Paus op ezel en met grote oren
Praten in Noordwijk na het bezoek
ZATERDAG 25 MEI 1985
GEESTELIJK LEVEN
PAGINA 11
NOORDWIJK - 1. "De Nederland
se bisschoppen hebben met hun be
nepen denken de paus zelf, de
Rooms-Katholieke Kerk en de oecu
mene een slechte dienst bewezen.
En dat terwijl ze toch bruggenbou
wers moeten zijn. Gevolg is een toe
neming van de polarisatie en een
grotere afkeer en onverschilligheid
ten opzichte van de kerk".
2. "De paus is geweest. Vriende
lijk, gemoedelijk, maar ook onver
zettelijk. Geen opzienbarend
nieuws. Wel de bestaande situatie
verhelderend. In alle nuchterheid.
Het gesprek met hem was ontspan
nen, vriendschappelijk en open
hartig. Meegevallen is het bezoek
niet, maar er is ook niets mee verlo
ren. Er is alle aanleiding om waar
maar mogelijk samen verder te
gaan".
door
S. J. de Groot
Het eerste citaat is van pastoor
Jan van Well van de oecumenische
gemeente in de Leidse Meren wijk.
Het tweede van dominee Willem
van der Zee, secretaris van de lan
delijke Raad van Kerken.
De Raad van Kerken in Noord
wijk had hen - heet van de naald -
deze week uitgenodigd om een ge
sprek in te leiden over de vraag hoe
het na het pausbezoek verder
moet Dat velen nog vol zijn van
wat ze deze dagen hebben gezien
en gehoord, bleek wel uit de op
komst die avond; de grote zaal van
het parochiecentrum 'Sint Jeroen'
in Noordwijk-Binnen was haast te
klein.
Anti-stemming
De rooms-katholieke pastor Van
Well kwam tot zijn uitspraak over
de rol van de bisschoppen door
hun uitsluiting van 'kritische gelo
vigen' en het weren van de spre
kerslijst van de feministische theo
loge Catharina Halkes. Teksten
met kritiek werden niet gedoogd.
Ook de beperkte plaats van de oe
cumene in het hele bezoekpro-
gramma en de 'genante' opmer
king van aartsbisschop §imonis
over het niet mogen deelnemen
van andere christenen aan de eu
charistie hebben, volgens Van
Well, bijgedragen tot de - naar ver
houding - geringe belangstelling.
De paus zelf is - met zijn benoe
ming van conservatieve bisschop
pen - ook niet vrij te pleiten.
"Maar de bisschoppen hebben er
niets aan gedaan om het kwade
bloed dat daarmee werd gezet wat
te zuiveren". "Dit alles gaf voedsel
aan een anti-pausstemming". Van
Well vond de 'versterking van de
hiërarchische cultus', waartoe be
paalde onderdelen van het pro
gramma rijkelijk bijdroegen, wei
nig getuigen van 'oecumenische
gevoeligheid'.
"De kloof tussen grote groepen
van het kerkvolk en de bisschop
pen is breder en dieper geworden.
Niet zozeer door het optreden van
de paus, maar allereerst en voorna
melijk door het optreden van de
bisschoppen". Conclusie van pas
tor Van Well: "De ontwikkeling
van de oecumene wordt meer ge
remd door de bisschoppen dan
door de paus".
Naar zijn gevoel benaderde de
paus het vraagstuk 'eucharistie-
avondmaal' meer vragenderwijs.
Zijn vraag was of de verschillen en
problemen echt zouden worden
opgelost als dit struikelblok werd
weggenomen. "Hij bood daarmee
een opening tot nadenken over
waar het nu werkelijk om gaat. Dat
getuigt van een pastorale instel
ling". Die van de bisschoppen ty
peerde Van Well als 'hiërarchisch'
en 'leerstellig'.
Niet te keren
Toch zijn de oecumenische be
wegingen aan de basis en de theo
logische toenadering niet te keren.
Voorbeeld van dit laatste is het zo
genaamde 'Lima-rapport' over
doop, avondmaal en ambt. Als
praktisch feit noemde de rooms-
katholieke pastor uit Leiden de
ontwikkelingen in zijn eigen Me-
renwijk, "waar de wekelijkse vie
ring van avondmaal en eucharistie
de verschillen niet heeft wegge
poetst maar wél overwonnen, door
het geloof in de ene Heer en het
samen bidden, zingen, luisteren,
belijden en vieren".
"Deze gezamenlijke viering is
geen ongehoorzaamheid aan het
leergezag maar gehoorzaamheid
aan de Heer. En vandaaruit wor
den verschillen bespreekbaar".
Voorwaarde daarbij is een vol
strekt vertrouwen van de voorgan
gers in elkaar, in eikaars geloofsbe-
doelingen en eikaars gedragingen.
De gemeente zelf moet hen daartoe
stimuleren.
In het algemeen zei pastoor Van
Well, dat gemeenten en parochies
van de kerkleiding niet veel moe
ten verwachten. "We moeten maar
veel zelf doen". Bij de beantwoor
ding van vragen verheelde hij niet,
dat bisschop Simonis de oecume
ne in de Meren wijk heeft willen
'opblazen'. "Uiteindelijk heeft hij,
zy het contre coeur, een compro
mis aanvaard, waarbij wij de bis
schop zover wilden tegemoetko
men dat de oecumenische opzet
van de geloofsgemeenschap intact
bleef'.
