Joden betreuren
zwijgen Vaticaan
Staatsbezoek aan Italië
historische gebeurtenis
Kabinet nog niet
uit Voorjaarsnota
Kennisbonden: meer controle
op veiligheid van attracties
Ontmoeting met paus van de baan
Extra vak
telt mee bij
eindexamen
Niet-rokers
kritiseren
tabakswet
ROM vreest
verwijdering
zigeuners
Leidenaars
gewond bij
aanrijding
Weg pijlerdam
in laatste fase
Meer vrijheid hoger onderwijs
RIJNCRUISES
PER ARKE RHENI
ZATERDAG 23 MAART 1985
UTRECHT (GPD/ANP) - De joodse gemeenschap zal tijdens het bezoek van Johannes
Paulus II aan Nederland in mei van dit jaar geen ontmoeting met de paus hebben. De drie
joodse kerkgenootschappen hebben dat gisterochtend in Utrecht bekendgemaakt. Zij
zijn tot dit besluit gekomen na het antwoord van kardinaal Willebrands op de voorwaar
den die de joodse gemeenschap aan een dergelijke ontmoeting heeft gesteld.
Willebrands heeft laten weten dat
de paus niet in discussie wil treden
over de denkwijze en de daden van
zijn voorganger Pius XII. De feite
lijke erkenning van de staat Israël
leverde geen problemen op.
Het onbespreekbaar blijven van
het uitblijven van een openbare
reactie van de roomskatholieke
kerk tijdens de Tweede Wereldoor
log, is voor de joodse gemeenschap
het breekpunt geworden. De jood
se gemeenschap zegt het in elk ge
val wel als positief te ervaren dat
het mogelijk is geweest de in jood
se kring levende gevoelens op in
dringende wijze onder de aandacht
van de katholieke kerk te brengen.
Gezwegen
Aartsbisschop Simonis van
Utrecht benadrukte de integriteit
van paus Pius XII, die enerzijds
80.000 joden het leven heeft gered
en voedseltransporten naar joodse
gevangenen heeft geregeld, maar
anderzijds heeft gezwegen over de
gruwelen van de jodenvervolging.
„Je kunt je achteraf afvragen of hij
daar verstandig aan heeft gedaan",
aldus de aartsbisschop, die er aan
herinnerde dat een openlijke stel-
lingname van kardinaal De Jong
van Utrecht in ons land veel joden
het leven heeft gekost. Volgens Si
monis heeft de paus lang geaarzeld
of hij een op papier gezette verkla
ring in de openbaarheid zou bren
gen. Paus Pius XII deed dit echter
niet.
De joodse kerkgenootschappen
betreuren dat het Vaticaan niet be
reid is een duidelijke uitspraak te
doen over de medeverantwoorde
lijkheid van de rooms katholieke
kerk voor de jodenvervolgingen.
Volgens hun verklaring had dit ge
kund op de wijze van de Raad van
Kerken in Nederland, die in 1981
het antisemitisme heeft veroor
deeld. De Raad van Kerken
spreekt daarin onder meer uit dat
„christenen door een verkeerd ge
bruik van bepaalde teksten uit de
bijbel, door diskriminatie, joden
haat en pogroms mede de weg heb
ben gebaand die uiteindelijk is uit
gelopen op de vernietigingskam
pen in nazi-Duitsland. Als wij
ons open en grondig rekenschap
geven van die schuld uit het verle
den, zullen wij ook de verhulde
vormen van anti-semitisme in het
heden niet bagatelliseren."
Dreiging
De reactie van de rooms katho
lieke kerk op het joodse besluit
maakt melding van twee stromin
gen binnen de joodse gemeen
schap. De ene groep wordt door
het trieste verleden geprikkeld om
mee te bouwen aan een toekomst
waarin joden en christenen met el
kaar samenwerken. Voor de ande
re groep blijft het verleden een
dreiging inhouden van een moge
lijk nieuwe doorbraak van antise
mitisme, aldus de roomskatholieke
reactie.
Daarin wordt verder gesteld dat
veel christenen zich er steeds meer
bewust van worden dat hun droom
wereld op te bou
wen „een geschenk is vanuit het jo
dendom". Zij willen hierin samen
werken met hun joodse broeders
en zusters en zich door hen laten
inspireren.
Na het besluit van de joodse
kerkgenootschappen zullen „wij
ons er op moeten beraden hoe we
nog duidelijker gestalte kunnen
geven aan onze verbondenheid
met het Joodse volk," aldus de
reactie van de rooms-katholieke
kerk.
