huis wilt kopen.
NVM-makelaars: deskundig in onroerend goed.
Ook voor verkoop, huur, taxatie, verzekering, financiering en verhuur.
ruimte. Wie had bijvoorbeeld vier
jaar geleden kunnen voorspellen
dat tegenwoordig een grote be
hoefte zou zijn aan kantoorruimte
voor kleine organisaties? De bu
reautjes waar software voor com
puters wordt ontwikkeld en de in-
genieursbureautjes zijn als paddes
toelen de grond uitgevlogen. Der
gelijke bedrijfjes accepteren niet
dat ze worden 'weggeplaatst' in
een groot kantoorpand waar hun
'identiteit' nauwelijks tot haar
recht komt", aldus de voorzitter
van de initiatiefgroep Schutters
veld. Hij voegt er nog aan toe dat
de cnroerend-goedwereld zeer on
derhevig is aan 'modetrends'.
Als grote kantoren voor langere
tijd leeg staan, bestaat tevens het
gevaar dat ruimten worden ver
huurd tegen 'dumpprijzen'. "En als
er eenmaal zo'n 'dumpsfeer' is ont
staan, kom je daar maar moeilijk
vanaf".
Erfpacht
Helemaal stil is het trouwens
niet rond het Schuttersveld. Begin
dit jaar is naast het nieuwe post
kantoor begonnen met de bouw
van het Kantorenhuis. En Smitsloo
verklaart dat het de bedoeling is
dat op korte termijn, waarschijn
lijk na de bouwvak vakantie, wordt
begonnen met het complex van
Planconsult. De bouw van het
complex Schuttersveste, een Gol
den Tulip hotel annex kantoorge
bouw, moet als alles volgens plan
verloopt rond september begin
nen. Directeur D. van Dijck van de
projectontwikkelingsmaatschap
pij NBA verklaart dat weliswaar de
aanvankelijke belegger, de PGGM,
heeft afgehaakt. De NBA is echter
in gesprek met een nieuwe beleg
ger en Van Dijck verwacht dat eind
juli, begin augustus een akkoord
kan worden gesloten met die nieu-
Stichtingsvoorzitter Smitsloo:
waken voor 'dumpprijzen'.
(foto Holvast)
we belegger. Hij wil nog niet zeg
gen welke belegger geïnteresseerd
is in Schuttersveste.
Overigens zou het Schuttersveld
sneller kunnen worden volge
bouwd als de gemeente de grond
niet uitgeeft in erfpacht, maar ver
koopt. "Projectontwikkelaars zijn
dan eerder geneigd om te bouwen
voor eigen risico. Bovendien wordt
het een interessanter object voor
beleggers omdat die, als het kan
toor zijn 'tijd' heeft gehad, zelf over
de grond kunnen beschikken",
meent Smitsloo. Hij kan echter be
grijpen dat de gemeente de grond
liever in eigen hand wil houden.
Zelf maakt hij zich geen zorgen
dat het Schuttersveld niet vol-
komt. "Het is wat de prijs en de lig-
Half geslaagd
De Stichting Initiatiefgroep
Schuttersveld is een samenwer
kingsverband van de projectont
wikkelaars die bouwplannen heb
ben op, het Schuttersveld. Ook de
Leidse Vereniging voor de Indus
trie en de gemeente Leiden hebben
7:+ting in de stichting, zij het dat de
eente slechts een adviserende
speelt.
Je stichting is anderhalfjaar ge
leden onstaan. Het doel van de or
ganisatie is om het Schuttersveld
gezamenlijk te promoten en om de
belangen en de acties van de pro
jectontwikkelaars beter op elkaar
af te stemmen. Los daarvan pro
beert iedere projectontwikkelaar
zijn eigen kantoorgebouw aan de
man te brengen.
"Het unieke van de stichting is
dat deze is opgericht, nog voordat
er ook maar één paal voor een kan
toorgebouw op het Schuttersveld
was geslagen", stelt Smitsloo. Hij
meent dat het werk van de stich
ting al voor de helft is geslaagd,
ook al is er van drukke bouwactivi
teiten nog geen sprake. "Voordat
wij met ons werk begonnen had er
-niemand buiten Leiden van het
Schuttersveld gehoord, terwijl het
nu toch wel enige naamsbekend
heid heeft gekregen". Hij roemt de
goede samenwerking van de ver
schillende projectontwikkelaars
binnen de stichting. "Die heeft ei
genlijk nog meer gestalte gekregen
dan ik van tevoren verwachtte".
De stichting heeft de afgelopen
anderhalf jaar onder meer een
symposium gehouden over het
Schuttersveld, borden laten neer
zetten langs snelwegen, affiches la
ten opplakken in stations en fol
ders en nieuwsbrieven rondge-
De Stichting Initiatiefgroep
Schuttersveld hoopt dat binnen
zeven jaar alle geplande kanto^
ren in het Schuttersveld zijn ge
bouwd. Dan moeten ook het
kantoorgebouw 'Schuttersveld'
van de Maatschappij Voorbe
reiding Bouwprojekten (Ma-
vob, tekening linksen.het pand
van de Verenigde Dura bedrij
ven (tekening rechts) gereed
zijn.
stuurd aan bijvoorbeeld vertegen
woordigers van bedrijven.
Moedereend
Zoals gezegd heeft de gemeente
de grond van het Schuttersveld in
erfpacht uitgegeven. Zij behoudt
daardoor het recht om het plan van
een van de projectontwikkelaars
terzijde te schuiven en een ander
op zijn plaats te laten bouwen.
Smitsloo zegt dat de projectont
wikkelaars die zich in de stichting
hebben verenigd, erop vertrouwen
en er ook van overtuigd zijn dat de
gemeente geen kantorenbouwers
probeert te werven met grond die
al aan een ander is beloofd.
"Voor de duidelijkheid: iets der
gelijks is nog niet voorgekomen.
Maar mocht een dergelijke zaak
toch gaan spelen, dan zie ik mezelf
als de 'moedereend' die voor de an
dere 'eendjes' moet opkomen. Ik
zal dan alles doen wat haalbaar is
om ze te beschermen. Per slot van
rekening hebben de huidige pro
jectontwikkelaars, ook de 'zwakke
re' onder hen, hun nek uitgestoken
en risico's genomen voor het
Schuttersveld".
Toch zou hij zich kunnen voor
stellen dat er een nieuwe kantoren
bouwer bij de gemeente aanklopt
met een kant en klaar plan en har
de garanties dat hij gaat bouwen,
terwijl een van de eerste project
ontwikkelaars er maar niet in
slaagt zijn plan van de grond te
krijgen. "Dat wordt dan een moei
lijke zaak voor de gemeente. Maar
ik hoop dat zij niet voortdurend
naar de juridische kanten van de
zaak kijkt, maar ook naar de more
le"
