'Met werken volgens vaste schema's' Festival van oude roem Indrukwekkend drieluik over onderduikers Dojoji, internationale 'fungle' uit Rotterdam POPAGENDA Fons van Westerloo in programmaleiding AVRO Tamme en onevenwichtige 'Kikkers' Operakenner Leo Riemens overleden DONDERDAG 4 APRIL 1985 RAPIO-TV-KUNST PAGINA 31 Uniek filmmateriaal gedurende drie zondagen op NOS-televisie HILVERSUM (GPD) - Eind 1943 hielden naar schatting 300.000 mensen zich in ons land schuil voor de nazi's. Onder hen bevonden zich zo'n 20.000 joden. Op dat moment waren al bijna 100.000 joden door de Duitsers gedeporteerd. Over het trieste fe nomeen van het ondergedoken zijn was tot nu toe in verhouding tot de overige aspecten van de oorlogsjaren betrekkelijk weinig gedetailleerd materiaal voor handen. Met drie documentaires over ervaringen van onderdui kers probeert de NOS-televisie de komende drie zondagen daar iets aan te veranderen. door Dick Versteeg Het eerste programma van het drieluik, dat de verzameltitel Ondergedoken' heeft meegekre gen, is het meest opmerkelijk doordat het uniek 41 jaar oud filmmateriaal bevat, dat pas vo rig jaar door toeval boven water kwam. De opname werd in de vorm van een gespeelde docu mentaire opgenomen op een on Beeld uit de film over een groep joodse onderduikers in de periode 1942-'43. derduikadres in Amsterdam en toonde de handelingen van 14 jo den die zich daar tussen juli '42 en mei '43 verscholen hebben ge houden. Tijdens renovatiewerkzaamhe den aan het pand Thorbecke- plein 5, waarin thans de club Moulin Rouge is gevestigd, vond een timmerman vorig voorjaar een pakketje met twee dagboe ken, een brief en een notitieboek je. De vondst haalde Het Parool, waardoor de zaak aan het rollen werd gebracht. Het notitieboekje bleek het scenario te bevatten voor een film die op het bewuste onderduikadres was opgenomen. De opdracht voor het maken van die film was verstrekt door Har ry Swaab, een van de onderdui kers, en werd opgenomen door een filmoperateur die zich in die dagen in het verzet bewoog. Swctab stopte de film na de oor log in een kluis en liet in zijn tes tament vastleggen dat vertoning pas na zijn dood zou zijn toege staan. Toen het bestaan van de film echter eenmaal publiekelijk be kend was geworden, gaf Swaab toestemming het materiaal als nog voortijdig te laten vertonen. De eerste uitzendrechten werden verworven door Ben Eikerbout van de onafhankelijke tv-pro- duktiemaatschappij Belbo. Ei kerbout toont het authentieke ge luidloze materiaal vrijwel in z'n geheel, maar heeft dit doorsne den met aanvullende, zelfge maakte en archiefbeelden, waar door een realistischer tijdsbeeld wordt verkregen dan de 41 jaar oude film zelf suggereert. De film van toen is immers op gezet als verzetje voor de onder duikers, als middel om de span ning de baas te blijven. De opna men werden stuk voor stuk in scè ne gezet en toonden de onderdui kers dan ook voornamelijk in vrolijk lijkende omstandigheden. Er wordt gezongen onder de kerstboom, men spettert elkaar nat in bad en voor de camera worden variéténummertjes opge voerd. Swaab zegt daar nu over: „Als je de film ziet, l£ek het allemaal heel leuk. Maar men leefde toch in grote angst. Wat we in die film zien is een gemaakte vrolijk heid". Eikerbout heeft één scène niet in zijn documentaire opgeno men. „Een stuk waarin veel werd gegeten heb ik bewust overgeslo. gen, omdat dat misschien misver standen bij het publiek zou kun nen opwekken. Het zou sommi gen de indruk kunnen