Draagbare computer
sterk in opkomst
Wie het kleine niet eert, zal nooit
een beroemde kok worden
Vensterraam om
zelf te gieten
heel decoratief
HOBBY
HobbyHand
nieuw blad
vol ideeën
Hoe werkt de flitser?
Voorrangsschakelaar
Computer
woorden
boek
Gezond
wonen
PAGINA 16
ZATERDAG 30 MAART 1
De computer staat zowel bij
kleine bedrijven als bij parti
culieren compleet op door
breken: 1984 sloeg wat de
verkoop van Personal Com
puters betreft ook alle re
cords. Naar schatting ver
kocht de industrie alleen al in
Nederland 35.000 serieuze,
kleinere machines voor zake
lijk gebruik. Geen wonder
dat computerfabrikanten er
als de kippen bij zijn om met
nieuwe modellen op de
markt te komen. Het centrale
thema daarbij is draagbaar
heid. Wie immers een com
puter op zijn werk gebruikt,
zal graag een draagbare ver
sie daarvan naar huis of naar
een vergadering willen mee
nemen.
Drie merken introduceerden
enige tijd geleden tegelijk hun
nieuwe loten. Twee daarvan zijn
in min- of meerdere mate draag
baar. Ze komen van Hewlett Pac
kard en Texas Instruments. In
een geval gaat het om een tafel
model. Kaypro brengt met 'Ro-
bie' een kantoor- en huiscompu
ter.
De Robie van Kaypro Europe
is een compacte tafelmachine.
Het geheel bestaat uit het beeld
scherm met daarin alle elektroni
ca en los toetsenbord. Er worden
allerhande programma's bijgele
verd. Robie kan direct communi
ceren met de draagbare broertjes
van Kaypro, maar hij is ook in
een uitvoering te krijgen waarbij
een zeer compacte de opslag van
gegevens mogelijk is. Door het
gebruik van speciale schijven,
met een extra grote capaciteit,
wordt het zakelijke gebruik van
de computer aanzienlijk aantrek
kelijker. De nieuwe Kaypro be
hoort niet tot de modernste gene
ratie computers, maar wel tot de
groep die het bekende, wijdver
breide CPM-systeem benut,
wat bü uitwisseling van zakelijke
gegevens een voordeel is. De
prijs: ruim f8300 tot ongeveer
f9600 exclusief voor de twee uit
voeringen.
Tafelmodel
Hewlett Packard brengt ook
een tafelmodel, maar omdat er
een handvat aan zit, spreekt men
van 'portable'. In veel opzichten
is de 'Integral Personal Compu
ter', zoals hij voluit heet, een op
merkelijk apparaat. Ten eerste is
hij voorzien van de modernste
chips, die hem tot 16/32 bits-com
puter bestempelen, snel
werkend en met vele mogelijk
heden. Dan is er om ruimte te be
sparen, ook een erg kleine schijf
eenheid voor de opslag van pro
gramma's en gegevens inge
bouwd. Desondanks kan men op
het acht centimeter grote schijfje
bijna driekwart miljoen tekens
kwijt.
Het kleine scherm, is van een
totaal nieuwe constructie. Het is
een elektro luminicentiescherm
(EL) dat helder verlicht is en
toch weinig ruimte inneemt om
dat ook het plat is aan de achter
zijde. Het scherm laat 80 tekens
op een regel zien en omvat 25 re
gels, is 22,5 centimeter breed en
ongeveer 10 centimeter hoog.
Heel bijzonder is dat de ver
plaatsbare computer ook een in
gebouwde printer heeft. Dit is
een nieuwe inkt-spuit-afdruk-
eenheid, die een fraaie letter
paart aan een geruisloze en snel
le werking. De printer is inge
bouwd aan de bovenzijde van de
computer, die een los toetsen
bord heeft.
Ondanks de vele mogelijkhe
den - ook het interne geheugen
is buitengewoon groot - weegt
het apparaat maar 11 kilo. De
prijs: f22.500.
Op batterijen
Tenslotte de Pro-lite van Texas
Instruments. Bij het concipiëren
van deze draagbare computer is
men ervan uitgegaan dat de com
puter ook totaal onafhankelijk
van het lichtnet, dus op batterij
en, moet kunnen functioneren.
De Pro-lite kent eveneens een
scherm van 80 karakters bij 25 te
kens. Maar dit scherm is wel op
gebouwd uit stroomsparende
LCD-kristallen, zoals ze in de
meeste horloges worden ge
bruikt.
