Freek de Jonge doet boete In 'De Bedevaart' Kil soloprogramma Dorine v.d. Klei Mummenschanz: puur kijkplezier Warrige musical over toerisme Enerverende muziek van Loos MAANDAG 15 APRIL 1985 E PAGINA 19 AMSTERDAM - „Mooie tos, he?", vraagt Freek de Jonge, na dat hij zo juist een dramatische scène heeft afgesloten, „afgepakt van een Jehovagetuige". De zaal lacht en de dubbelzinnigheid slaat weer eens bij De Jonge toe. Aan de ene kant ergert hij zich over het gemakkelijke succes, aan de andere kant kan er maar één de leukste zijn. „Dat vinden de mensen leuk: grappen over een religieuze min derheid". Voordat hij de pointe afmaakt, kijkt hij opnieuw naar de aktentas. „Misschien heb ik 'm gisteren wel van de deurwaar der afgenomen", zegt hij ge bruikmakend van zijn gehaaide improvisatietalent. Opnieuw buldert Carré van het lachen. „Ik zie: u weet er van. Dat mag ook wel: die pr-campagne heeft een beetje geld gekost". Het blijft niet bij die ene verwijzing naar het conflict tussen De Jonge en zijn voormalige manager, dat vandaag in een kort geding voor de Amsterdamse rechtbank zal worden uitgevochten. Het zal ook niet bij deze losse grappen blijven in De Bedevaart, Freeks nieuwste show, want zo als altijd leeft De Jonge in een haat-liefde-verhouding met zijn rappe taalbeheersing, zijn kolos sale vermogen te associëren en de humor in zijn banaalste vorm verteerbaar te maken. „Een kind vraagt aan zijn moeder: wanneer zal ik gelukkig zijn? Als ik de es sentie van het leven benadruk of gebruik?" Dit aforisme zit - ui teraard - als grap verpakt in de openingsscène van De Bede vaart. De Jonge raffelt het zo snel af, dat de symbolische waarde van de vraag je bijna ontgaat. Voor Freek is de keuze echter es sentieel: ga je in het leven op zoek naar de waarde achter de dingen of leef je er maar op los? In een opnieuw virtuoos aan- eengevlochten serie metaforen, raamvertellingen en schijnbaar daarvan losstaande grappen en anecdotes toont De Jonge zich in De Bedevaart opnieuw de eenza me hemelbestormer in het Ne derlandse theater. De eerste drie shows van Freek de Jonge - De Komiek (1980), De Tragiek (1981) en De Mars (1983) - hadden in tegenstelling tot zijn latere werk (De Mythe, Een Verademing, Stroman Trawanten) elk een centraal thema. In de Komiek ging het om de onafhankelijk heid van de theatermaker, in De Tragiek hamerde hij op een onaf hankelijk denken en een streven naar rechtvaardigheid, in De Mars werd het sjabloonmatige links-rechts-denken gehekeld. In de Bedevaart is er opnieuw een centraal gegeven. De theaterma ker doet nu zelf boete, gaat op zoek naar zijn eigen drijfveren. Tegen het eind van het program ma bekent hij: „Ik heb mijn ta lent verloochend. Mijn spraak vermogen dwingt mij flauwe grappen te debiteren. Het ap plaus dat ik ervoor incasseer maakt de boetetocht nog zwaar der". Voor alles is De Bedevaart een theatershow over het gehalte van het persoonlijke engagement. De betrokkenheid bijvoorbeeld van een Nederlandse journalist die in Managua, Nicaragua, op zoek gaat naar het revolutionaire elan. Samen met een doofstomme Sandinist valt hij in handen van de contra-revolutionairen. In het holst van de tropennacht beleeft hij de eenwording met zijn com- pancero, maar als de dageraad aanbreekt blijft hij gespaard - hoe graag hij ook zelf de marte- laarsstatus zou verwerven. Een tweede bedevaart zit verpakt in een reis naar Lourdes, waarheen een overijverige dorpspastoor zijn parochie brengt teneinde ge nezing te zoeken voor een van zijn verloren zielen, een invalide hardrocker. Terwijl de invalide de eenwording met God ervaart, verliest de pastoor zich in groot