Scherpe uithaal
verrast de paus
Nijpels wil geld voor misdaadplan
Braks koopt extra melk op
Van Agt dreigt
met opstappen
De Graaf: korting
deurdelers moet
Kartonfabrieken
staken weer door
Nederland op de fiets
WD wil ook snel anti-discraiiinatiewet
Vrouw kritiseert kerkelijk leergezag
Twaalf jaar
voor moord
om erfenis
Om gevolgen superheffing te verkleinen
MAANDAG 13 MEI 1985
BINNENLAND
PAGINA 5
DEN HAAG (GPD) - Staatssecre
taris De Graaf (sociale zaken) blijft
van mening dat de gemeentelijke
sociale diensten de korting op bij
standsuitkeringen voor woningde
lers per 1 juni aanstaande moeten
uitvoeren. In een discussie met de
Amsterdamse wethouder van so
ciale zaken Jonker zaterdag voor
de Vara-radio, betoogde De Graaf
dat wethouders van het CDA wél
mogelijkheden zien de nieuwe
wetgeving uit te voeren. Een nieuw
uitstel is volgens hem dan ook niet
nodig.
De Graaf zei ook dat de indie
ning van de wetsontwerpen voor
een nieuw stelsel van sociale zeker
heid opnieuw met twee maanden
is vertraagd. De Tweede Kamer
krijgt de voorstellen pas eind au
gustus,na hetzomerreces. De Graaf
denkt desondanks dat de nieuwe
wetgeving, waarbij WW en WWV in
elkaar worden geschoven, per 1 ja
nuari van kracht kunnen worden.
Op langere termijn moet de herzie
ning een besparing van tussen de
3,5 en 4 miljard gulden opleveren.
OUDE PEKELA (ANP) - In de
kartonfabrieken Free en Ceres in
Oude Pekela is vanochtend vroeg
opnieuw een staking begonnen. De
ochtenploegen zijn niet gekomen
en ook mensen van de dag-, mid
dag- en avondploegen hebben zich
volgens districtsbestuurder A. van
Dijk van de Industriebond FNV al
als staker laten registreren.
De bonden hebben de 150 werk
nemers van de twee kartonfabrie
ken in Oude Pekela opgeroepen 24
uur in staking te gaan. Vorige week
werd in deze bedrijven ook al een
dag gestaakt, maar deze keer doet
ook de Industrie- en Voedings
bond CNV mee. De actie is gericht
tegen de weigering van de werkge
vers concrete afspraken te maken
over een werkweek van gemiddeld
36 uur in 1986.
Het is de bedoeling ook de ko
mende twee weken in twee karton
fabrieken het werk voor 24 uur
neer te leggen. Als de werkgevers
dan nog niet tegemoetkomen aan
de eisen van de bond zullen de le
den worden geraadpleegd over
verscherping van de acties.
Vorige week maandag gingen
ook de werknemers in kartonver-
werkende bedrijven in staking. Zij
zyn woensdag weer aan de slag ge
gaan nadat met de werkgevers als
nog een akkoord was bereikt over
een nieuwe cao. Deze voorziet in
een studie naar de mogelijkheden
van een 36-urige werkweek uiter
lijk op 1 april 1987. Bedrijven die
daardoor organisatorische proble
men krijgen kunnen in 1987 voor
lopig met een andere vorm van
korter werken beginnen.
Bestuurders van de Hout- en
Bouwbond CNV hebben hun le
den op diverse1 bouwplaatsen op
geroepen te gaan staken. Hoeveel
leden daarbij zijn betrokken, was
nog niet te zeggen. Dat wordt in de
loop van de dag pas bekend, wan
neer de bestuurders zich bij de
Deurdelers
Vandaag heeft de staatssecreta
ris opnieuw een gesprek met de
wethouders van de vier grote ste
den over de uitvoering van de wo
ningdelers-korting op de algemene
bijstandsuitkeringen. De Graaf gaf
zaterdag toe dat het wel 'een opga
ve' is voor de sociale diensten.
Maar volgens hem gaat het in heel
Nederland om hooguit 90.000 ge
vallen, waarvan misschien 20.000
een extra probleem geven. Volgens
De Graaf is het zelfs zo dat van die
20.000 mensen er nu al 8000 een la
gere uitkering krijgen.