Het interne geheugen van de
Texas omvat een kwart miljoen
tekens en de diskdrive (schijf
eenheid) kan driekwart miljoen
tekens bergen op een schijfje van
acht bij acht centimeter. Het
compacte apparaat weegt bijna
vijf kilo en is gemakkelijk in een
aktentas mee te nemen. Wil men
ook de batterij-houder (de batte
rijen zijn niet in het apparaat op
genomen) meenemen en nog een
printer (die ook op batterijen
werkt) dan wordt het toch nog
een hele sjouw: tesamen bijna 10
kilo.
Het apparaat heeft geen afzon
derlijk toetsenbord. Hij kan met
de overige Texas-computers ver
bonden worden en zonodig de
programmatuur, nodig voor het
uitvoeren van zijn taak, overne
men. Er is heel veel kant en klare
programmatuur voor deze nieu
we computer, omdat hij gebruik
maakt van het zogenaamde 16
bits-Microsoft besturingssys
teem, dat over de hele linie (ook
IBM, Philips en Olivetti gebrui
ken het) goed verkrijgbaar is.
Een probleem kan daarbij alleen
het gebruik van kleur vormen,
dat natuurlijk niet mogelijk is
met het stroomsparende LCD-
beeldscherm. Afhankelijk van
het benodigde werkgeheugen en
andere bijkomende apparatuur
kost de Pro-lite f12.600 of
f 18.800 exclusief.
Het Hewlett Packard-systeem, waarbij de printer is ingebouwd.
Nederlanders hebben over het
algemeen een gezonde eetlust.
Als ze aan tafel gaan, zijn ze best
bereid een behoorlijke hoeveel
heid voedel naar binnen te
werken. In het gemiddelde res
taurant wordt daar dan ook uit
drukkelijk rekening mee gehou
den.
Een echte fijnproever gaat er
gewoonlijk van uit dat „fijn" ook
„klein" betekent. Zijn maaltijd
laat hij dan ook bij voorkeur be
staan uit een reeks van exquise
hapjes.
Een toprestaurant streeft altijd
naar het beste. Alleen de hoogste
kwaliteit ingrediënten wordt ver
werkt, van een optimale ver
sheid. En de kok is steeds op
zoek naar nieuwe dingen, waar
hij zijn gasten mee kan verwen
nen. De kosten spelen daarbij
niet zo'n grote rol, want schraal
hans is beslist geen keukenmees
ter in dit opzicht. Die kosten
worden bovendien over een
groot aantal porties verdeeld,
veel meer porties dan u thuis ge
wend bent te maken.
Neem nu een koud voorge
recht. Een heel mooie salade bij
voorbeeld. Die krijgt de gast ge
serveerd op een prachtig klein
bordje. De compositie is een lust
voor het oog. Een schitterende
combinatie van kleuren en struc
turen, en vanzelfsprekend heel
harmonieus, verrassend en ge
raffineerd van smaak. Maar
waaruit bestaat dit gerecht nu ei
genlijk? Een taKje van dit, een
klein blaadje van dat, en nog wat
stukjes van het een of ander.
Vanzelfsprekend heel arbeidsin
tensief om dat uit te denken en te
maken, maar dat is die kok zijn
vak dan ook. Hoe kostbaar de in
grediënten op zich ook zijn, de
prijs die u ervoor moet betalen
overtreft vele malen de werkelij
ke waarde.
In de huishouding zijn we blij
als de groenteman ons flink gro
te, rijpe tomaten kan leveren
voor een redelijk bedrag. In de
keuken van het toprestaurant
hèeft men een voorliefde voor
die exclusieve maar minuscule
kerstomaatjes, twintig keer zo
klein als hun grote broer, en per
stuk vele malen duurder. De gast
krijgt er op zijn bordje dan ook
slechts ééntje van, of soms maar
een halve. Bijzonder exclusief
zijn ook de eetbare bloemen van
de courgette-plant. Die kunnen,
geraffineerd gevuld met een
fraaie compositie, als heel apart
voorgerecht worden geserveerd.
U kunt ze niet kopen bij de
groenteman, de restaurateur
heeft er een speciaal kwekertje
voor, en die rekent voor één
bloem zowat evenveel als voor
een volwassen en volgroeide
courgette.
De gasten van het toprestau
rant willen steeds iets nieuws,
iets anders. Ze zijn uitge
keken op ossehaas of verse zee
tong. Ze verlangen nu struisvo
gelvlees of speciaal gekweekte
meerval, een Oosteuropese ri-
viervis. De smaak daarvan is een
(Tekening GPD)
ware sensatie, vertellen ze hun
vrienden en hun zakenrelaties.
