Tk blijf als cabaretier mezelf I Gebrek aan wijsheid bij Wïbo M TV-rubriek Met Mozart concertdrempel verlagen door Nico Scheepmaker Senk Elsink na jaar terug op toneel Berdien Stenberg en Jaap van Zweden succesvolduo 'Te laat geboren'; redelijk toneel FRANSE RIVIERA yBRKEtMItMlK] TERDAG 30 MAART 1985 RADIO-TV-KUNST PAGJNA 33 I p geschiedenis herhaalt zich 0iet alleen, maar de geschiedenis ert ook dat er nooit iets van de sschiedenis wordt geleerd. Nu pbben we net de hele PC Hoof- iffaire achter de rug, waaruit >ch ten minste de lering kon •orden getrokken dat zo'n mi- L isteriêle actie contraproduktief I, omdat ze zoveel stof doet op- 'aaien, en bij de betrokkenen en un achterban zoveel veront waardiging opwekt, dat het (traffen' (als ik de weigering van ie PC Hooftprijs aan Hugo [randt Corstius zo even mag joemen) verkeert in zijn tegen- eel en 'belonen' wordt. Wie oordien nog nooit van Hugo Irandt Corstius had gehoord, leeft zijn naam nu voor de rest •an zijn leven ingescherpt gekre- »en, en zijn uitgever Querido kan ie herdrukken niet snel genoeg ianslepen. Terwijl de PC Hooft- »rijs, als die gewoon aan hem iras uitgereikt, de oplagen van ijn boeken wellicht met 30 pro- jent had doen stijgen, is zijn le- jerspubliek door de weigering (n alle soesa daarna vermoede lijk vervijfvoudigd. Je kunt je nauwelijks voorstellen dat de mi nister, ook al is hij van cultuur, het tot zijn taken rekent om de afzet te vergroten van een schrij ver die hij verwijt mensen en be volkingsgroepen te kwetsen. Toch is dat door zijn ondoor dachte handelwijze geschied. Dus wat doet de AVRO, en dan met name Wibo van de Linde als AVRO-directeur, als hij ontdekt dat in een AVRO-serie 'Veertig jaar na dato' de rol van zijn voor ganger Willem Vogt in een enkel zinnetje ongunstig is belicht? In de documentaire wordt gezegd dat de houding van de omroepen tegenover de bezetter meegaand was, wat dan gevolgd wordt door de zin: „AVRO-directeur Vogt bij voorbeeld stelde direct na de ca pitulatie enige joodse medewer kers op non-actief'. Wibo van de Linde schrapte deze zin, omdat ze 'tot onaan vaardbare misverstanden ten aanzien van Willem Vogt zou kunnen leiden'. Blijkbaar heeft Wibo van de Linde zich meer in de Tweede Wereldoorlog verdiept dan dr. Lou de Jong, want deze heeft zijn medewerking aan de serie gegeven, en noemt de ingreep een 'censuurmaatregel'. Als dat zinnetje wordt geschrapt, eist hij dat ook alle interviewfragmen ten met hem eruit gehaald wor den. Ook de eindredactrice Ine ke Hilhorst van de serie, en Pie- ter Varekamp, hoofd van de in formatieve programma's, zijn het oneens met Wibo van de Lindes ingreep. Wat zien we dus? Dat door het (zeer onterechte) schrappen van dat ene onnozele zinnetje over een feit dat op zijn minst al sinds het verschijnen van Dick Ver- kijks 'Radio Hilversum 1940- 1945' in 1974 bekend is, de zeer laakbare houding van Willem Vogt kort na de capitulatie,toen er van Duitse zijde nog niet eens op maatregelen tegen joodse me dewerkers was aangedrongen en hij op 21 mei, zes dagen na de ca-, pitulatie, al alle joodse medewer kers die de AVRO ('zijn' AVRO) hadden helpen grootmaken ont sloeg (Jacob Hamel, Han Hollan der, Max Tak, Ida de Leeuw-van Rees, Jetty Cantor, Boris Lens- ky, Albert van Raalte), deze hele pijnlijke affaire voor de zoveelste keer breeduit wordt opgerakeld in de kranten, zoals dat een klein jaar geleden ook al gebeurde toen iemand voorstelde een standbeeld voor de AVRO-pio- nier in Hilversum neer te zetten. Misschien vond Wibo van de Linde dat ook gemeld moest worden dat Willem Vogt na de oorlog de dans ontsprongen is doordat hij, in