Walnoot: nog steeds in de mode
Badkamer opknappen
populaire dhz-klus
HOBBY
IV <8?
Calathea komt uit het
tropisch regenwoud
Rollenspel in de
slag met Monopoly
Beits met lange standtijd
m
Het oog des Meesters:
VRIJE TIJD
Zin en onzin over isolatie
Foto's bewaren
In donker niet goed te zien
Vriendelijke 'antipoep'
Verfspuit
ook "roller"
Voorlichtingscampagne over glas
PAGINA 16
ST
DONDERDAG 23 MEI 1985
Uit Italië afkomstige buitenhaar
den en barbecues, met de naam
Edelkamin, zijn in een aantal ver
schillende modellen onlangs op de
Nederlandse markt verschenen.
Het materiaal waarvan ze ver
vaardigd zijn is wat uiterlijk be
treft helemaal op toepassing in de
tuin of op een dakterras aange
past. Het krijgt na verloop van tijd
i nog natuurlijker 'patina', als
er en wind erop ingewerkt heb
ben. Een volledig overzicht van de
verkrijgbare types wordt op aan
vraag toegestuurd door Markad in
Hapert, tel. 04977-1851. (fotoGPD)
Onder de zelf uitgevoerde in
terieurrenovaties is een stevi
ge opknapbeurt voor de bad
kamer een van de populairste
klussen. Dit lijkt uit de omzet
in sanitaire artikelen, zoals
los verkrijgbare badkuipen,
douchegarnituren, min of
meer luxueuze accessoires
tot en met tegels.
Bij zo'n vernieuwing van de
badruimte is het beschikbare
aantal vierkante meters het be-
langijkste uitgangspunt. In een
klein 'hok' moet gewoekerd wor
den met de ruimte. Een speur
tocht door toonzalen van sani-
tair-groothandelaren levert de
wetenschap op dat er badkuipen
van klein formaat zijn. Veelal
kun je daar, als particulier, niet
rechstreeks kopen, maar wel
veel informatie opdoen. En men
wijst je er de weg naar een win
kel die de gekozen spullen kan
leveren.
Als de badkamer vrij royaal be
meten is en ook voorzien van toi
let, wastafel en mogelijke andere
elementen, dan is een schei
dingswand een mogelijkheid om
het vertrek in twee sectoren in te
delen.
Een geroutineerde doe-het-zel-
ver kan zo'n separatiemeubel
wel zelf bouwen, rekening hou
dend met de sterk wisselende
luchtvochtigheidsgraad. Mate
riaal en de afwerking daarvan
moeten daarop berekend zijn.
Geplastificeerde panelen, ge
beitst blank hout e.d. kunnen het
'badkamerklimaat' wel aan.
Montage-regelwerk van vuren of
grenen, zowel voor bevestiging
van een separatiewand als voor
een wandafwerking met schro
ten of rabatdelen, moet vooraf
met menie behandeld worden.
Voor wie dit allemaal te veel, te
moeilijk of te ingrijpend werk is,
bestaan er kant en klare of in de
vorm van bouwpakketten ver
krijgbare badkamermeubelen.
Op de foto is een variabele (in
Variabele scheidingswand voor een wat grotere badkamer, (foto gpd>
lengte en hoogte aan te passen)
separatiewand te zien. Daarmee
kan een badkamer in tweeën ge
deeld worden: een relaxruimte
en een laten we zeggen 'primair-
sanitaire' afdeling, met toilet, bi
det en wastafel.
Iets dergelijks is overigens ook
wel zelf te maken en dan hele
maal aangepast aan situatie en
eigen idee. Maak er meteen een
praktische opbergruimte van, zo
dat de opnieuw betegelde wan
den zoveel mogelijk vrij blijven.
Het voorjaar is een goede tijd
voor zo'nbadkamerklus.
De rol Van avonturier is geen ge
makkelijke. Via de dobbelsteen
is uitgemaakt dat de graad van
moed hoog is: 13. Slimheid een
11, charisma 13, behendigheid
een 12. Maar de lichaamskracht
is slechts 9. Te veel gerookt?
