WCfjÊ,.
Televisie toegelicht
Pastor stopt
met radio
praatjes KRO
TROS schrapt
Country Cross
Th. Henskens
'Ondertitelverbod strijdig met EG-verdrag'
WOENSDAG 29 MEI 1985
TFÏ.FAP
18.30 Handwerken, les 10
TROS
19.00 Mickey en Donald, tekenfilmserie
19.25 TROS Country Cross, sportspektakel waar
aan o.a. deelnemen enige BZN-leden, Maar
ten Spanjer en politicus Robin Linschoten
NOS
20.00 Journaal
SOCUTERA
20.28 Het Nederlandse Rode Kruis
TROS
20.33 Onze Ouwe, Duitse politiefilm. Afl.: Explosie
uit het duister. Een misdadiger ontkomt aan
de politie door bij wildvreemde mensen bin
nen te dringen. Hij ziet kans er met een auto
vandoor te gaan. Een jongen heeft het kente
ken van de vluchtende auto onthouden en dit
zet Commissaris Koster op een spoor...
21.35 Het andere net, gevarieerd programma met
Adelheid Roosen, Ron Brandsteder en Ivo
Niehe
22.00 TROS Aktua
22.30 Uit de wereld van Guy de Maupassant, serie
tv-spelen. Afl.: De Hand. Een man (Jan Retel)
woont afgezonderd in een afgelegen land
huis. De dorpsroddel wil dat het er spook-
t....Al het personeel is er vandoor behalve zijn
trouwe huishoudster (Marlies van Alcmaer).
De dorpsarts (Peter Aryans) gaat op onder
zoek uit
NOS
23.45 Journaal
TROS
23.50 Nieuws
r doven en slechthorenden
Donderdag
NOS
09.30 Nieuws voor doven en slechthorenden
FEDUCO-ROF
10.30 Iepen Skoalle. Thema 7: Alfabetisering
Een volgens hen geniale uitvinding gaat het
helemaal maken
16.25 Club Veronica Clips
NOS
17.30 Journaal
VOO
17.44 Agenda. Films, musea
culturele manifestaties
FEDUCO
17.50 Medelanders Nederlanders: Gemeenteraads
verkiezingen 1986. Programma voor Turken,
(herh)
NOS
18.15 Nieuws voor doven en slechthorenden
18.30 Sesamstraat
18.45 Jeugdjournaal
19.00 Journaal
P.P.
19.12 Zendtijd Politieke Partijen t.b.v. de E.V.P.
NOS
19.22 Van Gewest tot Gewest, regionaal magazine.
Speciale uitzending met onderwerpen uit
Canda als introductie op de Canadese NOS-
dag op zondag 2 juni a.s.
20.10 Studio Sport, met o.a. de finale van de Euro
pa cup I voetbal vanuit Brussel. Juventus -
Liverpool. (In de rust: SOCUTERA: Opge
leid om te helpen. Uitzending van het Neder-
lande Rode Kruis.)
22.30 Journaal
22.45 Den Haag Vandaag
23.00 B.A.C.H. - 1985, een kort programma over im-
porvisaties in de muziek. M.m.v. Ton Koop
man, clavecimbel en de jazzmusici Jorma ka-
trama, contrabas, Arne Domnerus, altsaxo
foon-klarinet en Rune Gustafsson, gitarist.
Met improvisaties op en over enkele grond-
melodieen die in de tijd van Bach en Purcell
veelvuldig door componisten werden ge
bruikt
23.25 Nieuws voor doven en slechthorenden
r doven en slechthorenden
NOS
13.00 Nieuws i
VOO
16.00 Happy Days, Amerikaanse serie. Afl.: Fonz
How Inc. Fonzie en Howard gaan in zaken.
