Strijd
voor
36
uur is
al gewonnen'
BR.RIUBBERS
litótly
UKftUJBMtë
Meer doden en gewonden
in het Belgische verkeer
Synodes raadplegen grondvlak over 'Samen op Weg
Interview
Ad Voerman (Industriebond) voorziet 'revolutie'
herkeur»
wao-ers
herkeuring
WAO-ers
hr «=9
DONDERDAG 18 APRIL 1985
PXG1NA 17
De strijd om de 36-urige werkweek is eigenlijk al
voorbij. Werkgevers spartelen nog wel tegen, maar
ook bij hen is het besef van de onontkoombaarheid
ervan doorgedrongen. Wat nu nog als was het een kei
hard gevecht de voorpagina's haait, moet in feite
worden gezien als de laatste schermutselingen die
plaats zullen maken voor diepgaande discussies over
de even revolutionaire als onvermijdelijke gevolgen
voor de totale samenleving. Dat is althans de overtui
ging van districtshoofd Ad Voerman van de Indus
triebond FNV in Utrecht, waar deze week de estafet
te-stakingen in de metaal van stapel zijn gelopen.
door
Louis Engelsman
Ad Voerman legt het nog maar
eens uit. „Tot 1990 komen er jaar
lijks 70.000 schoolverlaters op de
arbeidsmarkt. Dat zijn er 350.000
in totaal. Die jonge mensen moe
ten allemaal een plaatsje vinden.
Handhaaf je het bestaand aantal
werkuren dan is die plek er niet.
Dat zou een dramatische ontwik
keling zijn. Er zijn nu al circa
200.000 vrouwen die zich niet
eens meer op de arbeidsmarkt
melden. Heel ernstig. Daarom is
herverdeling van werk nodig.
Maar ook economische groei.
Dat staat als een paal boven wa
ter".
Afgaande op het verzet van
werkgevers lijkt het verkorten
van de werktijd haaks te staan op
dat tweede streven - economi
sche groei. Vperman echter: „Tot
nu toe heeft het ze anders nog
niks gekost. De stap naar 38 uur
leverde hun integendeel meer
geld op. Vijf procent prijscom
pensatie werd er ingeleverd in
ruil voor herverdeling van werk,
maar lang niet alle ondernemers
hebben de gaten opgevuld. Ze
'stroomlijnden' hun onderne
ming en haalden een hogere pro-
duktiviteit per werknemer. En
dan kermen ze nu".
„We zien dat in de industrie
veel ondernemingen in 1984
goed hebben geboerd. Dat was
ook nodig, daar hebben we nooit
een geheim van gemaakt. Som
migen zaten echt op het bot en
moesten een beetje aanvetten
om nieuwe investeringente kun
nen doen. Achteraf waren in 1982
de verwachtingen omtrent de
herbezetting misschien wat te
hoog gestemd. Daaruit is ook de
behoefte voortgekomen om der
gelijke regelingen nu strakker
vast te leggen dan toen".
- Zijn de individuele werkne
mers wel zo overtuigd van de
noodzaak van werktijdverkor
ting?
Voerman: „Ik zou liegen als er
overal juichende menigtes hoera
staan te roepen om de 36 uur bin
nen te halen. Dat is niet waar.
Maar bedenk wel dat zelfs wan
neer er geen economische crisis
was geweest we die eis hadden
gesteld. Want door de technolo
gische ontwikkelingen zijn veel
arbeidsplaatsen op de tocht ge
zet. Al die 70.000 nieuwkomers
hebben ouders, net als de 125.000
jongeren die al twee jaar werk
loos zijn. Ik zeg tegen die ouders:
effe inschikken, dan kan jouw
kind ook een plaatsje krijgen".
De vraag is dan, wat er voor al
die andere werklozen nog in het
verschiet ljgt. Voerman geeft toe:
„Vooreen belangrijk deel betreft
dat mensen van boven de vijftig
die het perspectief van werkgele
genheid waarschijnlijk definitief
is ontnomen. Over die groep ma
ken we ons veel te weinig zorgen.
