Parisien: 75 jaar oud
en nog steeds potent
Altijd samen en
eeuwig alleen
'Ladyhawke': heuse sage
r jr
'"'In. "'In,. "Hl
jaar mafkezen in
het donker
Oudste bioscoop op dieet van harde porno
Televisie
Vrij circuit
VRIJDAG 29 MAART 1985
PAGINA 11
Het grote sci-fi-succes in de film is
vooral te danken aan het feit dat
wordt teruggegrepen op de princi
pes van fabels, sagen en mythen.
Het technisch vernuft van Star
Wars en al die anderen kan nog zo
groot zijn, de populariteit ligt in die
eeuwige strijd tussen de prinsen
van het licht en de ridders van de
duisternis.
'Ladyhawke' is een film die ei
genlijk weer een stapje verder gaat.
Een heuse sage over een pact met
de duivel, gesitueerd in de tijd
waar het hoort: de middeleeuwen.
Hoofdrolspeler Rutger Hauer keert
als het ware weer terug naar de tij
den van Floris, de populaire jeugd
serie uit de jaren zestig.
Maar de makers van 'Ladyhaw
ke' hebben waarschijnlijk beseft
dat je het verwende bioscooppu
bliek geen ouderwets ridderdrama
kunt voorschotelen. Dus zijn er al
lerlei facetten uit de 'toekomst
films' aan toegevoegd. Zo krijgt de
havik die in 'Ladyhawke rond
vliegt in het begin een muzikale
begeleiding alsof het een ruimte
schip is. Kortom, een zaak van we
derzijdse kruisbestuiving.
Richard Donner is de regisseur
van 'Ladyhawke' en geniet be
kendheid als de maker van één der
beste horror-films: The Omen'. Hij
is een vakman die weet wat elk
specifiek genre behoeft. Hoe hard
je ook over de sentimentaliteit van
'Ladyhawke' kunt struikelen, tech
nisch gezien valt er weinig op aan
te merken. De Apennijnen zijn
door cameraman Vittorio Storaro
stijlvol in beeld gebracht en het
verhaal heeft alle nodige ingre
diënten.
Vooral de figuur van Philip (Mat
thew Broderick, bekend van 'War-
'Ladyhawke'; regie: Ri
chard Donner; hoofdrol
len: Rutger Hauer, Mat
thew Broderick en Mi
chelle Pfeiffer; theater:
Studio, Leiden; alle leef
tijden
games') is goud waard. Hij is het
hulpje van de tragische geliefden
Navarre en Isabeau. Hun tegen
stander, de bisschop, heeft het op
een akkoordje gegooid met de dui
vel. Sindsdien is Isabeau overdag
een havik en Navarre gedurende
de nacht een wolf. Altijd samen en
eeuwig alleen, heet dat in 'Lady
hawke'. Een symboliek waar je te
nen van gaan jeuken, maar Philip
is de krabbende redder. Een ouder
wetse schelm, voor niemand bang
en met een hartje van goud. Zoiets
als Han Solo in 'Star Wars'.
Een speciaal woordje mag er
trouwens ook nog wel even voor
Rutger Hauer af. Hij speelt ridder
Etienne Navarre nadat hy eigenlijk
was aangetrokken voor de rol van
de boze bisschop. Het is werkelijk
opvallend hoe hij zich in de Ameri
kaanse cinema ontwikkelt. Z'n uit
spraak van het Engels is nog altijd
niet volledig in orde, maar de rust
waarmee hij zo'n rol speelt, is im
ponerend. Zonder overdreven na
tionaliteitszin kan toch worden
vastgesteld dat hij zo langzamer
hand één van de toppers in Holly
wood is. Een bewonderenswaardi
ge prestatie.
-BART JUNGMANN
Rutger Hauer rijdt uit, zijn geliefde vliegt mee in de gedaante van een havik.
'Alone in the dark'; regie: Jack "1%/T
Sholder; hoofdrollen: Jack Palan- IVlOOrUeilCie
ce, Donald Pleasence en Martin
Landau; theater: Euro, Alphen; 16 XI
'Alone in the dark' is het al weer
drie jaar oude regiedebuut van
Jack Sholder. Een film volgens een
inmiddels geijkt genre. Een ma
niak moordt willekeurige mensen,
in dit geval losbandige tieners
(misschien dus niet eens zo wille
keurig).