Donderdag
r doven en slechthorenden
18.00 Tik Tak, kleuterprogramma
18.05 Plons, de gekke kikker
18.10 Zeppelin, kindermagazine
18.35 (ZW) Midas, Vlaamse jeugdse-
19.00 Roadrunner, tekenfilm
19.05 Juke box. Agnetha Faltskog: I
won't let you go. Klimax: The Man
all pause
19.15 Uitzending door derden: Pro
gramma van de katholieke Televi
sie - en Radio-Omroep
19.40 Paardekoersen, mededelingen
en programma-overzicht
19.45 Journaal
20.10 Voetbal: FC Liverpool - Juven
tus Turijn. Rechtstreekse reportage
van de finale om de Europese Be
ker voor Landskampioenen vanuit
Brussel
22.00 Het Gerucht, cultureel magazi-
17.55 Journaal
van Robert Stromberger. Kurt
Scholz wint geld in de toto. Van het
gewonnen geld koopt hij een auto,
die hij na een paar dagen in elkaar
rijdt...
21.40 Besuch bei Inge Meysel. Pro
gramma van Werner Beacker
22.30 Tagesthemen
23.45 Tagesschau
DONDERDAG
08.10 Schooltelevisie
09.25 Het programma met de muis
10.00 Tagesschau en Tagesthemen
10.23 Waidmannsheil
11.55 Umschau
12.10 ZDF Magazin
12.55 Persoverzicht
13.00 Tagesschau
13.15 Teletekst-overzicht
15.40 Teletekst-overzicht
16.00 Tagesschau
16.10 Expeditionen ins Tierreich, se
rie natuurfilms. Vandaag: Jager der
Savannen
16.55 Kernbeisser, magazine voor
jong en oud
17.40 Tele-Lexikon, kinderprogram-
17.50 Tagesschau
18.00 Telekolleg II: cursus Engels.
Les 17
18.30 Sesamstraat
19.00 Aktuelle Stunde
20.00 Tagesschau-Wetterkarte
20.15 Mittwochs in... Informatie en
amusement
21.45 Eff-eff: Freizeit und Fitness
22.30 Shanghai-Express (Shanghai
Express), Amerikaanse speefilm
uit 1932. Een Franse officier en zijn
vriendin reizen met de Shanghai-
Express door China. De trein wordt
door revolutionairen aangehouden.
Om de Fransman te redden laat
Shanhai-Lily zich met de aanvoer
der in
23.50 Laatste journaal
DONDERDAG
8.00 Tele-Gymnastik (19)
8.10-12.15 Schooltelevisie. (9.25 Het
programma met de muis.)
17.00 Schooltelevisie
17.30 Telekolleg II
s- y/W
Ton Koopman (tweede
jazzmusici, vanavond te
B.A.C.H.-1985
Dat muziekimprovisatie niet
slechts een jazz-aangelegenheid
is, wordt aangetoond in het pro
gramma B.A.C.H.-1985 dat de
NOS vanavond uitzendt.
Drie Scandinavische jazz-mu-
sici en de Nederlandse organist-
klavecinist Jan Koopman bren
gen improviserend enkele barok-
werken van Purcell en Bach ten
gehore.
Koopman vertelt in zijn voor
woord dat improvisatie in de
klassieke muziek niet als iets
vreemds beschouwd hoeft te
worden. Vroeger werd immers
vaak geimproviseerd omdat men
nauwelijks noten kon lezen.
B.A.C.H.-1985 is een Zweeds-
Finse en Nederlandse co-pro-
duktie. Producent Bertil Allan-
der maakte het programma als
afscheidsgeste voor de Zweedse
televisie, waar hij naast program
mamaker ook als hoofd muziek
afdeling werkzaam was. (Neder
land 2, 23.00 uur).
t rechts) en drie Scandinavische
i en te horen in B.A.C.H.-l985. foto gpd>
'De hand'
In de serie herhalingen van ver
halen van de Franse schrijver
Guy de Maupassant zendt de
TROS vanavond het griezelver
haal 'De Hand' uit.
De bewerker van de verhalen,
Anton Quintana, putte voor de
tv-bewerking niet uit één enkel
gegeven, maar uit een tweetal
verhalen van de schrijver, name
lijk 'De Hand' en 'De Tic'.