heidswaanzin. De Bedevaart krijgt zijn struc tuur pas in het zelfonderzoek van Voorstelling: De Bedevaart, solopro- gramma van Preek de Jonge. Teksten: Freek de Jonge. Muziek: Willem Breuker, Henny Vrienten. Decor: Hella en Freek de Jonge. At tributen en kleding: Hella de Jonge, Ben van der Splinter en Victor An- derssen. Lichtontwerp: Bernd Wou- thuysen. Geluid: Henny Schwithal. Première: Theater Carré Amster dam, 13 april 1985. Daar met uitzon dering van maandagavonden tot en met 13 mei. de komiek, dat door de hele show heen telkens de kop op steekt. De Jonge kruipt in de huid van het kind dat van zijn moeder hoort dat zijn vader het leven heeft gelaten in de leeu wenkuil van Artis. Het joch be landt in zijn bedevaart in Kru- gers Wildpark, overwint zijn angst voor leeuwen en keert als dompteur met de Koning der Dieren terug naar West-Europa teneinde in Circus Knieval op te treden voor het verwende pu bliek. Maar pas als hij één is ge worden met de leeuw en de dompteur letterlijk (na opnieuw een eenwordingsscène in het donker) in de leeuw verdwijnt, krijgt het publiek in deze thea terparabel waardering voor het gebodene. De Jonge speelt zijn nieuwe show in Carré in de eigenlijke piste van dit vroegere Amster damse circustheater en daardoor krijgt zo'n knappe theatermeta foor over zijn haat-liefde-verhou ding met zijn humoristische ta lent opeens nog meer zeggings kracht dan in willekeurig welk ander theater. Zoals in bijna al zijn programma's vertaalt Freek zijn fïlosofisch-poètische zeg gingskracht ook in De Bedevaart in knappe theaterbeelden. De at tributen (zoals een prachtig leeu wenkostuum), een effectief de cor (het rood-witte zeil van een circustent) en summier toege paste, maar uiterst effectieve muziek van de hand van Willem Breuker en Henny Vrienten zor gen ervoor dat de verbale ver beelding van De Jonge ook con creet wordt gemaakt. Eerder in de voorstelling zorgt een idioot invalidenwagentje voor een be vrijdende dosis relativering van het zware thema, of is een idiote, minuten durende spreekbeurt over erwtensoep bewijs van het overwinnen van stotterangst. De apotheose van De Bede vaart is ronduit schitterend. „Maak dat U wegkomt", voegt Freek het publiek toe, terwijl hij op de knieën schuifelend zijn boetetocht richting circustent af legt. „Een bedevaart is geen ker misattractie". In een als toegift gezongen lied, De wals van het als, worden alle gevonden zeker heden weer onder je vandaan ge trokken. Freek gunt zijn publiek die niet; net zo min als zichzelf. Ergens in De Bedevaart ziet hij zichzelf zó: „Ik ben een pelgrim op gevoel/die doorgaans doolt door dode straten/ik heb de vei ligheid verlaten/met slechts on zekerheid als doel". Tussen alle poëzie en filosofie 'Ga maar rustig slapen', soloprogramma van Dorine van der Klei. Begeleiding: Tom Löwenthal, piano. Gezien op 13 april in de Leidse Schouwburg. LEIDEN - Dorine van der Klei geeft in haar solo programma, met het Coüjn-citaat 'Ga maar rustig slapen' als titel, aan de hand van teksten, verzet spoëzie en vooral van muziek van vóór, tijdens en direct na de Tweede Wereldoorlog een kort histo risch overzicht over deze periode. Het programma wordt dan ook terecht aange kondigd als een documentaire in woord en muziek. Hiervoor heeft Dorine van der Klei gebruik ge maakt van teksten van Brecht, Kastner en Tuchols- ky, van materiaal van Radio Oranje, van muziek uit de concentratiekampen (zoals de 'Westerbork-sere- nade' van Johnny Jones en het 'Dachau-lied'), van toen veelgehoorde grappen en satire, van num mers uit het NSB-radiocabaret van Paulus de Rui ter en van Engelse en Amerikaanse amusements