latere jaren, wa pens van het verzet in zijn huis verborgen heeft gehouden, maar dat heeft op zich weinig te ma ken met de houding van de om roepen in bezettingstijd. Waarom maakt de AVRO eigenlijk niet eens een doorwrocht televisie- portret van zijn oprichter, waarin de verschillende kanten van zijn persoonlijkheid, de goede en de kwalijke, op evenwichtige wijze tegenover elkaar worden gezet? We zijn toch volwassenen onder elkaar? Of lijkt dat alleen maar zo? Hoe dan ook, door zijn onbera den stap heeft Wibo van de Lin de zijn eigen medewerkers en dr. L. de Jong tegen zich in het har nas gejaagd, zoals minister Brinkman erin geslaagd is de Raad voor de Kunst en de rest van letterkundig Nederland te gen zich in het harnas te jagen. Is 'wijsheid' en 'evenwichtig ge drag' niet een van de voorwaar-, den voor het functioneren op zul ke hoge posten, vraag je je af. Blijkbaar niet. Je zou door al deze deining bij na vergeten dat er ook nog tv- programma's werden uitgezon den, bijvoorbeeld het opmerke lijke tv-portret van 'belangenbe hartiger' Dirk de Vroome, ook bekend als de Rooie Reus, een soort Rode Pimpernel in de mo derne tijd. Een VARA-documen- taire overigens met een schok kend slot, toen Dirk de Vroome vertelde dat hij kanker had en nog maar kort had te leven. Een indrukwekkende man, ondanks, of beter gezegd: dank zij zijn Tijl Uilenspiegel-streken. Bij het be langeloze helpen van mensen op de schopstoel gedroeg hij zich niet altijd volgens de letter van de wet, maar de letter van de wet gedraagt zich nu eenmaal ook niet altijd volgens de letter van de mens! ITKECHT (GPD) - Tegen het ind van het gesprek merkt hij p: „In interviews kom ik neestal ernstig over. Ik heb elf wel eens gehoord: be- lompt. Maar zo praat ik nu lenmaal. Mensen die met hu- nor bezig zijn, zijn in het dage- jjks leven over het algemeen [een leuke mensen". loor :ric van der Velden Bedompt' praat Henk Elsink aller- pinst. Wel laat hij zich van een be- ichouwende kant zien, een aspect ran zijn persoonlijkheid dat in zijn loloprogramma's inderdaad veel ninder naar voren komt. De perio- 3e die achter hem ligt is niet de makkelijkste uit zijn leven ge veest Een jaar lang hield Elsink tich volledig afzijdig van 'het vak'. Een broodnodige rustperiode, die teker ook met de berüchte 'mid-li- fe crisis' te maken heeft. Vanaf eind vorig jaar nam hij met her wonnen energie de draad weer op met een nieuwe one-man-show. „Ja, ik heb er weer zin in. En dat teg ik niet omdat ik dat hoor te zeg- jen, maar omdat ik het meen. Ik neb wel eens geroepen - en in vla zen van verstandsverbijstering en in moedeloze buien zeg ik het nog [vel eens - nu hou ik ermee op, al- |veer naar Herenjezusdijk, maar ik merk dat ik het toch gewoon een leuk vak vind. Het leukste aspect is dat je iedere avond een soort wed strijd moet spelen. Vergelijkbaar met een voetbalmatch. Al beheers je het progTamma tot in je vinger toppen, je bent nooit zeker of je die avond gaat winnen. Als het lukt, ga je gelukkig naar huis. Soms lukt het ook niet. Dan krijg je het niet voor elkaar, dat vind ik afschuwe lijk. Daar ben ik echt een dag ziek Elsink praat vrijuit over zijn jaar rust. „De dames en heren van kan toor zeiden: 'kun je dat wel doen, ben je niet bang dat je weer moei lijk aan de slag komt'. Ik heb toen gesteld: 'Kijk eens, als ik doorga dan voel ik dat het me niet meer gaat lukken. Dan is de schade veel erger. Je loopt natuurlijk een risi co. Maar aan de andere kant: ik zit vanaf 1956 in het vak, als je dan al na één jaar vergeten bent, dan kun je je afvragen of het sowieso nog zin heeft om door te gaan". Illusies Als