'De Hand' is een buitenbeentje
in de serie verhalen van De Mau
passant. De overige tv-bewerkin-
gen laten de kijkers voorname
lijk kennismaken met de opvat
tingen over liefde en huwelijk,
zoals die in de tijd van de schrij
ver (1850-1893) bestonden. 'De
Hand' is een onvervalst griezel
verhaal. Het werd voor het eerst
op de tv uitgezonden op 16 ja
nuari 1977.
De bewoner van een afgelegen
landhuis is het middelpunt van
het verhaal. Hij en zijn huis vor
men stof tot dorpsroddel, omdat
er in en rond het landhuis vreem
de dingen schijnen te gebeuren.
Tengevolge van deze gebeurte
nissen en de roddel is het perso
neel vertrokken. Alleen de huis
houdster is haar meester trouw
gebleven. Slechts één dorpsbe
woner lijkt het hoofd koel te hou
den. Hij wil van al die verhalen
over spoken op het landhuis wel
eens het zijne weten. Wat er daar
na gebeurt, kan de roddel alleen
nog maar aanwakkeren.
(Nederland 1, 22.35 uur).
Burgemeester Hans de Boer van
Haarlemmermeer wordt mor
gen 48 jaar en staat centraal in
het radioprogramma 'De burge
meester is jarig' van de AVRO.
Gerrit den Braber praat een uur
lang met hem over zijn politie
ke loopbaan - De Boer was mi
nister van CRM in het kabinet
den Uyl - en over de gemeente
Haarlemmermeer. De muziek in
het programma komt uit de pla
tenkast van de burgemeester
(donderdag, Hilversum 2, 15.00
uur).
HILVERSUM (GPD) - Pastor A.
C. Raadschelders (69) houdt mor
gen zijn laatste radiopraatje voor
de KRO.
Raadschelders heeft tien jaar
lang de overwegingen van de KRO
verzorgd, eerst onder de naam
„Huisbezoek", later gewoon als het
programma „A. C. Raadschelders".
Hij is de man die indertijd voor het
eerst de radio-overwegingen in een
nieuwe vorm goot. Hij legde de
luisteraars een vraag voor waarop
deze konden reageren. In het twee
de deel van het programma behan
delde hij dan de binnengekregen
reacties.
Raadschelders zal in zijn laatste
uitzending zijn eerste thema van
tien jaar geleden weer behandelen:
de eenzaamheid. Voorlopig zal pas
tor Adrie Maat het programma
gaan waarnemen. Een definitieve
opvolger om deze voor veel luiste
raars zo vertrouwde rubriek over te
nemen is er nog niet. Ook zal er
morgen in het radioprogramma
„Van 12 tot 2" een vraaggesprek
met Raadschelders te horen zijn.
HILVERSUM (ANP) - Het televi
sieprogramma TROS Country
Cross is definitief geschrapt. De
zes afleveringen waarvoor de opna
men vorig jaar werden gemaakt, le
veren te veel problemen op in ver
band met de aangescherpte recla
meregels van minister Brinkman
van WVC.
De TROS had vorige week al af
gezien van uitzending van de eer
ste aflevering. De programmalei
ding is vooral beducht voor de ge
volgen die de reclame op de shir
tjes van de deelnemers aan de ter
reinloop zou kunnen hebben. Wel
wordt nog gezocht naar een moge
lijkheid de opnamen in een andere
vorm te gieten, die geen proble
men met de reclameregels ople
vert.
van de EG, wil van de Nederlandse
regering tekst en uitleg over het
verbod om op de kabel buitenland
se programma's toe te laten, die
Nederlands ondertiteld zijn.
men werd gesproken.
De 'cultuur' hoort volgens hem
niet door dergelijke concurrentie-
bepalingen getroffen te worden, al
dus Brinkman in Brussel. De Euro-
De Europese Commissie heeft pese Commissie heeft Nederland
Nederland vorige week laten
ten dat die regel strijdig is met het
weken de tijd gegeven om met
tekst en uitleg over de kabelrege-
België 2
de vrije ling te komen. Daarna zal worden gramma's aan het voortbestaan
het Nederlandse omroepbe-
Europese Verdrag
concurrentie in de Gemeenschap, bekeken of de beperkende maatre- van
Maar volgens minister Brinkman gel door de Europese beugel kan. stel'.