Er is denk ik geen leed groter
dan dat van de man of vrouw, die
zich na de oorlog het lazerus
heeft gewerkt aan de wederop
bouw van Nederland en nu als
een zandzak aan de dijk wordt
gezet".
Waarom dan voorrang voor de
jeugd; een politieke kwestie?
„Zeker een politieke keuze,
waarbij de achterliggende ang
sten zijn dat je generaties jonge
ren niet permanent uit het ar
beidsproces kunt houden. Die
zullen zonder enige twijfel ont
sporen. Bij ouderen is dat risico
veel minder groot. Dus..." ...ou
deren draaien er voor op dat zij
de maatschappij niet zullen ont
wrichten. Voerman: „Ja. Ik vind
het buitengewoon dramatisch.
Maar ik denk dat het zo ongeveer
ligt. Je weet het natuurlijk nooit.
Want ik kan niet aangeven of de
apathie en teleurstelling onder
die groep mensen niet ook op
een gegeven moment omslaan in
extreem kiezersgedrag".
"Daarom zou ik er vóór zijn om
mensen die veertig jaar hebben
gewerkt met pensioen te laten
gaan. Uiteraard kost dat klauwen
met geld, maar dat moet dan er
gens anders worden weggehaald.
Er zijn veel mensen die op hun
vijftiende de fabriek ingingen.
Die zijn nu 55 en verdienen niet
de schande dat ze op die r
uit het arbeidsproces worden ge
stoten".
Voerman rekent dan voor dat
er 50.000 mensen aan het werk
kunnen als ons land in één klap
op een 36-urige werkweek zou
overgaan. „Bij 32 uur zijn dat al
gauw 150.000 mensen. Dat zet zo
den aan de dijk". De resterende
650.000 werklozen denkt hij
deels tegemoet te kunnen komen
met nieuwe functies als gevolg
van de economische groei.
"De vraag: hoe moet dat dan?
Dat is het conflict van de komen
de jaren. En eigenlijk het achter
liggende strijdpunt van de 36-
uur. Dat weten de werkgevers
best. In de wandelgangen gaan
ze allang niet meer om dit maat
schappelijke feit heen. Ze zien
het daarop volgende gevecht al
aankomen: de organisatie van de
arbeid. Ploegenwerken, massaal
of niet? Zaterdags werken? Be
drijfstijdverlenging? Acht of zes
tien uur werken? Om die kwes
ties draait het. Wij zullen in die
onderhandelingen de werkne
mer centraal stellen. De compu
ter en de robot vormen slechts
een verlengstuk. Voor mij staat
wel vast dat de industrie niet aan
veranderingen en vernieuwin
gen ontkomt, wil zij in de jaren
negentig blijven meetellen.
Ruim zestig procent van onze in
komsten komt tenslotte uit de
export".
Langer werken
Voerman denkt dat er
jongeren is een politieke
al te lange tijd in ondernemingen
op grote schaal bedrijfstijdver
lenging gaat plaats vinden. „Een
bedrijf zal dan niet meer acht
maar twaalf of zestien uur open
zijn. Dat heeft te maken met de
nieuwe dure investeringen die
worden gedaan. Die zijn alleen te
betalen als ze optimaal worden
bezet. Maar het is ook een gevolg
van onze wens om zoveel men
sen aan het werk te helpen. We
geven geen verworven rechten
weg als dat niks oplevert. Ben je
gek. Bij Heineken in Zoeterwou-
de haalden we er 120 nieuwe ar-
beidplaatsen mee binnen. Echte
herbezetting, die de fabriek zc
goed als zelf betaalde. Hun voor
deel was die extra zaterdag
Daardoor komt de kapitaalsin
vestering sneller terug, wordt d<
kostprijs dus verlaagd en verste
vigt men zijn marktpositie".