Volgens Jonker zal de sociale
dienst van Amsterdam echter van
zo'n 60.000 mensen gegevens moe
ten opvragen, verwerken en con
troleren. Dat zou niet kunnen voor
1 juni. Jonker voelt er ook niets
voor om in de gevallen die na die
datum nog niet verwerkt zijn en op
de oude voet doorbetaald worden,
achteraf geld terug te vragen. "Als
je kijkt om welke mensen het gaat,
denk ik niet dat dat kan". De Graaf
zei echter niet van plan te zijn hier
van de kosten te vergoeden.
bond hebben gemeld, zo heeft een
woordvoerder van de bond bekend
gemaakt.
Professor Garmt Stuiveling
(foto ANP)
Prof. Stuiveling
(77) overleden
HILVERSUM (ANP) - Op 77-jari-
ge leeftijd is in Hilversum zaterdag
de letterkundige prof. dr. Garmt
Stuiveling overleden. Hij wordt
woensdag om half twaalf gecre
meerd.
Stuiveling werd op 21 december
1907 in Stroobos geboren. Hij be
zocht de Groningse universiteit
waar hij Nederlandse Letteren stu
deerde. In 1934 promoveerde hij
tot doctor op een dissertatie over
de ritmische vernieuwingen bij de
Tachtigers.
Van 1951 tot 1956 was hij buiten-,
gewoon hoogleraar Taalbeheersing
aan de Universiteit van Amster
dam en van 1956 tot 1972 bekleed
de hij daar tevens de gewone leer
stoel in de Nederlandse Letterkun
de. Stuiveling was bestuurslid van
vele letterkundige instellingen, on
der andere van het Letterkundig
Museum en de Nederlandse Ver
eniging van Letterkundigen.
voren niet op de hoogte was van
naar persoonlijke woorden. De stu
diesecretaris van de NMR, drs. Jan
van Engelen, zei persoonlijk erg
blij te zijn met haar initiatief. Wat
ze zei is geheel in de geest van het
werk van de Missieraad. De voor
zitter van de Missieraad, mgr. Sta-
verman, zei begrip te hebben voor
het initiatief van mevrouw Wasser,
al hadden haar woorden ook hem
verrast.
„Ik heb dit volledig op eigen ini
tiatief gedaan", verklaarde me
vrouw Wasser later. „Ik heb nie
mand medeplichtig willen ma
ken." Zij had het omstreden deel
van haar toespraak geheim gehou
den omdat ze vreesde dat dit ge
schrapt zou worden.
Vertaling
Woordvoerder Theo Palstra van
de Nederlandse bisschoppencon
ferentie zei dat de bisschoppen pas
na de Benelux-reis van de paus op
het incident willen ingaan.
De paus ging in zijn toespraak
geheel voorbij aan de kritische op
merkingen van mevrouw Wasser.
Het was de eerste keer tijdens het
bezoek dat een spreker woorden
tot hem richtte die niet van tevoren
bij het Vaticaan bekend waren.
Wel schudde hij mevrouw Wasser
na afloop van de bijeenkomst de
hand. De tolk van de paus, de Ne
derlandse curiemedewerker pater
Hendriks, liep ook op mevrouw
Wasser toe en verzekerde haar dat
hij had geprobeerd haar spontane
toespraak zo goed mogelijk te ver
talen.
Zelf zei de paus in zijn toespraak
dat evangelisatie het belangrijkste
van het missie-werk is. De kerkelij
ke zending mag niet gereduceerd
worden tot uitsluitend sociaal-eco
nomische hulpverlening, zei de
paus.
(zie verder pagina's 9 en 10)
SEP: beleid
regering maakt
stroom duurder
ARNHEM (ANP) - Als de regering
vast blijft houden aan de koppe
ling tussen de prijs van aardgas en
die van huisbrandolie, dan moet
stroom duurder worden. Op dit
moment is 65 procent van de elek
triciteitscentrales in Nederland
aangewezen op aardgas. Volgens
het ontwerp-jaarverslag van de Sa
menwerkende Elektriciteits Pro
ductiebedrijven (SEP) is de
stroomprijs door de stijgende aard-
gasprijzen niet meer in de hand te
houden.