Beide gesprekspartners spraken
gisteren de wens uit dat het ge
sprek op verschillende niveaus
kan worden voortgezet en dat de
kontakten tussen katholieken en
joden zullen worden verdiept en
verbreed. De ontmoeting van de
paus met vertegenwoordigers van
de joodse kerkgenootschappen
zou plaatsvinden op zondagavond
12 mei.
DEN HAAG (ANP) - Leerlin
gen die eindexamen doen voor
havo, mavo of lbo mogen voor
taan een extra vak laten meetel
len bij de beoordeling van het
totale eindexamenresultaat.
Voor het eindexamen vwo mo
gen dat ook meerdere vakken
zijn. Dat heeft het kabinet gis
teren besloten. Tot nu toe kon
den de cijfers van extra vakken
niet worden betrokken bij het
eindexamenresultaat, maar het
kabinet wil dfe nieuwe regeling
al bij de eindexamens die dit
jaar worden afgenomen van
kracht laten zijn.
De deelnemers aan het overleg tussen de joodse gemeenschap en de
rooms-katholieke kerk. V.l.n.r. aartsbisschop Simonis, rabbijn Liliental,
voorzitter Wikler van de Joodse Raad, de heer Goudeket (lid van de raad),
rabbijn Soetendorp, pastoor Keet
gemeenschap).
UTRECHT (GPD) - De Neder
landse Nietrokersvereniging CAN
heeft weinig goede woorden over
voor het tabaks-wetsvoorstel dat
de regering vorig jaar bij de Twee
de Kamer heeft ingediend. Zij acht
het ontwerp veel te vrijblijvend,
omdat tegen overtreders van in te
stellen rookverboden niet kan wor
den opgetreden.
Tijdens de gisteren gehouden
jaarvergadering van de vereniging
werd opgemerkt dat het wetsvoor
stel weliswaar positieve kanten
heeft omdat bijvoorbeeld ook on
derwijsinstellingen eronder vallen.
Dat is niet in strijd te achten met
de in de Grondwet gewaarborgde
vrijheid van onderwijs. Maar an-
de heer Sanders (namens de joodse derzijds is het ontwerp veel te vnj-
(fotoANP) blijvend. Overheidsinstellingen
worden weliswaar verplicht „maat
regelen" te nemen ter bescherming
van de niet-rokers die de gebou
wen bezoeken, maar tegen dege
nen die daar maling aan hebben en
toch roken, kan niet worden opge
treden. CAN vindt dit een ernstige
tekortkoming in het wetsvoorstel.
DEN HAAG (GPD) - Er moet een
betere controle op de veiligheid
van kermisattracties komen. Lan
delijke regelingen met algemene
voorwaarden voor de kermisex
ploitanten zouden daartoe het bes
te middel zijn. Dit zei de voorzitter
van de Nationale Bond van Ker-
misbedrijfshouders, B. Donks, gis
termiddag in Den Haag.
Donks betoogde dat de veilig
heid op kermissen zo goed als opti
maal is. Toch pleitte hij voor een
nog strenger toezicht om de kans
op ongelukken nog verder te ver
kleinen. De huidige controle door
bouw- en woningtoezicht, politie
en brandweer is te oppervlakkig en
verschilt per gemeente. De kermis-
DEN HAAG (ANP) - De notitie van
het kabinet voor een bijgesteld be
leid voor gelegaliseerde buiten
landse zigeuners in ons land kan
met evenveel recht „Operatie ge
ruisloze verwijdering" worden ge
noemd. Het zou eerlijker zijn als de
regering de zigeuners maande bin
nen tien jaar hun cultuur op te ge
ven, daar zij zich anders genood
zaakt zal zien hen op grond van een
politieke beslissing uit ons land te
verwijderen.
LEIDEN - Twee Leidenaars van
respectievelijk 27 en 17 jaar oud
zijn vannacht omstreeks twee uur
gewond geraakt toen zij in de Bree-
straat in Leiden met een bestelbus
je op een dubbelgeparkeerde
vrachtwagen reden.
De vrachtwagen stond dubbelge
parkeerd omdat de chauffeur goe
deren wilde inladen. Het bestel
busje kwam uit de richting Hoge
woerd, naar de politie politie ver
moedt met vrij hoge snelheid. De
bandweer moet eraan te pas ko
men om de beide inzittenden van
het busje te bevrijden.