19.00 De troetelbeertjes in het land
zonder gevoelens, tekenfilm
19.25 Tijdrover. Bridge - Twee klave
ren (15)
19.40 Mededelingen en programma
overzicht
19.45-ca. 23.30 Koningin Elisabeth-
wedstrijd voor viool. Rechtstreekse
reportage vanuit het Paleis voor
Schone Kunsten
18.00 Vervolg Plein Jeu
19.00 Ce soir, regionaal magazine
19.25 Minute Papilion
19.30 Journaal
20.00 Camera sports, sportmagazine
22.10 Portraits. Vanavond een tv-por-
tret van William Ugeux, meester in
de rechten, journalist en als advo
caat verbonden aan het Gerechts
hof te Brussel
22.35 Journaal, sport
22.50-23.00 Un autre regard
DONDERDAG
11.30 Teletekst
14.00 Schooltelevisie
15.30 Teletekst
17.00 Mededelingen onem
17.15 Lollipop, kinderprogramma
17.50 Plein Jeu, kinderprogramma
18.00 Hier und Heute
18.25 Lucky Luke, tekenfilm
19.00 Fame, Amerikaanse tv-serie
19.58 Heute im Ersten
20.00 Tagesschau
20.15 Die unverbesserlichen, tv-spel
Eaton Place,
18.20 Das Haus
volg
18.55 Midlotto - 7 uit 38
18.58 Programma-overzicht
19.00 Heute
19.30 Hitparade
teerd
20.15 ZDF Magazine, informaties
meningen over actuele thema's
18.00 John Craven's newsround,
jeugdjournaal
18.10 Duncan Dares, kinderserie.
18.35 Gloria, Amerikaanse serie
19.00 Journaal en Weerbericht
19.35 Look East, regionaal magazine
ZDF, gepresen- 2°m°° Wogan, amusementsprogram. n.,5 JlgsaWi klndersene
de Finale -I*?? Bananaman, kinderprogramma
14.30 Weerbericht
14.35 Cricket (testmatch): Australië -
Old Strafford (le dag.)
16.55 Mop and Smiff
17.10 Ivor the engine, kinderpro
gramma
20.05 Live-uitzending
Europa Cup voetbal
22.20 Journaal en weerbericht
21.00 Polizeirevier Hill Street (Hill 22'45 <3'ED' wetenschappelijk pro-
Street Blues), Amerikaanse politie- 23S15 wSgan
imtrnai 0000 Onbekend
22^05 Treffpunkt. Haus der Begeg- 0L0° Weerbericht
nung in Ulm
22.35 Die Sport-Reportage. Voetbal:
Europa-Cup I Finale vanuit Brussel
00.05 Tips voor bioscoopbezoekers
00.10 Heute
DONDERDAG
10.00 Zie Duitsland 1
13.15 Teletekst-overzicht
15.40 Teletekst-overzicht
16.00 Heute
16.04 'Immer dieses Fernsehen....' Fa
milie Bergers Erfahrungen aus
zweiter Hand. Een familieserie. Afl.