Volgens een SEP-woordvoerder
zal de prijs van het aardgas voor
industriële gebruikers zoals de
elektriciteitscentrales spoedig het
niveau hebben bereikt van de prijs
voor kleinverbruikers. Het gevolg
daarvan is dat de stroomprijs in
een aantal sprongen fors omhoog
gaat. De SEP noemt de koppeling
tussen de prijs van aardgas en
huisbrandolie onaanvaardbaar.
Maar volgens de woordvoerder
maakt het kabinet ondanks her
haaldelijk aandringen van de
stroomproducenten geen aanstal
ten om de koppeling ongedaan te
maken.
De SEP is bezorgd over het stre
ven van minister Winsemius (mi
lieu) om kolengestookte centrales
te verplichten de uitstoot van gas
sen voor 100 procent te ontzwave
len. De bewindsman wil de door
voering van deze ontzwavelingsin
stallaties ineens terwijl de SEP een
fasegewijze invoering wil. De plan
nen van de minister kosten de
stroomproducenten 380 miljoen
gulden extra. Daar staat een ver
goeding van 110 miljoen gulden te
genover.
DEN BOSCH (ANP) - De Bra
bantse commissaris van de konin
gin Van Agt heeft premier Lubbers
gedreigd af te treden als het kabi
net niet bereid is een grotere bij
drage te verlenen in de financie
ring van de verliezen van het in
dustrie- en havenschap Moerdijk
(IHM). Het kabinet wil 109 miljoen
gulden in het verlies van circa 200
miljoen bijdragen, maar volgens
Van Agt zijn provincie en deelne
mende gemeenten absoluut niet in
staat het restant op te brengen.
Van Agt heeft Lubbers onlangs
in een brief laten weten dat hij op
die wijze weinig animo meer heeft
bestuurder in de provincie Noord-
Brabant te blijven. Dat zou volgens
Van Agt ook gelden voor de burge
meester van Breda. Van Agt heeft
zaterdagavond de inhoud van deze
en een andere brief aan Lubbers
desgevraagd bevestigd, nadat ze
onlangs zijn gepubliceerd in het re-
ZWOLLE (ANP) - In het eerste
jaar van de superheffing hebben de
Nederlandse boeren 156.000 ton
meer melk gemolken dan volgens
het totale landelijke quotum was
toegestaan. Dit betekent dat er 87
miljoen gulden superheffing moet
worden afgedragen. Maar omdat
nogal wat individuele boeren min
der hebben geproduceerd dan zij
mochten is er een flinke financiële
ruimte om de lasten te verlichten
die van de superheffing het gevolg
zijn. Het gaat om een bedrag van 68
miljoen gulden. Minister Braks
(landbouw en visserij) heeft dit za
terdag verklaard tijdens een pro
testbijeenkomst van 1.800 Overijs
selse boeren in Zwolle.
De bewindsman wil de helft van
die financiële mogelijkheden voor
de hulp aan zuivelboeren onder an
dere gebruiken voor een extra op
koopregeling. Hierdoor wordt het
mogelijk meer melkproduktie op
te kopen om die over te hevelen
van bedrijven die bij voorbeeld
stoppen naar perspectiefvolle on
dernemingen. Met staatssecretaris
Koning (financiën) wil Braks tot
een zodanige opkoopregeling ko
men dat vijftig procent van de ver
goeding onbelast blijft en de rest
wordt belast via het zogenaamde
bijzondere tarief.
De resterende 34 miljoen gulden
van de extra gelden voor de zuivel
sector gaat naar startende land
bouwbedrijven, melkveehouders
die onverwachts met een melkquo
tum van nul of bijna nul zijn gecon
fronteerd en andere groepen die
door 'schrijnende persoonlijke om
standigheden' in problemen zijn
geraakt. Braks voegde er zaterdag
aan toe dat er ook oog moet zijn
voor de problematiek van de klei
ne bedrijven die te veel melk heb
ben geproduceerd. Vast staat in
middels dat 30.000 melkveehou
ders - dat is de helft van het totale
gionale dagblad De Stem in West-
Brabant.