muziek. Aan de samenstelling van het materiaal is door haar duidelijk veel zorg besteed. Bovendien heeft zij bij een aantal (lied-)teksten voor een goedlopen de vertaling gezorgd. Toch maakte het programma als theatervoorstelling een buitengewoon kille, af standelijke indruk. Natuurlijk is het materiaal zelf voor een deel in drukwekkend en stemt het niet bepaald vrolijk. Daartegenover staat, dat Dorine van der Klei na de pauze ook vrolijke herinneringen ophaalt en amu sementsmuziek van na de bevrijding ten gehore brengt. Daarbij komt nog, dat het veelal om num mers gaat, die menigeen niet onberoerd zullen la ten. Alleen al de verschillende versies van 'Lili Marleen' en het oorlogsamusement ('Als op Capri de rozentuinen bloeien') roepen gemengde gevoe lens op. Nu is de documentaire-achtige aanpak met een zekere afstandelijkheid op zich een goede keuze geweest. Maar er was zaterdag nog iets anders aan de hand. Het leek wel, alsof Dorine van der Klei zelf aanvoelde, dat haar programma niet aansloeg. Misschien was het geringe aantal toeschouwers daar mede debet aan. Het gevolg was, dat zij zich ging forceren en soms al te driftig over het toneel drentelde. Ook op de verbindende teksten kon zij zich soms niet goed concentreren. Toen na de pau ze de zaallichten te lang aanbleven, stoorde haar dat en reageerde zij hierop enigszins geïrriteerd. Het op integere wijze samengestelde programma bleek niet aan te spreken. De te zelfverzekerde ma nier, waarop Dorine van der Klei dat probeerde op te vangen, deed onsympathiek aan. WIJNAND ZEILSTRA LEIDEN - Tijdens een druk bezochte receptie heeft Muziek- en Showgezelschap 'Sempre Avanti' pen zaterdag het 35-jarig bestaan in de huidige vorm gevierd. Tevens werd dirigent J. Kukler gehu die vanaf het begin, dus ook 35 jaar, bij deze vereniging is geweest. Voorzitter Hans Filemon wees er in zijn toespraak tot de jubilaris met nadruk op, dat dirigent Koos Kukler ook als arrangeur voor Sempre Avanti grote verdiensten heeft. "Vaak avond aan avond is hij druk doende om zelf alle partituren voor de orkestleden handmatig uit te schrijven", aldus voorzitter Filemon. Namens de vereniging overhandigde hij de heer Kukler een zilveren, in miniatuur uitgevoerde dirigeerstok met inscriptie. Op 18 en 19 april Zal het zevende lustrum van Sempre Avanti worden gevierd met een jubileum-uitvoering in de aula van het Rijnlands Lyceum in Oegstgeest. Op de foto krijgt Koos Kukler de zilveren dirigeerstok aangereikt door S.A. voorzitter Hans Filemon (foto Holvast) Leiden Lak-galerie - Marion Busch, foto's, Christie van der Haak, schilderijen, t m 17/5, ma t/m za van 10-22 uur, zo van 10-17 uur. 1 Hanoi van Bibliotheek Rijksuniversiteit - Oud- bulgaarse handschriften en fotopor tretten Bulgaarse dichters en schrij vers, t/m 24/4; ma t/m vr van 8-17 uur. Piggelmee - Janvossensteeg, Hol landse wolken gefotografeerd door Dick Seip, t/m 4/5; ma 11-18 uur, di, woe, vr van 9-18 uur, do tot 9-21 uur, za van 9-17 uur. De Lakenhal - schilderijen uit eigen bezit, rond het thema 'Leven in Lei den in de 17e eeuw', tot 9/6; di t/m za 10-17 uur, zon- en feestdagen vn 13-17 Ine Groot-Koopmans, t/m 22/5; r Exposities a do v n 8-17 u i 8-15.30 u Holiday Inn - expositie graficus Hans Hartzheim, t/m 1/5. Rijksmuseum voor Volkenkunde - stencilprenten van Mori Yoshitoshi, tl m 16/6; di t/m za, 10-17 uur, zo en feestdagen van 13-17 uur. Pourquoi-pas - Nieuwe Beesten markt, Marcia Krijgsman, schilderij en en tekeningen, tot 30/4; di, woe, do 8-22 uur. vr. za van 8-24 uur, zo 8-22 Unieke Produkten - Hooigracht, Ca- rel van Laere, kledingontwerpen, Carla Feijen, ontwerpen voor