Breuker: 'Straat heeft beste akoestiek' SlM Succes voor M axi Toegangsprijs musea geen extra drempel lage inkomens Wonderbaarlijke optocht trekt morgen door Amsterdam 'Aus Deutschland': opmerkelijke avond Variaties van Thornton: weinig verrassend ïilËF1- DONDERDAG 20 JUNI 1985 RADIO-TV-KUNST PAGINA 23 V/illem Breuker: "De wonderbaarlijke optocht heeft te maken met de socialisering van de muziek". AMSTERDAM (GPD) - De Am sterdamse binnenstad zal morgen worden vergast op een muzikaal spektakel dat zijn weerga niet kent. Vanaf het hoofdstedelijke Museumplein zullen dan tal van fanfarekorpsen, showbands, drum bands, opera- en bejaardenkoren, tapdansers, theatergezelschappen, draaiorgels, maj orettepeletons beiaardiers, maar ook tien wagens van de gemeente reiniging, ver trekken om deel te nemen aan De- Wonderbaarlijke Optocht. Een enorm evenement in het kader van het Europees MuzieKjaar Musica '85 en het Holland Festival, waar in totaal een kleine 1600 mensen aan meedoen. Stuwende krachten ach ter dit project zijn Willem Breuker en Bernard Hunnekink, die ge tweeën vrijwel alle muziek schre ven voor deze Wonderbaarlijke Op tocht. Het idee van De Wonderbaarlijke Optocht werd vorig jaar geboren tijdens het Holland Festival. Wil lem Breuker: „Om zoiets te organi seren is al heel lang een droom. Het houd je bezig. Tja, en alles watje in je hoofd hebt moetje doen. Anders gaat het niet weg. Daarnaast heeft De Wonderbaarlijke Optocht te maken, en nu ga ik iets heel engs zeggen, met de socialisering van de muziek. Daar ben ik in 1966 al mee begonnen door draaiorgelconcer ten te geven op de Dam. Voor my is het belangrijk muziek te maken op plaatsen waar dat normaal ge sproken niet gebeurt. Ik vind dat de straat de beste akoestiek heeft. Bovendien is het bijwonen van muziek op straat vrijwillig. Je hoeft geen kaartje te kopen en kan weglopen als het je niet bevalt". „Maar goed, we hebben toen wat visjes uitgeworpen. Wie er mede werking aan wilden verlenen, hoe veel het zou gaan kosten, noem maar op. Het heeft ontzettend veel tijd gekost. Vooral ook omdat ik natuurlijk ook nog mijn eigen or- voerd door solisten, het Nederlands Kamerkoor, Marja Bon, Gerrit Hom- merson en Stanley Hoogland (toets instrumenten) en "het Schönberg En semble o.l.v. Reinbert de Leeuw. Ge hoord in Carré op 19 juni. Herhaling vanavond. AMSTERDAM - De avondvul lende compositie 'Aus Deutsch land' begint schijnbaar als een parodie op de liederen van Schu bert. Een spreekstem citeert fra sen uit 'Der Leiermann', dat prachtige laatste lied uit de 'Win- terreise', en prompt verschijnt de orgelman zelf ten tonele (met een citaat uit weer een ander lied) en beginnen drie andere zangers uitvoerig hondengeluiden na te bootsen ('Und die Hunde knur- ren - Um den alten Mann'). Dit werken met halve citaten en klanknabootsingen gaat zo nog even voort en culmineert dan in een volledig komisch opgezette vijfde scène op basis van de bal lade 'Edward' op een tekst van Herder. Het ten tonele voeren van Goe the, die zelf zijn 'Meine Ruh ist hin' reciteert en die tekst laat overgaan in een blues ('My calm is gone') trekt die lijn nog verder door, maar kort daarop worden de addertjes onder het gras al hoorbaar. Met het optreden van een aanvankelijk humoristische Dood en een al veel minder vro lijke Schubert zelf ('Vergiftet sind meine Lieder') komt dan de ommezwaai, die het deel na de pauze een totaal andere atmo sfeer zal meegeven. Voor deze 'Lieder-Oper', die uitgaat van de sterk dramatisch getinte opbouw van veel Schu- bert-liederen. heeft Kagel dank baar gebruik gemaakt van een vrywel constant in deze liederen aanwezige dualiteit. Niet alleen worden ernst en vrolijkheid, lief de en haat. of leven en dood te genover elkaar