6: Gute Vorsattze: Omgang met de
media (herh.). Aansl.: Heute-
Schlagzeilen
16.35 Meine Mutter, deine Mutter, tv-
serie. Afl.: Houdt de dief. Hillary
raakt bevriend met Sharon, een
verwend meisje die iedereen naar
haar hand weet te zetten. Samen
plegen zij een winkeldiefstal en
worden gesnapt. Later in een ge
sprek met Abby vertelt Sharon
waarom ze het heeft gedaan
17.00 Heute. Aansl.: Aus den Lan-
dern, regionaal overzicht
17.15 Tele-Illustrierte, gevarieerd ma
gazine
17.50 Der rosarote Panther, teken
film. Aansl.: Heute-Schlagzeilen
DONDERDAG
07.00 Ueefax AM, teletekst-overzicht
07.50 Breakfast Time
10.20 Ceefax
11.20 Play School, kinderprogramma
11.40 Cricket (testmatch): Australië -
Old Strafford (le dag)
14.05 Journaal
kehouds, tekenfilmserie
17.55 John Craven's Newsround,
jeugdjournaal
18.30 Nieuwsoverzicht en weerbe
richt
18.35 Arthur Negus eiyoys. Afl.:
Corsham
19.00 Onbekend
19.30 Flight from Utopia - forty years
ADVERTENTIE
3
Automobielbedrijf
Autoschade - Autospuiterij
Oude Vest 89 - Leiden - Tel. 071-126072
Reeds méér dan 20 jaar een begrip voor Leiden en omstreken.
Reparaties van alle autoschades onder garantie. Afhandeling
van schade via uw verzekering. Gratis bemiddeling bij het in
vullen van uw schadeformulier. Oök voor algheel onderhoud
en service, 10.000 km beurten, banden, accu's, schokbrekers,
enz.
"Tïexo Uitlaatsêrvïcë~^y
northern townscape. Afl.: The
years of expectancy
20.00 Film
21.30 Brass Tacks. Afl.: Contacts
22.00 Bleak House, tv-serie naar een
boek van Charles Dickens
22.15 Motor (100)
00.00 Newsnight, actualiteitenmaga-
DONDERDAG
07.30 Open University
10.00 Ceefax
13.50 Open University
14.40 Camberwick Green, kinderpro
gramma
15.00 Schooltelevisie
15.15 Showjumping te Hickstead
16.50 Cricket (testmatch): Australië -
Old Strafford
18.30 Mr. Ed. 'The other i
19.00 The Lucy show
19.30 An evening with Engelbert.
Music
20.35 before and fter. Film
22.10 International Motor Sports
23.15 Sky Trax. Popmuziek
00.25 Sluiting
DONDERDAG
14.35 Movin' on - Breakout
15.30 Wayne Shuster. Comedy
16.00-18.30 Sky Trax. Popmuziek
WOENSDAG 29 MEI
Hilversum 1 na 18 uur
18.06 Met Teddy aan tafel. 19.02 In 't
voorbijgaan. 19.07 Leger des Heils-
kwartier. 19.25 NCRV-Woensdag-
Sport. NOS: 20.03 Hobbyscoop.
20.30 Langs de lijn, sport en muziek.
23.02 Met het oog op morgen.
NCRV. 00.02 Volgspot. 01.02 Ro
mance. 02.02 Nachtexpress. 06.02 In
't voorbijgaan. 06.07 Vandaag
donderdag
Hilversum 2 na 18 uur
NOS: 18.00 Nws. 18.10 NOS-Mid-
weekmagazine (18.13 Frontaal. 18.35
Wereldwijzer en een documantaire
over Japan. 19.10 Randstad en Re
gio.) 19.30 De werkelijkheid van de
oorlog. 20.00 Nws. EO: 20.03 Licht
en uitzicht. 20.40 De Bijbel open.
21.05 Te mogen leven. 21.30 EO-
Metterdaad Hulpverlening. 21.32
EO in de regio. 22.00 Vragen naar
de weg. 22.15 De schoolagenda.
22.30 Nws. 22.35 De Open Cirkel.
Hilversum 3 na 18 uur
Ieder heel uur nws. 18.04 De Avond-
spits. VPRO: 19.02 Gonzo Radio.
20.03 The John Peel Show. 21.02
Frontlijn. 22.30 Live concert. Van
daag: The Sound. 23.02 Heartlands
Hilversum 4
r 18 li
18.00 Nws. 18.02 Affiche 4. 18.07
Plaatgraag. 19.00 Puur cultuur. Ou
de jazz en klassieke randgebieden:
James Price Johnson, pianist (1891-
1955). 19.15 Rauwkost. 20.00 Het
oratorium Theodora van Haendel.