ka- doverpakkingen, tot 12/5; do en vr van 13-18 uur, za van 13-17 uur. Warmond Galerie de Pomp - Dorpsstraat, The ma Groen, 30 kunstenaars, diverse technieken, t/m 31/5; Fred Balhuizen, foto's, t/m 28/4; woe 10-12 uur, do, za, zo 14-16 uur, di 19-21 uur. Het Oude Raadhuis - Dorpsstraat, Ton de Bruin, schilderijen, gouaches, tot 10/5; woe, do, zo 14-16 uur, za 11-16 uur. di van 19-21 uur. Lisse Artopa - expositie schildersgroep 'Warmond', tot 22/4; do, za, zo van 13.30 tot 16 uur, do van 19.30-21.30 Wassenaar Auberge de Kieviet - Stoeplaan 27, aquarellen van Comelie Arnold- Mees, t/m 25/4; dag. beh. ma, van 9-12 en 15-17 uur. Katwijk Katwijks Museum - schilderijen en aquarellen van Toon Koster; tot 18/5. MUMMENSCHANZ. Zwitsers-Ameri kaans beeld- en maskertheater. Met: Andrè Bossard, Floriana Frassetto en Bernie Schürch. Gezien op 14 april in de Leidse Schouwburg. LEIDEN - Het doek van de schouwburg wordt opengeduwd door twee levensgrote handen, die allerbei op beentjes lopen. Daarmee wordt het publiek een fantasiewereld binnengeloodst van wonderlijke figuren en we zens, die tot de verbeelding spre ken 'Mummenschanz' biedt illu sietheater bij uitstek: er wordt geen woord gezegd, er wordt geen muziek gespeeld - het is puur kijkplezier. Op de faam van dit gerenommeerde gezelschap was trouwens een groot publiek afgekomen. De meest grillige wezens ko men hier tot leven, of het nu geo metrische figuren als driehoeken en vierkanten, fantasiewezens of dieren als zeesterren en inktvis sen zijn. Soms zitten de spelers in de figuren zelf en halen zeer acrobatische toeren uit. Een en kele keer werken zij - met enkele afzonderlijke attributen. Laatst genoemde methode doet denken aan de techniek van het zoge naamde zwarte theater. Mummenschanz: puur kijkple Vooral na de pauze doet dit ge zelschap zijn naam alle eer aan. 'Mummenschanz' is namelijk het Duitse begrip voor een feest van en met maskers. Zo worden er gekke gezichten met een dun lijntje aangegeven en zijn er 'le ge' hoofden, die met kleurrijke accessoires worden opgesierd. Ook de ballon-achtige gezichten zijn heel fraai: met een beetje wind worden ze zichtbaar en kunnen 'dan twee kanten uit waaien. In de achtervolgingssce- ne van twee personen gaf dat een heel gek beeld. Aan het slot van de voorstelling dreigde een le vensgroot monster de zaal bin nen te gaan. Dan verschijnen echter de handen op beentjes weer ten tonele en houden het monster tegen. Daaruit komen de drie spelers tevoorschijn: het betekent het einde van een groot aantal losse scenes, waarin het publiek een fantasiewereld werd voorgetoverd. WIJNAND ZEILSTRA. De musical 'Weg, weg, weg' door Im perium. Regie: Rein Edzard, muziek: Jan van Dijk. Gezien op 13 april in het microtheater aan de Oude Vest in Leiden. Herhalingen op 19, 20, 26 en 27 april en 3,4,10,11,17,18, 24 en 25 mei. LEIDEN - Imperium heeft de summertime blues. 'Weg, weg, weg' is een musical over toeris me en alles wat daar mee samen hangt. Een aanlokkelijk onder werp, zeker als buiten de hemel een vergiet lijkt en wind en kou elke stap in de open lucht tot een martelgang maken. Een reizen-ratjetoe wordt het genoemd in de programmatoe lichting, en dat is niets te veel ge zegd. Gemaakt volgens het be proefde collage-recept van Impe rium: een voorstelling die al im proviserend met plakken en knippen vorm wordt gegeven. Die werkwijze geeft de spelers alle ruimte om hun creativiteit bot te vieren, maar houdt ook het gevaar in dat een lapjesdeken on tstaat, waarvan je zou zweren dat hoofd- en voeteneinde op ver schillende bedden thuishoren. Een divers reisgezelschap gaat onder leiding van hostess Ellie