gesteld, maar ook wordt er een ondubbelzinnig spel gespeeld met het erotisch en soms zelfs androgyne karakter, dat ten dele voortspruit uit de lie deren zelf, maar ten dele óok een uitvloeisel is van een traditie die i gerichte liefdeslie deren ook door mannenstem men laat zingen. Het resultaat is geen opera in de gebruikelijke zin van het woord (een dramati sche lijn ontbreekt vrijwel ge heel). maar wel een collage die ondanks een lichte inzinking na de pauze, een sterke dramatisch kracht bezit. Het was dan ook een goede oplossing de in het Holland Festival gepresenteerde concertuitvoering toch een be scheiden 'enscenering' mee te geven. In zekere zin vloeide dit trou wens voort uit Kagels wens om het rond de centrale toetsinstru menten (waarbij de al dstn niet ontstemde piano's natuurlijk de belangrijkste plaats inngmen) opgestelde instrumentarium over een grote ruimte te verspreir den. Daardoor is 'Aus Deutsch land' ook typisch een voorstel ling die men meegemaakt moet hebben. De radio-uitzending van van avond zal ongetwijfeld interes sant zijn, maar kan hooguit een globale indruk bieden van een werk dat muzikaal'veel sterker overkomt, dan ik in de verste verte had durven verwachten. Veel dank is daarbij verschul digd aan het uitgebreide solis tenteam en aan de musici van het Schönberg Ensemble onder lei ding van een duidelijk bij de ma terie betrokken Reinbert de Leeuw. Bijzondere vermelding verdient Christa Pfeiler, die met haar declamatie een essentiële bijdrage leverde aan de sfeer van deze opmerkelijke avond. PAUL KORENHOF. Expositie van schilderijen van May- ke Thornton en keramiek van Han- neke Schuitema, tot 28 juni. Galerie Henk de Greef, Schoolstraat 27, Was senaar. Geopend di. tlm za. van 8-18 WASSENAAR - Een gevoel van herkenning bracht de expositie van Mayke Thornton niet te weeg. Vergeleken met schilderij en van een paar jaar geleden heeft haar werk een enorme ge daanteverwisseling ondergaan. In een aantal opzichten was het in wezen hetzelfde gebleven, zo als de rol van het toeval in het ontstaansproces en het gebruik maken van op de vrouw geïnspi reerde beeldelementen. Het is vooral het uiterlijke aspect dat zo volkomen anders is geworden. De zware, onregelmatige verfstructuur heeft plaats ge maakt voor grote, veel gladder uitgewerkte partijen, die Thorn ton's voorliefde voor pastelkleu ren duidelijk naar voren bren gen. Tevens vertonen de schilde rijen onderling meer formele overeenkomst, wat aan het werk meer eenheid heeft gegeven. Elk van de geëxposeerde stukken bestaat uit meerdere, smalle pa nelen, die aansluitend of op eni ge afstand zijn opgehangen. Sommige delen zijn met schar nieren aan elkaar bevestigd, zo dat het geheel wanneer dit op de grond opgesteld staat, iets weg heeft van een kleurrijk Japans kamerscherm in het klein. De titels, 'Variatie met rood', 'Variatie met geel' enz., bena drukken dat kleur een belangrijk uitgangspunt vormt. Het coloriet is ook de sterkste kant van deze schilderijen. Helaas wordt het ef fect van de verfijnde kleurnuan ces in de abstracte composities overstemd door de overheersen de, grillige vormen. Een absurd element voegt Thornton toe met vage droombeelden waarin vrou wen, ogen en (bij voortduring) fel rode monden zichtbaar zijn. Het meest figuratieve werk is een landschap, waarvan de hard groene partijen zowel een steile ANNE FRANCKPRIJS - De Anne Frankprijs is de in Polen geboren en in Israël wonende schrijfster Ida Fink toegekend voor 'Een klein ogenblik -' Verhalen uit de holocaust'. De prijs is de eerste keer dat de prijs is uitge loofd. Hij is bestemd voor recent werk dat wat strekking en inhoud betreft, het dichtst bij het Dagboek van Anne Frank komt. De Nederlandse uitgave verschijnt over enkele