Met zwaard en dolk en gekleed
in een lederen uitrusting op jacht
naar een schat in het land Avon-
turie. Ontsnapt met de mede
avonturiers van een boerderij,
waar slavenwerk gedaan moest
worden. Van een luie, chagrijni
ge herbergier gehoord dat er 270
kilometer westwaarts een deso
late havenstad is, Havena, waar
een enorme schat te vinden moet
zijn. Een tocht die door moeras
sen en bossen voert, waar ook
nog eens wolven en trollen de
buurt onveilig maken. Ziedaar
de allereerste ingrediënten voor
een avontuur met Het Oog des
Meesters. Achter zijn scherm
gniffelt de Meester, de regisseur,
van leedvermaak. Hij kan het
ons net zo moeilijk of makkelijk
maken als hij zelf wil.
In bepaalde intellectuele krin
gen viert het spel Dungeans
Dragons hoogtij. Een nog moei
lijker toegankelijk 'rollenspel dat
als gezelschapsspel is bedacht.
In Duitsland hebben enkele
slimme knapen dat spel ontwik
keld tot een veel populairdere
uitgave, Het Oog des Meesters.
Avonturen beleven door middel
van zo'n rollenspel. De dobbel
steen, vooral de merkwaardige
twintigkantige teerling, speelt ei
een belangrijke rol. Ingenieuze
De Stichting Bouwresearch, een
onderzoeksbureau voor de
bouw, heeft zin en onzin van iso
latie een keer op een rijtje gezet.
'Wonen in de Kou?' is geschre
ven voor leken en zet in begrijpe
lijke taal uiteen, wat voor effec
ten bepaalde isolatiemaatregelen
hebben en waarom ze die heb
ben. Verder geeft het boek een
overzicht van de kosten van ver
schillende isolatiemethoden en
hun rendement.
Daarmee kan de leek nagaan of
een bepaalde maatregel voor
hem zinvol is of niet. Goedkoop
is het boek niet, maar wie zo'n
dure investering als dubbel glas
overweegt, heeft er baat bij zich
goed voor te laten lichten.
'Wonen in de Kou' is te bestel-
Heel oude foto's danken vaak
een stuk van hun charme aan
hun vergeeldheid en de in de
loop der tijd drastisch teruggelo
pen beeldsterkte. Wacht de foto's
die we nu maken hetzelfde lot?
Dat hoeft niet, want de techniek
om ze voor zeer lange tijd 'houd
baar' te maken is sterk verbe
terd. Goed bewaard in bijvoor
beeld een album zijn ze bij wijze
van spreken goed voor de eeu
wigheid. Foto's die als wandde
coratie dienen lopen overigens
wel risico. Vuil en zonlicht zijn
hun grootste vijanden. Zoek dus
een beschut plekje. Inlijsten met
bijvoorbeeld ontspiegeld glas be
schermt verder tegen vuil en vin
gerafdrukken.
Voor zelfgemaakte en afge
werkte foto's geldt dat de nodige
zorg aan het fixeren moet wor
den besteed. Water op kamer
temperatuur, niet te lang maar
ook niet te kort fixeren. Als er na
het fixeerbad gele vlekken op de
afdr.uk verschijnen, is de badtijd
te kort geweest. Kan verholpen
worden door nog eens te fixeren.
Te lang fixeren is erger: daardoor
ontstaat een enige jaren bruin-
verkleuring, typisch kenmerk
van foto's uit de oude doos!
Het moderne fotopapier op
plasticbasis heeft na het fixeren
een spoeltijd van 5 tot 10 min. no
dig. Op het ogenblik komt het
ouderwetse barietpapier echter
weer in de belangstelling. Dit
moet minstens een half uur wor
den gespoeld. Sommige foto
amateurs gebruiken bij het spoe
len een afwasmiddel. Niet doen,
het kan schimmel veroorzaken.
len bij de Stichting Bouwre
search. tel. 010-117276. Het kost
39,90 gulden exclusief verzend
kosten.
Buitenbeits, direct na zijn verschij
ning heel populair geworden, heeft
Uit een onderzoek van de Stichting Vergelijkend Warenonderzoek
blijkt dat er grote verschillen zijn bij drieversnellingsfietsen met
trommelremmen. Er zijn 19 dames- en 19 herenfietsen onderzocht
in de prijzen 360 tot 1290 gulden. Een goede fiets kost volgens het
onderzoek tussen de 425 en 600 gulden.
