'Jan Cremer' op toneel gaat de perken te buiten Onzekerheid rond Nederlands Philharmonisch Orkest Nationale Ballet houdt toilet te lang bezet Voorstelling van 'Wolfson' afgelast Spektakel wil 'alles' overtreffen 'Meraviglia': tussen waan en werkelijkheid Schubert op festival Oude Muziek WOENSDAG 29 MEI 1985 AMSTERDAM (GPD) - Er is nog veel onzekerheid rond het nieuw te vormen Nederlands Philharmo- i nisch Orkest. Dat bleek gistermid dag na het uitlekken van de benoe ming van de chef-dirigent Hartmut Hanchen. Mr. Jan Willem Loot, I thans directeur van van het APhO, maar per 1 september a.s. directeur van het NedPhO, liet daarover geen onduidelijkheid bestaan. Ook al moet het nieuw te vormen ensemble (dat zoals bekend een door de regering afgedwongen fu sie inhoudt van het Amsterdams Philharmonisch Orkest, het Utrechts Symfonie Orkest en het Nederlands Kamerorkest) er op 1- september zijn, de bestuurssamen stelling ervan is nog niet bekend en de voorgestelde cao voor de be trokken werknemers is nog niet goedgekeurd. Alles verkeert nog in een onder handelingsstadium. Er is echter bij Den Haag op spoed aangedrongen, aldus mr. Loot. Enigszins verwar rend voor het publiek is overigens het nog onder eigen vlag uitbren gen van de concertprogramma's voor het seizoen 1985-1986 door de ensembles die zich met ingang van Caroline Iura Schayk. Première 'Sanitair solitair' Het Nationale Ballet met première van 'Sanitair solitair' (Toer van Schayk/De Buiter, De Vries, Meije- ring en Part), 'Three pieces' (Hans van Manen/Grazyna Basewicz) en 'Niemandsland' (Rudi van Dantzig/ Sytze Smit). Gezien op 24 mei in de Stadsschouwburg, Amsterdam. Her halingen op 29, 30 en 31 mei aldaar en op 8 juni in het Circustheater, Scheveningen). AMSTERDAM - Het kleinste ka mertje in huis is tegelijk vaak ook de enige plaats waar privacy gegarandeerd is. Slot op de deur, geen grote ramen, dus niemand kan je lastig vallen als je er uitge breid de krant wilt lezen, de in houd van je neus controleert of je gezichtsspieren oefent in de spie gel. Luis Bunuel heeft in zijn film 'Le fantóme de la liberté' ooit prachtig laten zien hoe won derlijk het eigenlijk is, dat we voor de slotfase van het stofwis selingsproces de eenzaamheid opzoeken, terwijl het begin er van - het eten - juist bij voorkeur in gezelschap geschiedt. Toer van Schayk heeft er nu een ballet op gemaakt Hij han teert die afzondering als een ge geven. Het decor bestaat uit vijf taps toelopende hokjes (zonder toiletpot overigens), waarin de dansers zich kennelijk onbe- speid wanen. Een jongen ver spreidt al het wc-papier over de vloer, een ander gebruikt de af voerbuizen als rekstok, een meis je is zo ontevreden over haar ui terlijk in de spiegel dat ze de deur niet uit durft. Andere figu ren vertonen minder plastisch gedrag: ze zijn in somber gepeins of drukken zich gekweld tegen de wanden. Voor hen lijkt het isolement in de kleine ruimte een metafoor van het leven zelf. Die indruk wordt in het twee de en derde deel versterkt. De hoKjes verdwijnen dan naar de achtergrond, de gehele groep van zestien dansers beweegt ge jaagd op de grote vloer. Ze ma ken bewegingen van op het hor loge kijken, lachen geforceerd en keuren alles en iedereen af die niet meejakkert. Tedere momen ten gaan verloren in de neuroti sche, onbehaaglijke sfeer, die vooral door de muziek van Mete ring wordt benadrukt. Er zijn uit barstingen van trommels, schet terende uithalen van het koper en soms een drammerig mars tempo. Op een prachtig, maar o zo droevig 'In memoriam Benjamin Britten' zoeken de dansers aan het slot de