verschaf fen dat die onderduikers het alle maal zo slecht nog niet hadden. De andere onderdelen in de film zijn gemakkelijker uit te leggen". Overigens zijn de rechten van Swaabs film op advies van Ei kerbout ondergebracht in een stichting. De aan het verdere ge bruik door anderen verbonden opbrengsten zullen daardoor kunnen worden aangewend voor instellingen die zich bezighouden met de bestrijding van racisme. De overige documentaires in het NOS-drieluik zijn gemaakt Jaap Walvis en Almar Tjepkema. In beide programma's vertellen on derduikers over hun doorgaans uiterst deerniswekkende ervarin gen. De tweede aflevering wordt afgesloten met het ontroerende weerzien van een Britse piloot en het echtpaar dat hem ruim 40 jaar geleden een schuilplaats bood nadat zijn toestel boven Walchern was neergeschoten. Walvis en Tjepkema, die als joodse kinderen zelf onderduik ervaringen hébben, schreven ook een op hun tv-documentaires ge baseerd boekwerk dat één dezer dagen onder de titel „Ondergedo ken" op de markt verschijnt. De drie programma's worden de komende zondagen steeds uitgezon den op Nederland 2, tussen 21.40 en ROTTERDAM - "We heb ben de pretentie internatio nale muziek te maken. Geen typisch Nederlandse muziek in elk geval. Wars van elke pop- of rock en rolltraditie ook. Je kunt het dansmuziek noemen, ten minste: we kunnen er zelf wel op swingen. Het ritme heeft de aandacht, meer dan meerstemmigheid of het maken van bijzondere me lodieën". door Ariejan Korteweg - Muziek is toch al moeilijk onder woorden te brengen, en voor Dojo ji geldt dat helemaal. Hun debuut plaat, bij Plexus uitgebracht onder de titel 'Dojoji', is in sommige bla den als jazz besproken en in ande ren als pop. De grenzen daartussen vervagen steeds verder en Dojoji draagt daaraan by. Want behalve jazz en pop zit er heel wat 'zwarts' in hun muziek. Veel ritmeinstru menten, twee basgitaren, drums en percussie, gecombineerd met on orthodox spel op gitaar, saxofoon en viool. Zelf hebben ze het over 'fungle', een samentrekking van 'funk' en 'jungle'. "Echte 'walk- manmuziek"', noemen ze het ook, en "muziek voor 's nachts, geïnspi reerd door het nachtleven". Een gesprek met Pien Selleger (basgitaar), Hans Rath (saxofoon) en Ted langenbach (percussie, bas en slaggitaar) van Dojoji, een jon ge, eigenwijze band uit Rotterdam, die ook op het podium zeer de moeite waard moet zijn. In hun muziek is iets van de Tal king Heads te herkennen, en in de loop van het gesprek wordt ook de Engelse groep A Certain Ratio ge noemd. Bij de eerste beluistering van hun plaat kwam na enig pieke ren nog een heel andere naam in gedachten. Die bas die steeds de kortste verbinding tussen twee muzikale punten lijkt te zoeken..., die stuwende, monotone vrouwen zang..., dat lykt waarachtig net de Au Pairs. De hoes erbij gepakt en het blijkt nog verder te gaan: Les- ley Woods van de Engelse groep Au Pairs verzorgt alle vocalen op 'Dojoji'. Die samenwerking is een verhaal I apart. Na het uiteenvallen van de Au Pairs woonde Lesley Woods vo rig jaar een tijdje in Rotterdam. Ted Langenbach van Dojoji kwam j daar in contact met haar en vroeg haar een paar keer mee te spelen. Het klikte, Woods ging meespelen Dojoji v.ln.r.: Pien Selleger, Hans Rath, Ted Langenbach, Indra van Hal, Cathy Lemonde en Ferdinand Rollé. (foto p.r.) bij optredens van de groep en wil de graag deelnemen aan de opna men van de debuutplaat, die eind vorig jaar is opgenomen. Ze maak te haar eigen vocalen en drukte zo een duidelijk stempel op de mu ziek. Dojoji kijkt nu met gemengde gevoelens op de samenwerking te rug. "Ze is een nogal sterke per soonlijkheid en dat zijn wij ook. Dat botste dus soms. We hadden gehoopt dat zij aan onze muziek zou meewerken, maar zij wilde het eerder andersom. Zij is eigenlijk ie mand die een begeleidingsband moet hebben. Wij zijn daar de ty pes niet naar. Sinds januari staat ze niet meer met ons op de planken. Met als gevolg dat we de plaat niet kunnen gebruiken om onze optre dens te promoten". 