Kerk moet menselijker worden
Oecumenische jongerendag Raad van Kerken
Prof. Schippers in Leiden: 99Aan het evangelie kan 9t niet liggen9....
ZATERDAG 18 MEI 1985
PAGINA 11
LEIDEN - 'Kerk en geloof
is niet alleen in de wereld
van de jongeren een pro
bleem geworden, maar ze
ker ook binnen de midden
generatie. Jongeren groeien
op in een wereld die steeds
minder religieus wordt. In
elk geval wordt het steeds
minder vanzelfsprekend, in
je leven van 'God' uit te
gaan.
Dat zei de hoogleraar praktische
theologie van de gereformeerde
Kamper hogeschool drs. K. A.
Schippers (60) in Leiden op een fo
rumavond bij de presentatie van
de beleidsnota 'Leren van elkaar'
van de hervormde en gereformeer
de jeugdraden. (Over deze nota
schreven wij vorige week zaterdag
op deze pagina).
Schippers had het over 'een
diepe breuk in de traditie van de
westerse cultuur'. "Het is gênant
geworden om over God te praten.
Het woord 'God' lijkt iets vreemds
te worden. Velen beschouwen het
als achterlijk, nog christen te zijn".
Op een huiscatechese zei een kind
van twaalf jaar: "Ik geloof niet, en
ik ben ook helemaal niet van plan
om te gaan geloven".
Jongeren ervaren de kerk als
niet of weinig bezielend. "Ze mis
sen daar een inspirerend cen
trum". Daarom is het moeilijk, je
ermee te identificeren. "Ze voelen
haarscherp aan, hoe verdeeld de
kerk is. Het gebouw van de kerk
zien ze als een ruïne. De kerk komt
oud over, ook al zitten er nog veel
jongeren in. Haar onmacht om te
veranderen en creatief en experi
menterend een weg naar de toe
komst te zoeken versterkt de in
druk van kneuterigheid. In dat ge
voel wordt het afscheid van de
kerk ervaren als vrijheid".
En de bijbel dan? Wel, zeggen
niet alleen jongeren, daar kun je al
le kanten mee op. "Pijnlijk is als
jongeren de boodschap van bevrij
ding, die het evangelie toch be
doelt te zyn, juist aanvoelen als een
aanslag öp hun vrijheid. Terwijl de
kern van het evangelie juist is, dat
God ons aanneemt en dat Hij ons
bevrijdt tot mensen die niemands
knecht maar wel ieders dienaar
zijn".
Klachtenboek
Professor Schippers, die van 1963
tot 1968 directeur was van de Ne
derlandse Gereformeerde Jeugd
raad, sloeg even het klachten-
boek van jongeren over de kerk
open. Geen voluit menselijke ge
meenschap, kerkdiensten langdra
dig, preken veelal onbegrijpelijk,
geen ruimte voor inhoudelijke in
breng van jonge mensen, ouderen
hebben het voor 't zeggen, grote
woorden in liturgie en catechese,
weinig daden, in het algemeen wei
nig elan. Het is moeilijk, je bij alle
woorden die in de kerk worden ge
zegd iets concreets voor te stellen.
Als ouderen dit alles moedig on
der ogen zien, kan dat een schokef
fect teweegbrengen. "En zo verval
len velen in apathie". Het was
Schippers opgevallen, dat er nogal
wat ouderen zijn die weinig proble
men hebben met die vervreemding
en zelfs met het min of meer ge
ruisloos verlaten van de kerk. Dat
Samenstelling
van deze pagina:
S. J. de Groot
komt ook voor onder
eens in allerlei kerkewerk actief
zijn geweest.
Dat kan, zo stelde hij, niet liggen
aan het evangelie zelf. "De vraag is
of de kerk niet diep is ontzonken
aan haar eigen evangelie". Een
knelpunt is de manier van kerk-
zijn. "Juist omdat ze zo vaak bezig
is met grote woorden, krijgt de
kerk gemakkelijk iets onmense
lijks, iets hypocriets".
Daarom pleitte hij voor een ker
kelijke organisatie en structuur die
de kerk vooral 'menselijk' laat zijn.
Meer naar het Paulvs- dan naar
het Petrus-model. Meer een gemeen
schap dan een structuur van bo
venaf. "Een echte gemeenschap, die
de waarheid voorstaat en in liefde
en hoop gerechtigheid doet, die iets
vertoont van wat God als vrijheid
heeft bedoeld". Voor Paulus is het
ambt een toerusting tot dienstbe
toon, en dat voor ieder mens die de
gemeente iets tot opbouw heeft te
bieden".
Bredere inbreng
meenschapsgebeuren moeten wor
den, waarin mensen, ook jongeren,
zichzelf kunnen zijn. Gezelligheid,
vertrouwdheid, beslotenheid en
aanvaarding van de ander spelen
hierin een grote rol".