oorzaken voor zijn besluit noemt hij: vermoeidheid, gevoe lens van sleur en dwangmatigheid („ruim een jaar van tevoren weet je al datje op 22 november in Delfzijl zal staan") en een bepaald besef dat hij als volgt toelicht: „Er komt een moment in je leven dat je je realiseert dat er geen weg terug meer is. Je moet bepaalde illusies ogeven. Daarmee bedoel ik niet: 180 miljoen verdienen, of elke avond met een jonge meid naar bed, maar zaken die eigenlijk nau welijks tastbaar zijn. „Ik heb altijd gewerkt met het gevoel van: het is nog niet helemaal goed wat ik doe, maar straks word ik veel zekerder, veel zelfbewuster, en dan komt het allemaal wel. Dat was een soort on derbewuste achtergedachte. Ik ben nog maar 35, ik ben nog maar 36... en dan komt het besef dat de onzekerheid en twijfel, waarvan je NTB wil gebruik muziekband verbieden HILVERSUM (GPD) Het bestuur van de Nederlandse Toonkunste naars Bond (NTB) heeft een brief naar het NOS-bestuur gestuurd waar in zij vragen een einde te maken aan het gebruik van een geluidsband van het Metropole Orkest van de NOS door Henk Elsink. De cabaretier gebruikt de geluidsband in zijn one-man-show en heeft daarvoor toe stemming van de NOS gekregen. „Over het gebruik van de band en de geldelijke vergoeding zijn af spraken gemaakt met de kunstenbond FNV", verklaarde een woord voerder van de NOS. „De NTB heeft er verder niets mee te maken. Het enige waar de bond bang voor is, is concurrentie. Zij zien liever een volledige groep met Elsink op toernee gaan". In de brief schrijft de NTB dat de band voor omroepdoeleinden ge maakt is en dan niet voor niet-omroepdoeleinden gebruikt mag wor den. Elsink gebruikt de band in een openbare gelegenheid en is boven dien particulier artiest. Volgens de bond mag hij de band dus niet gebruiken. De NOS verklaart echter dat er duidelijke afspraken zijn gemaakt en het gebruik van de band daarom niet buiten de regels valt. verondersteld had dat zij minder zouden worden, alleen maar zijn toegenomen. Daarmee moet je le ren leven". Gedurende dat jaar heeft Elsink, zoals hij dat noemt, voornamelijk 'geluierd'. „Ik kan uitstekend luie ren. Daarmee bedoel ik niet dat ik hele dag op de bank hang, maar dingen doe die niet met het vak te maken hebben. Ik vind het heerlijk om met mijn handen te werken. Verder heb ik wat gestudeerd. Ik heb me gestort op een paar talen: Frans en Spaans. En verder heb ik me wat geoefend in het pianospe len. Voor sport had ik ook nooit tijd, dus daar heb ik ook wat aan gedaan". „Een typisch Nederlandse vraag is dat", zegt hij als er voorzichtig geinformeerd wordt hoe hij deze periode financieel overbrugd heeft, „Dit land is zo verkankerd met het idee dat Vadertje Staat wel voor je zal zorgen, dat je langza merhand een buitenbeentje bent als je er voor zorgt dat je reserves hebt. Kijk, ik ben een boerenman. Ik kom uit Enschede, uit een een voudig en een bepaalde tijd zelfs arm gezin. Het heeft me laten zwe ren dat ik nooit meer tot de bedel staf verheven zal zijn. Het zou ook een schande zijn als een man als ik, die jarenlang zeer goed zijn vreten heeft verdiend, zou moeten terug vallen op de gemeenschap. Maar het komt voor in ons vak en in deze noem ik geen namen". Eigen merk Tot een ander soort programma leidde deze periode van bezinning en rust niet. Voor een verrassing zullen de Elsink-fans niet komen te staan. „Wat je ook doet, je blijft al tijd jezelf meenemen. Je karakter verandert niet in één jaar, en ook niet in tien jaar. Als je vraagt naar een andere aanpak, dan moet ik zeggen dat dat niet zo is. Om de doodeenvoudige reden dat ik ge woon niet kan veranderen. Ik