'Cheerleader' Dojoji heeft inmiddels twee nieuwe vocalisten: Tom Tromp en Cathy Lemonde. Tromp wordt als 'cheerleader' aangeduid, terwijl Lemonde volgens Dojoji meer op zoek is naar de melodie. Opnamen van een onlangs in Nijmegen gege ven optreden laten horen, dat hun inbreng sterk verschilt van de zang van Lesley Woods, maar dat de sfeer van de muziek daar niet we zenlijk door verandert. Dat pleit voor de karaktervastheid van Do joji. Het tekent ook hun benadering. Exposities ueiden Museum van Geologie en Mineralogie - 'Kijken met de handen' voor kinde ren van 6-12 jaar plus begeleiding, en schoolgroepen, t/m 14/4; zo t/m vr van 11-16 uur. Lak-galerie - Marion Busch, foto's, Christie van der Haak, schilderijen, V m 17/5, ma t/m za van 10-22 uur, zo van 10-17 uur. Piggelmee - Janvossensteeg, Hol landse wolken gefotografeerd door Dick Seip, t/m 4/5; ma 11-18 uur, di, woe, vr van 9-18 uur, do tot 9-21 uur, za van 9-17 uur. Galerie De Oude Rijn - Stille Mare, Fer Hakkaart, pastels, tekeningen, et sen en houtsneden, tot 11/4; dag van 11-18 uur. do tot 21 uur. De Lakenhal - schilderijen uit eigen bezit, rond het thema 'Leven in Lei den in de 17e eeuw', tot 9/6; di t/m za 10-17 uur, zon- en feestdagen vn 13-17 't Pand - Caeciliastraat 18, Annie God- dijn, schilderijen, Nienke Menalda, grafiek, Ria Roelofs, kijkkastjes en schilderijen, tot 18/5; za en zo van 12- 16 uur. Burcht - 'Achterberg verbeeld', tot 10/ 4. Holiday Inn - expositie graficus Hans Hartzheim. t/m 1/5. Ars Aemula Naturae - Pieterskerk- gracht, expositie van Ars leden, t/m Rijksmuseum voor Volkenkunde - stencilprenten van Mori Yoshitoshi, t m 16/6; di t/m za, 10-17 uur, zo en feestdagen van 13-17 uur. Galerie Le Pigeon - rietpentekenin gen van Bernie Autsema, t/m 7/4; woe t/m za van 12-16 uur. Pourquoi-pas - Nieuwe Beesten markt, Marcia Krijgsman, schilderij en en tekeningen, tot 30/4; di, woe, do 8-22 uur, vr, za van 8-24 uur, zo 8-22 do en vr r uur- Stof en Stijl Nieuwe Rijn 29, stof- en behangontwerpen, t/m 13/4. Oegstgeest Kapsalon Jacques van Bellen - hand beschilderde eieren van Conny van Warmond Galerie de Pomp - Dorpsstraat, The ma Groen, 'n 27 tal exposanten, t/m 31/5; woe 10-12 uur, do, za, zo 14-16 uur. di 19-21 uur. Leiderdorp Leythenrode sen/kleuretsen met i 10-20 uur. Wassenaar Auberge de Kieviet - Stoeplaan 27, aquarellen van Comelie Arnold- Mees, t/m 25/4; dag. beh. ma, van 9-12 en 15-17 uur. Galerie Henk de Greef - Schoolstraat 27, Mado Schoolmeesters, schilderij en en Jeannet Veltman-Gaastra, kera mische vormen, t/m 11/4. Tot voor kort was Dojoji geen ech te groep, maar meer een ruwe bol ster met harde pit. Hans Rath, Fer dinand Rollé, Pien Selleger en Ted Langenbach vormen al zo'n vijf jaar de harde kern van de groep. Daaromheen een hele schare 'rand figuren', die aan nummers op de plaat meewerkte en de groep ook tijdens optredens versterkte. Die formule is nu enigszins ver laten. Dojoji bestaat tegenwoordig vast uit zeven mensen. Behalve