RB A 1 'Bij film moet je zien dat het namaak is' De grenzen van het herdenken TV-rubriek BÈjKtJhkr'"- 1 K? V i ■pr»' J door Nico Scheepmaker Harry Wiessenhaan, handelaar in kogelgaten, explosies en regenbuien VLIEGVAKANTIES Confrontatie in de Hortus Madrigaalkoor op dreef 'Birds' jazzprijzen voor eerste maal toegekend Muzenmarkt in Concertgebouw Acteur O'Brien overleden ZATERDAG 11 MEI 1985 RADIO-TV-KUNST PAGINA 29 De herdenkingsdagen mogen dan officieel op 4 en 5 mei zyn vastgesteld, maar op 10 mei mo gen we op eigen gelegenheid best het uitbreken van de oorlog herdenken, en op 15 mei terug blikken op de capitulatie van 45 jaar geleden, en buiten al die da gen om zal ook niemand het een krant, weekblad, of zendgemach tigde kwalijk nemen als zij op de een of andere manier de Tweede Wereldoorlog in al zijn facetten herdenken. Maar, zo vroeg ik mij de afgelopen week af, zou er ook een ongeschreven, morele grens zijn waarbuiten je niet langer aandacht aan die oorlog mag be steden? Alles wat deze week over de oorlog te zien viel, bewoog zich nog binnen de aanvaardbare grenzen, want die week begon op zaterdag 4 mei en eindigde op vrijdag 10 mei (in mijn jeugd be gon de week nog op zondag, denk maar eens aan het opdreu nen van de dagen van de week. wat altijd begon met 'zondag, maandag, dinsdag, etcetera', maar sinds het zwaartepunt van het TV-weekeinde op zaterdag is gaan vallen, beginnen de om- roepgidsen de nieuwe week op zaterdag, en eindigt de week op vrijdag, want de vooruitgang is niet te stuiten). En nu weet ik niet of het een ongeschreven wet is dat die 10e mei een grenspaal is die wil zeg gen: 'Tot hier en niet verder', of dat het bezoek van de paus een natuurlijke rem betekent op de wildgroei aan oorlogsdocumen taires, maar een feit is dat vanaf die 10e mei er opeens geen pro gramma meer over WO II op de televisie te bespeuren valt. We vallen in een diep gat, we zouden de komende week kunnen gaan denken dat er nooit van enige oorlog sprake is geweest! Overigens had de TROS met de televisieregistratie van de nieuwe opvoering door Jeroen Krabbé c.s. van 'Het Dagboek van Anne Frank' natuurlijk wel voor een treffende, en passende afsluiting gezorgd van al die we ken van herdenken. Het werd wel tijd ook dat er, na de eerste opvoering van Martine Crefoeur in de hoofdrol van Anne Frank, en Robert de Vries (een authen tieke verzetsman!) als vader Ot to, weer eens een nieuwe editie kwam van dit toneelstuk van het Amerikaanse echtpaar Goodrich en Hackett, dat bij al zijn gebre ken indertijd toch grote indruk maakte. Sinds 1956 was er gen tweede enscènering meer gemaakt, merkwaardig eigenlijk, omdat er sindsdien alweer bijna dertig jaar verstreken is, anderhalve ge neratie aan de Nederlandse be volking is toegevoegd, en het een typisch Nederlands onderwerp betreft waarvoor in de hele we reld, dank zij het dagboek dat in zovele talen is vertaald en dank zij het Anne Frankhuis dat door zoveel miljoenen is bezocht, de belangstelling voor Annes lot eerder gegroeid is dan afgeno men. Mërkwaardig ook, omdat er ongetwijfeld wel een tiental to neelstukken is aan te wijzen dat sinds 1956 wel een of meer her opvoeringen heeft gekregen, hoewel ze in Rusland, Grieken land of Engeland speelden! Een oordeel over de opvoering met Jip Wijngaarden en Jeroen Krabbé kan ik u intussen nog niet geven, ik heb het op de vi deo opgenomen om het samen met mijn dochtertjes te kunnen bekijken,- wantje kunt vertellen zoveel je wilt, maar via een film als 'Het Bittere Kruid' en een to neelstuk als 'Het dagboek van Anne