weken bij Uitgeverij BZZTóH in Den Haag. Burge meester Van Thijn van Amsterdam reikt de prijs, bestaande uit een geldbe drag van 13.500 gulden, op 5 september uit. „Een klein ogenblik" is het eerste boek van Ida Fink. Het bestaat uit 28 verhalen die verspreid over een groot aantal jaren zijn geschreven. Enkele ervan werden al eerder gepubliceerd. Ze schilderen het lot van de Poolse joden in de Tweede Wereldoorlog. klif als de kop van een reptiel achtig dier gezien kunnen wor den. Over de betekenis van deze groep schilderijen en van het werk in geheel wil Mayke Thorn ton niet meer kwijt dan een ci taat van de Zwitserse psychiater C. Jung, waarin gesteld wordt dat de interpretatie overgelaten moet worden aan de toekomst en aan anderen, omdat de kunste naar slechts het instrument is waardoor het werk ontstaat. De ze tentoonstelling bevat wel en kele schilderijen, die de grote reeks van variaties even doorbre ken toch bracht dit weerzien met het vernieuwde werk van Thron- ton weinig verrassends. Keramiek Hanneke Schuitema exposeert in Wassenaar als 'surrealistisch' te karakteriseren keramiek-voor- werpen. De zogenaamde groei- bollen laten een geheimzinnig gebeuren zien; openbarstende bollen waaruit handen of voeten te voorschijn komen. Naast an dere bolvariaties of handen, be dekt met krioelende insecten, ge ven keukendoeken aanleiding tot het maken van bizarre objec ten. Het vreemde effect van deze werkstukken moet toegeschre ven worden aan de losse handen die soms uit de doeken steken. Hanneke Schuitema weet op knappe wijzè de soepelheid van de stof en de vouwen in het har de materiaal weer te geven. De echtheid wil zij nog beter uit la ten komen door ruitpatronen aan te brengen. Meer naar de catego rie 'snuisterijen' neigend is de se rie dierfiguren, waarin het irreële karakter totaal ontbreekt. NANCY STOOP door Wouter Hendrikse kest heb waar mee moet worden opgetreden". „Nu doen we dit soort dingen al een tijd in West-Duitsland, in Keu len. Alleen veel kleinschaliger. Maar daar zijn verschrikkelijk veel goede ideee'n uitgekomen, die we nu in Amsterdam hebben kunnen gebruiken. De opzet is eigenlijk om de muziek uit 'n schulp te ha len en uit zijn verband te rukken. Juist in zo'n Muziekjaar is dat be langrijk". Breuker vervolgt. „Kijk, al die orkesten hebben hun eigen muzi kale terrein. Met de Wonderbaarlij ke Optocht confronteren we hen met elkaar. Vooral omdat ze dan muziek spelen die ze niet gewend zijn'. Nu hebben Bernard Hunne kink en ik het niet té dol gemaakt, maar wat we voor hen geschreven hebben behoort nu niet tot hun normale repertoire, om het maar zacht uit te drukken. Bernard en ik zijn de afgelopen maanden het hele land afgeweest om repetities van bands bij te wonen. Om eens te ho ren hoe de kwaliteit was en wat ze zoal speelden. Daar hebben we ons een beetje bij aangepast. Boven dien moet je niet vergeten dat er gelopen moet worden. De stukken kunnen dus niet te ingewikkeld zijn". „We hebben een stuk geschreven dat heet 'Aanzet tot'. Dat is een po ging van ons om te laten zien wat wij met muziek willen. De fanfare korpsen en dergelijken in Europa zijn wat hun muziek betreft afhan kelijk van drie muziekuitgeverijen. Die dicteren als het ware wat er ge speeld moet worden. Vandaar dat veel orkesten die wij hebben ge vraagd er wel wat voor voelden. Natuurlijk was er ook een aantal dat zei van daar heb je die Breuker, dat zal wel weer rare muziek zijn, maar ook die gingen door de knieën. Zowel Bernard als ik heb ben in het verleden ervaring opge daan met deze vorm van amateur- muziek. In die tijd werden we uit gelachen om onze ideeën. Maar nu bleek dat er toch wat van is blijven hangen. Je moet je voorstellen dat een fanfarekorps dat naar een mu ziekconcours