„Ik begrijp best dat werkge
vers aarzelen, omdat het een gi
gantische stap is. We staan in dat
opzicht voor een ongelooflijk in
grijpende sociaal-culturele ver
andering. De arbeidsorganisatie
ziet er over vijf a zes jaar heel an
ders uit. We zien in de industrie
al langzaam maar zeker de hiër
archische structuur wegvallen.
In de hoogwaardige technologie
kan niet meer worden uitgegaan
van oud gezag - ik ben de baas,
dus jij doet wat ik zeg. Dat bete
kent heel andere arbeidsverhou
dingen. En door de werktijdver
mindering ook een andere be
trokkenheid tot het werk".
Nog niet aan toe
„We zijn er eigenlijk ook met
de werknemers nog niet of nau
welijks aan toe. Maar het komt
snel op ons af. Die discussie over
de organisatie van de arbeid zal
tussen nu en één jaar in volle he
vigheid gaan losbarsten. Veran
deren in een situatie waarin je
toch al onzeker bent is voor nie
mand makkelijk, voor werkge
vers net zo min als voor werkne
mers. Voor ons als industriebond
is het cao-beleid nu nog het be
langrijkste. Maar er komt een
heel nieuwe terrein bij. De vak
beweging zal steeds dieper in het
bedrijf ^anwezig zyn en zich met
de organisatorische aspecten be
zig houden".
„In theorie is het denkbaar dat
alle bedrijven van 's morgens zes
tot 's avonds twaalf gaan werken.
Je zou er 500.000 mensen mee
aan het werk helpen. Moet je
eens voorstellen wat voor een in
greep dat zou zijn. De spreiding
over de vakanties loopt anders,
de weekeinden variëren. In vol-
continue-bedrijven zien we al dat
de administratie in ploegendien
sten worden gedaan. Wordt er op
grote schaal in ploegen gewerkt,
dan heeft dat enorm uitstralings
effect. Ik kan in zo'n situatie bij
voorbeeld pas 's avonds om ze
ven uur mijn paspoort verlen
gen. Dus zal men daar ook open
moeten blijven".
- Toch moeten de bonden wel
eerst het verzet van de werkge
vers tegen die 36 uur breken.
Voerman: „Dat gebeurt ook.
Werkgevers hebben er absoluut
geen belang bij mensen langdu
rig buiten het arbeidsproces te
houden. Nog niet eens omdat die
dan anarchistisch zouden wor
den of in extreem gedrag zouden
vervallen, maar omdat er ook in
de jaren negentig gezonde jonge
mensen in de fabrieken mnoeten
kunnen werken. Bovendien gaat
het vraagstuk, van de jeugd
werkloosheid hen persoonlijk ra
ken. Ook kinderen van werkge
vers krijgen niet allemaal meer
een baan. Hoe dichter het in hun
eigen omgeving komt, des te gro
ter is de bereidheid om erover te
praten. Recht op kwalitatief
goed werk, waarin iemand tot
ontplooiing kan komen, is een
oude wens van de vakbeweging
en die blijft ook in de jaren tach
tig en negentig onverkort over
eind".
BRUSSEL - Belgen sterven eer
der dan Nederlanders. Dat komt
niet alleen doordat ze ongezonder
leven (ze roken en drinken meer),
maar wordt ook veroorzaakt door
hun rijgedrag.
In 1984 kwamen in het Belgische
verkeer 1938 mensen om het leven,
17.757 mensen raakten zwaar- en
60.850 lichtgewond. Deze cijfers
waren een laagterecord voor de
laatste 20 jaar - in 1983 kwamen
nog 2090 mensen om - maar toch
behoort België ermee tot de ver-
keersonveiligste landen van West-
Europa.
door
Hans de Bruijn
In België overleden in 1984 op el
ke een miljoen inwoners 212 mén
sen aan de gevolgen van een ver
keersongeval. Ter vergelijking: in
Nederland was dat cijfer 119, in
Denemarken 131, in Zweden 94, in
Italië 146, in Finland 124 en in
Groot-Brittannië 99.