Professor Schippers durfde de
stelling aan, dat de leidinggevende
organen geen echte verbinding
hebben met het leven van de
jeugd. "Echt jeugdpastoraat is er
maar weinig. Wie praat er met jon
ge mensen van hart tot hart? Veel
dingen die het gesprek tussen de
generaties raken gebeuren in apar
te hokjes". Hij drong sterk aan op
gemeenschappelijkheid in de op
bouw van de gemeente.
Dat geldt ook voor de kerkdien
sten. "Daar kan een bredere in
breng eentonigheid doorbreken.
Nog te veel draaien de morgen
diensten alleen om wat voor oude
ren de kern van de zaak is". Schip
pers is ervan overtuigd, dat de
diensten 'menselijker' kunnen zijn.
Hij besloot met een vraag: "Heb
ben wij nog de vitaliteit om binnen
afzienbare tijd hieraan te gaan
werken en jonge mpnsen het ge
voel te geven dat Ze er werkelijk
zjjn?"
Vrijheid
Je schrikt soms van de aversie
tegen de kerk, ook tegen het jeugd
werk, zei een jeugouderling tijdens
de discussie na professor Schip
pers. "Ik denk dat de kerk aan 't
vergrijzen is en dat de jongeren op
zoek zijn naar andere vormen, al
thans andere vormen zouden wil
len. Ze zijn wel met het geloof be
zig, maar» dan wel op een prakti
sche manier". Overigens vroeg de
ze vrouwelijke jeugdouderling zich
ook af, in hoeverre het geloof een
rol speelt als ze het hebben over
vrede en racisme. "Of is dit nog een
restant van een christelijke tradi
tie?"
Een vragensteller had deze uit
spraak van een jongere onthouden:
"Ik wil best voor Jezus kiezen,
maar als je dat doet word je onmid
dellijk in een hokje gezet, en dat
wil ik niet, Wij willen vrijheid".
Waarop een ander de ervaring
doorgaf, dat jonge mensen van de
catechese zeker iets willen opste
ken. Ze willen gesprek, maar daar
zal de predikant of wie dan ook
toch een zinnige bijdrage aan moe
ten geven.
Professor Schippers vond de ge
dachte dat het allemaal wel goed
komt als er maar andere vormen
worden ingevoerd 'gevaarlijk'.
"Jongeren willen niet alleen ande
re vormen. Ze willen ook anders
kunnen gelóven. Heel velen zien
God zoals ouderen die hebben
overgedragen en beleven niét zit
ten. Ik kan in dat opzicht een pessi
mist zijn. Dat hoop ik dan maar".
Over jongerengroepen als 'Youth
for Christ' zei de Kamper prakti
sche theoloog, dat die jongeren in
een bepaalde levensfase zeker
'warmte' kunnen bieden en kun
nen inspireren. "Maar het is de
vraag of ze dit later vasthouden.
Schippers
band naar de huiscatechese in
rooms-katholieke kring, waar heel
veel jongeren geboeid worden
door het feit dat ze daar met gewo
ne gemeenteleden in gesprek ko
men. "De kerk zou meer een ge-
Weinig elan in de kerk, zeggen veel jongeren.
in beleidsnota kerkelijk jeugdwerk)
Ook 'Youth for Christ' heeft daar
twijfel over. Het is ook een sluis
naar het onkerkelijk worden".
Niet ontmoedigen
De hervormde predikant J. Nau-
ta, die deze avond ook in het forum
zat, waarschuwde voor 'al te nega
tief gepraat'.
"Er zijn wel degelijk ook positie
ve dingen te noemen". Hij dacht
aan nieuwe vormen van catechese,
het jeugdkoor en open ontmoe
tingsplaatsen binnen het jeugd
werk. "We moeten oppassen dat
we elkaar niet ontmoedigen. Ver
nieuwing betekent ook iets naar de
ouderen toe. Als 'Samen op weg'
(het samengaan van hervormden
en gereformeerden dG) niet
méér is dan samenwerking van een
paar afkalvende brokstukken, dan
is er ook voor ouderen weinig aan
trekkelijks aan".
Schippers was het hiermee ge
heel eens. De kerk is zeker niet
kansloos. Maar ze gaat wel door
een crisis. En wat 'Samen op weg'
betreft, dat kan best wat minder
bureaucratisch. "Ondertussen zijn
er nog veel dingen die de kerk zou
kunnen doen. Er zijn zeker vormen
denkbaar waardoor ze jongeren
kan boeien. Maar ze zal dan wel
eerlijk en open moeten zijnin hou
ding en gedrag".
Zorgen over vertrek van zovelen
Van der Zee ....goed én leuk..
Uitgaande van de Raad van
Kerken in Nederland wordt
op zaterdag 8 juni op het
terrein van 'Kerk en Wereld'
in Driebergen een 'oecume
nische jongerendag' gehou
den, bedoeld voor jongeren
tussen 15 en 25 jaar die op
verschillende manieren be
zig zijn met het christelijk
geloof.