bo vengenoemd kwartet en de twee nieuwe vocalisten is dat de acht tienjarige violiste Indra van Hal, ook al op de plaat te horen. "We streven er nu naar echt een groep te vormen. Dan kun je toch een grotere hechtheid bereiken", vindt het drietal. Wat niet wil zeggen dat Dojoji nu een heel strakke struc tuur krijgt, want binnenkort zal ook de vader van Indra van Hal, die cello en contrabas speelt, de ge lederen van de groep tijdelijk ver sterken. Kabuki Die wendbare werkwij ze hoor je ook aan de muziek af. De plaat klinkt alsof de muziek op het podium geen twee keer hetzelfde zal worden gespeeld. Dojoji werkt met een stevige ritmische basis, waaroverheen geïmproviseerd kan worden. "We werken niet volgens vaste schema's. We willen op el- kaars gevoel aangewezen zijn, blij ven ontwikkelen en veranderen. Het leven moet muziek zijn, mu ziek moet het leven zijn". Mede daardoor laat de muziek zich niet in een hokje stoppen. De titels van nummers als 'Quincunx' en 'Katchakali' zijn wat dat betreft ook niet erg behulpzaam. Net zo min trouwens als de groepsnaam, die is ontleend aan Kabuki, een Dojoji uit Rotterdam speelt zater dagavond in het Leids Vrijetijds Centrum. Hierboven meer over de ze groep. In Het Kasteel in Alphen aan den Ryn komt zaterdag Gruppo Sporti- vo, de groep van Hans Vanden- burg, die in het verleden veel suc ces had met grappige en knap ge speelde pop, maar tegenwoordig met dezelfde muziek heel wat min der aanslaat. Een avond gratis mu zikaal plezier, omdat Het Kasteel drie jaar bestaat. Aanvang 21.00 uur. OPGESTAPT Han van Essen, chef amusement by de VARA, gaat deze omroep per 1 juli verlaten. De 47-jarige Van Essen, die negen jaar bij de VARA heeft gewerkt, krygt een functie in het Amsterdamse bedrijfsleven. Over de opvolging van Van Essen kon men bij de VA RA nog niets meedelen. van de traditionele Japanse thea tervormen. Dojoji (klemtoon op de laatste lettergreep) is daar een wil de dans met trommels. Gevraagd naar bronnen van in spiratie noemen ze een heel scala aan zwarte muziek: veel jazz, Ame rikaanse funk, muziek uit Afrika. Talking Heads Ook? Ze voelen ver wantschap, maar zien het niet als inspiratie, omdat de ontwikkeling van Dojoji parallel loopt met die van David Byrne en consorte. Ze vinden de Talking Heads soms wat te veel naar pop neigen, maar her kennen zich in de spontaniteit en kracht van hun muziek. Rotterdam De leden van Dojoji komen uit Rotterdam, een stad die de poptra ditie van Den Haag en Amsterdam mist. "De 'sien' is hier erg klein", verzekert Dojoji. "Rotterdam wordt wel een stad genoemd, maar dat is het niet echt. Er is wel een binnenstad met multiraciale toe standen. Daar klinkt bij ons iets van door. En ook iets van het rea lisme van een haven- en handels stad" Dieden van Dojoji vullen hun da gen zo'n beetje met muziek, maar kunnen er nogniet van leven. Alle inkomsten worden in de groep geïnvesteerd. Want al maakt Dojoji muziek met veel plezier, de groep wil er graag ook zonder compro missen mee aan de weg timmeren en kijkt al belangstellend over de grenzen. Het clubcircuit in eigen land vinden ze te klein, dat heb je na een paar toernees wel gezien. Van de debuutplaat zijn er zo'n tweeduizend verkocht, wat veel is voor een plaat die verschijnt bij een kleine, onafhankelijke platen maatschappij. In New York is de plaat naar eigen zeggen goed ont vangen. Komende winter zouden ze daar graag in een aantal clubs spelen. Eén optreden noemt Dojoji even belangrijk als minstens tien repeti