Alle delen van Vrijdag de Der
tiende en Halloween hebben al met
een zodanig bijltje gehakt. 'Alone
in the dark' onderscheidt zich daar
in zoverre van dat er flink wat sati
re op het genre in is gestopt. Bo
vendien mochten de makers zich
verheugen in de medewerking van
een rijtje bekende acteurs.
Donald Pleasence bijvoorbeeld.
Hij speelt de moderne directeur
van een psychiatrische inrichting:
de patiënten zijn het slachtoffer
van een zieke samenleving. Een
paar van hen zijn wel moorddadige
slachtoffers, na een ontsnapping
zaaien zij dood en verderf.
Veteraan Jack Palance speelt de
aanvoerder van de moordende
mafkezen en verder is ook Erland
van Lidth de Jeude te herkennen,
de oorspronkelijk Nederlandse
dikzak die ook al in 'The Wande
rers' speelde.
AMSTERDAM Eens.
geleden, moet er driftig zijn gebe
den. Nu zijn heel andere driften*
aan de orde in de bocht van de Am
sterdamse Nieuwendijk. Op de
plek waar ooit een klooster stond,
hebben vlot uit de kleren komende
doortastende heren en fraai ge
boetseerde dames op bioscoopfor
maat het van 's morgens vroeg tot
's avonds laat druk met hun eroti
sche hoogstandjes. Onder wenken
de titels wordt daar week in, week
uit kreunend en steunend onder
wezen, hoeveel variaties op de sek
suele acrobatiek wel zijn te verzin
nen. Harde porno, waarvoor de
liefhebbers, alle obscure seksbio-
scoopjes en peep-shows van onze
door Fred Raadman
stoute hoofdstad ten spijt, de Ciné
ma Parisien weten te vinden.
Afgelopen maandag bestond dit
prachtig art-déco-theatertje, Tu-
schinski in het klein, 75 jaar. Een
uniek jubileum, want een bioscoop
van die leeftijd is nergens meer in
bedrijf. Dat moet dus gevierd wor
den. Nu met een feestje voor het
huidige en vroegere personeel en
vrijkaartjes voor de vaste klanten,
in het -najaar met een tentoonsel-
ling en vertoning van stokoude
films in het Filmmuseum. Jean
Desmet, stichter van de Parisien
en stamvader van een befaamd
bioscoopgeslacht, was zo'n type
dat alles bewaart en dank zij zijn
dochter beschikt het Filmmuseum
nu over een uitzonderlijke collectie
van door hem geïmporteerde films
uit de periode 1910-1914, affiches,
programmaboekjes, zakenbrieven
en zelfs afrekeningen.
Levende beelden
Zoals alle bioscooppioniers be
gon Desmet als kermisklant. Aan
vankelijk reisde hij de Nederland
se en Belgische kermissen af met
een tobogan, een gigantische glij
baan, die na een torenhoge val uit
mondde in een grote tent. Deze
tent bouwde hij in 1906 om tot een
bioscoopzaal met zo'n 280 zitplaat
sen. Maar meer nog dan de daar
vertoonde levende beelden was
zijn Imperial Bio zelf een attractie
van formaat: het publiek vergaapte
zich aan de weelderige facade in
Jugendstil, de blauwfluwelen hoe
zen over de klapstoelen, het lu
xueuze interieur en de kassa met
een baldakijn van fluweel vol fran
je en gouden kwasten. Ook zijn
schitterende salonwagen, waarin
zelfs een in marmer uitgevoerde
badkamer en voor een dubbeltje te
bezichtigen, was het gesprek van
elke kermis.
Jean Desmet, een ras-doe-het-
zelver (de door hem getimmerde
kajuit van zijn boot prijkt nu nog
op het dak van de Parisien) was
ook een man van spreekwoordelij
ke zuinigheid, die geen taxi zou ne
men als het ook met de tram kon.
'Waarschijnlijk een gevolg van de
bittere armoede, die hij in zijn
jeugd had gekend', denkt zijn
kleindochter Ilse Hughan, zelf als
vertaalster er incidenteel als script
girl en produktie-assistente bij het
fenomeen film betrokken. 'Hij lap
te ook zijn versleten schoenen'.