Het geheim van de kok is - be
halve zijn begenadigde talent en
grote vakmanschap - dat hij de
op zichzelf heel forse inkoopprijs
van dergelijke levensmiddelen
over een heel groot aantal porties
weet uit te smeren.
Het zal de oplettende hobbyisten
en creatieve knutselaars beslist
niet ontgaan zijn: de beurs Krea-
tief is niet meer.
Vanaf nu géén Kreatief meer,
dus. Jammer, maar geen onover
komelijke zaak, want er hebben
zich de laatste tijd andere manie
ren aangediend om als creatieve
hobbyist aan nieuws, informatie
of inspiratie te komen.
In de eerste plaats denken we
dan aan het nieuwe vrijetijds-
blad HobbyHandig, dat eind vo-
rig jaar verscheen. Het voor een
groot deel in kleur uitgevoerde
tijdschrift heeft het „handige"
formaat A5, is 48 pagina's dik,
verschijnt vier keer per jaar en
kost in handenarbeidzaken of
boekwinkels f2,45. Een abonne
ment (vier nummers) kost f 8,95.
In het blad informatie over o.a.
beurzen, manifestaties en ten
toonstellingen, boekbesprekin
gen en aandacht voor nieuwe
materialen, gereedschappen en
technieken, veel zelf-maak-
ideeën, toepassingen en voor
beelden. Het maken van de
werkstukken wordt steeds dui
delijk beschreven en gaat waar
nodig vergezeld van werkfoto's,
maatschetsen of werktekenin
gen. Inlichtingen over Hobby-
Handig krijgt u door een brief
kaartje te sturen naar Postbus 84,
5384 ZH Heesch, ofte bellen naar
04125-2331.
Manfestaties
Een andere, positieve bijdrage
aan een zinvolle en prettige vrije
tijdsbesteding levert het even
eens vorig jaar gestarte project
Handige Handen. Dit is een in
stelling, die onder dezelfde naam
overal in Nederland manifesta-
ties organiseert» waarop (gevor
derde) hobbyisten hun werk
stukken aan derden kunnen la
ten zien en zelfs kunnen verko
pen. Vooral dat laatste is erg
prettig, want sommige hobby's
zijn best prijzig en op die manier
verdient zo'n hobby zichzelf een
beetje terug. Voorwaarde voor
deelnemen aan zo'n Amateur-
kunstenaar-manifestatie is, dat u
de werkstukken zelf heeft ver
vaardigd en er geen bedrijf mee
voert. Deelname kost f 12,50 per
meter tafel, met een minimum
van 2 meter. Bezoekers betalen
f5,- per persoon, de toegangs
prijs voor kinderen is f 2,50. Voor
inlichtingen kunt u bellen naar
Anneke Claassen van Handige
Handen, tel: 04163-77639.
Aan het afgieten van rubber- of
hardpiastic mallen met gips of
gietpoeder is over het algemeen
weinig 'creatiefs' te beleven. Met
de afwerking van de gegoten
produkten is dat anders, hoewel
het meestal niet veel meer in-
Automatische
lichtschakelaar
Een schakelaar waar je alleen
maar langs hoeft te lopen om de
lamp(en) te laten branden: zo'n
ding bestaat sinds kort. In don
kere ruimten hoef je nu niet
meer te zoeken naar de schake
laar. Als je beide handel vol hebt
(boodschappen, een ladder enz.)
hoef je niet eerst de spullen neer
te zetten. Deze schakelaar werkt
op de warmte die het menselijk
lichaam uitstraalt... maar hij is
niet zo onhandig om het licht
ook in te schakelen als er genoeg
(dag)licht is.
Een uitkomst in de wc, de ga
rage, het schuurtje, de dhz-werk-
plaats en ook voor de buitenver
lichting. De Automatic Light kan
bovendien als anti-inbraakvoor
ziening werken. Een insluiper
schakelt ongeweten de verlich
ting in en de schrik zal hem
meestal wel snel de aftocht doen
blazen. De schakelaar wordt
geïmporteerd door Ardomij in
Breda, tel. 076-876550. De prijs
ligt rond de 120 gulden.
In de serie poly-techni-.
sche zakboekjes heeft* de Ko
ninklijke PBNA in Arnhem een
verklarend Engels-Nederlands
'Woordenboek automatisering'
uitgegeven. Het boekje telt 960
pagina's en geeft de verklaring
van achtduizend Engelstalige be
grippen op het gebied van com
puters, telecommunicatie en
kantoorautomatisering.
Het 'woordenboek automatise
ring' kost bijna f 60 en werd ge
maakt door Henk Biemond, me
dewerker van IBM-Nederland en
beédigd tolk-vertaler.