Frank' wordt meer duide lijk gemaakt over het wezen van de oorlog en de jodenvervolging, dan je met woorden vermag. Hét was dus niet omdat ik ge noeg had van WO II, of omdat ik Jan Lenferink bij voorbaat in- terssanter vind dan Otto Frank, maar om min of meer ideologi sche redenen dat ik donderdag avond naar RUR heb gekeken. Het was de laatste aflevering, en los daarvan had ook ik een uitno diging ontvangen om deze uit zending, die opgenomen werd in een vliegtuig van iemand die zijn aan zijn vliegmaat schappij leent zoals Van Gogh en Van Rhijn dat aan hun schilderij en deden, lijfelijk bij te wonen. Ik heb daar vanaf gezien, want ze vlogen wel in de richting Parijs, en Londen, maar zouden er niet landen, en om de 'sensatie van het vliegen' hoef ik het langza merhand niet meer te doen. Om de sensatie van een talk show op elf kilometer hoogte trouwens ook niet, zoals bleek. Ten eerste ontbrak geheel de op gepropte sfeer van Richter, waar in de opnamen normaal plaats vinden. Ten tweede waren de vliegtuigmotoren een onzichtba re gesprekspartner die het luiste ren tot een tour de force maak ten. En ten derde had Jan Lenfe rink in de oud-verspringer Henk Visser, inmiddels geslaagd za kenman, het toonbeeld gevon den van de kakelende haan, waar hij, vermoedelijk door hoogte vrees, wel erg weinig weerstand aan bood! HILVERSUM (GPD) - Voor een paar briefjes van duizend blaast hij op de meest specta culaire manier een auto op, voor wat meer laat hij een huis tot op de grond toe afbranden. Hij zorgt waar nodig voor re gen, sneeuw, mist of bliksen, maar ook voor wapens, stro men bloed en afzichtelijke wonden staat hij garant. Harry Wiessenhaan is special effects man, verzorgt alle effecten voor film, toneel of televisie. In zijn bedrijf met de toepasselij ke naam 'Special Effects' in Rotterdam maakt Harry Wies senhaan met zijn staf alles, maar dan ook alles wat maar in de fantasie van een regisseur kan opkomen op het gebied van de speciale effecten. Dat kan lopen tot gigantische ex plosies, met veel vuur en rook, tot zoiets simpels als het op peil houden van de vlammen in een open haard. DaWkan lo pen tot het „aanmaken" van een open botbreuk tot het aan flarden schieten van iemand. Behoefte aan mortierinslagen, antieke voorladers, hypermo derne machinepistolen, bran dende stand ins of kogelgaten in muren of ramen? Harry zorgt ervoor. Perfect en levens echt. door Hein Kropman Een jaar of vijftien geleden is Har ry min of meer bij toeval in deze wel heel specialistische tak van de filmwereld terecht gekomen. De Rotterdammer werkte toen als pro fessionele duiker bij een bergings maatschappij en scherpschieten was zijn hobby. De NOS had voor een film iemand met een vaste hand en een scherp oog nodig, dus werd Harry gevraagd om voor de tv wat lampen kapot te schieten. Dat lukte uitstekend en gaande weg werd Harry voor meer van dat soort klussen gevraagd, hij ontwik kelde speciale munitie voor dit soort werk en de gang kwam er zo in, dat Harry zijn duikspullen inle verde en zich helemaal op special effects ging richten. Zijn eerste grote job was voor de opnamen van 'Een brug te ver', Ri chard Attenboroughs spectaculai re film over de slag van Arnhem, die overigens voor een deel in De venter werd opgenomen. Harry mocht als assistent zijn grote Ame rikaanse collega's bijstaan. „Na tuurlijk heb ik die mensen toen op de vingers gekeken, je ziet wat voor materialen die vaklui gebrui ken, ik heb die periode gebruikt om zoveel mogelijk te leren. Afgehakte handen Met zijn kennis van springstof fen en wapens als