Maar als het de bioscoop ten goede
kwam was haar met frivole kruls-
nor gesierde grootvader niets te
duur.
Vleesmolen
Toen de bioscoop langzamer
hand de kermis ontgroeide, be
sloot Desmet een vaste exploitatie
te beginnen. Voor de in die tijd ka-
Cinema Pari
sien aan de Am
sterdamse Nieu
wendijk. Non
stopfilms voor 18
jaar en ouder.
Links Centraal.
(foto GPD)
pitale som van 3000 gulden per jaar
huurde hij op de Nieuwendijk een
voormalige pettenfabriek en ves
tigde daar de Cinéma Parisien,
waavan het sfeervol interieur, afge
zien van de stoelen, in driekwart
eeuw nauwelijks zou veranderen.
Op 25 maart 1910 gingen de deuren
open en zo groot was aanvankelijk
de toeloop, dat het theater in de
kortste keren de bijnaam 'De vlees
molen' kreeg, want wie aan de
Nieuwendijk naar binnen was ge
drongen, werd bij de Hasselaars-
steeg weer naar buiten geduwd.
Mevrouw Hughan weet uit overle
vering: 'Bezoekers, die nooit eer
der in een bioscoop waren ge
weest, schrokken zich wezenloos
en bleven met open mond in het
gangpad naar de bewegende beel
den staan kijken'.
De oprichter, in 1956 overleden,
heeft de Parisien maar kort geleid;
terwijl zijn zwager Piet Klabou de
zaak voortzette, wijdde hij zich aan
exploitaties in Rotterdam en Bus-
sum (Cinéma Palace in de Haven
straat, later Flora en nu Palet) en
aan filmverhuur. In het archief
zouden zich nog brieven van bio
scoopeigenaren bevinden, die 300
meter liefdesidylle of 150 meter
treinrampen bij hem bestelden;
voor een drama met Asta Nielsen
moest 15 cent per meter worden
betaald.
Na de dood van Klabou werd C.
Kleyn directeur, een zeer actieve
man, die in het pand al een handel
in relatiegeschenken bestierde en
zich in minder dan geen tijd als een
vis in het vijvertje van het film- en
bioscoopbedrijf voelde. In zijn tyd
werd het aangrenzende kleine Cen
traal Theater geannexeerd (nu ook
op de sekstoer) en in 1977 haalde
hij de voorpagina's met zijn 49-
stoelenklucht.
Terwijl de filmkeuring al op ster
ven na dood was, bedachten de vijf
procureurs-generaal onder aanvoe
ring van minister van justitie Van
Agt, dat harde porno alleen in zaal
tjes met minder dan vijftig stoelen
zou mogen worden vertoond. Een
belachelijk besluit, bedoeld om de
prikkelwaar binnen het getto van
de smoezelige seksbioscoopjes te
houden.
Prompt werd, met steun van de
Bioscoopbond, een proefproces
uitgelokt om de willekeur aan te
tonen. Kleyn draaide zowel in Pari
sien als in Centraal (één complex,
één kassa) het paradepaardje van
de seksfilmindustrie .Deep
Throat', maar liet uit Centraal zo
veel stoelen weghalen dat er maar
49 resteerden, terwijl in het grote
theater alles bij het oude bleef. De
uitkomst lag voor de hand. Er is in
ons land wat afgegniffeld in die
tyd.
Al in de vooroorlogse jaren nad
Cinéma Parisien de reputatie datje
er pikante films of wat daar toen
voor doorging kon zien. Dit
werd nog in de hand gewerkt door
van tijd tot tijd tamme titels te ver
vangen door meer belovende. Zo
heette ,Roes' met Charles Boyer en
Michelle Morgan bij de herverto
ning op de Nieuwendijk opeens ,Is
het een slechte vrouw?'. Dat lever
de een waarschuwing van de Bio
scoopbond op, zodat men het voor
taan in opwindende slagzinnen
zocht, die als nieuwe titel konden
worden opgevat.