De dag begint om 10 uur met een
cabaret door studenten van de
'Academie voor expressie door
woord en gebaar' uit Kampen.
Aansluitend is er een 'markt van
mogelijkheden' met tientallen
workshops en informatie
kraampjes over alle mogelijke za
ken waarvoor jongeren belangstel
ling hebben of waarbij ze direct be
trokken zijn. Een gevarieerd en
bont geheel. De markt wordt afge
sloten met een gezamenlijke vie
ring van een half uur, bestaande uit
muziek, liederen, meditatie en ge
bed. Om 4 uur is het programma
officieel ten einde. Tot 5 uur is er
dan nog een 'swingend dansfeest'.
Er kunnen in totaal zo'n 500
mensen komen. Wie nadere inlich
tingen wil, kan het secretariaat
schrijven of bellen: postbus 99,
3970 AB Driebergen, telefoon
03438-16341, toestel 121.
Niet oprecht
Ds. W. R. van der Zee, secretaris
van de Raad van Kerken, vindt de
ze oecumenische jongerendag 'erg
belangrijk'.
"Veel jongeren in Nederland
zien de kerk niet meer zitten. Zo
wel in de Rooms-Katholieke Kerk
als in de reformatorische kerken
voelen zij zich niet meer thuis. Ze
willen dingen die de kerkeraad
niet wil, of ze zijn het niet eens met
het beleid van hun bisschop. Ze.
moeten liederen zingen die hun
niets zeggen. Vaak vinden jonge
ren de kerk te weinig betrokken bij
de samenleving en de religieuze
beleving niet oprecht".
"En dat is heel jammer. De kerk
zou weer geloofwaardig moeten
worden. Ze moet de plaats zijn
v/aar ouderen én jongeren ruimte
hebben om uit de bijbel inspiratie
op te doen, om moed te krijgen
voor de wereld. Op 8 juni kunnen
jongeren zien en laten zien, dat er
in de kerk nog mensen zijn die zich
niet neerleggen bij de bestaande si
tuatie in kerk en samenleving".
Schakel
Van der Zee verheelt niet, dat de
Raad van Kerken zich zorgen
maakt over het feit dat zoveel jon
geren zich van de kerk afkeren.
"Niet omdat de kerk zo belangrijk
is, maar wel omdat de kerk een
soort schakel is tussen
de bijbel".
Is de bijbel dan zo belangrijk?
"Ja zeker. Daar staan ongehoor
de dingen. Verhalen over de ge
schiedenis van God met de men
sen. Dan zie je, dat leven een ster
ker woord is dan dood, hoop ster
ker dan wanhoop en vergeving
sterker dan schuld. Soms kun je
dan geloven, dat het anders kan
met de wereld en met jezelf. Omdat
er van hogerhand wordt meege
werkt aan die verandering. We
hebben de bijbel en elkaar hard no
dig".
Voor de Raad van Kerken zijn
jongeren een groep die veel aan
dacht verdient. Tot nu toe heeft de
raad weinig voor jongeren kunnen
doen. Van der Zee: "Er zijn nogal
wat vragen: wie worden eigenlijk
met jongeren bedoeld, hoe bereik je
ze en wat wil je dan eigenlijk gaan
doen?" Hij hoopt van harte, dat de
jongerendag goed én leuk wordt
De synode van de Evangel isch-
Lutherse Kerk besloot tot het in
stellen van een 'Zuid-Afrika-com-
missie'. Haar opdracht is, informa
tie te verkrijgen over bedrijven en
instellingen die met dit land sa
menwerken op het gebied van eco
nomie, sport, cultuur enzovoort.
De commissie moet ook inlich
tingen verzamelen over enige vorm
van racisme in de Nederlandse sa
menleving, zoals die tot uitdruk
king zou komen in bijvoorbeeld
werkloosheid en discriminatie,
vooral onder vreemdelingen en
vluchtelingen. Verder zal ze onder
zoeken, of enige vorm van racisme
binnen de organisatie van de kerk
is te vinden. Van de commissie
worden ten slotte de nodige voor
stellen verwacht over mogelijke
acties van de kant van de synode
tegen vormen van racisme.
In de najaarssynode zal de com
missie zo mogelijk verslag uitbren
gen van haar bevindingen.
Beroepen. Christelijke Gere
formeerde Kerken: beroepen te
Doornspijk J. P. Boiten Schiedam.
Gereformeerde Gemeenten: be
dankt voor Lelystad P. Honkoop
Kampen, voor Barneveld E. Venè-
ma Middelburg.
Beschuldigingen
De Argentijnse rooms-katho
lieke bisschoppen hebben gerea
geerd op een reeks van beschuldi
gingen die de afgelopen maanden
zijn geuit tegen hun optreden tij
dens de militaire dictatuur van
1976 tot 1983. De verwijten aan het
adres van de (behoudende) Argen
tijnse kerk lopen uiteen van passi
viteit tot medeplichtigheid aan tal
van misdaden onder dat bewind.