basis, zette Har ry Wiessenhaan zijn bedrijf op, werkte en werkt nog voor vrijwel elke Nederlandse speelfilm, direct met zijn effecten of indirect door verhuur van zijn materialen en trok ook naar Duitsland, waar hij veel effecten deed voor de tv-serie Tatort. Harry omringt zich met een aantal specialisten, chemici, een elektronicus, een springstoffen- en vuurwerkexpert en samen met die mensen maakt hij alles wat nodig is om een speelfilm of tv-serie van spektakel te voorzien. „Bij Special Effects werken drie mensen in vas te dienst. Ik heb geen BV of zo, als er iets mis gaat kan je de BV aan sprakelijk stellen, maar ik wil aan sprakelijk zijn en blijven voor dat wat ik doe. We werken met zo'n dertien specialisten op free lance- basis, een constructieman, een ex pert op het gebied van mechanica, een chemicus. We hebben een spe ciale afdeling waar we de make up doen, waar we lijken in elkaar zet ten, schot- of andere wonden ma ken. Een producent of regisseur komt met zijn moeilijkheden bij ons en wij lossen die dan op. Al pratend haalt Harry een doos tevoorschijn met daarin op hele dunne stof in huidskleur gemaakte wonden in alle mogelijke variaties. Afgehakte handen, vingers, benen of hoofden, alles kan Harry uit Harry Wiessenhaan in de make-up-ruimte van 'Special Effects'. Op de achtergrond wat afgehakte filmhoof den. ADVERTENTIE jÊÊmMXsasanQ GOEDE REIZEN. LAGE PRIJZEN/>>jgg voorraad leveren of anders maakt hij het wel. Voor een tropische regenbui, al of niet gepaard met orkaan winden, sneeuw of ijs desgewenst midden in de zomer, „Special Effects" zorgt ervoor. De High Towerregen- machine die Hairy heeft laten con strueren is de enige van dit formaat op het vasteland van Europa. Har ry kan nu zo'n gigantische regen bui maken en die precies op de wensen van de regisseur afstem men, dat hij regelmatig ook voor opnamen in Tsjechoslowakije wordt gevraagd om het daar te la ten plenzen. Met zijn wind-, regen en sneeuwmachines maakt Harry elke weersomstandigheid die ge vraagd wordt en met zijn rookma chines zette hij voor opnamen voor een Duitse politieserie een heel stuk autoweg in een haast ondoor dringbare mist. SteekvlamEcht spectaculair wordt het natuurlijk als Harry en zijn maten met springstoffen of wapens aan de gang gaan. Een auto opblazen is voor de mensen van 'Special Effects' een standaardpro cedure. De regisseur of producent kan kiezen uit een explosie met steekvlam tot 35 meter hoog, of een van twaalf meter, of mensen op een (veilige) werkafstand van 16 of 35 meter. Alles kan, maar dan wel zo dat het absoluut veilig gebeurt, zonder risico of kans op letsel of beschadiging van de vaak peper dure filmapparatuur. Hoe specta culair het er later op film uitziet, Wiessenhaan weet precies wat hij doet en wat het effect daarvan is. „By het opblazen van een huis, zo als we dat bijvoorbeeld gedaan hebben voor de film 'De Aanslag', kun je tot op de millimeter uitreke nen hoe ver de brokstukken ko men, een auto de lucht in laten vliegen is een ander probleem. Je moet eerst precies nagaan hoe ver zo'n aanstaand wrak is doorge roest, hoe de staat van de deuren is. Wat moet je doen om er voor de volle honderd procent zeker van te zijn dat het dak er af vliegt. Dat zijn dingen die je allemaal goed moet bekijken voor je met springstof aan de gang gaat". Voor de slotscène van de Neder landse speelfilm 'Wildschut' blies Harry een Citroen DS op, een gi gantische knal, een tientallen me ters hoge steekvlam en de zeker heid dat bij dit soort auto's het dak wel de lucht ingaat. In een steen groeve in