Slechter dan België komen in
West-Europa alleen Frankrijk
(234), Oostenrijk (262) en Luxem
burg (235) er vanaf. West-Duitsland
en Zwitserland zitten met respec
tievelijk 191 en 180 verkeersdoden
per miljoen inwoners in de Euro
pese 'middenmoot'.
Omdat de verkeersomstandighe
den in deze landen nogal verschil
len (Scandinavië is bijvoorbeeld
dunbevolkt, Oostenrijk heeft veel
doorgaand vrachtverkeer) lijkt al
leen een vergelijking tussen België
en Nederland op zijn plaats.
Oorzaken
Opvallend is dan dat bij de
zuiderburen niet alleen 1,8 maal zo
veel verkeersdoden vallen, maar
ook 2,2 maal zoveel gewonden. Bo
vendien bleek dat in België bijna
80 procent van de dodelijke slacht
offers op de plaats van het ongeval
overlijdt, in Nederland slechts de
helft.
Dat kan betekenen dat het am
bulancevervoer in België slechter
is - maar dat is niet onderzocht -
of dat de ongelukken ernstiger
zijn. Voor die verkeersonveiligheid
zijn verschillende redenen te ge-
In België lopen veel snelwegen
dwars door steden en dorpen, zon
der noemenswaardige beveiliging
langs de kant van de weg. België
kent veel wegen waar 120 kilome
ter per uur wordt gereden, maar
met gelijkvloerse kruisingen zon
der verkeerslichten.
Rond die kruisingen bevinden
zich vaak tankstations, cafés en su
permarkten, maar ook woningen.
Op deze wegen gebeuren de mees
te ernstige ongelukken. Bovendien
wordt in België over het algemeen
erg hard gereden. Met toestem
ming overigens.
Op de autosnelwegen is de maxi
mumsnelheid in België 120 kilo
meter per uur. In de bebouwde
kom mag 60 kilometer per uur wor
den gereden. Wie een paar keer
door Brussel heeft gereden weet
dat die 60 kilometer massaal wor
den overschreden, zowel op de
stadsautowegen die de hoofdstad
doorsnijden, als in de gewone stra
ten.
Bovendien noden de autosnel
wegen tot hard rijden. Vroeger had
België een slechte naam vanwege
de erbarmelijke toestand van het
autowegennet. De laatste twintig
jaar is dat echter drastisch veran
derd en België wordt nu van oost
naar west en van noord naar zuid
doorsneden met fraaie, brede en 's
nachts goed verlichte autowegen.
Voorstellen
De regering zijn de in vergelij
king met de buurlanden hoge on-
gevalscijfers natuurlijk ook opge
vallen. De liberale verkeersminis
ter Herman De Croo heeft een aan
tal voorstellen in de maak, die de
veiligheid moeten vergroten. Op
merkelijkste voorstel: verhoging
van de maximumsnelheid op de
autosnelwegen met middenberm
beveiliging van 120 naar 130 kilo
meter per uur!
Op de 4-strookswegen zonder
middenberm zou de maximum
snelheid echter verlaagd moeten
worden van 120 naar 110 kilometer
per uur. Bovendien wil De Croo de
maximumsnelheid in de steden
omlaag brengen tot 50 kilometer
en kunnen gemeenten binnenkort
'verkeersluwe' zones instellen
waar maximaal 30 of 40 kilometer
gereden mag worden, bijvoorbeeld
in dichtbebouwde woonwijken.
Op de verhoging van de maxi
mumsnelheid op de autowegen na
komt dit beleid aardig in de rich
ting van wat in Nederland de laat
ste jaren is gebeurd. De '130 kilo-
meter'-maatregel zal volgens som
mige onderzoekers leiden tot 100
verkeersdoden meer per jaar. Dat
kan echter weer ongedaan worden
gemaakt door de snelheidsverla
gingen elders.