«ti
houdt dan het gietstuk van een
of meerdere kleurtjes te voor
zien. Een uitzondering op dit al
les zijn de hierbij afgebeelde ven
sterraampjes: daarbij begint het
allemaal pas goed na het giet- en
schilderwerk. U kunt de
raampjes helemaal naar eigen
fantasie 'inrichten': op 100-en-l
verschillende manieren, zodat er
niet een hetzelfde hoeft te zijn.
De hardpiastic mallen voor de
vensterraampjes kosten onge
veer een tientje. De afmetingen
van zo'n raampje zijn 14 x 22 cm.
Gebruik voor het gieten geen ge
wone (modelleer)gips, maar de
extra harde Keramin-S gietpoe
der. Een kiloverpakking kost on
geveer f 7,50 en u giet daar onge
veer 4 5 raampjes van. Omdat
de raamsponningen nogal dun
zijn, dient u bij het lossen van de
raampjes uit de mal heel voor
zichtig en behoedzaam te werk te
gaan. De kans op breuk is name
lijk aanwezig, zeker wanneer u
gewone gips gebruikt. Bij het
veel hardere Keramin-S gaat het
in negen van de tien gevallen
goed.
Overigens gaat het 'lossen' veel
makkelijker wanneer u een spe-
'Met minder energie toch be
haaglijk wonen' is de titel van
een onlangs verschenen boek-
(je). Het boekje, samengesteld
door de Stichting Voorlichting
Energiebesparing Nederland
(SVEN) en uitgegeven door
Kluwer Technische Boeken, is
bestemd voor leken die echt
het fijne willen weten van isola
tie en energiebesparing. Geen
'hapklare brokken' voor luie le
zers, maar wel heel begrijpelijk
voor iedereen die de moeite
neemt zich in deze niet zo mak
kelijke materie te verdiepen.
Er is een wetmatige samen
hang tussen energieverbruik
en behaaglijkheid en leefkli
maat. Alles wat daarmee te ma
ken heeft komt in het boekje
aan de orde: isolatie, ventilatie,
verwarmingssystemen en hun
eigenschappen, warmwaterin
stallaties, huishoudelijke appa
raten, verlichting enz. in de
boekhandel te koop voor
f 19,90.
betrekkelijk eenvoudige techniek
Het gieten
ciaal losmiddel op Teflon-basis
gebruikt, het is verkrijgbaar in
spuitbussen of tubes bij hobby
winkels of gereedschapzaken.
Breng het losmiddel in een ge
lijkmatige, dunne laag op de
kunststofmal aan en vergeet
vooral de moeilijke hoekjes niet.
Het gietpoeder moet in de juiste
verhouding met water worden
aangemaakt. Na intensief roeren
(het liefst met de blote hand, zo
dat u eventuele klonters tussen
de vingers fijn kunt wrijven) het
mengsel even laten staan, terwijl
u tegen de buitenkant van de
kom of emmer tikt. Op die ma
nier kunnen de luchtbelletjes,
die tijdens het roeren in het
mengsel 'geslagen' zijn, omhoog
komen en aan de oppervlakte
open springen. Om dezelfde re
den dient u direct na het gieten
voorzichtig tegen de mal te tik
ken.
Bij Keramin-S duurt het uit
harden ongeveer een half uur.
Daarna mag u het gietstuk uit de
vorm halen. Eventuele gipsres-
tanten uit de mal verwijderen en
het geheel goed schoonspoelen;
hierna kan opnieuw worden ge
goten. Laat de gegoten raampjes
eerst 24 uur drogen. Leg ze op
een klein latje zodat er tij-
&VR^ETIJD
Na het gieten kan het raam naar eigen idee worden ingevuld.
dens het drogen ook lucht van
onderaf bij kan komen.
Verf de raampjes aan zowel de
voor- als achterkant in een rusti
ge, bij voorkeur lichte kleur, die
met de rest van het decoratiema
teriaal harmonieert. Gebruik een
watervaste hobbyverf. Plakkaat
verfkan ook, maar dient ten min
ste twee maal met (matte) vernis
te worden afgewerkt.
De laatste - en tevens leukste
- fase is het 'inrichten' van de
vensterraampjes. Dat kan met
droogbloemetjes, plakplaatjes
foto's of grote transparant-dia's,
gordijntjes van stof of restjes
kant, miniatuurtjes e.d. Op de bij
de plasticmal geleverde ge
bruiksaanwijzing staan nog een
aantal voorbeelden afgebeeld,
dus wat de inrichting betreft
vindt u inspiratie genoeg. Trou
wens, als u er eenmaal aan be
gonnen bent, komen de ideeën
vanzelf.