gaat altijd de ver plichte nummer afdraait. Nu heb ben ze de mogelijkheid om eens wat anders spelen. Zodat ze boven de grijze massa uitsteken". Nu is het niet zo dat iedereen zich als deelnemer van de Wonder baarlijke Optocht heeft kunnen la ten inschrijven. Er is wel een aan tal criteria gesteld. Willem Breu ker: „Die bands moeten muzikaal gezien natuurlijk wel wat voorstel len. We hebben orkesten bezocht die totaal niet konden spelen. We hebben daarentegen ook korpsen gezien, vooral in de provincie, die ontzettend goed waren. Maar over het algemeen is zoiets toch wel moeilijk te peilen. Helemaal echt weten doe je het natuurlijk nooit. Er is ook geen generale repetitie. Het is allemaal eenmalig. Maar dat maakt het wel spannend". De Wonderbaarlijke Optocht herbergt niet alleen muziek. Tij dens de optocht zullen de toe schouwers langs de route ook wor den vergast op theater en andere kunstvormen („Heb jij weieens een operakoor op straat zien zingen?") die normaliter alleen binnenshuis te bekijken zijn. Min of meer in dat kader rijden er ook tien wagens mee van de Amsterdamse gemeeri- tereiniging. Bernard Hunnekink: „Dat zijn fantastische wagens, die de meest onwaarschijnlijke dingen kunnen. Ze zijn ontzettend leuk om naar te kijken. Veel mensen weten niet eens dat al die speciale wagens bestaan. Ze doen tydens de tocht ook allemaal dingen. Bij voorbeeld de ene strooit zand en degene die er achter rijdt veegt het weer op". Het interessante van De Wonder baarlijke Optocht is volgens Breu ker en Hunnekink om de totaal verschillende muziekdisciplines met elkaar te confronteren. „Dan is een bejaardenkoor net zo interes sant als een heel geavanceerd or kest". Naast de muziek voor de fanfare korpsen zijn Hunnekink en Breu ker ook verantwoordelijk voor de teksten van de koren. Zo schreef Willem Breuker een lied over de zogenoemde witte zone-borden in Amsterdam waar geen mens wat van begrijpt. Bernard Hunnekink schreef een lied over de route. „Dat is een lied over de dingen die je tij dens het lopen van de tocht tegen komt. Dus winkels, straten, plei nen, noem maar op. Het wordt een dag van verrassingen. Het is voor de deelnemers zelf ook ontzettend leuk. Er wordt erg veel eigen initia tief ontwikkeld. Er doen bijvoor beeld 20 meisjes met een harp mee. Die vroegen of ze zich mochten verkleden als engeltjes. Natuurlijk. Op de Dam zullen 100 tapdansers een demonstratie gegeven". Er zal in De Wonderbaarlijke Op tocht geen centrale leidinggevende band zijn. Willem Breuker zal met zijn Kollektief gewoon deelnemer zijn. Vast staat in elk geval dat De Wonderbaarlijke Optocht een bij zonder luidruchtige, kleurrijke en dansende stoet zal worden. De cho reografie van onder meer de majo- rettenkorpsen wordt gedaan door Bambi Uden, terwijl Frank Raven de aankleding voor zijn rekening neemt. Als rode draad door de op tocht loopt een enorme draak, die uit drie segmenten is opgebouwd en wordt gedragen door 150 men sen. De route die De Wonderbaarlijke Optocht morgen zal afleggen is als volgt: De start is op het Museumplein, onder het museum door en dan links af de Weteringschans op. Vervolgens Leidse- plein, Marnixstraat, rechtsaf de Rozengracht op, Westermarkt, Raadhuisstraat, Dam, waar in de vorm van een samenzang de finale wordt gehouden (Breuker: „Het wordt het hoogtepunt, of dieptepunt van de tocht), waarna de optocht koers zet naar de Nieuwe Zijds Voorburgwal om vervolgens via het Spui, het Koningsplein, Leidsestraat, Weteringschans weer op het Mu seumplein uit te komen. Daarnaast is er nog een aantal vaste plekken in Amsterdam waar orkesten zijn neergezet die niet kunnen lopen omdat ze te ingewikkelde instrumenten hebben. Dergelijke orkesten zijn te vinden op het