Herderschap
x der Zee samen in Noordwijk.
De balans na het pausbezoek op
makend, kon Van Well niet anders
zeggen dan dat "het morele gezag
van de bisschoppen aanzienlijk is
afgenomen". "Terwijl het gelovige
zelfbewustzijn van het kerkvolk
sterk is toegenomen". "Er is in de
kerk een ander spanningsveld be
zig te ontstaan. Gewone kerkmen
sen komen nu tot handelen en de
bisschoppen moeten daarop reage
ren. De mensen doen dat niet uit
verachting van hun bisschoppen,
maar om hun duidelijk te maken
wat het gezag in de kerk wezenlijk
betekent. Dét moeten wij ze leren
vanuit ons bezig zijn in de plaatse
lijke gemeente".
Een mevrouw merkte op, dat
paus en bisschoppen toch geroe
pen zijn als herders de kudde te lei
den, en dat het gaan van eigen we
gen alleen maar heilloze verdeeld
heid oplevert.
Herderschap blijft niet door alle
tijden heen hetzelfde, antwoordde
Van Well daarop. "Je moet open
staan voor telkens weer andere
nuances. Die nuances brengen in
deze tijd een manier van herder
schap naar voren die duidelijk ver
schilt met het verleden. Het geloof
in de ene Heer moet onze verschil
len - die er zeker zullen blijven -
kunnen overstijgen".
Dienstknecht
De hervormde predikant Van
der Zee, nu secretaris van de lande
lijke Raad van Kerken, zal sommi
gen in de Noordwijkse vergadering
wel verbaasd hebben met zijn per
soonlijke visie op het pausschap.
Zo zei hij: "Ik kan mij de ene kerk
van Christus niet voorstellen zon
der de leidende rol van de bisschop
van Rome". "Voor mij heeft hij een
unieke positie in het geheel van de
christenheid".
"Dat reformatorische christenen
geen paus hebben, is geen dogma
maar een noodmaatregel. Het is
nooit de bedoeling geweest, het
pausschap definitief en absoluut af
te zweren. De verwijdering is ont
staan door de manier waarop het
werd uitgeoefend. De Roomse
Kerk voldeed niet aan wat de Re
formatie in de bijbel had gelezen".
Naar Van der Zee's overtuiging
mag de Reformatie zich nooit af
maken van 'het gesprek over de
universele opperherder'. Maar de
predikant - nu 'kerkelijk ambte
naar - zag de paus dan wel als 'de
dienstknecht der dienstknechten'.
En de kerk als een 'open' en 'veel
vormige' kerk. Bisschoppelijk ook,
maar daarnaast niet minder syno
daal. "Als die ene kerk nog eens tot
stand komt, kunnen wij er niet om
heen dat de bisschop van Rome,
als opvolger van Petrus, daar een
bijzondere plaats inneemt. Hij is de
belichaming van de eenheid van de
kerk".
Van der Zee lanceerde dit als een
'persoonlijke mening', waarvan hij
wel weet dat ze in de kerken van de
Reformatie op tegenstand moet
stuiten. "Ik droom niét van een
paus die hoog te paard zit. Maar
wel van een paus die op een ezeltje
rijdt. Een paus met grote oren. En
een open hart voor iedereen. Een
werkelijke wereldherder. Zo'n va
derfiguur. Misschien is dat wel een
utopie. Maar dromen en utopieën
(foto Holvast)
Oude standpunten
De secretaris van de Raad van
Kerken betreurde het, dat vier ker
ken nee hadden gezegd tegen de
ontmoeting met de paus, dit uit so
lidariteit met die rooms-katholie-
ken die door dit pausschap in de
knel zijn geraakt. Daarmee is deze
'demonstratie van oecumene' ver
zwakt. "Het was toch niet nfks: de
paus geflankeerd door ambtsdra
gers van andere kerken in één
dienst. Dat was enkele tientallen
jaren geleden nog volslagen on
denkbaar".
"Protest hadden wij aan de
rooms-katholieken zelf moeten
overlaten", vond Van der Zee.
"Ons protest als reformatorische
christenen is te gemakkelijk". "Bij
het aanvaarden van de uitnodiging
zijn wij uitgegaan van de oecume
nische solidariteit. Bovendien had
den wy hiér de mogelijkheid om
dingen te zeggen die anderen niét
konden zeggen. En dat is in alle
openhartigheid ook gebeurd".
Van der Zee typeerde het bezoek
van de paus als een 'pastorale be
vestiging van oude standpunten'.
"Er is precies gebeurd wat ver
wacht kon worden". Een sterke na
druk op het kerkelijk gezag (de
kerk moet de seculariserende te
genkrachten overleven) en op hu-
welyk-gezin (tegen alle morele ver
wildering). Weinig begrip
mensen met problemen, blijkens
zijn algemene uitspraak dat echt
scheiding de weg van de minste
weerstand is.