In een slotcommuniqué na hun
vijftigste algemene vergadering
veroordelen de bisschoppen in al
gemene termen de verwijten,
smaad en beschuldigingen, "die,
als zij niet bewezen zijn, de goede
naam van mensen en instellingen
aantasten". "De rechtstreekse aan
vallen op de kerk, waarmee men
het diepgewortelde geloof van het
volk wil uitwissen, betekenen een
belediging voor het geweten van
onze gelovigen, die in de strijd
voor herstel van de democratie niet
op de laatste plaats stonden", zeg
gen de bisschoppen.
Het communiqué bevat felle kri
tiek op de economische crisis van
het land, "die waarschijnlijk de
ergste is vap alle tijden". De bis
schoppen noemen de heersende
inflatie 'diefstal'. Zij voeren een
pleidooi voor 'rechtvaardige lonen'
en behoud van de koopkracht. Van
de beter gesitueerden in de samen
leving vragen zij 'een groot offer'.
Het document, getiteld 'Kerk en
nationale gemeenschap', roept op
tot nationale verzoening. Duidelij
ker dan voorgaande communi-
qué's spreekt het voorkeur uit voor
het behoud van de democratie. Op
zedelijk gebied hekelen de bis
schoppen de 'voortdurende stroom
van pornografie'. "Dat is een groot
gevaar voor de morele gezondheid
van het volk".
LEIDEN: Herv. Gem. Hoogl. kerk 10 ds.
Pannekoek, 11.45 studentenekklesia;
Marekerk 10 ds. Romein, R.dam, 5 ds.
Koelewijn, Woubrugge;
Maranathak. (L. Morsweg) 10 ds. Boven
berg:
Oecumenische geloofsgemeenschap De
Regenboog (Merenwyk) 9.30 en 11.15
pastoor v. Well;
Bethlehemk. (Driftstr.) 10 kand. W. M.
de Boer;
Bevrydingsk. (Montgomerystr.) 10 ds.
Rietveld, gezinsdienst, 5 ds. Bovenberg;
Vredesk. (Burggravenl.) 10 ds. Schou
ten;
Waalse kerk (tijdelyk Rapenburg 6)
10.30 ds. Ribs;
jeugdkapel Vredeskerk 10 ds. Nauta;
jeugdkapel Bevrijdingskerk 10.
Acad. Ziekenhuis 9 rk. dienst, 10.15
mevr. ds. v. Beinum;
Diakonessenhuis 10.30 kand. mevr. A.
E. Bosch, elke zat. 10.30 rk. dienst;
Endegeest zie Oegstgeest.
Geref. Kerk Vredeskerk zie herv. gem.;
Petrak. (Surinamestr.) 10 prof. mr. Reu-
gebrink. Leiderdorp;
Oude Vest 10 ds. Bakker, Amstelveen;
Maranathak. zie herv. gem.;
Bevrijdingsk. zie herv. gem.;
bejaardenhuis Groenhoven 10 ds. v.d.
Schaft, Wadd.veen;
Merenwijk zie herv. gem.
Wijk Stevenshof, gebouwtje 'Dijkhof
(Rijndijk) 10 kand. H. P. de Roest.
Geref. K. Vryg. (Herengr.) 10 en 5 stud.
A. Boersma.
Chr. Geref. K. (Steenschuur) 9.30 en 5
ds. Den Hertog.
Geref. Gem. (N. Rijn) 10 en 4.30 lees-
dienst.
Geref. Gem. in Ned. (Bethl.kerk
Driftstr.) 11.30 en 5.30.
Evang.-Luth. Gem. (Hoogl. Kerkgr.)
10.15 ds. Mostert.
Doopsgez. -Remon str. Gem. (Lokhorstk.
Pieterskerkstr.) 10 ds. Koek, mmv koor
uit Nieuwkoop.
Baptistengem. (O. Rijn 3) 10 ds. Bos
veld.
Evang. Gemeenschap (Middelstegr. 3)
10 br. Dikkes.
Evang. gem. Merenwyk (Flevoweg 5)
7.45 nam.
Evangeliecentrum (Zijlsingel 2) zo. 10
en wo. 8 hr. Zijlstra.
Pinkstergem. (O. Vest 13) 10 evang. Rie-
kerk.
Leger des Heils (hoek VestestrJGroe-
nesteeg) 10 en 7.
Nieuw-Apost Kerk (H. Rynd. 24): 9.30
en 4, wo. 8.
Zevendedag-adventisten (Ontmoetings-
kerk Voorschoten) elke zat 9.45 bijbel
studie, 10.45 predikdienst.
Christelijke Wetenschap (Steensch. 6)
10.30.