Museumplein, Leidseplein, Raamplein, het plein tje van de Bols Taverne op de Rozengracht, het paleis op de Dam, de Postzegelmarkt en op een dekschuit op het Singel voor Odeon. Andere korpsen die om de hierboven genoemde reden moeite hebben zich te voet te verplaatsen worden vervoerd per verhuiswagen om zo nu en dan te worden uitgeladen om het publiek te vergasten op muziek. im i Mini Maxi in hun show 'Sprakeloos'. GRONINGEN/LEIDEN (GPD) - Het muzikale komische duo Mini Maxi heeft in het Franse Cannes de grote prijs gewonnen van het zesde internationale theaterfesti val. De beide komieken, Karei de Rooy (Mini) en Oegstgeestenaar Peter de Jong (Maxi) deden een op treden van anderhalf uur zonder pauze, dat door een kritisch pu bliek werd beloond met een staan de ovatie. De juryvoorzitter, de directeur van de befaamde Parijse schouw burg Olympia, heeft de beide Ne derlanders een avondvullende show aangeboden in zijn theater. Aanvankelijk toonde het publiek zich uiterst gereserveerd en werd er nauwelijks gereageerd. Kennelijk verkeerden de men sen in de mening dat de zoveelste traditionele goochel-act werd ver toond. Met hun fabelachtige origi naliteit en uitgekiende opbouw in een mengeling van fdhtasie en mu zikaliteit kregen Mini Maxi de zaal uiteindelijk volledig plat. Er namen 50 groepen deel aan dit 'Festival du Café Theatre'. Het Vlaamse trio 'De Nieuwe Snaar' verwierf de aanmoedigings prijs. Mini Maxi hebben hun show onder de titel 'Sprakeloos' in ons land tweeëneenhalf jaar gespeeld. In het nieuwe seizoen komen ze met dit programma alleen nog in de maand januari terug. Ze probe ren in het buitenland vaste voet te krijgen en gaan in augustus naar een festival in Japan. Karei de Rooy en Peter de Jong werken sinds 1967 samen. DEN HAAG - De invoering van een bescheiden toegangsprijs voor musea heeft meer invloed op de omvang dan op de samenstelling van het bezoek. Toegangsprijzen voor musea vormen, in tegenstel ling tot de gangbare opvattingen, géén extra hoge drempel voor mu- seumbezoek van mensen uit lagere inkomensklassen. Dit constateert het Sociaal en Cultureel Planbu reau (SCP) in de deze week ver schenen studie 'Musea, een prijs waard?'. SCP-onderzoeker Rene' Goud- riaan heeft de gevolgen onderzocht van de invoering in 1983 van een toegangsprijs op de omvang en sa menstelling van het bezoek aan vier Rotterdamse musea. Die mu sea - Boymans-van Beuningen (kunst). De Buffel (scheepvaart), De Dubbele Palmboom (historie) en het Museum voor Land- en Vol kenkunde - waren tot 1 januari 1983 gratis. Daarna werd een en tree van f 2,50 geheven. Hoewel de conclusie kan worden getrokken dat de gevolgen van een invoering van een toegangsprijs zijn meegevallen (afgezien dan van de algehele daling van bezoeken) mag hieruit zeker niet worden af geleid dat de musea na verdere, forsere verhogingen van de entree gelden wellicht kostendekkend kunnen opereren. Gelet op het ge ringe deel van de kosten van de vier musea dat in 1983 door de in komsten uit toegangsgelden wordt 'gedekt (nog geen 1 procent), is dat weinig realistisch. Dit geldt niet al leen voor de Rotterdamse, maar ook voor andere musea. Voor alle Nederlandse musea samen dekken de inkomsten uit entreegelden im mers nog geen 10 procent van de kosten. Volgens René Goudriaan is na invoering van de toegangsprijs het aantal bezoeken met 29 procent ge daald (van 470.000 naar 334.000). Die daling lykt in 1984 tot stilstand te zijn gekomen, zy was echter niet voor alle musea even groot. De toe gangsprijs heeft de grootste in vloed op de omvang van het be zoek aan het meer recreatief inge stelde museum De Buffel (daling 44 pet). Daarom zijn de toegangs prijzen van dit museum verlaagd. Voor Boymans is het verminderde bezoek (18 procent in 