Volgens Van Agt echter heeft het
kabinet inmiddels een concessie
gedaan waarin voor de provincie
weer enig perspectief zit. Het kabi
net zou bereid zyn de inkomsten
uit de verkoop van nieuwe terrei
nen van het industrieschap uitslui
tend aan de deelnemers te laten en
daarvan niet een deel terug te laten
vorderen door het rijk zelf. Van
Aet wiW® aarmnnkpliik dat het riik
aantal - hun quotum hebben over
schreden.
Braks betreurde het tesamen
met de demonstrerende boeren dat
de onderhandelingen over de land
bouwprijzen zo lang duren. De
eindvoorstellen van de Europese
Commissie zijn volgens de be
windsman overigens gunstiger dan
de aanvankelijke plannen. Als zij
ongewijzigd worden aangenomen,
leidt dit volgens Braks samen
met de voorgestelde prijsverho-
ten minste nog 20 miljoen gulden
op tafel zou leggen of een lening op
zachte voorwaarden voor 70 mil
joen gulden aan de lagere overhe
den zou geven.
Het industrie- en havenschap in
Moerdijk verkeert in grote finan
ciële problemen door te goedkope
terreinuitgifte in het verleden aan
de Shell voor de vestiging van een
raffinaderij en grote renteverliezen
op terreinen die niet aan de man
ging van 1,5 procenttoch nog tot
een inkomensverbetering van de
Nederlandse melkveehouderij van
zo'n 168 miljoen gulden. Maar ook
wordt het zetmeelbeleid gehand
haafd en daarmee de bijzondere
positie van de fabrieksaardappel
teelt in Nederland, aldus Braks.
Niet alleen de nadelen van de su
perheffing voor melk, maar ook de
mestproblematiek vormde voor de
Overijsselse boeren zaterdag aan
leiding voor massaal protest. Over
gébracht kunnen worden. Het ver
lies bedraagt op dit moment circa
200 miljoen gulden en loopt ieder
jaar met 25 miljoen gulden op.
Het rijk wil 109 mijjoen gulden
betalen voor een schuldsanering,
op voorwaarde dat de deelnemers
in het IHM - provincie Noord-Bra
bant en de gemeenten Breda,
Klundert, Zevenbergen en Zwalu-
we - ook bijdragen. Brabant zou 54
miljoen gulden op tafel moeten
leggen, Breda 28 miljoen en de drie
kleinere gemeenten gezamenlijk 8
miljoen.
De provincie en de gemeente
Breda zouden op basis van de aan
vankelijke voorstellen volgens Van
Agt 'gecastreerd' worden. De of
fers zouden zo zwaar zijn dat er ei
genlijk geen beleid meer te voeren
is. "Tuinieren op een kerkhof', al
dus Van Agt. De Tweede Kamer
buigt zich morgen over de kwestie-
Moerdijk.
de invoering van richtlijnen voor
het uitrijden van mest stelde de be
windsman de landbouwers tot op
zekere hoogte gerust dat die zeer
geleidelijk worden ingevoerd en
dat de boerenbedrijven hierdoor
niet plotseling in onoplosbare pro
blemen zullen raken. Het deed
Braks overigens goed dat ook in
landbouwkringen het besef groeit
dat er wat moet worden gedaan
aan het wegwerken van het mest
overschot.
Landbouwgif
weer oorzaak
van massale
vissterfte
KRAGGENBURG (ANP) - Voor
de derde keer in enkele weken tijd
is vanmorgen in de Noordoostpol
der massale vissterfte geconsta
teerd. In drie vaarten over een
lengte van zestien kilometer drij
ven dode vissen. Ook nu heeft het
zuiveringschap West-Overijssel on
toelaatbare hoeveelheden endosul-
fan in het water aangetroffen. Het
schap vindt dat gebruik van endo-
sulfan in de landbouw moet wor
den verboden. De Algemene In
spectiedienst (AID) van het minis
terie van landbouw en visserij
heeft een onderzoek ingesteld.
Uit het eerste onderzoek is geble
ken dat. enkele tuinders hun boom
gaard met dit bestrijdingsmiddel
hebben bespoten. De AID onder
zoekt momenteel of de kwekers
zich aan de voorschriften hebben
gehouden.