hokjes weer op. Ze ge dragen zich als na een dag die niet aan de verwachtingen heeft voldaan, zoeken steun bij elkaar of bij de spuit. Door de kleine raampjes schijnt een onbarmhar tig licht naar binnen. Begin en slot van dit ballet la ten zich goed met elkaar in ver band brengen, met het grote middendeel heb ik meer moeite. De uitwerking van het gegeven mist de spankracht om 45 minu ten te boeien. Sommige prachti ge fragmenten in dat middendeel geven de indruk, dat Van Schayk zich te veel door de lengte van de muziekstukken heeft laten dicte ren. Dat elke compositie door een soort closetstem wordt aan gekondigd is bepaald storend. In dit programma van het Na tionale Ballet ook 'Three pieces', dat Hans van Manen in 1968 voor het Nederlands Dans Theater maakte. Een kale, overzichtelijke choreografie van flitsende frag menten, die eigenlijk vooral de dynamische muziek van Base wicz volgen. Bij zachte passages wordt getrippeld, een crescendo gaat met stampvoeten gepaard. De geraffineerde kostuums en choreografische grappen wek ken de indruk dat er heel wat meer aan de hand is; ze suggere ren een sfeer van opgewekte ero tische verkenningen. De provo cerende strekking van het ballet is zeventien jaar na dato - geluk kig - verdwenen. ARIEJAN KORTEWEG John Pritchard naar opera San Francisco SAN FRANCISCO (RTR) - Sir John Pritchard, nu eerste-dirigent van het symfonieorkest van de BBC, is met ingang van januari 1986 benoemd tot hoofddirigent van de opera van San Francisco. De directeur van de opera, Te rence McEwen, die dit gisteren be kendmaakte, zei dat Pritchard, een Mozartkenner, in de herfst al be schikbaar zou zijn voor de opening Sir John dirigeert sinds 1951, hij was vier jaar muzikaal leider van het symfonieorkest van Londen en hij is eerste-dirigent van de opera van Keulen en muzikaal directeur van de Koninklijke Muntschouw burg in Brussel. LEIDEN - De voorstelling van 'Wolfson, de talenstudent', die Globe zaterdagavond in de Leidse Schouwburg zou ge ven, gaat niet door. De voor stelling is door de schouwburg geannuleerd, omdat volgens waarnemend directeur Kees Hoogeveen technische proble men met betrekking tot de de- coropbouw opvoering van het stuk in het theater aan de Ou de Vest onmogelijk maken. Er waren voor deze voorstelling nog maar enkele kaarten ver kocht. hetzelfde seizoen zullen moeten vermengen. „Een overgangsregeling", vol gens Loot, „die in de eerste tijd wat vraagtekens oproept''. In organisa torisch opzicht staat er nog veel op losse schroeven. De voorberei dingscommissie en de uit verte genwoordigers van de drie fuse rende orkesten samengestelde cen trale ondernemingsraad, hebben bij Den Haag aangedrongen op een snelle procedure inzake de vast stelling van een bestuur evenals op goedkeuring van de cao voor de or kestmusici, die dus al op 1 septem ber van dit jaar in werking moet treden. De tamelijk ingewikkelde func tionele structuur van het NedPhO behelst in principe het volgende beleidsplan: tachtig symfonische en zestig kamermuziekconcerten plus nog eens honderd opera-uit voeringen, welke laatste activiteit het leeuwendeel vormt van de be geleidingen bij hetgeen door de Nederlandse Operastichting wordt geboden. Voor het overige blijven evenwel ook andere orkesten inge schakeld. Wat het (nog niet officieel goed gekeurde) sociaal plan betreft, zul len er tot 1990 geen gedwongen ontslagen vallen. Het orkest zal be staan uit 175 musici en 25 man staf personeel, waarmee het NedPhO dan het grootste orkest van ons land wordt. Na 1990 zal de defini tieve omvang gereduceerd zijn tot 150 of (wanneer