moet het doen met wat ik beheers. Daar komt nog bij dat je in Nederland moeilijk een andere weg in kunt slaan. Je zit in een bepaald hokje, en men laatje daar niet meer uit. Ik heb wel eens een scherp liedje ge daan, en je voelt dan gewoon dat het publiek dat uitjouw mond niet accepteert. Mensen die een derge lijke aanpak willen, kiezen voor een ander 'merk'. „Het cabaret is in ons land in een stroomversnelling geraakt. Je kreeg mensen die andere wegen zijn gaan bewandelen: Freek de Jonge, Youp van 't Hek en niet te vergeten Koot en Bie. Maar ik heb natuurlijk al meer stromingen me- gemaakt, Lurelei bijvoorbeeld, de tijd dat cabaret geëngageerd moest zijn. Als traditionele cabaretier - dan ben ik gewoon - heb je dan de neiging om je af te vragen of je niet aan de nieuwe trend mee moet doen. Je wordt ongerust.. Ik heb nooit aan die verleiding toegege ven. Je moet nooit iets omwille van de commercie doen, iets dat niet bij je karakter past. Het publiek pikt dat niet van jé. Ik heb in de loop van de jaren consequent aan mijn eigen 'merk' vastgehouden". Elsink bevestigt de indruk dat er sprake van een herwaardering is van de traditionele cabaretiers. „Het sterkst zie je dat bij een man als Toon Hermans. Dezelfde jour nalisten die vijf jaar geleden nog zijn nek probeerden te breken, dra gen hem nu op handen. Er mag in Nederland weer gelachen worden. Een aantal jaren terug was lachen verdacht. Lachen is in Nederland lepra, heeft een collega van mij eens gezegd. Die trend is nu voor bij. Hoe dat komt? Ik denk dat het net zo is als bij de economie, je Henk Elsink: "Ik houd vast aan mijn eigen werk". hebt met golfbewegingen te ma ken". Toch is er een verschil tussen la chen om Freek de Jonge en lachen om John Lanting, om maar eens twee uiterste te noemen. Elsink er kent dat. „Mijn humor zit dichter bij John Lanting dan bij Freek de Jonge. Ik ben geen literaire cabare tier. Ik heb me nooit beziggehou den met intelligente woordgrap pen. Woordgrappen vind ik niet leuk. De eerste de beste Neerlandi cus zonder humor kan ze maken. Ik heb het wel eens uitgeprobeerd op toneel. Zo'n tien achter elkaar. In een half uurtje had ik ze geloof ik bedacht. En ja hoor: na elke woordspeling werd er geklapt, of ze nou leuk waren of niet. Heel ver moeiend. Al snel heb ik ze eruit ge flikkerd. Maar gelukkig is die trend van woordgrappen ook al weer voorbij". Berdien Stenberg muziek of niet?' dat promotie van klassieke HILVERSUM (GPD) - Twee jaar geleden speelden fluitiste Berdien Stenberg en haar pla tenmaatschappij Phonogram met de gedachte een elpee uit te brengen met zuiver en alleen Mozart-werken. Het succes van de zomerhit 'Rondo Russo' bracht ze op andere gedachten. „We waren bang dat Mozart te eenzijdig zou klinken", herin nert de als een komeet omhoog geschoten Stenberg zich maar al te goed. Nu heeft Berdien alsnog Wolfgang Amadeus in de armen gesloten. Het album 'Ode aan Amadeus' is het resul taat van een samenwerkings verband met violist/dirigent Jaap van Zweden. Van Zweden en Stenberg vormen een even jong als talentvol en op merkelijk duo. De pas 25-jarige concertmeester van het Concertge bouworkest en de 28-jarige 'plati na' fluitiste zijn in staat gebleken drommen mensen naar populair klassieke peogramma's te trekken. Bezoekers die veelal nog nooit een concertgebouw of schouwburg be traden. Berdien: „Het begon met een Vi- valdi-concert, vorig jaar oktober, net voordat ik zes weken naar Ja pan ging. De kaarten waren in nog een twee uur uitverkocht en het concert van Jaap en mij moest her haald worden: in het Concertge bouw, in De Doelen, in Vreden- burg en in het