ties. Wat zij op het podium brengen omschrijven ze zelf als een totaal- presentatie, waarbij behalve de muziek ook de vormgeving van veel belang is. Licht, filmpjes en in elkaar overvloeiende dia's worden gebruikt voor een show over sport, sex, kunst en funk, volgens Dojoji de hoofdbestanddelen van hun muziek. Dojoji speelt zaterdagavond in het Leids Vrijetijdscentrum aan de Bree- straat in Leiden. Drie leden van The Tremeloes, gefotografeerd in 1970. Vijftienjaar later zijn ze de grootste attractie van Flasbackin Alphen aan den Rijn. (archieffoto) Tremeloes, Equals en Mungo Jerry op 'Flashback' ALPHEN AAN DEN RIJN - In de Rijnstreekhal in Alphen aan den Rijn wordt zaterdag 'Flashback '85' gehouden. Flashback is een voort zetting van de Merseybeatfestivals van 1982 en '83. De groepen die dit jaar komen zijn echter niet afkom stig uit Liverpool, de stad aan de Mersey. Uit Engeland komen Mun go Jerry, de Tremeloes en de Equals; de Shoes, Q65 en de Frans Krassenburg zijn van eigen bo dem. Groepen die in het verleden weinig met elkaar gemeen hadden en slechts ten dele tot dezelfde popgeneratie behoorden. Ze heb ben nu gemeen dat ze kunnen te ren od oude roem. De Tremeloes spreekt van deze groepen het meest tot de verbeel ding. Echte Engelse jaren zestig pop, waarmee onder aanvoering van zanger Brian Poole in Neder land elf hits werden gemaakt, waaronder 'Silence is golden' en 'Someone, someone'. Poole is in Alphen niet van de partij. Mungo Jerry was een eendags vlieg, die in 1970 een enorme zo- mersucces behaalde met het op de skiffle geënte 'In the summertime'. Dat nummer maakte Mungo Jerry ook tot één van de grote attracties van het dat jaar gehouden popfesti val,in Kralingen. 'Maggie' was een bescheiden opvolger. In Engeland schijnt de groep het op het podium nog goed te doen. De samenstel ling is nog die van weleer. De Equals stammen uit dezelfde tijd. Ze waren één van de eerste groepen waarin blanken en zwar ten samenspeelden. In het begin van de jaren zeventig hadden ze succes met middle of the road- nummers als 'Michael and the slip per tree' en 'Viva Bobby Joe'. Zan ger Bobby Grant timmert op z'n eentje met succes aan de weg ('I don't wanna dance') en maakt geen deel meer uit van de groep. Van wel heel erg eigen bodem zijn de Shoes, afkomstig uit Shoes- terwoude en op vrijwel elk nostal gisch popfestival van de partij. Grote hits van hen waren 'Na, na, na, 'Osaka* en 'Standing and Sta ring'. Q65 was vroeger Haagse under ground van het zuiverste water. Een ruige vermenging van blues en rock and roll. De 'Kjoe' had met 'The life I live', 'Ann' en 'You're the victor' veel succes en speelt in de bezetting van de glorietijd. Frans Krassenburg dankt zyn roem aan het feit dat hij in de be gindagen deel uitmaakte van d» Golden Earrings. Zijn stem was te horen op 'That day', 'Please, go' en 'In my house', nummers die op Flashback zullen worden gespeeld. Dit Alphense festival van de ver gane glorie begint om half acht en is naar verwachting om omstreeks half twee 's nachts afgelopen. DEN HAAG (GPD) - Fons van Westerloo, tv-corres- pondent van de AVRO in de Verenigde Staten, wordt op 1 juli 1985 opgenomen in de programmaleiding van deze omroep. de. Van Westerloo, die 8 jaar corres pondent in New York is geweest, krijgt een leidinggevende functie in de informatieve sector. Het is niet bekend of hij tv-programma's zal blijven presenteren. sieke Taal- en Letterkunde in een eigen vertaling. Regie: Theo Joppe en Petra