minister Brink man, zij het onder protest, zijn zin krijgt) 140 man. Nu Edo de Waart - benoemd tot artistiek leider van de Nederlandse Operastichting - heeft afgezien van de hem aangeboden chef-func tie bij het NedPhO, is men op zoek gegaan naar iemand die ervaring heeft op de gebieden waarop het nieuwe ensemble zich zal moeten bewegen. Loot meent dat in de hier tamelijk onbekende Oostduitse di rigent Hartmurt Hanchen de juiste man daarvoor gevonden is: een veelzijdig musicus zonder specia lismen, die zijns inziens op tijd ont dekt is om hier tot een beroemd heid te kunnen uitgroeien. De 41-jarige Hanchen, die diver se Oosteuropese muziekprijzen be haalde, is vast verbonden geweest aan de Philharmonie van Dresden, waar hij evenals te Berlijn, tal van operaprodukties leidde. (GPD) - „The sky is the li mit", luidt zijn privé-motto. Dat betekent zo veel of zo weinig als: er zijn geen grenzen. Alles kan, alles mag... van Jan Crmer, ge ruchtmakend schrijver. Zijn leven staat model voor de rock-opera die in Gro ningen wordt gemaakt. Een mens met een veelbewogen le ven. Een volksjongen uit Ensche de, die in de oorlogsjaren opgroei de met een Hongaarse moeder en een vader die het zwerven tot doel had verheven. Zijn boeken 'Ik Jan Cremer' I en II hebben ontelbare lezers gefascineerd in de jaren vijf tig. Ze vormen het uitgangspunt voor een theaterproduktie. De grootste die ooit in Nederland op reis is geweest langs de schouw burgen. De makers hebben een rock ope ra voor ogen, een voorstelling die geen gesproken tekst bevat en puur bestaat uit recitatieven en songs. De show IK JAN CREMER wil het theatrale antwoord geven op video, televisie en film in een nog niet eerder vertoonde dynamische vorm van het podium. Dat zal voor een belangrijk gedeelte worden ge realiseerd door het decor: een enorme stellage vol trappen en be weegbare plateaus. In die entoura- Hoofdrolspeler Peter Tuinman leeft zich in in zijn rol. het eerst gaan praten met Franz reik te brengen op het podium. Hij Marijnen", aldus Solleveld. schildert en schrijft, Hij trekt vergelijkingen met als motoren, het r ge speelt zich een spektakel af dat groots gemonteerde musicals alles moet overtreffen wat er aan T,nndpn Pn Npw York. zoals S speelden Londen en New York, zoals Star- van betekenis, wervelends'ooit m dit land te zien ught Express, Cats en Evita i te geven zijn leven een rol geweest. Een produktie die in een ander kader past dan de tradi- en hoe bijzonder het moet worden, tionele HoUandse musical. Franz Marijnen, bekend van De meeste muziek wordt spe- grootse voorstellingen by het vroe- ciaal voor deze rock opera gecom- gere RO-Theater en van het Jules poneerd, maar men moet niet Verne-project, vorige zomer in vreemd opkijken als ook Verdi en Groningen, wordt de fegisseur. Hij purceU aan de orde komen. is artistiek directeur van het Schil- Wat willen de makers? Een Ne- ier Theater in Berlijn en als opera- regisseur veel gevraagd in Europa. Zoals bekend doet hij ook de regie van de opera waarmee in Amster dam straks de Stopera wordt ge opend. derlandse voorstelling die zich kan meten met de grootste Broadway- produkties. Dat is niet gering in een tijd waarin er meer beurzen dicht gaan dan'open. Wie zijn de ducenten. Op zich een uniek feno- Reizen en vrouwen meen. Er is een vorm van samen- De verwezenlijking van de show c,n±r rond Jan Cremer hangt af van de .SJLS'JS: ™»ier waarop het lukt om de ele- schouwburg/Oosterpoort in Gro- „êntenmt zhn be Uan b£nen ningen, het noordelijke toneelge- zeischap De Voorziening (ook Hij wordt gepersonifieerd door toe