1983, van 176.000 naar 145.000) nog het ge ringst. Dat komt doordat Boymans in tegenstelling tot De Buffel relatief veel bezoek ontvangt van weinig prijsgevoelige publiekscatego rieën, zoals bezitters van een Mu seumjaarkaart. Ook de Dubbele Palmboom en Land- en Volken kunde blijken beduidend minder, prijsgevoelig. Ondanks de omvangrijke daling van het totale aantal bezoeken in 1983 is de samenstelling van het bezoek aan de vier musea door de toegangsprijs slechts op een be perkt aantal kenmerken veran derd. De daling is deels geconcen treerd by kortdurende bezoeken. Bezoeken van een half uur of min der komen nauwelyks nog voor. Er is weliswaar sprake van een lichte daling van het aantal bezoe ken dat door de lagere inkomens groepen wordt gebracht, maar die daling is geringer dan bij de overi ge publiekscategorieën. Wanneer mensen ondanks een laag inkomen tot de museumbezoekers horen, weerhoudt invoering van een be scheiden toegangsprijs hen verge leken met andere bezoekers niet meer dan evenredig i bezoek. Britse film regisseur Boulting (71) overleden LONDEN (AP) - De Britse filmre gisseur en producent John Boul ting is op 71-jarige leeftijd in Lon den overleden. Boulting was afwisselend regis seur en producent van de films die hij samen met zijn tweelingbroer Roy maakte. Een van hun bekend ste films werd Tm all right Jack' uit 1959, waarin zij hun ervaringen met de vakbonden in de filmindus trie vastlegden. Peter Sellers speel de daarin de rol van een commu nistische vakbondsvertegenwoor diger, die de arbeiders op de werk vloer tiranniseerde en zich liet om kopen door de directie. Andere films van de Boultings waren 'Private's progress' uit 1956 over de tegenstellingen tussen be- róepsmilitairen en dienstplichti gen in het Britse leger en 'The fa mily way' uit 1960 over een echt paar met huwelijksproblemen. John Boulting sloot zich in de ja ren dertig aan bij de Labourpartij en was in de Spaanse Burgeroorlog als ambulancechauffeur werkzaam voor de Internationale Brigade. Op latere leeftijd brak hy met de La bourpartij en stapte hij over naar de liberalen. Een steeds terugke rend thema in zijn films was de be scherming van het individu tegen de autoriteiten. John Boulting trad vijf keer in het huwelijk en had zeven kinde ren. Een van zijn ex-vrouwen was de actrice Haley Mills. Zuiderzeemuseum ontvangt prijs ENKHUIZEN (ANP) Het Zuiderzeemuseum in Enkhuizen heeft dit jaar The European Mu seum of the Year Award gekregen. Dit is de hoogste museale onder scheiding in Europa die onder aus piciën van de Raad van Europa jaarlijks door het in Engeland zete lende comité aan een Europees t wordt uitgereikt. De prijs, bestaande uit de Henry Moore trofee, een plaquette en een geldbedrag van ruim 10.000 gul den, wordt uitgereikt aan het mu seum dat zich heeft onderscheiden door de kwaliteit van de collectie, de presentatie van de collectie, de organisatie en de publikaties van het museum. De prijs werd in 1977 ingesteld en is in het verleden aan musea toegekend die een belang rijke bijdrage hebben geleverd aan het cultuurbehoud, aldus een woordvoerder van het Zuiderzee museum. In Nederland ging de prijs eerder al naar het Catharijnè Convent in Utrecht. BALINESE DANS - De Balinese muziek- en dansgroep Panti Pusa- ka Budaya geeft drie voorstellin gen op 22, 23 en 24 juni in het Ko ninklijk Instituut voor de Tropen in Amsterdam. Het optreden van het 34 leden tellende gezelschap heeft plaats in het kader van het Holland Festival en het 75-jarig be staan van het Tropeninstituut. De groep staat onder leiding van I Ma- ,de Djimat, voorvechter - voor het behoud van de originele Balinese theater-, dans- en muziekvormen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1985 | | pagina 23