Van de onderzochte merken werd telkens het goedkoopste mo
del getest, dat voorzien is van drie versnellingen en trommelrem
men. Op de testbank braken geen voorvorken of frames, wel een
paar sturen. In vergelijking met vorige onderzoeken bieken de
fietsen beter bestand tegen roestvorming. Dat komt doordat meer
kunststof, aluminium en roestvrij staal wordt toegepast. Nog
steeds komen er fietsen op de markt, aldus de stichting', waarop
iemand van normale lengte in een bocht met de knieën tegen het
stuur komt. In het donker zijn de meeste fietsen van opzij niet
goed zichtbaar.
De hondjes van de buren zijn best aardige beesten, maar je krijgt
wel goed de smoor in als hun baasjes op de 'uitlaatwandeling' net
doen of ze niks zien wanneer de keutel op je stoep of in je voortuin
wordt gedeponeerd.
Er is een heel vriendelijk middel verschenen dat met dit pro
bleem afrekent, zonder schelden of ruzie. Het heet 'Antipoep'. Een
extract uit planten waaraan honden en oók katten van nature een
grote hekel hebben. Een beetje van dit spul met water mengen en
ermee een afweerlinie markeren: Zo nodig af en toe herhalen. An
tipoep is niet giftig. Een flacon van een halve literkost rond de
acht gulden, verkrijgbaar in dierenspeciaalzaken.
Dezelfde fabrikant heeft ook een milieuvriendelijk, onschade
lijk mierenbestrijdingsmiddel ontwikkeld. Dat is 'Elimier', even
eens op basis van plantenextracten. Zonder chemische giften,
maar afdoende. Een flacon Elimier 1/101 kost f 8,25. Fabrikant van
beide produkten is Van IJzendoorn in Eerbeek, tel. 08338-9128.
Een combinatie van verfspuit en
verfroller is een nieuwe vinding
van verfspuitenfabrikant Krebs.
Op de spuitmond kan een spe
ciaal daarvoor ontwikkelde
verfroller worden geplaatst. De
rol wordt door de verfspuit regel
matig van verf voorzien, zodat
het telkens 'indopen' overbodig
is. Daardoor werkt men zonder
gespatter en geklieder. Wie al
een voor dit accessoire geschikte
verspuit bezit, kan voor ƒ94,50
(adviesprijs) de roller kopen. Im
porteur van de Krebs verfspui
ten
i het
een deukje in zijn reputatie opgelo
pen. Het gemak en de snelheid
waarmee het, vooral op nieuw
hout, aangebracht kan worden is
natuurlijk een uiterst aantrekkelij
ke eigenschap. Maar voor een be
stendige bescherming van het hout
is een overschilderbeurt om de
twee, maximaal drie jaar noodza
kelijk.
Om de standtijd (de tijdsduur
waarin de beits als fraaie afwer
king en bescherming tegen vocht
intact blijft) te verlengen heeft Ce-
tabever een nieuwe dekkende
beits ontwikkeld. Die is net zo
makkelijk aan te brengen maar be
zit volgens de technische dienst
van producent Sikkens een buiten-
duurzaamheid van ongeveer vijf
jaar. Notitie onzerzijds daarbij: de
standtijd is uiteraard wel afhanke
lijk van omstandigheden als extre
me luchtvervuiling, zilte zeewind
enz. Zulke factoren kunnen de
duurzaamheid iets verkorten: in
gunstige situatie kan deze iets lan
ger zijn. Ook de zorg waarmee het
aanbrengen van de beits wordt uit
gevoerd beinvloedt de 'sterkte' van
de laag. Maar dat geldt voor alle
houtafwerkingsprodukten.
De nieuwe 'Verfbijts Super' (Ce-
tabever blijft consequent met een
lange ij beitsen...) is ook bruikbaar
op reeds eerder behandeld hout.
Het kan zelfs op met synthetische
verf bewerkte oppervlakken, mits
die dan nog een voorbehandeling
krijgen: oude verf met afbijt, mak
kelijker met de elektrische
verfstripper, verwijderen. De beits
geeft een forse laagdikte, is in hoge
mate waterafstotend, maar blijft
'ademend'. De dekkracht is verge
lijkbaar met die van een goede
kwaliteit verf. Het uiterlijk is ook
vrijwel gelijk aan dat van matte
verf.