Congresgebouw. Een onverwacht succes, zeker voor ons. Toen de film Amadeus uit kwam en in Nederland heel goed werd ontvangen, leek het ons een prima idee een beetje op die popu- door Dolf Reusink lariteit in te haken. Dus kwam er een Mozart-concert, dat we inmid dels al twee keer voor een uitver kocht huis in Amsterdam hebben gespeeld en dat nog meer uitvoe ringen krijgt". De handel kwam vrij snel met de vraag, of onze uitvoering op de plaat verkrijgbaar was. Meestal is het omgekeerd. Je maakt een plaat en gaat dan concerten doen om aan die elpee bekendheid te geven. In ons geval was er echter geen plaat en moest er alsnog tijdig één ko men. De platenmaatschappij wilde de elpee namelijk voor Pasen in de winkels hebben. Dat is gelukt, de feitelijke opnamen namen niet meer dan twee middagen in beslag. Dat lijkt weinig, maar in de voorbe- Te laat geboren' door A.R. Gurney Jr. Met: Pleuni Touw, Hugo Metsers, Pieter Lutz en Trees van der Donck. Regie: John van de Rest. Gezien op 29 maart in de Leidse schouwburg. LEIDEN Als je als acteur sechtpaar samen in een eigen vrije productie wilt staan, is de keuze van een stuk niet altijd ge makkelijk. Ditmaal lijken Pleuni Touw (Eleanor) en Hugo Metsers (Barney) daarin redelijk geslaagd te zijn. 'Te laat geboren' biedt een avondje uit, dat de meeste liefhebbers van het genre tevre den zal stellen. Voor beiden zijn er gelijkwaar dige hoofdrollen met veel ver kleedpartijen - alleen Hugo Met sers als de onverbeterlijke rebel krijgt iets meer kansen om een lach te scoren. Gelukkig hielden zij hun spel vrij natuurlijk en lie ten zij een hinderlijk overdrijf- toontje achterwege. Ze ontmoeten elkaar op de be grafenis van zijn vader, die haar schoonvader is. Eleanor is ge trouwd geweest met de degelijke broer van Barney. Eigenlijk hield zij meer van de avontuurlij ke Barney. Hoe hun beider leven sinds hun eerste ontmoeting van zo'n veertig jaar geleden is verlo pen, wordt terugblikkend ver teld. Pieter Lutz speelt daarbij zijn vader en Trees van der Donck haar moeder, die ook sa men nog eens in het huwelijk tre den. Je kunt merken, dat regisseur van de Rest veel televisiewerk heeft gedaan. Er zijn een paar monologen, waarin de persona ges zich direct tot het publiek wendend hun keuzes rechtvaar digen. Het toneel wordt dan don ker, op enkele spots na; een beetje fantasieloze, uitgekauwde theatervariant op de bekende tv- close-up. Alles speelt zich af in één ruimte: een kamer in een ex clusieve sociëteit. Financieel maakt dat het stuk voor de pro ducent aantrekkelijk. Artistiek vloeide het niet echt aanvaard baar uit het verhaal voort. Het liep allemaal natuurlijk goed af. Hoe precies ging gister avond een beetje verloren. Aan het eind van het stuk was onder het publiek wat stiekeme hilari teit ontstaan: iemand in de zaal was namelijk nogal 'luidruchtig' in slaap gevallen... WIJNAND ZEILSTRA De ode op het zwarte vinyl bevat uitsluitend Mozart-repertoir met toegevoegd een titelstuk van Louis van Dijk. 'Intrada' uit 'Die Zauber- flöte', 'KV 620', 'Adagio en Ron deau', 'KV 285', 'Andante in C', 'KV 315' en 'Vioolconcert in G, KV 216' completeren deze plaat, waarop ui teraard het Concertgebouworkest te beluisteren is. Jaap van Zweden was bij de montage aanwezig, „om dat zoiets voor mij heel belangrijk is. Ik kan me nog mijn eerste plaats herinneren, ook een Mozart-uitvoe- ring. Daar bleek bij het beluisteren van de plaat ineens een heel stuk van de cadans verdwenen te zijn. Vermoedelijk kende de man die de banden moest monteren het hele stuk niet eens. Gevoelsmatig is het belangrijk erbij te zijn, het gaat uit eindelijk om een