Dat het jaarlijkse bezoekerstal in
de jaren '60 tot meer dan 200.000
opliep kwam niet alleen doordat de
films gewaagder werden nu zou
den ze voor alle leeftijden zijn ge
keurd! maar ook omdat vanwe
ge de gunstige ligging, drie minu
ten van het Centraal Station,
steeds meer 'provincialen' op
'Meisjes zonder remmen', 'Liefde
in het bloed' of'De onbevredigden'
afkwamen. Die films waren ge
woonlijk ook onbevredigend, want
zelden dekte de vlag de lading,
maar toch bleven ze komen, even
als de vertegenwoordigers met een
uurtje vrij en de mannen van de re
genjas-brigade. Twintig jaar gele
den was er een .doorbraak' toen
Anna Kael in 'Baai der begeerte'
haar bikini-bovenstuKje aflegde en
het eerzaam bloot van 'Striptease
van Parijs' het wel 25 weken op de
Nieuwendijk volhield. Omstreeks
'69 waren ook de voorlichtings
films, zoals 'Techniek der liefdes
kunst' en 'Psychologie van het or
gasme', een succes, maar die rage
was snel voorbij.
Sluipers
Toen Meerburg de twee theaters
pachtte daar komt binnenkort
weer verandering in moesten die
op een dieet van harde porno: de
enige kans op overleving. Nie
mand, die bij de bioscopen is be-
trokken, is daar gelukkig mee,
maar er is geen keus. En als het
dan toch moet, dan wil men het de
bezoekers ook in ander opzicht
naar de zin maken. In de Parisien
ruikt het altijd naar boenwas, er
staan bloemen, het personeel is
vriendelijk, de projectie goed.
Bedrijfsleidster mevrouw H.
Trik, die tegenwoordig mensen
van alle rangen en standen, onder
wie veel toeristen, ontvangt, kan
getuigen dat de zogenaamde sek
suele revolutie toch wel een gunsti
ge uitwerking heeft gehad: het stie
keme gedoe van weleer is vrijwel
voorbij. ,Toen slopen velen in het
donker binnen en verdwenen voor
het eind van de film om vooral niet
te worden gezien. Dat maak je nu
zelden meer mee'.
BLIJVERS
'An officer and a gentleman' - Ri
chard Gere en Debra Winger in re
gelrechte tranentrekker, Luxor,
Leiden
'Amadeus' Milos Formans specta
culaire en met Oscars bekroond
verfilming van het toneelstuk van
Peter Shaffer over Mozart en Salie-
ri, Lido, Leiden, Euro, Alphen.
'Gremlins' - Bekwame mix van hu
mor en spanning, City 1, Katwijk.
'The killing fields' - Aangrijpende
film over Cambodjaans leed, Lido,
Leiden en Euro, Alphen.
'Falling in love'- Meryl Streep en
Robert de Niro redden drakerig ver
haal nog een beetje, Lido 4, Leiden.
The Bachelor party' - Flauw heng
stenbal, Lido 3, Leiden.
'Class' - quasi ondeugende liefdes
geschiedenis met Jacqueline Bisset,
Trianon, Leiden
'Hot bubblegum, dikke liefde' - Is
raëlisch hengstenbal, Euro, Alphen
(OP)NIEUW
'De Prooi' - niet echt geslaagde
thriller van Nederlandse bodem. Ci
ty 2, Katwijk.
SEXFILMS
NACHTFILMS
'Stoute schoolmeisjes' - Rex, Lei
den.
'Hot Lips' - Euro, Alphen.
'Alone in the dark' - Euro, Alphen.
'Hot Bubblegum, dikke liefde' - Eu
ro, Alphen.
'De hitte van een zomer' - Euro, Al
phen.
DEN HAAG
'Duin' - Asta (463500), 12 jr.
'Falling in love' - Asta, al.
'Film freak festival' - Asta, al.
'Amadeus' - Babylon 1 (471656), al.
'Trading Places' - Babylon 2.
'An officer and a gentleman' - Baby
lon 3, al.
'Ladyhawke' - Cineac 1 (630637), 12
jr.
'De uitroeier' - Cineac 2,16 jr.
•Gremlins' - Cineac 3, 16 jr.
'Once upon a time in America' - Eu
ro (667066), al.
'The neverending story'. Euro, al.
'The killing fields' - Metropole 1
(456756), 12 jr.