en chauffeur Jan proberen een 'Weg, weg, weg' bij Imperium paar onbezorgde weken door te maken in een onbestemd vakan tieoord. Het gezelschap wordt gevolgd vanaf het boeken bij reisbureau Noorderzon tot de be houden terugkeer, als het alle maal weer onvergetelijk blijkt te zijn geweest. Daartussen pas seert het hele vakantie-abc de re vue: de excursies in een met bru te hand bestuurde bus; het ap partement dat er anders uitziet dan de gouden bergen in de fol der; opbloeiende romances tus sen reisgezellen; een hostess ach ter wier glimlach een peilloze le vensmoeheid schuilgaat. Daar tussendoor scènes die met het gezelschap weinig van doen hebben. Zoals over een jon gen die de wijde wereld in wil trekken, over twee huisvrouwen die nergens liever zijn dan thuis en over het eiland zonder zorgen. Dan worden nog reizen ge toond die zich enkel in het hoofd van de reiziger afspelen: een sek tarische ceremonie in een kerk; Odysseus die de geesten van de onderwereld bezoekt; een gezel schap dat hoogdravende wartaal spreekt. Het begint u nu misschien enigszins te duizelen. Dat deed het mij ook. Wat moet ik er mee aan als dat vriendelijke oude da metje ineens een drugsexpert blijkt te zijn? Waarom komt de vrouw die het hof wordt gemaakt door de buschauffeur ineens met een doorsnee moeilijke jeugd aanzetten? En waarom willen die huisvrouwen wèl op vakantie als ze de loterij hebben gewonnen? Dat aantal vragen is moeite loos uit te breiden. Maar waar schijnlijk zoek ik het dan te diep. 'Weg, weg, weg' is gewoon hoog tempo gebrachte schakeling van sketches en lied jes, waarin zachtmoedig de spot wordt gedreven met de vakantie neurose, waaraan mensen kun nen lijden. Een opbouw, ook in dramatische zin, heb ik er node in gemist. Het moment waarop de hostess haar ware aard toont werkt niet als climax, omdat de andere figuren daaraan vooraf gaand te weinig reliëf hebben ge kregen. Het is met deze musical net als met een geslaagde vakantie; als teveel bij gaat nadenken, je het gevaar dat je voor je- het plezier bederft. Dat zou jammer zijn, want de amateurs van Imperium spelen met veel ARIEJAN KORTEWEG loop BALLETORKEST BOOS - Voor een aantal balletprogramma's in het eerste seizoen in het nieuwe Am sterdamse Muziektheater is geen or kest beschikbaar. Bij het ontbreken van duidelijkheid over beschikbare orkestcapaciteit moeten wij daar om overwegen een aantal program ma's met band uit te brengen. Dit is artistiek onwenselijk en werkt ver storend. Dit schrijft het Nederlands Ballet orkest (NBO) in een brief aan minis ter Brinkman (WVC). Volgens het NBO heeft het uitblijven van beslis singen van de minister over de bal letbegeleiding catastrofale gevol gen - zowel financieel als artistiek - voor het Nationale Ballet, het Ne derlands Danstheater en het NBO zelf omdat het hierdoor onmogelijk zou zijn een seizoen op te bouwen. Zo had de voorbereiding van het seizoen 1986/1987 op 1 april vorig jaar al klaar moeten zijn en het sei zoen daarna zou op 1 april dit jaar ingevuld moeten zijn. LAK-theater op 13 april. LEIDEN - Sinds het optreden op het North Sea Jazzfestival 1984 is de eenheid en zeggingskracht van de funk-jazzgroep Loos duidelijk toegenomen. De erkenning hiervan blijkt wel uit de over twee weken uit te reiken Haagse Ooyevearprijs, een plaatopname en een radio-optreden op 25 april. Ook de presentatie van deze veelal extatisch bewe gende, in zwarte pakken met kleurige fantasie T- shirts, gestoken musici en het abstracte, op de ach tergrond opgehangen doek accentueert de vitale muziek van deze musici. De muziek van Loos heeft verwantschap met de zwarte Amerikaanse Free Funk van Ornette