De 27-jarige Leidenaar is overge
bracht naar het AZL, de 17-jarige
naar het Elizabethziekenhuis. De
aard van hun verwondingen was
vanmorgen niet bekend.
BURGH-SLUIS (ANP) - Twee
grote kranen hebben gistermiddag
de landhoofd-verkeerskoker ge
plaatst op de pijlers in het sluitgat
De Roompot in de monding van de
Oosterschelde. Met de plaatsing
van deze eerste koker in de Room
pot is de laatste fase van aanleg van
de weg over de pijlerdam begon
nen. De verkeerskokers, het wor
den er in totaal 68, moeten in 1987
de weg vormen over de storm
vloedkering in de monding van de
Oosterschelde, waardoor de kop
van Schouwen-Duiveland recht
streeks wordt verbonden met
Noord-Beveland en Walcheren. Als
alle verkeerskokers zijn geplaatst,
worden er aan weerskanten flap
pen aangebracht, waardoor de
wegbreedte verdubbeld wordt.
bonden zelf gaan ook op ma
teriaalonderzoek uit op kermissen,
maar ze hebben niet de tijd en spe
cialisten in huis om alle kermissen
af te lopen, aldus Donks.
De kennisbonden stellen dat er
een soort logboek moet komen,
waarin ambtenaren eventuele ge
breken van een kermistoestel note
ren en bij een volgende controle
nagaan of het mankement verhol
pen is. In een dergelijk logboek
zouden onder meer de staat van
lassen, ophangingen en de stabili
teit van de gevaarten worden ver
meld. De gegevens zouden tegelij
kertijd aan de vakorganisaties
moeten worden verstrekt.
Donks verklaarde voorstander te
zijn van het invoeren van een ver
zekeringsplicht voor exploitanten
van attracties. Volgens hem ver
plicht 99 procent van de gemeen
ten de kermishouders een WA-ver-
zekering af te sluiten.
Donks reageerde op een artikel
in het blad 'TNO Magazine' van de
ze maand. Daarin werd ingegaan
op een rapport over het opstellen
van veiligheidsbepalingen voor at
tractietoestellen. Het rapport was
opgesteld naar aanleiding van on
gelukken met een kabelbaan in het
recreatiepark Beekse Bergen en
met een draaimolen in het park
Duinrell in Wassenaar.
Volgens de kermisbonden is het
rapport op eenzijdige wijze tot
stand gekomen. Hun zou geen ge
legenheid gegeven zjjn het rapport
vooraf in te zien. Bovendien wor
den in de nota de recreatieparken
en de kermissen op één hoop ge
veegd. De kermishouders zien ech
ter duidelyke verschillen tussen
het recreatiepark en de kermis. Zo
werken bij de kermissen meer ter
zake kundige mensen dan bij de re
creatieparken. In de parken zou
slechts een beperkt aantal mensen
werken die bij meerdere attracties
tegelijk aanwezig zouden moeten
zijn.
DEN HAAG (GPD) De ministers
zijn het gisteren nog niet eens ge
worden over de noodzakelijke ex
tra bezuinigingen voor 1985. Na
een zes uur durende vergadering
werd besloten het beraad over de
Voorjaarsnota over tien dagen
voort te zetten. Tegelijkertijd zal
het kabinet dan proberen het eens
te worden over de hoofdlijnen van
de begroting voor volgend jaar.
Premier Lubbers ontkende op
zijn wekelijkse persconferentie dat
sommige bewindslieden zouden
hebben laten weten af te treden in
dien op hun begroting extra bezui
nigd wordt. Zowel minister Deet-
man (onderwijs) als staatssecreta
ris Brokx (volkshuisvesting) zijn in
de publiciteit genoemd als be
windslieden die met hun porte
feuille hebben gedreigd.
De minister-president zei verder
dat er redenen zijn de behandeling
van de Voorjaarsnota en de Kader
brief van minister Ruding (finan
ciën) te combineren. Hij wees er
daarbij op dat door de meevallers
het kabinet dit jaar nog maar wei
nig extra hoeft te bezuinigen. De
financiële situatie in 1986 is echter
veel somberder.
Minister Ruding heeft het kabi
net laten weten dat extra bezuini
gingen van 300 miljoen voor 1985
nodig zijn om tegenvallers op de
Europese begroting te compense
ren. Deze bezuiniging wil hij in
mindering brengen op zijn voorstel
om in de begroting voor 1986 twee
miljard om te buigen.