'Don Giovanni' - Metropole 2,16 jr.
'A soldier's story' - Metropole 2, al.
'De lokvogel' - Metropole 3, 16 jr.
'Ghostbusters' - Metropole 4, al.
'Under the volcano' - Metropole 5,
16 jr.
•Blood Simple' - Odeon 1 (462400),
10 jr.
'Éachelor party' - Odeon 2,12 jr.
'Wildschut' - Odeon 3, al.
'Brazil' - Odeon 4, al.
'Een smerig gaat buiten zijn broek
je'- Le Paris 1 (656402), 18 jr.
'Zuidelijk slippertje' - Le Paris 2,18
'Eruptie' - Le Paris 3,18 jr.
AMSTERDAM
'A soldier's story' - Alfa 1 (278806),
al.
'Paris, Texas' - Alfa 2, 16 jr.
'Ghostbusters' - Alfa 3, al.
'Body Double' - Alfa 4, 16 jr.
'Brazil' - Alhambra 1 (233192), al.
'Beyond the walls' - Alhambra 2, 12
jr.
'Amadeus' - Bellevue Cinerama
(234876/266227), al.
'De Lokvogel' - Cinerama, 16 jr.
•Falling in love' - Calypso 1 (266227/
234876), al.
'Bachelor party' - Calypso 2,12 jr.
'Desire' - Centraal (248933), 18 jr.
'An officer and a gentleman' - Ci
neac (243639), al.
'FilmfriekenfestivaP - Cinecenter
(236615). al.
'Las bicicletas son para el verano' -
Cinecenter, al.
'Under the volcano' - Cinecenter, 16
jr.
'Los santos inocentes' - Cinecenter,
16 jr.
'Jesus Christ Superstar' - Cinema 1
(151243), 16 jr.
'Falling in love' - Cinema 2, al.
'Broadway Danny Rose' - Cinema
Rex (246132), 16 jr.
'Ladyhawke' - City 1 (234579), 16 jr.
'Wildschut'- City 2,12 jr.
'Electric Boogaloo' - City 3,16 jr.
'De IJssalon' - City 4, al.
'Places in the heart' - City 5, al.
'Gremlins' - City 6, al.
'De uitroeier' - City 7. 16 jr.
'Les favoris de la lune' - Kriterion,
(231708), 16 jr.
'Barry Lyndon' - Studio K (231708),
16 jr.
'Meisjes die alle trucjes kennen' -
Parisien (248933), 18 jr.
'Ladyhawke' - Rembrandtplein-
theater 1 (223542), 16 jr.
•Trading Places' - Rembrandtplein-
theater 2,16 jr.
'Kaos' - The Movies 1 (245790), 16 jr.
'Mozart's Die Zauberflöte' - The Mo
vies 2. 16 jr.
'Where the green ants dream' - The
Movies 2, 16 jr.
'Paris Texas' - The Movies 3, 16 jr.
'The killing fields' - Tuschinski 1
(262633), 12 jr.
'De lokvogel' - Tuschinski 2,12 jr.
'Blood Simple' - Tuschinski 3, al.
'A soldier's story' - Tuschinski 4, al.
'Give my regards to Broad Street' -
Tuschinski 5, 12 jr.
'Body double' - Tuschinski 6, al.
The River' - De Uitkijk (237460), 12
jr.
Een overvloedige keuze komen
de week aan films op" de tv. Voor
elk wat wils en praktisch elke
avond raak. De Nederlandse tv
laat zich daarbij allerminst onbe
tuigd en heeft zelfs twee films
uitgekozen die op menige hitlijst
van filmliefhebbers staat.
Morgenavond de Duitse klas
sieker 'M' (22.40 uur, Nederland
1). Fritz Lang maakte hem in
1931, twee jaar voordat hij op de
vlucht ging voor Hitier. Peter
Lorre speelt hierin een griezel,
een kindermoordenaar die door
de stad zwerft. De hele stad zoekt
Lorre, de politie maar ook de on
derwereld. De gangsters zijn
bang dat de attente politie te ver
op hun terrein doordringen. Be
halve dat hij een spannend ver
haal vertelt, tekent Lang ook
treffend de sociale achtergron
den en het is opvallend te zien
dat de vijftig jaar oude film in
niets verouderd is.