Een blik van 750 cc kost zo rond
de twintig gulden en is, overigens
ook weer afhankelijk van omstan
digheden, goed voor ongeveer ne
gen vierkante meter.
schemaatjes bepalen de moei
lijkheidsgraad wanneer een duel
aangegaan, wordt met een meute
wolven. -Het afhakken van de
kop van een slapende trol is link.
Dat lukt alleen als er met de
twintigzijdige dobbelsteen 2
wordt gegooid. Zoniet, dan
wordt de trol wakker en lopen
ook de mede-avonturiers grote
risico's. List en slimheid zijn
veelal betere middelen dan bruut
geweld om het doel te bereiken.
In Duitsland is het spel het be
roemde Monopoly al voorbij ge
streefd op de lijst van meestver-
kochte spelen. In Nederland ver
loopt de start wat moeizamer.
Vandaar dat uitgeverij Het Spec
trum de tactiek van het meester
schap hanteert. Wie eenmaal bij
een ander het spel gespeeld
heeft, kent redelijkerwijs aardig
wat van de regels. Hij kan zich
dan op zijn beurt ook 'Meester'
noemen en als regisseur het spel
met weer anderen spelen.
Wat nodig is, is een basisdoos,
waarin al de benodigde papieren
voor het optekenen en bijhouden
van de avonturen. Die basisdoos
bevat dan ook een eerste avontu
renboek. Iedere speler kiest zelf
een avonturennaam, waarmee
hij het hele spel aangesproken
wordt. Er moeten schaalzuivere
plattegronden getekend worden,
waarin valkuilen, ingestorte gan
gen en meer kunnen voorkomen.
Achter iedere deur loert het ge
vaar of het geluk. Trollen, kobol
den, ogers, goblins en orken zijn
de monsters. De 'meester' leidt
als bekwaam regisseur zijn me
despelers door het avontuur. Hij
is het oog voor de spelers. Wie
wat wil weten, vraagt de 'mees
ter' om te kijken wat er achter
een deur zit, of wat er in de hoek
van een vertrek ligt.
Hoe meer gespeeld, hoe fasci
nerender het spel kan worden.
Van ieder avontuur kan afgewe
ken worden. De moeilijkheids
graad kan aangepast worden aan
kinderen of volwassenen. De ba
sisdoos kost bijna 30 gulden,
eventueel uit te breiden met een
•luxe doos, waarin de avonturen
ook uitgeknipt en op schaal als
decor uitgezet kunnen worden.
De spelregels en de uitleg zijn ge
bruikersonvriendelijk, maar wie
die drempel heeft overwonnen,
kan daarna naar hartelust verder
avonturieren. Per maand ver
schijnen er vier nieuwe avontu
renboeken, die bijna 15 gulden
per stuk kosten, maar waar na
tuurlijk weer menig spannend
(avond-)uur mee te beleven is.
Wie een decoratieve kamer
plant wil, vindt bij de Cala
thea een fiks aantal soorten
die alle heel fraai getekende
bladeren bezitten. Deze ge
ven de planten een grote de
coratieve waarde, behalve
aan C.crocata, die juist we
gens de saffraan- of oranjege
le bloemen wordt geteeld.
Ook de andere soorten krij
gen bloemen; dat gebeurt
einde voorjaar begin zomer,
maar deze kleine korfjes val
len niet zo in het oog als de
helgekleurde bloemen van
C.crocata. Wel kan men er de
wetenschappelijke naam van
aflezen; kalathos is Grieks
voor „mandje". Wie de naam
van de plant goed wil uitspre
ken legt de klemtoon op de
tweede lettergreep: Calathea.
Overigens is het ook nog zo dat
de Indianen in Zuid-Amerika,
waar deze planten voornamelijk
vandaan komen, van de bladeren
van deze plant manden vlechten.
Op eilanden tussen Indonesië en
in tropisch Afrika komen ook ve
le van de 150 soorten voor. Ze
groeien daar in de tropisch voch
tige oerwouden, zo lang die al
thans blijven bestaan.