produkte, waarop jij als uitvoerend artiest op wordt bekeken. In dat geval mag je iets verlangen". Jaap van Zweden en Berdien Stenberg zijn de ook commercieel uitstekend in de markt liggende re presentanten van een nieuwe gene ratie muzikanten in het (semi)klas- sieke genre. „Onze concerten zijn vermoedelijk zo'n succes omdat we dicht bij elkaar staan", meent de man, die aan de Juilliard School Hemingway-prij s voor Peruaan Vergas Llosa PARIJS (DPA) - De Peruaan Mario Vargas Llosa (49), schrijver van on der andere „De stad en de honden" en „De oorlog van het einde van de wereld", heeft vrijdag in Parijs de voor het eerst uitgereikte prijs „Ritz-Paris-Hemingway-award" gekregen. De prijs, waaraan een bedrag van 175.000 gulden is ver bonden, is bestemd voor een au teur, wiens werk in de traditie van Ernst Hemingway is geschreven. of Music in New York studeerde bij Dorothy Delay, „het is ontzet tend belangrijk, dat een dat hier concerten gebracht worden door jeugd". Berdien Stenberg: „Jongeren vereenzelvigen zich een stuk mak kelijker met de muziek. Het is ken nelijk toch een verschil of iemand van mijn leeftijd, of een fluitist van vijftig op het podium staat". Jaap van Zweden: „Hoe vreemd het ook mag klinken, ik denk dat het jeugdige element een aantrek kingskracht heeft. Treffend in dit verband is wat er onlangs gebeurde, nadat ik voor de eerste keer mijn Amadeus-viool concert had gespeeld en weg van het podium de trap opliep. Komt er een klein jongetje het toneel op, de suppoost kon hem niet meer tegen houden, die mij om een handteke ning vraagt. Iedereen stomver baasd, want dat past zogenaamd niet bij concerten. Toch was het hartstikke leuk en dat jongetje heeft zijn handtekening natuurlijk gekregen. Promotie Berdien Stenberg: „Het is heel leuk te merken, dat veel van onze bezoekers nog nooit in een Con certgebouw zijn geweest. Je haalt mensen binnen die duidelijk geen klassieke muziekconcerten ge wend zijn. Dat merken we aan de reacties, zoals het klappen midden in een nummer dat nog niet is afge lopen. Die bezoekers zitten heer lijk te genieten! Een fijn gevoel, want je haalt mensen over een in Nederland nog altijd bestaande drempel heen. Is dat promotie van de klassieke muziek, of niet?" Gezien de overvolle agenda van beiden, is het de vraag of Stenberg en Van Zweden na hun Mozart- project nog vaker gezamenlijk zul len optreden. De concertmeester: „Ik heb vijftig concerten per jaar bij het Concertgebouworkest, zes tig tot zeventig soloconcerten en dan nog eens je voorbereiding. Dat aantal vind ik welletjes, want ik wil nog wat tijd voor mijn dochtertje overhouden. Berdien gaat haar ei gen weg en ik idem. Het leuke is, dat we elkaar zeker eens in de zo veel tijd zullen tegenkomen. Dat is het beste, want zo'n samenwerking moet iets exclusiefs blijven". Berdien is na 'Rondo Russo' en 'Berdinerie', beide met een ver koop van meer dan 100.000 exem plaren, al vroegtijdig begonnen met de voorbereiding van haar der de soloplaat. Met het Berdien Sten berg Kwartet en enkele verrassin gen, waarover ze nog niets wil ver tellen, komt er een grote toer langs Nederlandse schouwburgen. „Een nieuwe show, die in het najaar moet beginnen. Hoe het allemaal precies ingevuld wordt, hangt af van een sponsor, waarmee we nog in onderhandeling zijn. Het genre blijft hetzelfde. Ik ga gewoon lek ker door met mijn lichte muziek". ADVERTENTIE per appartement per week 8 dagen appartementen Cap Coudalère Inlichtingen en boekingen: ANVR „goeie reis" reisburo's en reizenverkopende banken. m GOEDE REIZEN. LAGE PRIJZEN

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1985 | | pagina 31