De Christengemeenschap (beweging tot
religieuze vernieuwing): zat. 25 mei 9.45
mensenwijdingsdienst (in oud-kath. k.
Zoeterw.singel).
Kerk van J. Chr. v.d. Heiligen der L. Da
gen (Brahmsl.) 9.30,10.30 en 11.20.
Oud-Kath. K. (Zoeterw.singel) zo. 10.
Rooms-Kath. K. Haagweg zat 7, zo. 9 en
10.45;
Herensingel zat. 7. zo. 9.30 en 11;
Rijndijk4(Leiden-V.schoten) zat 7, zo.
9.30 en ft .30;
Steenschuur zat 7, zo. 8.30, 10, 11.30, 6
en 7 (lof);
Boshuizerkade zat. 7, zo. 9.30 en 11
Lammenschansweg zat 7, zo. 9 en 10.30;
Haarl-straat zat. 7, zo. 9.30, 10.45 en
12.15;
Merenwijk zie herv. gem.;
H. Rijndijk (zie Zoeterwoude).
Raad van Kerken: elke dinsdag 7 tot
7.30 oecumenisch avondgebed in oud-
kath. k. Zoeterw.singel.
ABBENES: Herv. Gem. 9.30 ds. Berg-
AARLANDERVEEN: Herv. Gem. 10
ds. v. Driel, 7 kand. Hoekstra, Loos-
d recht.
Geref. Kerk 10 en 6.30 ds. Den Braber,
Vries.
Chr. Geref. Kerk 9.30 ds. v. Sorge, Rijns-
ALPHEN AAN DEN RIJN: Herv. Gem.
Adventskerk 9.30 ds. Bogers, ha, 6.30 dr.
v. Vliet;
Kruiskerk 9.30 ds. v.d. Velden, Doorn;
Opstandingskerk 9.30 ds. Eysenga,
Zw.dam, 6.30 ds. Bogers;
G. Herderkerk 10 drs. Brombacher, 6.30
ds. Mulder;
De Bron 9.30 ds. Verheul. 10.15 en 6.30
ds. Taselaar;
Ashram (Marsdiep) 10 ds. Mulder; Drie-
hoorne 7 nam. ds. Hanemaayer;
Oudshoornse kerk 10 ds. Los, R.dam;
Siönskerk (Planetensingel) 9.30 ds.
Wijnhorst, Ochten, 6.30 ds. Ouwendijk.
Geref. Kerk Mar.kerk 9.30 drs. P. de
Bruyn, O.geest, 6.30 ds. v.d. Bos, Gouda;
Salv.kerk 9.30 drs. P. Wamelink. Noord-
wijk, 6.30 ds Doolaard, A.dam. Zie ook
herv. gem.
Ned. Geref. Kerk (school Willemstr.)
9.30 ds. v.d. Berg, Utrecht. 4.30 ds. De
Jong.
Chr. Geref. Kerk 9.30 leesd., 2.30 ds.
Blom.
Oud-Geref. Gem. (Hooftstr. 240) 9.30 en
Baptgem. (Molenwerfstr. 1) 10 evang.
Poppe, 6.30 ds. Tamboer.
Baptgem. Noord (school Kalkovenw.
62) 10 en 6.30 br. Stavleu.
Volle-evang.gem. ('De Ark', Pr. Hen-
drikstr. 54) 10 hr. v.d. Hoorn.
Pinkstergem. (school Batenstein 16) 10.
Leger des H. (Com. de Vlamingstr.) 10
en 6.30.
Remonstr. Kring (Van Mandersloostr.
36) 10 ds. Hooykaas.
Rk Kerk: Bonifaciusk. zat. 7. to. 9.45 en
11.30;
Piusk. zat. 7. zo. 9 en 10.30;
De Bron zat. 7, zo. 9 en 11.30.
Geref./Herv. Gem. (dorpshuis 'DSeTas')
10 ds. Geertsema, Pijnacker.
Geref. Gem. 9.30 en 6 leesdienst, do. 23
mei 7.30 ds. Baayens, Aagtekerke.
BODEGRAVEN: Herv. Gem. Dorps
kerk 9.30 ds. Wieman. 6.30 ds. v.d. Hoef;
Salv.kerk 9.30 ds. De Graaff, Nieuw-
veen, evangelisatiedienst, 6.30 ds. Geu
ze, Noorden;
Bethl.kerk 9.30 ds. v.d. Hoef, 6.30 ds.
Richter.
Geref. Kerk 9.30 en 6.30.
Geref. Gem. (Stationsweg 17) 10 en 6.30
leesdienst.
Evang.-Luth. Gem. 9 ds. v.d. Beek.
BOSKOOP: Herv. Gem. Dorpskerk 10
ds. Vlasblom, 6.30 dr. Haitsma;
De Stek 9.30 ds. v.d. Pol.
Geref. Kerk 9.30 ds. Ferwerda, S.heim, 5
ds. Verdoom.