Dit betekent dat u in de huis
kamer het klimaar voor deze niet
zo gemakkelijke kamerplant zo
veel mogelijk dient aan te passen
an de streek van herkomst. De
temperatuur dient tussen de 15
en 21 graden te zijn ('s winters
13-16 graden) en de luchtvochtig
heid ongeveer 80 procent. Veel
nevelen dus en in de groeiperio
de flink gieten. Gebruik vooral
handwarm regen- of onhard wa
ter, want aan ons leidingwater
heeft hij al vele broertjes dood
zien gaan. Tot in september kunt
u eenmaal in de twee weken
mest in het gietwater oplossen.
Maar gebruik wel de helft van de
dosering zoals die normaal voor
kamerplanten is aangegeven.
Haar standplaats moet licht
zijn maar niet in de zon. Ze ver
draagt vrij veel schaduw. Het
best voelt ze zich thuis in een
plantenserre, zeker wanneer de
ze kan worden afgesloten en zo
een eigen vochtig klimaat heeft.
In een kas doet ze het ook prima,
als de potkluit maar niet te nat of
te droog wordt. Ook in de winter
moet er dus gegoten worden,
maar minder dan 's zomers. Een
maal per maand wat mest is dan
goed.
In de kamer doet u er goed aan
de bladeren af en toe van stof te
ontdoen. Dat is voor alle planten
trouwens heel goed. Zowel de
boven- als de onderkant met de
viscosespons schoonmaken en
als het blad droog is bespuiten
met bladglans.
Elk voorjaar zet u de plant in
een iets grotere pot met verse
aarde. Het beste is bromelia-
grond. Een brede pot is belang
rijker dan een diepe, omdat Cala
thea in de breedte wortelt en in
die richting ook nieuwe spruiten
vormt. Een geschikt mengsel
grond kunt u ook maken van
goede potgrond (RHP, d.w.z.
goedgekeurd door de proefsta
tions) met daardoor turfmolm,
wat scherp zand voor de draina
ge en wat klei voor de voeding.
In het voorjaar kan een grote
plant gedeeld worden. Dompel
de wortelkluit in een emmer
lauw water en scheur hem dan.
In goede grond oppotten en bij
ong. 18 graden C verder opkwe
ken. Er zijn heel wat soorten bij
de bloemist verkrijgbaar. Hierbij
is afgebeeld Calathea makoyana,
met brede, fraai getekende bla
deren die hem de Hollandse
naam „pauwenplant" hebben be
zorgd. De ondergrond is licht
groen. de tekening donkergroen
en de achterkant van de bladeren
is paars. De bladeren van C. lan-
cifolia zijn veel smaller. Beide
planten leveren de bloemist - en
ook de bloemschikster - een pri
ma achtergrond voor bloemenar-
rangementen. Dit gebeurt ook
met C.ornata met als rassen 'Ro-
seolineata' (het blad heeft rose
fijnen) en 'Albolineata' (witte lij
nen op het blad). Het ras San-
deriana van deze soort vertoont
fijne rose, later witte lijnen.
Een wat gedrongen groeien
de Calathea makoyana, die
in de bloemistenmond "Pau
wenplant" heet. (foto gpd»
C. roseo-picta vertoont op het
bijna eironde blad een tekening
alsof daarlangs het blad met de
schaar moet worden verkleind,
wat u natuurlijk niet moet doen.
En zo zijn er heel wat soorten;
zelfs de beroepsbloemist kan ze
moeilijk uit elkaar houden, daar
het veelal om verschillen in de
voortplantingsapparatu re n
gaat. Verwarring met Maranta.
Stromanthe en Ctenanthe komt
ook nog al eens voor. Ze behoren
alle tot de Marantaceae, dat heb
ben ze gemeen.
Naar schatting 3100
nisch of poliklinisch in ziekenhui
zen behandeld aan verwonderin
gen veroorzaakt door ongelukken
met glazen flessen. In ruim 500 ge
vallen was het letsel veroorzaakt
door een exploderende fles met
een koolzuurhoudende drank.
Dit blijkt uit de gegevens van het
Privé Ongevallen Registratiesys
teem van de Stichting Consument
en Veiligheid. Die gaat in juli sa
men met de Keuringsdienst van
Waren en de Algemene Nederland
se Bond van Fabrikanten en Botte
laars een voorlichtingscampagne
opzetten waarbij ruim 22.000 groot
winkelbedrijven en supermarkten
worden betrokken.