gaat Peter Tuinman, die recent te zien was in de film De Schorpioen naast Monique van de Ven. De muziek wordt geschreven door Gerard Stellaard, componist en auteur voor populaire jongens als Lee To wers, Rob de Nijs, The Cats en Her man van Veen. Hij heeft ook naam gemaakt als producer en is in 1980 onderscheiden als de beste Neder landse arrangeur. Voor het libretto tekent Len- naert Nijgh, mede op basis van een script van Louis Ferron. De Neder landse versie van de rock opera Hair is indertijd door Nijgh ge daan, evenals de musical De Engel van Amsterdam. Hij was ook tekst schrijver van Boudewijn de Groot, Liesbeth List, Rob de Nijs, Ramses Shaffy en Jasperina de Jong. Het is duidelijk dat men gokt op een oogverblindende theaterper formance. De problemen waren talrijk. Daarbij speelden niet alleen de kosten een rol, maar ook kwes ties over de rechten en de promotie en tevens commerciële elementen in de reclame-achtige sfeer. Mocht de show een succes worden, dan is er méér aan de orde, zoals de 'mer chandising', de verkoop van artike len. De première in de Groninger schouwburg is op 10 augustus. Na Groningen is Antwerpen de eerste standplaats. Vervolgens gaat de rock opera op reis naar de grote en middelgrote theaters in Nederland en België. De bezetting wordt gevormd door 32 mensen (16 acteurs en ac trices), tien jongens en meisjes in het ballet en een live orkest van zes man op het podium, gesteund door muziek op de geluidsband. 1(2) Don't you - Simple Minds 2 1) We are the world - Usa for Africa 3(5) Dancing in the dark Bruce Springsteen 4(3) Everybody wants to ru le - Tears for Fears 5(4) Rhythm of the night - Debarge 6(6) The Summertime BZN 7 (10) That ole devil called lo ve - Alison Moyet 8 (11) The unforgettable fire - U2 9(8) Cry - Godley Creme 10 (15) In my houses - Mary Jane Girls 11 (16) You can win if you want - Modern Talking 12 7) All at once - Whitney Houston 13 (24) 19 - Paul Hardcastle 14 (17) Run to you - Bryan Adams 15 (13) Could it be I'm falling Grant-Graham 16 (25) Love is in your eyes Gerard Joling 17 (19) Kronenburgpark - Frank Boeijen Groep 18 9) Mijn meissie Danny de Munk 19 (21) Let it swing - Bobby Socks 20 (29) A view to a kill - Du ron Duran 21 (12) Nightshift - Commo dores 22 (23) History - Mai Tai 23 (14) Live is life - Opus 24 (22) One day is enough - Roberto Jacketti Scooters 25 (28) Would I lie to you - Eu- rythmics 26 (37) Feel so real - Steve Carrington 27 (18) I feel love - Bronski Beat 28 (31) Kiss me Stephen Tin- tin Duffy 29 (30) Once in a lifetime - Talking Heads 30 (32) Lover come back to me Dead or Alive 31 Kom der bij - Nor maal 32 Clouds across the moon - Rah Band 33 (40) Celebrate Youth - Rick Springfield 34 (36) I was bom to love you Freddie Mercury 35 (33) That was yesterday - Foreigner 36 Around my dream Silver Pozzoli 37 Danger - Star Sisters 38 (39) Let's go together - Change 39 Since you came into my live - Glenda Peters 40 So in love - Orchestral Manoeuvres in the Dark Huetdgeh«i Eerste première Kleine Opera Stichting gaat twee miljoen gulden kosten, terwijl de dagkosten worden be groot op 10.000 gulden. Motoren Producent René Solleveld noemt het een prestigekwestie. „Ik ben al ijzeren jaren bezig om het geheel geproduceerd te krijgen. Om precies te zijn 21 jaar. In 1970 hebben Gerben Hellinga en Jan Cremer samen met mij een script gemaakt voor de dramatisering van de eerste twee boeken. Voor het Nieuw Rotterdams Toneel was de opzet echter te groot, te duur en te progressief. In 1977 ben ik voor Theaterbezoek in VS zeldzaamheid WASHINGTON (AFP) - De meer