Wel had de paus er behoefte aan
om van het strakke tijdschema van
de oecumenische ontmoeting af te
wijken. Punten van dat uitgelopen
gesprek waren het gemengde hu
welijk, de eucharistische gastvrij
heid ("mag officieel niet, maar het
gebeurt wél"), de positie van de
vrouw in de kerk en de oecumene.
"Zaken die verder overleg noodza
kelijk maken".
'Rome' en de Raad van Kerken
zullen dit gesprek voortzetten.
"Het gemengde huwelijk - in ste
delijke gebieden al opgelopen tot
70 procent - en de eucharistische
gastvrijheid zijn daar punt 1", zei
Van der Zee. "Wij zullen de zaak
warm houden. Voor de paus is het
inhoudelijke geloofsgesprek voor
alsnog belangrijker dan het samen
leven. De deur is wel open, maar
nog niet om vrij in en uit te gaan.
Alleen vanuit de pastorale praktijk
is het mogelijk, er beweging in te
krijgen. Een spannende vraag is, in
hoeverre de Rooms-Katholieke
Kerk bereid is iets van haar eigen
identiteit ter discussie te stellen".
Niet voor eeuwig
Overigens wilde dominee Van
der Zee die door pastoor Van
Well steeds 'collega' werd ge
noemd er wel voor waarschu
wen, de zwarte Piet niet steeds aan
de kerk van de paus toe te spelen.
"We kunnen niet élles op rekening
schrijven van het conservatisme
binnen deze kerk. Een theologie
van gisteren en een moraal die
mensen met hun vragen en twijfel
in de kou laat staan, vinden we ook
in de reformatorische kerken".
"Als door dit pausbezoek de con
servatieve krachten zijn versterkt,
is dat niet voor eeuwig. De oecu
mene gaat echt wel door. Reforma
torische christenen zullen hun
rooms-katholieke medegelovigen
wat dat betreft niet met rust mogen
laten. Blijven jammeren over wat
allemaal niét kan heeft geen zin.
Vobrlopig moeten we maar zoeken
naar mogelijkheden die er wél
zijn".
Van der Zee dacht aan het ge
sprek over geloofszaken en aan ge
meenschappelijke inzet voor ge
rechtigheid en vrede. "Waar het
dan op uit zal lopen en hoeveel tijd
dat zal kosten, dat zien we wel".
De oecumenische bijeenkomst
in Noordwijk werd op voorstel van
de plaatselijke pastoor Klooster
man besloten met een toepasselijk
pinksterlied.
"De Geest des Heren heeft een
nieuw begin gemaakt,
in al wat groeit en leeft zijn adem
uitgezaaid.
De Geest van God bezielt wie
koud zijn en versteend,
herbouwt wat is vernield, maakt
één wat is verdeeld".
Bundel. Op een studiedag deze
week van docenten en studenten
van de Katholieke Theologische
Hogeschool Amsterdam en de
Duitse theologische faculteit van
Duisburg werd de pas uitgekomen
bundel 'Joden en christenen' (on
dertitel: 'Een moeizaam gesprek
door de eeuwen heen') officieel
aangeboden.
De bundel staat onder redactie
van de Amsterdamse hoogleraren
Bakker en Goddijn. Behalve de
Leidse hoogleraar De Rijk en de
Duitse hoogleraar Kremers beho
ren alle auteurs tot de wetenschap
pelijke staf van de Amsterdamse
hogeschool en tot de werkgroep
'jodendom-christendom', die op
het ogenblik aan de hogeschool
een onderzoekprogramma uit
voert.
Bakker schrijft in zijn nabe
schouwing, dat bij iedere diep
gaande dialoog de gesprekspartner
zyn eigen identiteit op het spel zet.
Dat kan angsten en weerstanden
oproepen. In de verhouding tussen
christenen en joden spelen die ook
mee, zelfs nog heviger. "Bijna van
het begin af heeft de christenheid
haar identiteit geformuleerd in een
zich afzetten tegen joden".
De bundel is 170 pagina's groot
en kost f 24.50. Telefoon van de ka
tholieke hogeschool: 020-272621.
Benoeming. De oud-vicaris
van bisschop Bluyssen (Den
Bosch) drs. A. Hendriks (48) wordt
per 1 juli pastor van de Lambertus-
parochie in Veghel. Na de benoe
ming van mgr. Ter Schure tot bis
schop liet hij weten, dat hij niét
voor een herbenoeming als vicari§
in aanmerking wilde komen.
t Humanistisch Verbond. De af
deling Leiden van het Humanis
tisch Verbond houdt woensdag 29
mei om 8 uur in het pand van de
Leidse Vrouwenraad, Ceciliastraat
18, een voorlichtingsavond over
wat humanisten in de praktijk van
alledag doen.
Uit de aankondiging: "Soms kef-
men wij by elkaar om een onder
werp te bespreken, soms om naar
een lezing te luisteren. Maar er zijn
ook mensen beroepsmatig bezig
met humanisme, zoals met kinde
ren, zieken, bejaarden, gedetineer
den, militairen en als uitvaartbege-
leiders".
(Secretaris van de afdeling Lei
den is Theo Geerinck, A. Jacobs-
laan 4, 2314 EM Leiden, telefoon
071-412356).