De Croo verklaart zijn voorstel
voor de optrekking uit een ander
plan: hij wil namelijk vrachtwa
gens verbieden op de snelweg
langzamer te rijden dan 80 (nu 70)
en harder dan 90 kilometer per uur.
Daarmee wil hij het trage, vaak ge
vaarlijke inhalen door grote
vrachtwagens tegengaan. Om het
verkeer toch snel te laten doorstro
men is een hogere maximumsnel
heid voor het overige autoverkeer
nodig, meent de minister.
Bovendien zijn de autosnelwe
gen relatief veilig te noemen. Op de
4-strooks buitenwegen zonder
middenberm gebeuren ruim twee
maal zoveel ongelukken. Dat komt
mede door de goede verlichting op
de autosnelwegen.
Verlichting
Vrijwel elke kilometer autosnel
weg in België is verlicht, in tegen
stelling tot in Nederland. Wie vaiv
uit België de grens naar ons land
overgaat duikt in veel gevallen van
een helverlichte weg in een donker
gat. Momenteel worden de snelwe
gen 's nachts nog slechts half ver
licht - een overblijfsel van de olie
crisis - maar men wil nu de lichten
weer de hele nacht volop laten
branden.
Volgens de deskundigen zal dat
echter de verkeersveiligheid nau
welijks vergroten. Hooguit het
comfort voor de automobilist. Die
er mogelijk nog harder door zal
gaan rijden.-In Nederland met zijn
donkere wegen en een lagere maxi
mumsnelheid, vallen in elk geval
aanzienlijk minder verkeersdoden
dan in België.
De hervormde en gereformeer
de synodes hebben de kerkera
den en regionale en provinciale
kerkvergaderingen gevraagd of
zij kunnen instemmen met een
voortgang van 'Samen op Weg',
het streven tot hereniging van de
twee grote protestantse kerken
in dit land. Ook willen de syno
des commentaar op de voorlopi
ge 'Verklaring van overeenstem
ming ten aanzien van het samen
kerk-zijn', waaraan de gecombi
neerde synode van de twee ker
ken vorig jaar november haar
goedkeuring hechtte.
Het is de bedoeling, dat de
reacties van alle lagere kerkorga-
nen vóór 1 januari binnen zijn.
Zij zullen een belangrijke rol
spelen bij de vraag of de beide
kerken zich volgend jaar 'in staat
van hereniging' kunnen verkla
ren, een mijlpaal in het Samen
op Weg-proces waarop de be-
stuurs-top van de beide kerken
aanwerkt.
Over deze 'staat van hereni
ging' schrijven de synodebestu-
ren: "Deze wil aangeven, dat het
proces van samen-op-weg-zijn de
nog altijd min of meer vrijblij
vende samenwerking voorbij is.
Daarmee is de hereniging zelf,
als eindfase, niet bereikt. Daar
over zijn nog geen uitspraken te
doen".
"Nü gaat het erom, een marke
ringspunt aan te brengen op de
weg die onze beide kerkgemeen
schappen gezamenlijk afleggen.
Dat zal ertoe nopen, alles te doen
wat een vruchtbare bredere sa
menwerking ten goede komt".
Als daaraan behoefte bestaat,
zijn de synodebesturen bereid
om in samenwerking met de ge
meenschappelijke gerefor
meerd-hervormde raad voor Sa
men op Weg voorlichtingsbijeen
komsten te houden waar de stuk
ken voor de kerkelijke vergade
ringen nader kunnen worden
toegelicht.
Verplicht. De Raad van Ker
ken vraagt minister Deetman
van onderwijs en wetenschap
pen, ook in het voortgezet onder
wijs de 'kennis van geestelijke
stromingen' tot een verplicht vak
te maken. De minister blijft dan
in dé lijn van wat voor de nieuwe
basisschool is bepaald, waar
'geestelijke stromingen' een vast
onderdeel van het onderwijs zijn
geworden.