derheid van de Amerikaanse be volking gaat bijna nooit naar het museum of het theater. Dit blijkt uit een onderzoek van het bureau .Media General'. Van de 1532 on dervraagde personen gaat 35 pro cent nooit en 34 procent minder dan éénmaal per jaar naar het mu seum en heeft 39 procent nog nooit een theaterzaal van binnen gezien terwijl 25 procent minder dan één maal per jaar naar het theater gaat. Bij concertbezoek liggen de cij fers iets gunstiger maar ook daar zegt 27 procent van de ondervraag den nooit een concertzaal te heb ben bezocht terwijl 22 procent minder dan éénmaal per jaar een concert bezoekt. De helft van de Amerikanen, al dus het onderzoek, is van mening dat de overheid geen subsidie aan kunstgezelschappen of individuele kunstenaars moet verlenen; 35 pro cent vindt van wel. President Rea gan heeft onlangs besloten de sub sidie aan de .National Foundation for the Arts' met 11,7 procent te korten. Deze regeringsinstelling zorgt voor de verdeling van de sub sidiegelden. Uit het onderzoek komt naar vo ren dat de waardering voor de kun sten toeneemt naarmate men ho ger is opgeleid en meer verdient. AMSTERDANM (GPD) - „Mis schien is het hoogmoed om een Nederlandse opera in het Engels te schrijven. Je hebt dan wat meer kans in het buitenland, maar de echte reden is dat het verhaal van Meraviglia zich overal kan afspè- len. Daarom werd het een Engel stalig libretto". Regisseur Jeroen Lopes Cardozo is voorzitter van de in 1984 in Amsterdam gevestigde Kleine Opera Stichting (KOS). Hij is ervan overtuigd dat hij een gat in de markt heeft ontdekt. door Roelie Meier „Er is heel weinig muziektheater dat öp reis gaat. Wij willen leuke, bijzondere opera's brengen in een kleine bezetting, waarmee we mid delgrote zalen en openluchtthea ters in het land kunnen vullen, waar nooit een operagezelschap komt. Mensen die van conventio nele opera's houden gaan toch wel naar de grote steden". 'Meraviglia', de eerste operapro- duktie van de KOS, gaat vanavond in première en blijft tot en met 1 juni in de Brakke Grond in Am sterdam. In oktober, november en december volgt een bescheiden toornee door het land. Theaterdi recteuren uit Amersfoort, Arnhem, Emmen, Den Haag, Haarlem en Utrecht hebben belangstelling ge toond voor dit nieuwe gezelschap. Jeroen Lopes Cardozo en mede oprichter Roderick Shaw hebben zonder lang overleg gekozen voor de naam Kleine Opera Stichting en zijn zeer tevreden over een neve neffect: veel mensen vergissen zich nu al en noemen de Neder landse Opera Stichting de grote opera-stichting. „Dat is een beves tiging van ons bestaan, die wij niet hadden verwacht". Het elf man sterke opera-orkest wordt gedirigeerd door Roderick Shaw (27), die in het dagelijks le ven een organist is van de Engelse kerk in het Begijnhof en in 1981 een barokensemble heeft opge richt onder de naam 'The Academy of BegijnhofHy zegt: „We hebben speciaal voor deze operaproduktie een orkest samengesteld. Dat is een groot voordeel. Je trekt elke keer mensen aan, die voor een be paalde produktie nodig zijn. Dit or kest is een beetje uniek. De musici zijn heel sterk betrokken. Het zijn mensen die graag met elkaar spe len en daarbij komt dat zij de eer sten zijn die deze muziek uitvoe ren. Dat is een opwindend gevoel". Diezelfde opwinding heeft zich meester gemaakt van de zangers in de nieuwe opera: Marianne Blok, Lucia Meeuwsen en Peter Krijn. Meraviglia is de naam van èen eens zeer beroemde zangeres die haar stem kwijt raakt, en haar aanbeden leerling Sebastiano. Ten slotte ver liest zij ook haar eigen identiteit als blijkt dat Meraviglia