Verenigde Staten. De aantal
len rooms-katholieken, priesters
en religieuzen in de Verenigde Sta
ten nemen voortdurend af, zó
blykt uit een studie over de ont
wikkeling van de Amerikaanse
kerken. Oorzaak is, dat deze kerk
onder ouderen naar verhouding
sterk is vertegenwoordigd. De an
dere kerken blijven gelijk.
LEIDEN: Herv. Gem. Hoogl. kerk 10 ds.
Pannekoek, mmv cantorij, 11.45 studen-
tenekklesia;
Maranathak. (L. Morsweg) 10 ds. Kra-
Oecumenische geloofsgemeenschap De
Regenboog (Merenwijk) 9.30 mevr. ds.
De Mey, 11.15 pastoor v. Well, eerste
Boshuizerkade zat. 7, zo. 9.30 en 11, r
10;
Lammenschansweg zat. 7
koor), zo. 9. 10.30 en 7 (Mariale
10.30;
Haarl straat zat. 7. zo. 9.30, 10.45 en
12.15, ma. 9.30 en 10.45;
Merenwijk zie herv. gem.;
H. Ryndijk (Meerburg) zie Zoeterwou-
de.
Bethlehemk.-(Driftstr) 10 ds. Horten-
sius, gez. dienst;
Bevrydingsk. (Montgomerystr.) 10 ds.
Jansen, 5 ds. Hortensius;
Vredesk. (Burggravenl.) 10 ds. Nauta,
openb. belijdenis, mmv cantorij
Waalse kerk (tijdelijk Rapenburg 6)
10.30 ds. Ribs;
jeugdkapel Vredeskerk 10 ds. Schou
ten;
jeugdkapel Bevrijdingskerk 10. Wijk
'Stevenshof zie na geref. kerk.
Acad. Ziekenhuis 9 rk. dienst, 10.15
ds. v. Beinum en ds. Bovenberg, Rk Kerk
ha;
Diakonessenhuis 10.30 ds. v. 't Hof;
Endegeest zie Oegstgeest.
Geref. Kerk Vredeskerk zie herv. gem.;
Petrak. (Surinamestr.) 10.30 mevr. C.
Rip, dovendienst, zie ook Bethlehemk.;
Oude Vest 10 ds. Koolstra;
Maranathak. zie herv. gem.;
zie herv. gem.;
's Groenhoven 10 ds. Riet-
AARLANDERVEEN: Herv. Gem. 10
ds. v. Driel, 7 ds. Wilschut, Alphen, gez.
dienst.
Geref. Kerk 10 ds. v. Rij, Afoort, 7 zie
herv. gem.
Chr. Geref. Kerk 9.30 en 5 ds. Den Har-
tog, Veenendaal, ma. 9 leesdienst.
i. 10.30.
Vrijg. (Herengr.) 10 en 5 ds.
Boxman.
Chr. Geref. K. (Steenschuur) 9.30 en 5
ds. Den Hertog, ma. 9 pinksterfeest.
Geref. Gem. (N. Rijn) 10 en 4.30 ds.
Boogaard, ma. 10 ds. Rietdijk.
Evang.-Luth. Gem. (Hoogl. Kerkgr.)
10.15 ds. Mostert.
Baptistengem. (O. Rijn 3) 10 ds. Bos
veld.
Evang. Gemeenschap (Middelstegr. 3)
10 br. Dikkes.
Evang. gem. Merenwijk (Flevoweg 5)
geen samenk. in 'De Lelie', wel huissa
menkomst.
Zendingswerk Middernachtsroep (Zoe-
terw.singel 21) 5 hr. J. de.Leeuw.
Evangeliecentrum (Zijlsingel 2) zo. 10
en wo. 8 hr. Zijlstra.
Pinkstergem. (O. Vest 13) 10 hr. J. Eiker
bout.
Leger des Heils (hoek Vestestr./Groe-
nesteeg) 10 en 5.
Nieuw-Apost. Kerk (H. Rijnd. 24): 9.30
en 4, wo. 8.
Zevendedag-adventisten (Ontmoetings-
kerk Voorschoten) elke zat. 9.45 bijbel
studie, 10.45 predikdienst.
Christelijke Wetenschap (Steensch. 6)
10.30.
Leidse Soefi-stichting 11 in Pietersk.
(Kloksteeg) mevr. Jelten-de Groot over
"Luisteren'.
Oud-Kath. K. (Zoeterw.singel) zo. 10.
Rooms-Kath. K. Haagweg zat 7, zo. 9 en
10.45, ma. 9;
Herensingel zat. 7, zo. 9.30 en 11, ma.
9.30;
Rijndijk (Leiden-V.schoten) zat. 7, zo.
9.30 en 11.30;
Steenschuur zat. 7, zo. 8.30, 10, 11.30, 6
en 7 (lof), ma. 8.30,10 en 11.30;
ALPHEN AAN DEN RIJN: Herv. Gem.