De stichting kqmt tot de conclu
sie dat veel ongem^ken met fles
sen gebeuren bij het verladen er
van in de winkels, bij het inpakken
van de boodschappen en thuis. Het
probleem van exploderende fris
drankflessen is niet nieuw, aldus
Consument en Veiligheid, wat ook
blijkt uit het feit dat de Keurings
dienst van Waren die flessen al ja
renlang onderzoekt op koolzuur-
druk en barstdruk. Al vanaf 1975
zijn er wettelijke voorschriften
voor dikte van de fles, de ruimte
bovenin en de koolzuuroverdruk.
De walnoot komt oorspronkelijk
uit "het zuidoosten van Europa.
Al sinds de oudste tijden echter
heeft de mens hem voortge-
kweekt en verspreiertot in China.
Later ging hij pok naar Amerika,
waar misschiei) nü wel de mees
te noten worden geoogst. In onze
omgeving is van oudsher Frank
rijk de belangrijkste producent,
vooral in de Dordogne. Italië be
zet een goede tweede plaats met
de streek rond Napels.
De olie uit de noten was vroe
ger van groot belang. Niet alleen
als spijsolie, maar ook voor
kunstschilders om hun verf mee
aan te maken. De nieuwe keuken
heeft een hernieuwde belangstel
ling doen ontstaan voor deze bij
zonder geurige olie, die met
voorliefde bij het mengen van vi-
naigrettesauzen voor salade
wordt gebruikt. De noten zelf
zien we ook hoe langer hoe vaker
toegepast bij salades. Bijna klas
siek is de Amerikaanse Waldorf-
salade, maar een eenvoudige
groene salade met fijngehakte of
zelfs halve walnoten erover is
een verwennerij van hoog culi-
Bij slechts weinig gewassen
zijn toepassingen bekend van
het onrijpe fruit. Maar de wal
noot is er één van. Als de noten
nog heel jong en groen zijn, en de
dop nog niet houtig, zijn de
vruchten geschikt om in zijn ge
heel te worden ingemaakt in
azijn. Eerst moeten ze enige tijd
in al dan niet gezouten water lig-
gen. Afhankelijk van het recept
kan dat tot wel drie weken ne
men. Aan alle kanten in het groe
ne vruchtvlees geprikte gaatjes
zorgen dat het vocht tot de kern
kan doordringen. Daarna moe
ten de noten soms eerst drogen,
of ze worden gekookt met azijn.
In elk geval worden ze in potten
verpakt onder een zure vloeistof.
Daar zijn veel al dan niet gehei-
me recepten voor, met een keur
aan kruiden en specerijen. Het
resultaat is een geheel zwarte
vrucht die erg lang houdbaar is
en een lekkernij kan zijn bij aller
lei gerechten, zoals wild.
De Italianen maken een eet-
lustbevorderende, maagverster-
kende drank van groene walno
ten, nocino. Er gaan natuurlijk
weer specerijen door, en suiker,
en hoogprocentige alcohol. Het
moet lange tijd in de zon staan,
wo£flt dan gefilterd, en is pa£ na
een jaar te drinken. IJs met noci
no is een specialiteit van Lom-
bardije.
In Frankrijk kennen ze saus
van fijngewreven walnoot met
knoflook of mierikswortel en
olijfolie. In Italië doen ze daar
nog wel eens melk of room bij.
Er bestaat zelfs een combinatie
van walnotenpuree met mosterd
en honing.
De Amerikaanse walnoot ten
slotte, die inderdaad van een al
daar inheemse soort afstamt, laat
zich veel moeilijker kraken dan
de Europese. Maar zelfs kenners
kunnen ze maar moeilijk uit el
kaar houden. Collega-bomen
worden daar nog wel eens de du
pe van. Die Amerikaanse noot
heeft kennelijk de hinderlijks ei
genschap dat zijn wortels een
stof afscheiden die giftig is voor
bomen en struiken in de omge
ving. Hele appelboomgaarden
gingen op die manier naar de
eeuwige jachtvelden.