Zuid-Limburg werden die opnamen gedraaid. De auto, waarvan er nog een in reserve stond, werd van een zeker tachtig meter hoogte over de rand in de groeve gereden, zou oorspronke lijk dan naar beneden moeten stor ten, waarna Harry met springstof een totaal eind aan dit voertuig zou maken. Maar de werkelijkheid was anders. De Citroen sloeg over de kop, schoof enkele meters door en bleef op een uitstekende rand lig gen, net boven het stijle deel van de groeve. Wiessenhaan is dan niet te beroerd om de tijd die hij toch moet wachten vooraleer met zijn werk te kunnen beginnen, te hel pen deze bijna mislukte opname tot een goed en vooral spectaculair einde te brengen. De tweede Citroen wordt met mankracht het ravijn ingeduwd en ADVERTENTIE Juweeltje van de maand Wit- of geelgouden nng, keuze uit smaragd, robijn of saffier. Deze maand vanaf 279,- voor 249.-. Sleralex Sieraden De Kreatieve Juwelier Laden 's-Gravenhage Kort Rapenburg 16 Denneweg 112 Tel 071 - 1437 40 ■■Tel 070 - 64 44 89 De enkeling die gistermiddag ondanks het frisse weer toch tot een wandelingetje in de Hortus had besloten, moet vreemd heb ben opgekeken. Een donker ge tinte man stond op luide toon een bizar verhaal te vertellen aan een saai geklede, bang toeluiste rende man. En in het Engels. Te genover dit tweetal zaten echter in een halve cirkel zeker zestig mensen zeer geboeid toe te kij ken. Het ging dus om toneel. Het was maar spel. Wel zeer indrin gend spel. Pas na het applaus ontdekten de toeschouwers hoe verkleumd ze eigenlijk waren. De twee Engels sprekende mannen waren Rick van Vliet en Jos van der Steen van het Leiden English Speaking Theatre (LEST). Zij speelden, onder regie van Henry Schvey 'The Zoo Sto ry' (Het verhaal van de dieren tuin) van de Amerikaanse schrij ver Edward Albee. Dit eerste stuk van Albee uit 1959 - driejaar later schreef hij het veel beken- dere 'Wie is er bang voor Virginia Woolf - speelt zich af in Central Park in New York. Daarom koos LEST voor de Hortus. Niet voor het eerst: hetzelfde stuk is in bijna dezelfde bezet ting ook vijfjaar geleden daar ge speeld. Deze herhaling was zeker 'The Zoo Story' in de op z'n plaats, want dit stuk waar in een brave burger op schok kende wijze geconfronteerd wordt met een veel ruwere maar ook oprechtere poging tot werkelijk menselijk contacht, heeft, mede door het goede spel. riog niets aan kracht ingeboet. MARC VAN DER VELDEN Het Nederlands Madrigaalkoor o.l.v. Henk Briër m.m.v. Hemiie Raven- steyn (viool), Gré Repko, Henk Briër (piano), met werken van: J. Haydn, F. Schubert, F. Poulenc, D. Milhaud, J. Brahms en C.J. Schuman. Gehoord op Vrijdag 10 mei in de Lokhorst- kerk in Leiden. LEIDEN- In de overselpende se rie herdenkingconcerten die dit voorjaar over ons zijn heenge gaan sloot het Nederlands Madri gaalkoor o.l.v. Henk Briër gister avond de rij met een niet alle daags programma, waarin onder meer werken van Poulenc en Milhaud centraal stonden als een vlammend protest tegen oorlog én geweld. Vooral de Sonate voor viool en piano door het duo Hennie Ravensteyn en He'nk Briër liet diepe indruk achter. Poulenc schreef deze oorlogso nate rond 1942 in memoriam van de dichter Frederico Carcia Lor- ca en was niet tevreden over zijn werk. Hoe ook componisten zich kunnen vergissen bleek gister avond in de subtiele uitvoering van dit voor violisten haast on mogelijk te spelen werk. Hennie Ravensteyn schetste met brede streek en rake lijnen het tussen mineur en. majeur heen en weer slingerende aanvangsthema dat uitmondt in een schrille kakafo- nie van flarden van gewilde