Adventskerk 9.30 hr. P. Leenman, Dor
drecht 6.30 ds. v.d. Wal, H.gom, gez.
dienst;
Kruiskerk 9.30 ds. Bogers;
Opstandingskerk 9.30 ds. v.d. Heiden,
6.30 dr. Haitsma, Boskoop, opendeur-
dienst; Salvatorikerk maandag 9 ds. Ey-
senga Zw.dam;
G. Herderkerk 10 ds. Nieuwenhuis, 6.30
ds. Oosthoek, Arnhem, musical;
De Bron 9.30 ds. Verheul, 10.15 ds. Moll,
6.30 ds. Verheul;
Ashram (Marsdiep) 10 ds. Taselaar;
Oudshoornse kerk 10 ds. Ter Bals;
Sionskerk (Planetensingel) 9.15 zang,
9.30 ds. Ouwendijk, 6.30 ds. Geuze,
Noorden, ma. 10 pinksterappèl, ds.
Schipaanboord, Everdingen.
Geref. Kerk Mar.kerk 9.30 ds. Wüschut,
ha, 6.30 zie herv. gem.;
Salv.kerk 9.30 (ha) en 6.30 ds. v.d. Bos,
Gouda, ma. 9 ds. Eysenga Zw.dam.
Geref. K. Vrijg. (aula chr. techn. school)
9.30 en 5 ds. Room.
Ned. Geref. Kerk (school Willemstr.)
9.30 ds. De Jong, ha, 4.30 ds. Smouter,
Rijswijk.
Chr. Geref. Kerk 9.30 leesdienst 2 ds.
Beekhuis, ma. 9.30 leesdienst.
Bapt.gem. (Molenwerfstr. 1) 10 en 6.30
ds. Koekkoek.
Baptgem. Noord (school Kalkovenw.
62) 10 dienst.
rem. C
Sikkens.
Pinkstergem. (school Batenstein 16) 10.
Leger des H. (Com. de Vlamingstr.) 10
en 6.30.
Remonstr. Kring (Van Mandersloostr.
36) 10 dr. Meijering.
Rk Kerk: Bonifaciusk. zat 7, zo. 9.45 en
11.30, ma. 9.45;
Piusk. zat. 7, zo. 9 en 11.30, ma. 10;
De Bron zat 7, zo. 9 en 10.30.
BENTHUIZEN: Herv. Gem. 9.30 prof.
dr. Graafland, Gouda, 6 ds. Harteman,
Moerkapelle, ma. 9.30 ds. Kamphuis,
Woerden, ma. 9.30 dr. v. Brummelen,
Huizen;
Salv.kerk 9.15 zang. 9.30 ds. Richter,
6.30 ds. v.d. Hoef;
Bethl.kerk 9.15 zang. 9.30 ds. v.d. Hoef,
6.30 ds. Wieman, ma. 9.30 ds. Trouw
borst Vlaardingen.
Geref. Kerk 9.30 en 6.30 ds. v.d. Berg.
Geref. K. Vrijg. (Ichthusk.) 9.30 en 4.30
ds. Mouissie.
Geref. Gem. (Stationsweg 17) zo. 10 en
6.30 en ma. 10 ds. Bac.
Evang.-Luth. Gem. 10.30 ds. v. Beek, ha.
BOSKOOP: Herv. Gem. Dorpskerk 9.30
ds. Vlasblom, 5 zie geref. kerk, ma. 9
zangdienst, ds. v.d. Pol;
De Stek 9.30 ds. Hagen.
Geref. Kerk 9.30 ds. v. 't Hoff, 5 ds. Ha
gen, gez. dienst
Chr. Geref. Kerk 9.30 en 6 ds. Ribbers.
Geref. Gem. 9.30 leesdienst, 3.30 ds. Els-
hout, Zoetermeer, ma. 11 ds. Harinck,
Den Haag.
HAZERSWOUDE: Herv. Gem. 9.30 ds.
De Graaf, 6.30 ds. Binnekamp, Oudewa
ter, ma. 9.30 ds. De Graaf.
Geref. Kerk 10 drs. P. de Bruijn,
O.geest, 5 ds. Noordam, Bleiswijk.
Rk Kerk: dorp zat. 7, zo. 9.30 en 11.30,
ma. 10;
Anker zat. 7, zo. 8.45 en 11.15, ma. 7 nam.
in dagkapel;
Rijndijk zo. 10.
HILLEGOM: Herv. Gem. 10 ds. Kris
pijn, gezinsdienst en openb. belijdenis.
Geref. Kerk 10 ds. v.d. Wal, 7 ds. Kris
pijn, zangdienst.
Chr. Geref. Kerk 10 en 5 ds. Biesma.
Rk Kerk: Mart. zat. 7, zo. 9 en 11, ma. 10;
Jozefk. 9.30 (gezinsviering) en 10.30, ma.
HOOGMADE: Herv. Gem. 10 ds. Boon
stra.
Rk Kerk zat. 7, zo. en ma. 10.
Stolwijk.
Geref./Hei
Rk Kerk zat. 7, zo. 8 en 10, ma. 10.
KATWIJK AAN DEN RIJN: Herv.
Gem. Dorpsk. 9.15 zang, 9.30 prof. dr.
v.d. Beek, 6 ds. Gebraad, ma. 9.30 dr.
Meyers, Leiden;
Ontm.kerk 10 ds. Gebraad, 6.30 kand.
Spaans.