Chr. Geref. Kerk 9.30 en 5 ds. Ribbers.
Geref. Gem. 9.30 leesdienst, 7 ds. Riet-
dijk.
HAZERSWOUDE: Herv. Gem. 9.30 hr.
G. van den Bos, Veenendaal, 6.30 ds.
v.d. Berg, Werkendam.
Geref. Kerk 9.30 ds. Niemantsverdriet,
Moordrecht, 5 ds. Elderman, Bodegra-
Rk Kerk: dorp zat. 7, zo. 9.30 en 11.30;
Anker zat. 7. zo. 8.45 en 11.15;
Rijndijk zo. 10.
HILLEGOM: Herv. Gem. 10 ds. Kris
pijn, jeugddienst.
Geref. Kerk 10 ds. Verhoeven. 7 ds. v.d.
Velden, beiden Haarlem.
Chr. Geref. Kerk 10 en 5 ds. Biesma.
Rk Kerk: Mart. zat. 7. zo. 9 en 11;
Jozefk. zat. 7, zo. 10 en 11.30.
Rk Kerk zat. 7, zo. 10.
DE KAAG: Herv. Gem. 9.30 ds. Roos,
A.dam.
Rk Kerk zat 7. zo. 8 en 10.
KATWIJK AAN DEN RIJN: Herv.
Gem. Dorpsk. 9.30 kand A. C. Verwey,
Leiden, 6 ds. Bouman, Scheveningen;
Ontm.kerk 10 kand. v. Dis, R.dam, 6.30
kand. Spaans.
Ver. ter voorbereiding van een herv.
deelgemeente 'De Rank' te Katwijk (au
la P. Groen-college) zie Katwijk aan
Zee.
Geref. Kerk 9.30 ds. v. Breevoort, interk.
evangelisatiedienst, 5 ds. Koster.
Rk Kerk zat. 7, zo. 9.30 en 11.15.
KATWIJK AAN ZEE: Herv. Gem. N.
Kerk 10 ds. v. Sliedregt, 6 ds. Drieber
gen;
O. Kerk 10 ds. Gebraad, 6 ds. De Knegt,
Huizen;
Ichthusk. 10 ds. Schuurman. 5 ds.
Voets, Kootwijkerbroek;
Pniëlk. 9.30 ds. Hoek, Veenendaal, 6
prof. dr. v.d. Beek;
aula Bestevaer-mavo (Rijnsoever) 10
kand. Wursten, IJmuiden;
Overduin 2.15 ds. v.d. Beid; wijkge-
bouw Hoeksteen (Burgersdijkstr.). 10
dienst voor doven, hr. P. C. v.d. Bos.
Ver. ter voorbereiding van een herv.
deelgemeente 'De Rank' te Katwijk (au
la P. Groen-college) 10 ds. J. v. Veen,
Wassenaar.
Geref. Kerk Vr.kerk 9.30 ds. Kersten, 5
ds. v. Breevoort;
Triumfatork. 9.30 ds. Koster, 5 ds. Kerst-
Geref. K. Vryg. 9.30 leesdienst, 5.30 ds.
Heida.
Chr. Geref. K. 10 en 5 ds. Slagboom.
Vrije Chr. Geref. Gem. (Unizaal) 10 en 5.
Geref. Gem. (Remisestr.) 10 en 5.
Geref. Gem. in Ned. (Louwestr.) 10 en 5.
Volle-evang.gem. ('Tripodia') 9.45.
Onafh. baptistengem. (Sluisweg 16) 10
evang. v. Nisius, Sneek.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN: Herv.
Gem. 10 ds. Cnossen, Delft. 7 ds. Ver
heul, Alphen, jeugddienst.
Geref. Kerk 10 ds. Baas, S.heim, 7 zie
herv. gem.
LEIDERDORP; Herv. Gem. en Geref.
Kerk Dorpsk. 10 en 6.30 ds. v. Loenen;
Hoofdstr. 10 mevr. ds. Westera;
Scheppingsk. 9 en 10.30 ds. Stegeman.
Elis.ziekenhuis 10 gez. gebedsdienst, ds.
Brommet en rector Vijftigschild.
Bapt.gem. (wykgeb. Zylkw.) 10 br. J. de
LEIMUIDEN: Herv. Gem. 9.30 ds. Weg-
LISSE: Herv. Gem. Dorpskerk 10 ds. 't
Hooft, 7 ds. De Gelder;
Pauluskerk 10 ds. De Gelder.
Geref. Kerk 10 en 7 ds. De Wit, Ooster-
wolde.
Geref. K. Vrijg. 8.45 leesdienst, 3 stu-
Brink, Haarl.meer, 7 ds. De Jonge, Al-
Chr. Geref. Kerk 10 en 4.30 ds. Slofstra.
Geref. Gem. 10 hr. Gunst, Kapelle-Bie-
zelinge.
Evangeliegemeente (Vivaldistr. 69) 9.45
br. J. Spaargaren, ha.