niet echt be staat, maar een produkt is van de fantasiewereld van een schrijfster. „Het is een stuk waarin je niet al leen goed moet zingen, maar ook moet kunnen acteren", zegt Lopes Cardozo. Maar hy laat er meteen op volgen dat het een echte opera is, geen combinatie van toneel en zang. Zal Meraviglia een publiekstrek ker zijn? „Mensen gaan naar het theater om zich te vermaken. Dat is, vind ik, terecht. Maar dit is geen komische opera. Het is niet lachen geblazen. De muziek van compo nist Roland Voortman is heel mooi. Het is melodieus. Erg gecon centreerd. Er zit veel in". Jeroen Lopes Cardozo (29) heeft het vak van regisseur geleerd door privélessen, maar vooral door praktijkervaring. Hij kan nu terug zien op 30 produkties, variërend van kindertoneel tot muziekthea ter. Hij zegt: „Eigenlijk vind ik bal let het mooist. Het is zo'n pure uit drukkingsvorm. Maar opera vind ik spannender door de veelheid van gebeurtenissen". Shaw, opge leid in Cambridge, zegt: „Ballet is niets voor mij. Ik luister naar de muziek en denk al snel, wanneer gaan ze nou zingen. Ik heb veel ge leerd van het begeleiden van zan gers. Maar in feite wil ik altijd diri geren". De nieuwe opera heeft regisseur en dirigent al weken lang slapeloze nachten bezorgd. „We zijn niet ner veus, maar heel erg gespannen. Je denkt aan niets anders meer. Zo'n produktie is net zoiets als je eerste baby. Je bent er dag en nacht mee bezig". De schryver van Meraviglia, li brettist en tekstschrijver Chris- tiaan van der Eijk, en componist Roland Voortman werken alweer aan een volgende produktie. Een groots opgezette opera die waar schijnlijk in 1987 in Drenthe in pre mière gaat, begeleid door één van de grootste orkesten uit het noor den. Deze experimentele operapro duktie heet 'Yde', naar het gelijk namige plaatsje bij Assen waar men ooit een veem-lijk heeft ge vonden uit de 4e eeuw van onze jaartelling. Het moet een meisje van een jaar of zestien zijn geweest dat om duistere redenen is geof- De Kleine Opera Stichting heeft voor volgend jaar twee korte gru- wei-opera's op muziek van Chie Meijering op het programma staan Daaraan zal onder anderen de geres Ileana Melita zal meewerken, Voorlopig denkt men bij de Kleine Opera Stichting nog niet veel ver der dan Meraviglia, de Nederland se opera in de Engelse taal, yi voor het ministerie van WVC een ton subsidie beschikbaar heeft ge steld. UTRECHT (ANP) - Voor het eerst in zyn bestaan zal het Holland Festival Oude Muziek Utrecht, dat dit jaar van 31 augus tus tot en met 8 septem ber zal worden gehou den, muziek ten gehore brengen van componis ten uit de 19de eeuw. Op 6 september zullen werken van Schubert centraal staan, maar ver deeld over het festival zullen er ook werken van Beethoven en List wor den uitgevoèrd. Het ensemble OLIM zal blijkens het program ma voornamelijk muziek uit de Middeleeuwen la ten horen. Er zijn werken in voorbereiding, zoals Cantigas de Santa Maria en Italiaanse muziek uit het Trecento. Behalve het officiële concertprogramma is er ook ruimte vrijgemaakt voor amateurmusici. Op een Open Podium krij gen zy in het alternatieve circuit de kans om zo'n vijftig kleine concerten uit te voeren. Zij moeten zich wel vooraf melden bij het festival en een blijk van hun kunnen ge- Op drie dagen zal er een Oude Muziek Markt worden gehouden met instrumenten, boeken, platen en bladmuziek, terwijl de Stichting voor Muziekhistorische Uit voeringspraktijk het fes tival zal omlijsten met twee studiedagen over Fortepiano en Vroege po lyfonie.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1985 | | pagina 23