Ver. ter voorbereiding van een herv.
deelgemeente 'De Rank' te Katwijk (au
la P. Groen-college) zie Katwijk aan
Zee.
Geref. Kerk 9.30 ds. v. Breevoort, 5 ds.
v.d. Horst
Rk Kerk zat. 7, zo. 9.30 en 11.15, ma. 9.30.
KATWIJK AAN ZEE: Herv. Gem. N.
Kerk 10 kand. Den Besten, 6 dr. Beze-
mer, Scheveningen, ma. 10 ds. Schuur-
O. Kerk 10 ds. v. Roon, 6 ds. v. Sliedregt;
Ichthusk. 10 ds. Schuurman, 5 ds. Vroe-
gindewey;
Pniëlk. 9.30 kand. Kagchelland, Kame-
rik, 6 ds. Driebergen, ma. 9.30 ds. Vroe-
gindewey;
aula Bestevaer-mavo (Rijnsoever) 10 ds.
Driebergen;
Overduin 2.15 ds. v.d. Beid.
Ver. ter voorbereiding van een herv.
deelgemeente 'De Rank' te Katwijk (au
la P. Groen-college) 10 ds. D. Kruyt
Heerlen.
Geref. Kerk Vr.kerk 9.30 ds. v.d. Horst;
Triumfatork. 9.30 ds. Koster, 4.45 ds.
Franken, Zeist, voor doven en horen
den, tv-dienst
Geref. K. Vryg. 9.30 en 5.30 ds. Heida.
Ned. Geref. K. 11 en 7 (in Vredeskerk).
Chr. Geref. K. zo. 10 en 5 en ma. 9.30 ds.
Slagboom.
Vrije Chr. Geref. Gem. (Unizaal) 10 en 5
en ma. 10 A. de Reuver.
Geref. Gem. (Remisestr.) 10 en 5 en ma.
10 leesdienst.
Volle-evang.gem. ('Tripodia') 9.45.
Onafh. baptistengem. (Sluisweg 16) 10
br. M. Stam, Geleen.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN: Herv.
Gem. 10 ds. Lapré, met koor, 7 zie geref.
k., ma. 9 hr. Goedhart, Nieuwkoop.
Geref. Kerk 10 dr. Bade, 7 dr. v. Vliet,
Alphen, gez. dienst.
LEIDERDORP: Herv. Gem. en Geref.
Kerk Dorpsk. 10 ds. Stegeman, 6.30 ds.
v.d. Bom;
Hoofdstr. 10 ds. Doesburg;
Scheppingsk. 9 en 10.30 ds. v.d. Bom,
ha.
Leythenrode 10 ds. De Leeuw;
Elis.ziekenhuis 9.30 hoogmis, 10.45 ds.
Brommet, ha, ma. 10 gez. zangdienst.
Bapt.gem. (wijkgeb. Zylkw.) 10 br. J. de
Vries.
Rk Kerk zat. 7, zo. 10 en 11.30, ma. 10.
LEIMUIDEN: Herv. Gem. 9.30 ds. De
Jong, Leiden.
Geref. Kerk 9.30 ds. v.d. Kooi, belijde-
nisdienst, 7 ds. Buikema, Zw.dam.
Rk Kerk zat 7, zo. en ma. 9.30 en 11.15.
LISSE: Herv. Gem. Dorpskerk zo. en
ma. 10 ds. 't Hooft;
Pauluskerk 10 en 7 (zangdienst) ds. De
Gelder.
Geref. Kerk 10 ds. Boswijk, 7 ds. Bos,
Bennebroek.
Geref. K. Vrijg- 8.45 ds. De Putter, 4.30
leesdienst.
Ned. Geref. Kerk (Salvatori) 10 ds. Keu-
ning, Culemborg, 7 ds. H. de Jong,
Adam.
Chr. Geref. Kerk zo. 10 en 7 en ma. 10 ds.
v. Dijken.
Geref. Gem. zo. 10 en 4 en ma. 10 lees
dienst.
Evangeliegem. (Vivaldistr. 69) 9.45 hr.
M. Brands.
Rk Kerk: Agathakerk zat 7, zo. 10 en
11.30, ma. 10;
Poelpolder zat. 7, zo. 9 en 11.30;
Mariakerk zat. 7, zo. 8.30, 10 en 11.45,
ma. 8.30 en 10;
Engelbew. zat. 7, zo. 9.30 en 11, ma. 10.
NIEUWKOOP: Herv. Gem. 9.30 ds.
Wegerif, 6.30 ds. Eysenga, Zw.dam, ma.
9.30 hr. N. Stam, zangdienst.
Geref. Kerk 9.30 ds. Nooteboom, 5 ds.
Buikema, Zw.dam.
Chr. Geref. Kerk 9.30 leesd., 2.15 ds.
Vlietstra, Zeist ma. 9.30 dienst.
Remonstr. Gem. 10 ds. K. van Gelder.
Evang. gem. (Kruispunt Kennedylaan
33) 9.30.
Rk Kerk zat 7, zo. en ma. 9 en 10.45.
NIEUWVEEN: Herv. Gem. 9.30 ds. De
Graaff, 6.30 dr. De Graaff, Hattem, ma.
9.30 ds. Kaai, Rhenen.