Rk Kerk: Agathakerk zat. 7, zo. 10 en
1130;
Poelpolder zat. 7, zo. 9 en 11.30;
Manakerk zat. 7. zo. 8 30. 10 en 11.45;
Engelbew. zat. 7, zo. 9.30 en 11.
NIEUWKOOP: Herv. Gem. 9.30 dr.
Haitsma, Boskoop, 6.30 ds. Heymans,
Alphen.
Chr. Geref. Kerk 9.30 dienst. 2.15 ds. P.
Roos.
Remonstr. Gem. 10 dienst te verzorgen
door eigen leden.
Evang. gem. (Kruispunt, Kennedylaan
33) 9.30.
Rk Kerk zat. 7, zo. 9 en 10.45.
NIEUWVEEN: Herv. Gem. 9.30 ds. v.d.
Heuvel, Harmeien, 6.30 kand. Paul, Zoe-
termeer, jeugddienst.
Geref. Kerk 9.30 ds. Fernhout, Alphen, 7
ds. De Zwart, V.schoten.
Rk Kerk zat. 7, zo. 9 en 11.
NIEUW-VENNEP: Herv. Gem. 9.30 en 7
(jeugddienst) ds. Ten Voorde.
Geref. Kerk 9.30 en 6.30 ds. Wijngaar
den.
Chr. Geref. Kerk 9.30 en 4.30 kand. v.d.
Vegt, Utrecht
Rk Kerk zat 7, zo. 10.
NOORDEN: Herv. Gem. 9.30 ds. Geuze.
6.30 ds. Dekker, Hendrik Ido Ambacht.
Geref. Kerk (W. Verlaat) 9.30 en 7.
NOORDWIJK: Herv. Gem. Grote of St.
Jeroensk. (Binnen) 10 hr. F. Geursen,
Haarlem, 5* kand. A. van Vreeswijk,
Zoedtermeer, 7 ds. v.d. Woude, Wasse-
Hoofdstr. (Zee) 10 ds. Keuning; Sole
Mio 9 ds. Keuning:
De Rank (Golfbaan) 10 ds. C. van der
Plas, Zwijndrecht, ha. Zie ook geref.
kerk.
Geref. Kerk Buurtkerk (Hoofdstr.) 10
ds. Kuiper, 7 ds. Keuning;
Vinkenl. (Binnen) 10 ds. Oegema, Val
kenburg;
Stichtingskerk 11 hr. Th. de Bock,
Baarn. Zie ook herv. gem.
Rk Kerk Zee zat 7, zo. 10.30;
Binnen zat 7, zo. 8,10 en 11.30.
NOORDWIJKERHOÜT: Dorpsk. 10 ds.
Meyering, Voorschoten.
Rk Kerk Victork. zat. 7, zo. 9.30 en 11;
Jozefk. zat 7, zo. 9 en 10.30;
De Zilk zat. 7, zo. .10 en 11.30.
OEGSTGEEST: Herv. Gem. Groene of
Will.kerk 10 ds. Hemmes, ha;
Pauluskerk 10 ds. v. Niel, Rijnsburg;
Gemeentécentrum (Lijtw.) 10.30 ds. J.
Nooter, 7 ds. Cziria, Rijnsburg.
Geref. Kerk 10 ds. Vegter, oecum.
dienst. Zie ook herv. gem.
Geref. Kerk Vryg. (aula Dr. Schilder
school) 10.30 en 4.30 leesdienst.
Ned. Geref. Kerk (Gem.centrum) 8.45 en
4 ds. De Lange, 8 nam. zondagavondge
sprek over 'sport'.
Van Wijckerslooth 4 ds. Hemmes.
Endegeest 10 pater Boshouwers.
Volle-evangeliegem. (Gem.centrum) 4.
Rk Kerk Will.kerk zat. 7, zo. 9 en 10.30.
OUDE EN NIEUWE WETERING:
Herv. Gem. 9.30 ds. Hammer, Rijsen-
hout.
Geref. K. 9.30 ds. v. 't Hoff, Boskoop,
6.30 dienst.
Remonstr. Gem. 10 prof. dr. Adriaanse.
Rk Kerk zat 7, zo. 9.30 en 11.30.
ROELOFARENDSVEEN: Rk Kerk
Mar. Pres. zat. 7, zo. 9 en 11;
Petrus-B. zat. 7, zo. 9.30 en 11.30.
RIJNSBURG: Herv. Gem. Laurentius-
kerk 9.30 ds. Wagter, 5 ds. Smaling;
Bethelkerk 9.30 ds. Smaling.
Geref. Kerk Petrak. 9.30 ds. Damsma, 5
ds. Ribberink;
Imm.kerk 9 en 10.30 ds. Ribberink, 5 ds.
Baayen;
Mar.kerk 9.30 ds. Cziria, 5 ds. Damsma.