Behalve de dag waarop de paus in Nederland aankwam, was zaterdag
ook nog de nationale molendag en de nationale fietsdag. Ter gelegenheid
daarvan werden overal in het land fietstochten georganiseerd die zo mo
gelijk langs molens voerden. Mede door het redelijk goed weer namen vele
honderdduizenden deel aan het jaarlijkse fietsevenement. Bij de Zaanse
Schans was, zoals de ANP-foto laat zien, de integratie van fietsdag en
molendag geen probleem.
BREDA (GPD) - De WD eist dat
het kabinet nog voor de zomer
vakantie zijn standpunt bepaalt
over het voorstel voor een anti-dis-
criminatiewet. Fractieleider Nij
pels zei zaterdag op het congres
van zijn partij in Breda dat de libe
ralen invoering van de wet gelijke
behandeling van essentieel belang
te achten. Ook drong Nijpels aan
op aanvaarding van het plan tot be
strijding van de kleine criminali
teit van de WD-ministers Kort
hals Altes (justitie) en Rietkerk
(binnenlandse zaken).
Nijpels herinnerde eraan dat in
het huidige regeerakkoord is opge
nomen dat het kabinet in deze re
geerperiode een oordeel over het
wetsontwerp gelijke behandeling
geeft en dreigde desnoods samen
met de PvdA een initiatief-wets
ontwerp in te dienen. In de wet,
waarvan het voorontwerp nog af
komstig is van het kabinet-Van
Agt/Wiegel, wordt vastgelegd dat
discriminatie vanwege levenskeu
zes, geslacht of seksuele geaard
heid verboden is.
De harde uitspraken van Nijpels
komen voort uit de liberale onvre
de over wat zij zien als vertragings
tactieken van het CDA rond het
criminaliteits-bestrijdingsplan. De
CDA-ministers bleken in het kabi
netsberaad van vrijdag niet bereid
voldoende geld ter beschikking te
stellen om het plan te realiseren. In
het kabinet bleken de ministers
het uiteindelijk niet eens te kun
nen worden over een resterend fi
nancieel gat van 50 miljoen gulden.
Het plan kost jaarlijks 200 mil
joen. De beide indieners hadden al
150 miljoen gevonden, onder meer
omdat een aantal voorgenomen
uitgaven als gevolg van de nieuwe
aanpak komt te vervallen. In zijn
toelichting op zaterdag wees Nij
pels erop dat het benodigde geld
nog gevonden kan worden door
per departement 3,5 miljoen extra
te bezuinigen.
Nadrukkelijk herhaalde Nijpels
zijn opmerking dat het kabinet het
wel eens is met de inhoud van het
plan van Korthals Altes en Riet
kerk. Het steunt hun visie op de
aanpak van criminaliteit en de be
strijding van vandalisme. De WD
vindt nu dat de kwestie uiterlijk
deze week geregeld moet zijn.
Fractieleider De Vries van het
CDA steunde zaterdag voor de
Tros-radio het streven van Nijpels
om het criminaliteitsplan zo spoe
dig mogelijk van de regering te
krijgen. Volgens de christen-demo
craat is het probleem binnen het
kabinet inderdaad de extra kosten
die een dergelijk plan met zich mee
dreigen te brengen. "Extra geld
moet zo mogelijk gevonden wor
den door verschuivingen binnen
de begroting", aldus De Vries.
Gelijke behandeling
Door de conflicten rond de Wet
gelijke behandeling naar buiten te
brengen, denkt de WD de 'klein
zieligheid' van het CDA rond de
criminaliteitsnota af te straffen.
Tot nu toe bleek het kabinet niet in
staat te zijn een standpunt over de
anti-discriminatiewet te formule
ren. Uit WD-hoek wordt opge
merkt dat de coalitiegenoot eigen
lijk in het geheel geen anti-discri
minatiewetgeving meer wil.
De christen-democraten zijn
vooral bevreesd dat maatschappe
lijke organisaties en bijvoorbeeld
onderwijsinstellingen niet langer
in staat zullen zijn 'andersdenken
den' te weren. Dat geldt ook voor
bijvoorbeeld homofielen, die tot
nog toe op bepaalde scholen geen
les mochten geven. In december
heeft het CDA op een speciale par
tijraad nog uitgesproken dat onder
bepaalde omstandigheden scholen
nog steeds in staat moeten worden
gesteld homofiele leraren te weren.