Het Koor van de Nederlandse Haen-
delvereniging en het Pools Kamer
Orkest, met solist.22.55 Kamermuz.
van Haendel. 23.15 Over boeken.
23.45 Spel met poezie. Gedichten
gelezen door Eric Schneider
Nieuws voor buitenlanders. (19.00
Turks. 19.10 Berbers. 19.20 Marok
kaans-Arabisch. 19.30 Spaans.) FE
DUCO: 19.40 Medelanders Neder
landers. Afl.: Gemeenteraadsverkie
zingen 1986. Taal: Turks
Omroep Rijnland
16.30-17.30: Leiden Lokaal
17.30-18.30: nieuws en actualiteiten
18.30-19.30: geestelijk leven
DONDERDAG 30 MEI
donderdag, vervolg. (7.20 Weerman
Hans de Jong. 7.30 Actualiteiten-
overz. 7.45 Over kopen gesproken.
7.50 Programma-overz.) 8.06 Hier en
Nu. (Ong. 8.19 Weerman Hans de
Jong. 8.23 Krantenoverzicht. 8.30
Verkeersinformatie.) 8.54 Perspec
tief. 9.03 Wie weet waar Willem We
ver woont? 10.03 Muz. by de koffie.
11.03 NCRV-Speciaal. 11.30 Twaalf
uurtje. 12.40 Middagpauzedienst.
13.06 Hier en Nu. 13.20 NCRV-Glo-
baal. KRO: 16.03 Op de eerste rang.
17.03 Echo-magazine. (17.55 Mede
delingen (NOS)
12.26 Meded. voor land- en tuinb.
12.30 Nws. AVRO: 12.36 AVRO's
Radiojourn. 13.00 Nws. 13.10
AVRO's Sportpanorama. 13.30 Nws.
13.33 Hersengymnastiek. 14.02 In de
wandelgangen. (14.30 nws.). 15.00
De burgemeester is jarig. (15.30
Nws.). VOO: 16.00 Veronica
Nieuwsradio. (16.30 en 17.30 Nws)
Hilversum 3
r 18 li
Hilv
r 18 t
Ieder heel uur nws. TROS: 7.03 De
Havermoutshow. 9.03 De Neder
landstalige top tien. 10.03 De Pol-
derpopparade. 11.03 De Europara
de. 12.03 50 Pop of een envelop.
14.03 TROS Top 50 Show
Hilversum 5
r 18 i
AVRO: 7.00 Nws. 7.06 A.M. (7.30,
8.00 en 8.30 Nws.). 9.30 Nws. 9.33
Buiten. (10.30 Nws.). 10.50 Snotneus
Ahoy! 11.00 Hollywood Boulevard.
11.30 Nws. 11.33 Kijk op kunst.
11.58 Beursplein 5.12.00 035-284555.
OVERHEIDSVOORLICHTING;
12.16 Uitz. voor de landbouw. NOS:
Hilversum 4 i
r 18 i
mermuziek van Bartok. 12.00 Pro
menade concert. BRT Filharmo
nisch Orkest, met solisten. Klass.
muziek. VPRO: 13.00 Nws. 13.02 De
Beweging. Met om 13.02 Muziekak-
tualiteit. 14.30 De Wandelende Tak.
Vandaag: De muziekbrief. 15.00 Or
gelwerken uit de 16e en 17e eeuw
door Luigi Ferdinandi Tagliavini.
16.00 Het Portret. De twintiger jaren
en verder
NOS: 9.03 NOS-Sportief. 9.25 Water
standen. RVU: 9.30 Alleen op 5.
Themaprogramma over alleen zijn.
Afl.: Op de bres. KRO: 10.00 KRO
Scheepspraat. 10.10 Geloven met
hart en handen (herh.). 10.40 Lees
met plezier. 10.55 Hobbeltje III (5).