Geref. Kerk Vrijg. 10 en 5.15 ds. Grutter.
Chr. Geref. K. 9 ds. Lof, R.dam, 5 ds. v.
Sorge, openb. belijdenis.
Evang. Christengem. (aula mavo) 10 br.
C. Vork, Heerde.
Rk Kerk zat. 7, zo. 10.30.
SASSENHEIM: Herv. Gem. 9 en 10.30
ds. v. Achterberg, 7 hr. J. Koeleman,
jeugddienst
Geref. Kerk 9.30 dr. Bade, Koudekerk,
zie ook herv. gem.
Chr. Geref. K. 10 en 5 ds. Aarnoudse.
Rk Kerk zat 7, zo. 9.30 en 11.
TER AAR: Herv. Gem. 9.30 ds. De
Leeuw, Maarn, 6.30 ds. De Jong, Leiden.
Geref. Kerk 9.30 en 6.30 ds. Broer, ha.
Rk Kerk Aardam zo. 9 en 12;
kerk Langeraar zat 7, zo. 9.30 en 11.30.
VALKENBURG: Herv. Gem. 10 ds.
Vermeulen. 6.30 ds. Spruyt, A.dam.
Geref. Kerk 9.30 ds. Veenstra, Leiden,
6.30 ds. Damsma.
Geref. K. Vrijg. 9.30 ds. Breen, A.dam, 4
ds. Heida.
VOORHOUT: Herv. Gem. 10 hr. Hoffe-
Rk Kerk zat 7, zo. 9.30 en 11.
VOORSCHOTEN: Herv. Gem. Dorps
kerk 10 ds. Blanken, familiedienst;
De Ontmoeting (Noordhofland).9.30 ds.
De Zwart;
Hulp en Heil (Schakenbosch) 10 mevr
ds. C. J. Menken-Bekius.
Herv. evang. op geref. grondslag (Lucas-
college, Beeth.laan) 9.30 ds. Zonne-
nberg, Willege-Langerak, 4.30 ds. v.
Schoonhoven, Giessendam.
Geref. Kerk 9.30 en 7 ds. De Zeeuw.
Aulagemeenschap Noordhofland 10.30
informele dienst.
Rk Kerk Laur.kerk zat. 7. zo. 11.30;
M. Godskerk. zat. 7, zo. 10.
Kerk van Engeland (British school in
The Netherlands, J.'v. Hooflaan 3) 10.15
anglicaanse dienst.
WADDINXVEEN: Herv. Gem. Brugk.
9.30 ds. Goossen, 5 ds. Maasland;
Hoeksteen 9.30 ds. v. Vuuren, Alblasser-
dam, 6.30 ds. Schipaanboord, Everdin-
gen;
Bethelk. 9.30 ds. Kooien, IJsselstein, 5 5
hr. G. v.d. Bos, Ede;
Imm.kerk 9.30 ds. Yntema, Utrecht, 7
ds. Tielkema, Reeuwyk.
Geref. Kerk Kruisk. 9.30 hr. A. Fluyt,
WARMOND: Herv. Gem. 10 ds. Boon
stra, Hoogmade.
Rk Kerk zat. 7, zo. 8.30,10 en 11.30.
WASSENAAR: Herv. Gem. Dorpsk. 10
ds. Steenstra, 4.30 ds. v.d. Plas, Zwijn
drecht, 7 muziekdienst;
Kievietk. 10 mevr. ds. J. Visser-Schroot;
Messiask. 10 ds. Voors, Voorburg;
Dorpscentrum 9.30 ds. Schaap, Schoon
hoven.
Geref. Kerk Zijllaan 10 ds. v.d. Woude, 7
ds. Kuiper, Noordwijk;
Zuid (Bloemcamplaan) 10 dr. Vlijm.
WOUBRUGGE: Herv. Gem. 9.30 ds.
Koelewyn, 6.30 ds. Christ, Eek en Wiei,
jeugddienst.
Geref. Kerk 9.30 ds. Aalders, 6.30 ds.
Buikema.
Ned. Prot. Bond (De Wijk) buitendag
Bennekom.
Rk Kerk zat 7, zo. 10.
ZEVENHOVEN: Herv. Gem. 9.30 ds.
Schalk, Zevenbergen.
Geref. Kerk 9.30 hr. Karstens, Leiden, 7
kand. Wielsma, Uithoorn.
ZOETERWOUDE: Herv. Gem. 10 ds.
Mackaay, Leiden.
Rk Kerk St. Jan zat. 7.30, zo. 9.30;
Chr. Dienaark. zat. 7, zo. 10;
Meerburgkerk H. Rijndijk zat. 7, zo. 9.30
ZWAMMERDAM: Herv. Gem. 9.30 hr.
Goedhart, Nieuwkoop, 6.30 ds. Gall,
Den Haag.
Geref. Kerk 9.30 ds. Buikema, 6.30 ds.