UTRECHT (GPD/ANP) - Met een scherpe uitval naar het kerkelijk leergezag heeft me
vrouw Hedwig Wasser uit het Drentse Peize gisterochtend de paus en de organisatoren
van het pausbezoek volkomen verrast. Zonder iemand behalve haar familie daarin te
hebben gekend maakte zij kritische opmerkingen over omstreden kwesties in de Rooms-
Katholieke Kerk, zoals de positie van homoseksuelen, mensen die ongehuwd samenwo
nen, gehuwde priesters en vrouwen.
"Gaan wü op een geloofwaardige
manier om met de bevrijdende
boodschap van het evangelie als er
met een opgestoken vinger ge
preekt wordt in plaats van met een
toegestoken hand?", zo vroeg me
vrouw Wasser aan de paus tijdens
de ontmoeting die Johannes Pau-
lus II in Utrecht had met negen
honderd vertegenwoordigers van
organisaties op het gebied van de
missie.
Mevrouw Wasser vroeg zich af of
de geloofwaardigheid van het
evangelie gediend is wanneer
"geen ruimte, maar uitsluiting"
wordt aangezegd aan ongehuwd
samenwonenden, gescheidenen,
homoseksuelen, gehuwde pries
ters en vrouwen. Ze stelde ook de
vraag of er op een geloofwaardige
manier met het herderschap van
Christus wordt omgegaan „als bis
schoppen boven ons tronen in
plaats van met en temidden van
ons".
Ze zei dat de kerkelijke ontwik
kelingen van de laatste tijd velen
hebben gedwongen "uit christelij
ke gehoorzaamheid, kerkelijk on
gehoorzaam te zijn. Maar wij zijn
allen de kerk, een kerk geënt op de
oudste christelijke gemeente waar
de liefde het hoogste gezag was,
huwden en ongehuwden een taak
hadden, ook in het leiding geven".
Zuur
De paus hoorde een en ander een
beetje zuur kijkend aan. De aanwe
zigen reageerden met applaus en
boe-geroep op de woorden van me
vrouw Wasser, die voorzitter is van
de Diocesane Missieraad van het
bisdom Groningen en die verder
zeer betrokken is bij de vredesbe
weging (via Pax Christi en Vrou
wen voor Vrede) en bij de oecume
ne via de St. Willibrordvereniging.
Na afloop werd mevrouw Wasser
omstuwd door mensen die haar
moed prezen en anderen die van
hun afkeuring blijk gaven. „U had
niet het recht dit te zeggen", zei
een hevig geëmotioneerde vrouw.
Anderen gaven haar bloemen of
omhelsden mevrouw Wasser, die
geruime tijd geen woord kon uit
brengen.
Mevrouw Wasser sprak namens
de Nederlandse Missieraad, die te-
AMSTERDAM (ANP) - Het ge
rechtshof in Amsterdam heeft
maandag de 41-jarige Amsterdam
mer veroordeeld tot twaalf jaar ge
vangenisstraf wegens moord op
zijn 72-jarige vrouw. De man was
door de rechtbank van moord vrij
gesproken. Wel kreeg hij door de
rechtbank twee jaar gevangenis
straf opgelegd wegens het opzette
lijk in hulpeloze toestand brengen
en laten van de vrouw.
Volgens het hof had de man die
met de vrouw getrouwd was om de
erfenis van 1,8 miljoen gulden op
te strijken, de vrouw op 4 novem
ber 1983 vermoord door haar soep
met rum van 90 procent alcohol,
wijn en gin te geven. Hij wist als
verpleger dat de vrouw medicijnen
gebruikte tegen een hartkwaal en
hoge bloeddruk.
Uit verklaringen van de man te
genover vrienden blijkt dat de
vrouw niet plotseling is overleden.
Volgens hem was het een aflopen
de zaak. Pas drie kwartier of langer
daarna is de vrouw overleden. In
de tussentijd heeft hij niet gepro
beerd doktershulp in te roepen,
maar gaf hij haar de alcohol.
TT De procureur-generaal had tegen
de bijeenkomst met de missionaire organisaties schudde de paus mevrouw Hedwig wasser de man vijftien jaar gevangenis-
(foto ANP) straf geëist.
Bij het verlaten
wel de hand, zij het zwijgend.