11.07 Jeugdkatechese. Thema: Eer
ste Heilige Communie. 11.20 Lied
jes uit Europa. VARA: 17.30 Radio
weekblad op donderdag. Met: Be
richt uit het Koninkrijk, (herh).
17.55 Wel en wee, feuilleton, (herh.)
BRUSSEL (GPD) - De Europese dateert dat artikel uit een tijd dat Uit het feit dat de Commissie de
Commissie, het dagelijks bestuur alleen over economische proble- Nederlandse regering niet op
draagt de regeling ongedaan te ma
ken, leidt Brinkman af dat ook de
Commissie begrip heeft voor het
Nederlandse standpunt, zo zei de
minister gisteren. Volgens Brink
man 'komt het toelaten van Neder
landse ondertitels onder via de sa
telliet verspreide buitenlandse pro-
19.00 About Anglia
19.35 Crossroads
20.00 Arthur C Clarke's World of
Strang Powers
20.30 Coronation Street
21.00 Film: The Scarlet and the Black
23.00 News at Ten and weather
23.30 The Scarlet and the Black, ver
volg
00.15 Moulin Rouge
01.20 Christians in sport en sluiting
DONDERDAG
10.25 Sesame Street
11.25 Cartoon time
11.40 The Protectors The Bridge'
12.05 Fireball X15
12.30 About Britain
13.00 Foxtales
13.10 Mooncat 8c Co
13.30 The Sullivans
14.00 News at one
14.20 Anglia news and weather
14.30 Falcon Crest. Shadows
15.30 Play it again
16.00 Take the high road
16.25 Anglia news
16.30 Sons and Daughters
17.00 Foxtales
17.15 Crystal Tipps and Alistair
17.20 Wonders in Letterland
17.40 First Post
08.00-18.00 Musicbox, videoclips
18.00 Musicbox, videoclips
19.00 La belle vie, amusement met
Sacha Distel
20.00 Dans quelques instants, tv film
van Michel Parbot en Daniel Mes-
guich
21.00 Les grands moments de la cons
cience humaine, documentaire
over de communeopstand in Parijs
22.00 Nieuws
22.30-02.00 Musicbox, videoclips
Ik heb me de laatste Trijfels wel als
een fret vastgebeten in de dood en
begrafenis van de Franse schrijver
Victor Hugo, honderd jaar geleden,
maar dat komt omdat het onder
werp mij zo fascineerde. Om drie
redenen. De eerste was, dat Victor
Hugo door zijn tijdgenoten be
schouwd werd als de grootste
schrijver van de eeuw - terwijl
dit jubileumjaar toch maar twee
van zijn romans in Nederlandse
vertaling leverbaar zijn: 'De Ellen-
digen' en 'De klokkenluiden va
Notre Dame', allebei bij Veen voor
twintig gulden. Tijdgenoten als
Flaubert, Zola, Dostojewski, Tol
stoj, Gogolj, Toergenjev en Ander
sen zijn veel bekender gebleven,
worden nog steeds veel meer gele
zen dan Victor Hugo, hoewel die in
zijn tijd als hun meerdere werd be
schouwd.
De tweede reden van mijn fasci
natie was dat de begrafenis
een schrijver in het Frankrijk
1885 zo'n geweldige, overweldigen
de gebeurtenis was, met een stoet
van een kilometer of twaalf lang.
Bedenk wel dat Parijs, toen Victor
Hugo in 1802 werd geboren, nog
maar 600.000 inwoners telde, e
len analfabeet waren. Vanwaar
dan toch die gigantische verering
voor een dichter en schrijver die
men pas op het laatst van zijn le
ven via foto's een beetje van gezicht
kon leren kennen?
En de derde reden is, dat ik de
drukproeven aan het lezen ben van
zijn postuum uitgegeven dagboek,
'Zelf gezien', dat over een maand
als Privé domein-boek bij de Arbei
derspers uitkomt en waaruitje Hu-
go leert kennen als een boeiend
mens, en vooral: als een voortreffe
lijk chroniqueur, een bewonderens
waardige columnist. In die dag
boeken geeft hij indirect zelf ant
woord op de vraag of zo'n begrafe
nis, met zoveel allure en zoveel be
langstellenden, in de vorige
in Parijs normaal en 'bon ton'
of niet. Zijn antwoord is tweeledig,
ja en nee.