Datzelfde kan ook gezegd wor
den van 'Citizen Kane' (1941), de
eerste en beste film van Orson
Welles. Hij baseerde zich daarbij
op de geschiedenis van Ran
dolph Hearst, de krantenmag
naat. Het heeft een vernietigend
portret opgeleverd. Hearst had
een monopoliepositie op het ge
bied van de media, een conserva
tieve fatsoensrakker die het zelf
echter niet zo nauw nam. Welles
speelt zelf de titelrol van Kane.
Volgens vele ingewijden de bes
te film ooit gemaakt. Volgende
week vrijdag, 23.30 uur, Neder
land 2.
Actrice Josee Ruiter is in twee
films te zien. Voor de magnaat
Kane wordt vertoond, speelt zij
eerder die vrijdagavond een jour
naliste in 'De Stille Oceaan'. Een
correspondente in Zuid-Amerika
die terugkeert naar Nederland en
zich werpt op de verzorging van
haar geestelijk invalide broer
Orson Welles, maker en hoofd
rolspeler in 'Citizen Kane'.
(foto UPl)
(mooie rol van Josse de Pauw).
Deze film van Digna Sinke is te
zien om 19.33 uur op Nederland
2. Ruiter speelt twee dagen eer
der ook mee in 'De Tijd' van Jo-
han van der Keuken. Neerlands
beroemdste experimentele
filmer liet zich inspireren door
componist Louis Andriessen. Op
zijn tonen onderzoekt Van der
Keuken de tijd in beeld en mu
ziek (21.25 uur, Nederland 2).
Verder begint woensdag op
Nederland 1 (21.05 uur) de vijfde
lige serie die vervaardigd is uit
de twee Godfathers van Francis
Coppola. Een gewelddadig en in
dringend beeld van de Mafia met
uitnemende rollen van Marlon
Brando, Al Pacino en Robert de
Niro.
Wat de buitenlanders betreft:
maandag op Duitsland 1 (23.00
uur) 'Alice doesn't live here any
more'. Een film van Martin Scor
sese over een vrouw die leert
zelfstandig te worden (Oscar
voor Ellen Burnstyn). Vrijdag op
België Frans 'l'Année derniere a
Marienbad'. Alain Resnais toont
daarin hoe er gemanipuleerd
wordt met het geheugen van een
vrouw (21.00 uur).
Het Filmhuis LVC draait van
avond tot en met zondagavond
'Another time, another place'
van de Britse regisseur Michael
Radford. De vertoning van deze
film over een groep Italiaanse
krijgsgevangenen in Schotland,
begint om 21.15 uur. Woensdag
wordt 'De proefkonijnen' van de
Belg Guido Hendrickx uit 1980
vertoond. De film gaat over de
vergiftiging met dioxine van een
groep arbeiders in een chemi
sche fabriek. In de hoofdrollen
Peter Faber, Jan Decleir en Chris
Lomme. (20.00 en 22.15 uur)
Donderdag draait bij het LVC
'Gorky park' van de Brit Michael
Apted. Deze thriller speelt zich af
in Moskou. (20.00 en 22.15 uur)
In Het Kijkhuis is tot en met
zondagavond 'Carmen' van Car
los Saura te zien. Maandag draait
daar 'Meetings with remarkable
man' van Peter Brook. In deze
film volgt de toeschouwer G.I.
Gurdjieff op diens tocht langs de
groten der aarde. 'Chariots of fi-
rc', over de achtergronden en
motieven van twee Britse atleten
die tijdens de Olympische Spe
len van 1924 gouden medailles
wonnen, wordt hier dinsdag
avond vertoond. Woensdag
draait 'The draughtman's con
tract' van Peter Greenaway, een
moordmysterie dat zich in de
zestiende eeuw afspeelt. Aan
vang voorstellingen: 20.00 en
22.15 uur.
Het LAK vertoont dinsdag
avond Pasolini's 'Het evangelie
volgens Mattheüs', een zeer ont
roerende verbeelding van het lij
densverhaal. In de film zijn on
vergetelijke close-ups van niet-
professionele acteurs te zien, on
der wie Pasolini's eigen moeder
als de oude Maria. De film begint
om acht uur.