vro lijkheid. In het laatste deel drukt het de tragiek van de oorlog uit in waanzinnig beweeglijke figu ren in het register om na het cite ren van het beginthema volko men ineen te storten in een haast toonloze klacht. Als bevrijdend contrast klonk daarna de a capella gezongen "Cantata.de la Paix" van Mil haud door het Nederlands Ma drigaalkoor, waarin de dialog tussen vrouwen en mannenkoor de "Vrede en de Vragen" het mu zikale middelpunt waren. Bijzonder fraai klonken daarna de liederen van Brahms en Schu bert door het Madrigaalkoor ge steund door pianiste Gré Repko waarin romantiek en levenslust het symbool vormde van de vrij heid. ANNEKE VAN VLIET als de auto dan eindelijk op de bo dem van de groeve ligt, kan Harry, na een hele dag wachten, aan de slag. De camera's lopen, iedereen staat op veilige afstand en met een enorme knal, maar meer nog met een enorme vuurstraal spat de auto uit elkaar. Bazooka's Harry Wiessenhaan: „Wij maken alles visueel, meestal veel vuur en weinig geknal, want het is voor film en moet dus vooral zichtbaar zijn. Met honderd gram springstof kan je voor film meer effect krijgen dan als je bijvoorbeeld een kilo zou gebruiken. Het gaat alleen maar om het effect, het bijvoegen van vuurwerk zodat het allemaal vrese lijk mooi uit elkaar knalt. Maar voor alles moet ik er voor de volle honderd procent zeker van zijn dat wat we doen volkomen veilig is. Natuurlijk heb ik een prima verze kering, niet alleen voor dat wat we doen maar ook voor de materialen die we gebruiken." In zijn bedrijf in Rotterdam heeft Harry Wiessenhaan naast een sprintstoffenbunker ook een wa penplaats. Honderden stuks schiettuig liggen daar opgeslagen. Mitrailleurs, pistolen, revolvers, bazooka's, machinepistolen, maar ook antieke voorladers en ruiterpi stolen. Alles ligt keurig in bakken vol olie om roest tegen te gaan. Harry, die over alle nodige papie ren en vergunningen beschikt om wapens te mogen hebben, koopt dat schiettuig waar hij het maar te pakken kan krijgen. Over het alge meen is het vrij moeilijk wapens te pakken te krijgen, vooral legerma- teriaal, dat niet verkocht mag wor den. Als het nodig is om bijvoor beeld Uzi's te gebruiken, impor teert Harry die machinepistolen zelf. „Zelf word ik niet warm of koud van vuurwapens, voor mij zijn het alleen maar'gereedschappen waar ik mijn brood mee verdien. Ik hem- del ook nooit in wapens, ik gebruik ze of verhuur ze, maar verder niets. Overigens zijn al mijn wapens om gebouwd voor alleen maar het af schieten van blancs, van losse flod ders. Met al dat spul moet je repe terend kunnen schieten, dat heb je nodig voor film, maar daarvoor is al dat schiettuig zo verminkt dat er geen scherpe patronen meer mee kunnen worden afgeschoten. Harry zorgt niet alleen voor het schieten, maar ook voor de „ver wondingen die met die filmwapens worden gemaakt. Daarvoor ge bruikt hij bodyhits, hele kleine ex- plosiefjes die de slachtoffers op hun lichaam dragen en die via een druk op de knop tot explosie over gaan, waardoor een „net echt" ef fect wordt bereikt. Ook die body hits heeft Wiessenhaan in verschil lende variaties. Van heel licht werk tot hits waarbij stromen bloed te voorschijn komen. Kogelgaten in auto's, op muren, op glas, alles wordt door Wiessen haan gedaan. Met kleine plastic huisjes met daarin speciaal poeder, schiet hij met een regelbaar lucht drukgeweer op een muur of ven ster en een niet van echt te onder scheiden kogelgat verschijnt. Tien vingers „Voor de Nederlandse markt al leen ben ik te groot", aldus de eni ge echte vaderlandse special