Kalshoven. Muziek: Mark Mennema. Kostuums: Liesbeth Berkvens, Kitty Weeren. Musici: Dick den Boef, Marike Diepenveen, Irene de Koning, Désiree van Keulen, Michel Buijs, Petra Kals hoven. Gezien op woensdag 3 april in het LAK-theater. Nog te zien op 15 april in het Rijnlands Lyceum, Oegst geest. LEIDEN - Als je niet beter wist zou je de schrijver Aristofanes kunnen verwijten wat al te mak kelijk de bekende cliché's en procédé's van de klucht toe te passen in zijn stukken. Maar de goede man leefde 400 jaar vóór het begin van onze jaartelling, dus hij moet beschouwd worden als de uitvinder van al die winde rige en dubbelzinnige grapjes die ons nu zo belegen voorkomen. Met de voorstelling van 'De Kik kers' laat de vakgroep Klassieke Talen in elk geval zien dat veel bekende komische types en si tuaties hun oorsprong vinden in het oude Griekenland. Het is bij mijn weten pas de eerste keer dat Klassieke Talen zich op het toneel waagt. Voor een eerste keer ook zeker niet slecht. De vertaling van eigen hand is zelfs lekker pittig en makkelijk speelbaar. Anachro nismen als strippenkaarten en relax-huizen vallen dan ook niet uit de toon. Maar vanuit theatraal oogpunt bezien is met 'De Kik kers' een minder gelukkige keus gemaakt. Het stuk is zeer one venwichtig. In het eerste deel is er een veelheid aan korte scènes, de vermakelijke situaties die ont staan als de god Dyonisos met zijn eigenwijze slaaf Xanthias be sluit af te dalen in de onderwe reld. Het tweede deel bestaat echter geheel uit de literaire wedstrijd tussen de tragedie schrijvers Aeschylos en Euripi des. Literair wellicht een gevecht op het scherpst van de snede, maar theatraal absoluut niet inte ressant. Ook Dyonisos, ongewild tot scheidsrechter van deze twee kamp gebombardeerd, kan daar niet veel aan veranderen. Zelfs niet als deze rol gespeeld wordt door Hans Paanakker, die zich na een wat zenuwachtig begin steeds meer als een vis in het wa ter voelt. Het zou me niet ver baasd hebben als hij tegen het einde beide tragediedichters aan de kant zou hebben geschoven en er een complete Dyonisos- show van zou hebben gemaakt. Met zijn wat slomige motoriek en zijn zenuwachtige oogopslag vormde hij bovendien een prach tig komisch duo met zyn kleine slaaf en helper Xanthias (Jacque line Kuijpers) die opviel door een zeer levendige mimiek. De overi ge spelers vond ik, op enkele kleine momenten na, nogal tam en voorspelbaar acteren. Öok het koor en het wel erg bescheiden orkest hadden best wat peper in de kont kunnen gebruiken. Toch is er behalve vertaal-ta- lent ook theatraal talent aanwe zig. Het zou aardig zijn ook de volgende keer weer te kiezen voor een stuk van de weinig ge speelde Aristofanes. MARC VAN DER VELDEN MAASTRICHT (ANP) - De journa list en operakenner Leo Riemens is in de nacht van dinsdag op woens dag op 74rjarige leeftyd in Maas tricht overleden. Riemens verwierf in de jaren vyftig bekendheid m$t zyn radioprogramma's over zang kunst en heeft talloze artikelen en plaatrecensies op zyn naam staan. Hy publiceerde een boek over Maria Callas, een zangerslexicon en een werk over opera en was me dewerker van de Larousse-ency- clopedie, de Winkler Prins en een Italiaanse encyclopedie. Riemens behoorde tot de oprichters van de bladen 'Luister' en 'Disk', waarvan hy ook medewerker was. Hy schreef gedurende een reeks van jaren ook televisiekritieken in de Telegraaf. De begrafenis is zater dag in Maastricht.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1985 | | pagina 31