Coleman en Ronald Shannon Jackson. Maar door de aparte kleuring van de me lodie-instrumenten, de goede felle persoonlijke soli en de toevoeging van een percussionist zijn ook caraïbische ritmen mogelijk. Altsaxofonist Jan Willem van der Ham straalt een kracht uit door veel gebruik te maken van snelle korte fraseringen. Bij Peter van Bergen overheerst meer het gebruik van een verhalende stijl met citaten uit de jazzgeschie denis. In de zelfgekomponeerde thema's vullen de saxen elkaar aan met verschillende stemmen en gaan soms gelijk op. Onder het moderne funky jas je van de muziek blazen de saxofonisten eigenlijk degelijk geconstrueerde soli, zoals die in het begin van de jaren '60 gebruikelijk waren. De gevarieerd heid van de toonvormingen van de saxofonisten is zeer groot. Van staccato tot melodische lijnen. Slagwerker Willem Jansen zit er met fel spel bo venop en ook basgitarist Jan de Boer geeft een on misbare kleuring met veelal korte ritmische noten in het funkidioom. Een leuk effekt geeft de toepas sing van een megafoon, waarin wat vage teksten worden gezegd. De eerste set begint weliswaar met een vlotte binnenkomer, maar we moeten tot het tweede gedeelte wachten wanneer alle remmen worden losgegooid en elk lid op een on-Nederlands hoog niveau zijn bijdrage levert aan de collectieve voortstuwing van de muziek. Helaas leende de con certruimte zich niet erg voor het maken van een dansje om de ritmische spanning te ontladen. De groep Loos maakt enerzijds een eenvoudig en fun ky ritme, maar anderzijds proppen ze de muziek vol met veel improvisaties waardoor de luisteraar veel concentratie nodig heeft, die dan het simpele ritmische verloop weer ondermijnt. Het is jammer dat zo weinig belangstellenden waren gekomen voor deze enerverende en hechte .muziek met slechts weinig inzinkingen. WILLEM WINSEMIUS weekeinde overleden. Het is jonk- vrouwe Henriètte Jacoba van den Brandeler. Deze nauw met Utrecht verbonden vrouw is honderd jaar geworden. Zij was een leerlinge van de componisten Bernard Zweers en Johan Wagenaar en studeerde piano bij Dirk Schafer. Zij schreef een groot aantal liederen, een requiem bij de dood van haar vader en ver der ook een stabat mater. ;^Hkn La Grande Parade voorbij AMSTERDAM (ANP) - De ten toonstelling van topwerken uit de moderne kunst vanaf 1940, La Grande Parade in het Stedelijk Museum in Amsterdam, is gisteren na precies vier maanden gesloten met een record van 343.213 bezoe kers. De laatste dagen was er nog een ware stormloop op het museum: in zes dagen tijd werden 31.000 bezoe kers geteld. Zondag, de laatste dag, kwamen er nog 5700 mensen naar de Paulus Potterstraat, waar het museum gevestigd is. Ondanks een gestaag vallende regen ston den mensen in een lange rij voor het museum om de laatste kans te grijpen de tentoonstelling te zien of nog een keer te zien. Het bezoek heeft de verwachtin gen van de museumdirectie verre overtroffen. In de begroting was rekening gehouden met 200.000 be zoekers. (foto ANP) heen zitten weer bijzonder fraaie momenten van onbelemmerde fantasie en humor geweven. Ze variëren van confronterende zwarte humor tot telefoontjes van Henk (van der Meyden) over Aids („het codewoord voor pri vacy"), een schitterende scène in de polikliniek van het AMC in de Bijlmer, tot een intermezzo als presentator en deelnemer van een talentenjacht (met een play backnummer met klapperend gebit op het geluid van castag netten). En als toppunt hilari sche vertellingen over een Cana dese talkshow en de onverwach te liefhebberijen van de paus. Freek de Jonge.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1985 | | pagina 19