Geref. Kerk 9.30 hr. G. J. de Bruin, 7 ds.
Nieuwenhuis, Alphen.
Rk Kerk zat. 7, zo. en ma. 9 en 11.
NIEUW-VENNEP: Herv. Gem. 9.30 ds.
Ten Voorde, 7 zie geref. kerk.
Geref. Kerk 9.30 ds. Wijngaarden, 7 gez.
dienst Raad van Kerken, ds. J. Brüse-
witz en ds. Wijngaarden.
Chr. Geref. Kerk 9.30 ds. Visser, 4.30 ds.
v. Atten, ma. 9.30 ds. Visser.
Rk Kerk zat. 7, zo. 10, 7 zie geref. kerk.
Geuze.
Geref. Kerk (W. Verlaat) 9.30 ds. Breder-
veld, Soest, 7 'ds. Cziria, Rijnsburg.
NOORDWIJK: Herv. Gem. Grote of St.
Jeroensk. (Binnen) 10 ds. v.d. Lee, 7 ds.
Keuning, 5 ds. Roetman, Wadd.veen,
ma. 10 ds. v. Kooten, Delft;
Hoofdstr. (Zee) 10 ds. Keuning; Sole
Mio 9 ds. v.d. Lee;
De Rank (Golfbaan) 10 kand. C. van
Duin, N.-Lekkerland. Zie ook geref.
kerk.
Geref. Kerk Buurtkerk (Hoofdstr.) 10 en
7 ds. Kuiper, ma. 10 ds. v.d. Lee, zang
dienst, mmv jeugdkoor;
Vinkenl. (Binnen) 10 ds. Elgersma;
Stichtingskerk 11 ds. Slofstra.
Ned. Prot. Bond (aula O.Zeew.) 10.30 ds.
Wagenvoorde, Bennebroek.
Rk Kerk Zee zat. 7, zo. 9.30, 11 en 7
(Duitse dienst), ma. 10.30;
Binnen zo. en ma. 8,10 en 11.30.
De Zilk 10 ds. Hemmes, O.geest.
Rk Kerk Victork. zat. 7, zo. 9.30 en 11,
ma. 10.30 greg. hoogmis;
Jozefk. zat 7, zo. 9 en 10.30, ma. 10.30;
De Zilk zat. 7, zo. 10 en 11.30, ma. 10.
OEGSTGEEST: Herv. Gem. Groene oT
Wül.kerk 10 ds. Visch;
Pauluskerk 10 ds. Da Costa;
Gemeentecentrum (Lijtw.) 10.30 ds. mr.
v. Leeuwen, Lochem, 7 drs. Schwencke.
Geref. Kerk 10 hr. W. J. Schot. Zie ook
herv. gem.
Geref. Kerk Vrijg. (aula Dr. Schilder
school) 10.30 en 4.30 ds. De Putter.
Ned. Geref. Kerk (Gem.centrum) 8.45 en
4 ds. De Lange.
Van Wijckerslooth 4 ds. W. Baas.
Endegeest 10 ds, Friederich.
Volle-evangeliegem. (Gem.centrum) 4.
Rk Kerk Will.kerk zat 7, zo. 9 en 10.30,
ma. 10.30.
OUDE EN NIEUWE WETERING:
Herv. Gem. 9.30 ds. De Korte.
Geref. K. 9.30 ds. Jasspers Focks, 6.30
ds. Broer.
Remonstr. Gem. 10 mevr. ds. Went.
Rk Kerk zat. 7, zo. 9.30 en 11.30, ma. 10.
ROELOFARENDSVEEN: Rk Kerk
Mar. Pres. zat. 7, zo. 9 «n 11, ma. 11;
Petrus-B. zat. 7, zo. en ma. 9.30 en 11.30.
RIJNSATERWOUDE: Herv. Gem. 9.30
ds. v.d. Kamp, openb. belydenis, 7 ds.
Terlouw, Den Hoorn.
Chr. Geref. K. 9.30 leesd., 2.15 ds. Bouw,
ma. 9 leesdienst.
RIJNSBURG: Herv. Gem. Laurentius-
kerk 9.30 ds. v. Niel, 5 ds. Wagter, ma.
9.30 ds. v. Niel;
Bethelkerk 9.30 ds. Wagter, gezins
dienst.
Geref. Kerk Petrak. 9.30 ds. Ribberink
(met koor), 5 ds. Cziria;
Imm.kerk 9 en 10.30 (met 'De Lofstem')
ds. Baayen, 5 ds. Ribberink, ma. 9.30 ds.
Cziria (zangdienst);
Mar.kerk 9.30 ds. Cziria (met New Go
spel Sound), 5 ds. Baayen.
Camping 'Koningshof 10 mevr. J.
Doyen, Hilversum.
Chr. Geref. K. 9.30 en 5 ds. v. Sorge, ma.
9 ds. Kok, Bunschoten.
Evang. Christengem. (aula mavo) 10 br.
J. van Duin, Noordwijk.
Rk Kerk zat 7, zo. en ma. 10.30.
SASSENHEIM: Herv. Gem. 9 en 10.30
ds. Germans, 7 ds. v. Achterberg.
Geref. Kerk 9.30 ds. Baas, 7 zie herv.