'Nee', wat betreft de begrafen
van Chateaubriand in 1848, die
toch ook een beroemd en geliefd
schrijver was geweest. Victor Hugo
schreef:
„Er waren bij de uitvaart
Chateaubriand weinig mensen op
de been, en de ontroering was
tig. De plechtigheid was alles bij
een net te pompeus om eenvoudig te
zijn, en net te burgerlijk om groots
te zijn".
Maar 'ja', wat de teraardebestel
ling van de actrice Mademoiselle
Mars betreft, die op 69-jarige leef
tijd overleed. „Er was een enorme
menigte op de been en het was stra
lend weer", schrijft Hugo op 26
maart 1847. „Het volk van Parijs
net als het volk van Athene, luch
thartig maar intelligent. Er ston
den daar mensen in werkkiel en
met opgestroopte mouwen die heel
juiste en originele opmerkingen
maakten over toneel, over kunst,
over schrijvers. Ze zochtenin de
menigte naar beroemdheden en
noemden hun namen. Glorie is iets
dat dit volk nodig heeft. Als het
geen Marengo en geen Austerlitz
heeft, wil het een Dumas en een La-
martine vereren. Zijn blik wordt
.onweerstaanbaar getrokken door
al wat schittert".
„De lijkwagen zette zich in bewe
ging en wij allen volgden te voet",
vervolgt Victor Hugo. Achter ons
reden een stuk of twaalf rouwwa-
gens en enkele calèches waarin ac
trices zaten. Er waren zeker tien
duizend mensen op de been. Ze
vormden een sombere stroom die de
lijkwagen met zijn dansende, enor
me zwarte pluimbossen voor zich
uit leek te duwen.
De volgende dag vertelt Victor
Hugo nog enkele details over de be
grafenis van Mile Mars, de actrice.
Niet onopgemerkt bleef, dat tijdens
de toespraken de priesters weer in
hun rijtuigen gingen zitten, om
niet lovend over een actrice te horn
spreken. „De menigte was zo
groot", vertelt Hugo, „dat de men
sen op de grafstenen klommen en
de hekken rond de graven omver-
duwden. Het vers gedolven graf
van een jong meisje dat de vorige
dag was begraven, ongelukkiger
wijs daar vlakbij, werd volkomen
platgetreden. Het kruis van het ge
storven meisje werd onder de voet
gelopen, en haar krans van oranje
bloesem vertrapt in de modder. Ze
dachten eer te bewijzen aan de
roem, en bemerkten niet dat zij de
maagdelijkheid krenkten. Triest
dat een maagd wordt opgeofferd
aan een toneelspeelster".
De imposante begrafenis van
Victor Hugo in 1885 was dus geen
unicum in Frankrijk, althans niet
in de vorige eeuw. Wij kennen zulke
massabetogingen bij begrafenissen
niet, nu niet en vroeger ook niet,
maar in 1980 hebben de Parijze-
naars ook de schrijver-filosoof
Jean-Paul Sartre een dergelijke,
indrukkwekkende begrafenis be
zorgd, en de uitvaart van de zange
res Edith Piaf was eveneens een
massale happening.
Zou het iets met zuidelijke warm
bloedigheid te maken hebben? Niet
speciaal, denk ik, want in 1980 wa
ren er ook vele duizenden Mosko-
vieten op de been om de geliefde
zangerlacteur Wladimir Wysotski
uitgeleide te doen, waarbij de poli
tie zelfs charges moest uitvoeren om
de menigte in bedwang te houden.
Wij doen natuurlijk ook wel ons
best als Godfried Bomans, Wim
Sonneveld, Ko van Dijk of Ank van
der Moer worden begraven, maar
vergeleken met landen als Frank
rijk en Rusland is ons gedoe toch
maar kruimelwerk.