Het voorstel van de raad is:
twee lesuren per week voor vak
ken als geestelijke stromingen,
godsdienstonderwijs en levens
beschouwelijk onderwijs. Op bij
zondere scholen zou naast het
gebruikelijke godsdienstonder
wijs minimaal een uur per week
moeten worén uitgetrokken voor
kennis van de geestelijke stro
mingen of levensbeschouwelijke
vorming.
"In een samenleving met vele
religieuze groepen en culturele
.minderheden is het van groot be
lang, dat jongeren inzicht krijgen
in godsdienst en levensbeschou
wing, die de cultuur mede bepa
len. Onderricht hierin kan hun
leren, de verworvenheden van de
eigen cultuur en die van andere
te respecteren". Schrijft de Raad
van Kerken in zijn brief aan mi
nister Deetman.
Niet naar paus. De landelij
ke 'Hervormde Vrouwendienst'
(HVD) gaat niet naar de oecume
nische gebedsdienst met de paus
op 13 mei in Utrecht. Dit uit soli
dariteit met de rooms-katholieke
vrouwen en vele "geëngageerde
gelovigen die het gebrek aan dia
loog binnen hun kerk als zeer
pijnlijk ervaren". In dit geval
acht de HVD solidariteit belang
rijker dan de 'institutionele oecu-
Een ander argument om niet te
gaan is, dat er voor een echt ge
sprek tussen de officiële verte
genwoordigers van de kerken
nauwelijks tijd en plaats is. Voor
de HVD ontbreekt op die manier
de 'wezenlijke basis voor gebed'.
Marathonloop. De nieuwe
religieuze bewegingen krijgen al
lerlei excessen in de schoenen
geschoven, die zeer kwetsend
zijn voor hun stichters en aan
hang. Dat vindt de 28-jarige Am
sterdammer Paul Rood, lid van
de 'Scientology Kerk'. Om zijn
ongenoegen hierover lucht te ge
ven is hij gisteren bij het provin
ciehuis in Leeuwarden begon
nen aan een marathonloop door.
Nederland. Op 25 april wil hij op
het Binnenhof aankomen om
met leden van verschillende poli
tieke partijen te praten over de
zijns inziens in ons land 'bedreig
de godsdienstvrijheid'.
"De gevestigde vormen van re
ligie trekken minder belangstel
ling en de vlucht in drugs en ma
terialisme heeft ook niet het ge
luk gebracht waar velen naar
verlangen", zei Rood bij het
overhandigen van zijn bood
schap aan een bode van het Frie
se provinciehuis. "Daarom slaan
nieuwe vormen van religiositeit
zo aan". "Het moet nu maar eens
uft zijn met de inquisitiepraktijk
ken tegen de nieuwe religies".
Rood hoopt met zijn tiendaag
se 320 kilometer lange veldloop
voor de godsdienstvrijheid veel
mensen aan het denken te zetten.
Na Leeuwarden en Wolvega
komt hij in Zwolle, Apeldoorn,
Arnhem, Amersfoort, Utrecht en
Gouda. En dan gaat het naar Den
Jodendom. Kardinaal Wille-
brands heeft gisteren op een
tweedaags beraad aan de pause
lijke universiteit in Rome gepleit
voor een betere verstandhouding
tussen het rooms-katholicisme
en het jodendom. Er moeten
voor de studie van het he
breeuws en het jodendom meer
joodse leerstoelen komen aan
rooms-katholieke theologische
onderwijsinstellingen, zei hij.
Een studiebijeenkomst over de
relatie met het jodendom was
twintig jaar geleden op een
rooms-katholiek theologisch in
stituut nog ondenkbaar, beken
de de Nederlandse kardinaal.
Hervormde Kerk: bedankt
voor Hasselt G. de Knegt Huizen.
Gereformeerde Kerken: beroe
pen te Voorburg K. Wigboldus
Eindhoven. Gereformeerde Ker
ken Vrijgemaakt: beroepen te
Delft A. de Snoo Harderwijk. Ge
reformeerde Gemeenten: be
dankt voor Alblasserdam J. W.
Verweij Ridderkerk.