Chï Geref. K. 10 en 5 ds. Aamoudse.
Ned. Prot. Bond (Jul.laan 17) 10.30
mevr. Broström.
Rk Kerk zat 7, zo. 9.30 en 11. ma. 10.
TER AAR: Herv. Gem. 9.30 ds. v.d. Pol,
Boskoop, 6.30 ds. v. Driel, ma. 9.30 ds.
Molenaar, Amersfoort.
Geref. Kerk 9.30 ds. Broer, 6.30 ds. Jas
pers Focks.
Rk Kerk Aardam zo. 9 en 12, ma. 9;
kerk Langeraar zat 7, zo. 9.30 en 11.30,
ma. 9.30.
VALKENBURG. Herv. Gem. 10 en 6.30
ds. Vermeulen, zie ook geref. k.
Geref. Kerk 9.30 en 6.30 ds. Oegema, ma.
9.30 ds. Vermeulen.
Geref. K. Vrijg. 9.30 leesd., 4 ds. Heida.
VOORHOUT: Herv. Gem. 10 ds. C. J. de
Jong.
Rk Kerk zat 7, zo. 9.30 en 11, ma. 9.30.
VOORSCHOTEN: Herv. Gem. Dorps
kerk 10 ds. v.d. Schoot;
De Ontmoeting (Noordhofland) 9.30 ds.
Blanken;
Hulp en Heil (Schakenbosch) 10 dr. Ver-
heule, zangdienst Zie ook geref. kerk.
Herv. evang. op geref. grondslag (Lucas-
college, Beeth.laan) 9.30 kand. Tramper,
Kamerik, 4.30 ds. Kamphuis, Stolwijk,
ma. 9.30 ds. v.d. Kamp, Bleiswijk.
Geref. Kerk 9.30 ds. v.d. Kamp, Wasse
naar, 7 prof. dr. v.d. Beek, Valkenburg.
Geref. K. Vrijg. (Bachlaan) 10 en 5 ds.
Hordijk.
Aulagemeenschap Noordhofland 10.30
gebedsdienst.
Rk Kerk Laur.kerk zat 7, zo. en ma.
11.30;
M. Godskerk. zat. 7, zo. en ma. 10.
Kerk van Engeland (British school in
The Netherlands, J. v. Hooflaan 3) 10.15
anglicaanse dienst.
WADDINXVEEN: Herv. Gem. Brugk.
9.15 ds. Maasland, 5 ds. Verboom, ma. 9
ds. Maasland;
Hoeksteen 9.15 ds. Roetman, 6.30 ds.
Marchand;
Bethelk. 9.15 ds. Goossen, 5 ds. Maas
land, ma. 9 ds. Roetman;
Imm.kerk 9.30 ds. Hulst, 7 ds. Cnossen,
Delft, ma. 9.30 ds. De Moor, gez. dienst.
Geref. Kerk Kruisk. 9.30 en 5 ds. Dè
Moor;
Ontm.kerk 10 mevr. Koning-Polet, Gou-
da.
Remonstr. Gem. 10 ds. Paardekooper,
A.dam.
WARMOND: Herv. Gem. 10 ds. Muis,
met kerkkoor.
Rk Kerk zat. 7, zo. 9.30, 10 (met groot
koor) en 11.30, ma. 8.30 en 10.
WASSENAAR: Herv. Gem. Dorpsk. 10
ds. Steenstra, 4.30 ds. Wolters, ma. 10 ds.
v.d. Hoef, Bodegraven;
Kievietk. 10 dr. v. Bruggen;
Messiask. 10 ds. v. Waasbergen;
Dorpscentrum 9.30 ds. Wolters.
Geref. Kerk Zyllaan 10 ds. Vos, Eemnes,
7 ds. v.d. Zwaag, Den Haag;
Zuid (Bloemcamplaan) zie Kievietkerk.
Ned. Prot. Bond (Kerkdam) 10.30 ds.
Werner.
WOUBRUGGE: Herv. Gem. 9.30 en 6.30
ds. Koelewyn, ma. zie geref. k.
Geref. Kerk 9.30 ds. Aalders, 6.30 zie
herv. gem., ma. 9.30 ds. Koelewyn.
ZEVENHOVEN: Herv. Gem. 9.30 ds.
Heymans, Alphen, 7 hr. Goedhart,
Nieuwkoop, gez. dienst in geref. kerk.
Geref. Kerk 9.30 ds. Fernhout, Alphen, 7
hr. Goedhart Nieuwkoop.
ZOETERWOUDE: Herv. Gem. 10 ds.
Wolthaus.
Rk Kerk St. Jan zat 7.30, zo. en ma. 9.30;
Chr. Dienaark. zat. 7, zo. en ma. 10;
Meerburgkerk H. Rijndijk zat. 7, zo. 9.30
11, r
i. 9.30.,
ZWAMMERDAM: Herv. Gem. 9.30 ds'.
Eysenga, 6.30 ds. Wegerif, Nieuwkoop.
Geref. Kerk 9.30 ds. Bakker, A.dam, 6.30
ds. v.d. Kooi, Leimuiden.
Remonstr. Gem. 10 ds. T. G. Siccama.