De HobbyTime vensterraam-
mallen zijn zijn te koop bij hob
by- en handenarbeidwinkels.
Mocht u ze bij u in de buurt niet
kunnen vinden, bel dan voor het
dichtstbijzijnde adres naar de
importeur, de firma Kars Co te
Ochten, telefoon: 03444-2864.
Veel compactcamera's zijn te
genwoordig uitgerust met een in
gebouwde flitser. Ook bij andere
camera's is de flitser of het flits-
lampje een veelgebruikt hulp
middel. Maar hoe werkt dit han
dige accessoire nou eigenlijk en
wat kunt u er allemaal mee
doen?
Vroeger werd magnesiumpoe
der gebruikt om een lichtflits op
te wekken. In oude films is dat
nog wel eens te zien. De foto
graaf liet het poeder min of meer
ontploffen, wat vaak tot ongeluk
ken leidde. Daarom was het zaak
snel iets anders te vinden; de
flitslamp deed zijn intrede. Een
dunne laag magnesiumdraad op
gerold in een stevig glazen om
hulsel, dat is in feite alles. Met
behulp van een batterijtje wordt
deze draad ontstoken op het mo
ment dat u afdrukt.
zacht gepiep en een controle-
lampje gaat branden
het opladen ten einde is.
Computer meet licht
De moderne computerflitser
heeft een meetoog waarmee het
weerkaatste licht gemeten
wordt. Is dat voldoende, dan
kapt de computer de flits af. Bij
korte afstanden bijvoorbeeld
hoeft er niet zo sterk geflitst te
worden als bij grotere. De flits is
minder sterk; dat spaart stroom
en verkort de oplaadtijd. U heeft
ook elke keer een goed belichte
foto.
De bij camera's ingebouwde
flitser kan tot ongeveer vier me
ter flitsen. Dat is in de meeste ge
vallen voldoende. Wilt u ook on
derwerpen op grotere afstanden
De flitslamp geeft veel licht, u goed kunnen verlichten dan
kunt er een grote kamer geheel
mee uitlichten. Er zijn diverse ty
pen verkrijgbaar.
De elektronenflitser
Het nadeel van flitslampjes is
dat ze maar één keer kunnen
worden gebruikt. Met de komst
de elektronenflitser is het
sterkere flitser nodig. De
sterkte daarvan wordt aangege
ven met het zogenaamde richtge
tal. Een gemiddelde sterkte (flits-
bereik tot ongeveer tien meter)
geeft richtgetal 28.
Verlichtingstips
Tot slot nog twee verlichtings-
mogelijk geworden om vele ma- tips. Wie het flitslicht wil
zachten kan dat op twee manie-
ren doen. Wanneer de flitskop
i de elektronenflitser zijn de kantelbaar is kunt u indirect flit-
flitsbuis en de condensator. De
condensator slaat de stroom uit
de batterijen op en kan deze in
één klap loslaten. De stroom
(elektronen) loopt door de met zachter,
een edelgas gevulde flitsbuis. Dit Een andere methode
gas wordt daarbij geioniseerd zo
dat veel licht vrijkomt: de flits.
Zodra de condensator weer op
geladen is kunt u weer flitsen.
Dat opladen is hoorbaar als een de schaduwen.
U richt de flitser dan i
een wit plafond of een witte
muur. Zo wordt het licht meer
verspreid en zijn schaduwen
het ge
bruik van een diffuser, een klein
plaatje dat u op de flitser plaatst.
Het is een soort reflector die ook
een verzachtend effect heeft op
Het is niet meer nodig om een
gasleiding in zwaardere uitvoe
ring (dikke pijp) te laten aanleg
gen als een ge\vone gasboiler
wordt vervangen door een veel
comfortabeler en sneller
werkende grote bad- of thermo-
geiser.
Junkers heeft een „voorrangs
schakelaar" ontwikkeld die de
c.v.-ketel even buiten werking
stelt als de geiser in bedrijf moet
voor een douchebeurt of om het
bad te vullen.
Deze schakeling wordt in het
regelcircuit van de c.v.-ketel op
genomen (moet uiteraard wel
door een installateur gebeuren)
en aan de leiding naar de kamer
thermostaat worden gekoppeld.
Deze ingreep voorkomt de
(veel duurdere) aanleg van een
zwaardere gasleiding.
Bü Mebro BV in Amstelveen,
tel. 020-464841 is nadere informa-
Voorrangsschakelaar, veel
goedkoper dan nieuwe gaslei
ding. (foto GPD)