ef fectman. „Ik werk veel voor de Amerikaanse filmers die in Europa komen draaien, dat kan makkelijk omdat we dezelfde termen en ma terialen gebruiken. De laatste drie jaar is het zelfs zo dat de Amerika nen hun eigen effectenmensen thuis laten en mij inhuren. Ik heb kort geleden een job in Hollywood aangeboden gekregen, maar die heb ik afgezegd. Ik heb hier mijn eigen bedrijf waar ik goed mijn brood mee kan verdienen en in Amerika moet je maar afwachten wat er verder met je gebeurt." „Men beledigt mij alleen maar door'te zeggen dat ik gevaarlijk werk, ik neem mijn vak heel se rieus en moet ook vrouw en kinde ren te eten houden en ik wil het liefst ook elke avond thuis komen met tien vingers aan mijn handen en met twee voeten. Tot nu toe is er nooit iets echt misgegaan en dat wil ik zo houden. Levens gaan voor alles en veiligheid en betrouwbare spullen staan bij mij bovenaan". „Film, ik vind het geweldig, vooral oorlogsfilms, maar je moet wel kunnen blijven zien dat het niet echt is, hoe echt het allemaal ook kan lijken". DEN HAAG (GPD) John Engels, Han Bennink, Albert Mangelsdorff en Miles Davis zijn de winnaars van de Bird, de internationale jazzprijs die dit jaar op initiatief van het North Sea Jazz Festival is ingesteld. De naam van de prijs is ontleend aan de bijnaam van Charlie Parker, wiens nagedachtenis daarmee wordt geëerd. In beide Nederlandse categorieën 'jazz-hoofdstroom' en 'nieuwere improvisatiestijlen' leverde de jury de namen van twee drummers En gels en Bennink. De Duitse trombonist Mangelsdorff was veruit favoriet in de categorie Europa en Miles Davis krijgt de Bird in de afdeling Ameri ka voor zijn werk als stimulator van jong talent. Alle vier Bird-winnaars zullen tijdens North Sea '85 concerteren in Den Haag (12—14 juli) en daar hun prijs in ontvangst nemen. AMSTERDAM (ANP) - In het Concertgebouw in Amsterdam wordt in het weekeinde van 17, 18 en 19 mei in alle zalen een "Muzenmarkt" ge houden. Deze "open dagen" met zeer uiteenlopende activiteiten houden verband met de geldinzamelingsactie ten behoeve van de restauratie en uitbreiding van het Concertgebouw. Daarvoor is zoals bekend in totaal 35 miljoen gulden nodig. Dit bedrag is op enkele miljoenen na binnen, aldus een woordvoerder van het Con certgebouw. De Muzenmarkt wordt mogelijk gemaakt door een groot warenhuis, waar ook nog - langer dan voorzien - loten ten behoeve van het Concertge bouw worden verkocht. Er zijn 800.000 loten verkocht. De trekking is volgende week. De Muzenmarkt bestaat uit mini-concerten en recitals, talkshows en lezingen, boek- en plaatpresentaties, muziekquizzes, kindervoorstellin- gen en workshops alsmede een "magisch Concertgebouwspel" van Wil lem de Ridder. In de Grote Zaal is een grote boeken- en platenmarkt met dagelijks bekende schrijvers en musici, aldus de organisatoren van de Muzenmarkt. Hollywood (DPA) - De Amerikaanse filmacteur Edmund O'Brien is don derdag in het Californische Inglewoord op 69-jarige leeftijd overleden. De zwaar zenuwzieke acteur was in 1954 voor zijn rol in .The Barefoot Contessa' met een Oscar van de Academie van de Kunsten in Hollywood onderscheiden. O'Brien werd op 10 september 1915 in New York geboren. Hij stamde uit een Ierse familie en werd vooral door zijn sterke karakterrollen be kend. Hij heeft aan talrijke filmklassieken meegewerkt, zoals .White Heat' (1949), .Julius Caesar' (1953), in de western ,Wie heeft op Liberty Valance geschoten' (1962) en de .Vogelman van Alcatraz' (1962).

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1985 | | pagina 29