De financiële problemen worden
niet alleen veroorzaakt door de te
genvaller op de Europese uitgaven.
Lubbers zei dat ook de aardgasin
komsten in 1986 waarschijnlijk la
ger zullen uitkomen dan verwacht
werd. Daarnaast blijken sommige
departementen hun uitgaven niet
voldoende in de hand te hebben
gehouden.
Het kabinet wil de beraadslagin
gen 'rond Pasen' afronden. Een
volgende bespreking zal niet eer
der dan maandag over een week
gehouden kunnen worden, omdat
premier Lubbers in de tussentijd
een Europese Raad over de toetre
ding van Spanje en Portugal tot de
Gemeenschap moet bijwonen. Ge
tracht wordt de definitieve beslui
ten op Witte Donderdag (4 april) te
nemen. Mislukt dit, dan heeft het
kabinet nog een week (tot Lub
bers' vertrek naar Korea en Japan)
om de knoop door te hakken.
De wet zou verder de mogelijk
heid moeten bieden beheerders
van semi-overheidsinstellingen te
verplichten eveneens maatregelen
voor niet-rokers te treffen. Maar
daarmee moeten de betrokken be
langenorganisaties eerst instem
men. Daarom is het wetsontwerp
ook op dit punt te vaag, meent
CAN.
GEERTSEMA - De stichting Kri
tische Massa uit Arnhem heeft een
kort geding tegen mr. W.J. Geert-
sema uit Wassenaar vrijdag verlo
ren. De vice-president van de
rechtbank in Den Haag, mr. J.J.R.
Bakker, wees de eis af dat mr.
Geertsema wordt verboden de ge
varen van de opslag van radio-ac
tief afval te bagatelliseren.
DEN HAAG (GPD) - Instellingen voor hoger onderwijs en hun studen
ten krijgen in de toekomst meer zelfstandigheid. De instellingen krijgen
meer vrijheid om de duur van een studie te bepalen. De studenten krijgen
een soort knipkaart voor colleges en kunnen meer dan nu hun eigen
studiepakket samenstellen. De samenhang tussen universiteit, hoger be
roepsonderwijs en open universiteit wordt vergroot.
Dat staat in de nota „Hhoger onderwijs: autonomie en kwaliteit" die
gisteren door het kabinet is goedgekeurd. In de nota wordt voorgesteld
het hoger onderwijs te verdelen in zestien sectoren (vakgebieden: letter
kunde, rechten, natuurwetenschappen enz.). Binnen elke sector kunnen
de instellingen het onderzoek en onderwijs naar eigen keuze inrichten.
Die grotere vrijheid leidt volgens de regering tot een grotere slagvaar
digheid van hbo's en universiteiten. De huidige regelgeving maakt het
voor het onderwijs moeilijk om snel in te spelen op maatschappelijke en
wetenschappelijke ontwikkelingen. Daarom doet de overheid een stap
terug in zijn bemoeienissen met het hoger onderwijs. Controle op kwali
teit vindt in de toekomst achteraf plaats door visitatiecommissies. Vooraf
zal de regering naar aanleiding van door de instellingen aangeleverde
werkplannen jaarlijks een hoger onderwijsplan (HOP) vaststellen.
Dit schrijft de Vereniging van in
Nederland verblijvende zigeuners,
ROM, in een reactie op de notitie
binnen
landse zaken, justitie en wvc de
Tweede Kamer hebben gestuurd.
Daarin heet het dat Nederland in
1977 werd geconfronteerd met ille
gale zigeuners die niet verwijder
baar bleken. Uiteindelijk werden
er ongeveer 450 mensen geregi
streerd.
De registratie gebeurde door het
optekenen van personalia, het foto
graferen van de mensen met een
nummer op de borst en het nemen
van vinger- en handafdrukken. De
zigeuners werden in de computer
van Interpol ondergebracht en van
meet af door de overheid gecrimi
naliseerd, aldus ROM.
Na zeven jaar aanmodderen
komt het kabinet nu met een bijge
steld beleid, alsof er al een beleids
plan was. Een aantal opvangge-
meenten is tot de conclusie geko
men dat men het spreekwoordelij
ke kalf heeft laten verdrinken.
ROM heeft de indruk dat de notitie
tot stand is gekomen onder voort
durende en sterke druk van die ge
meenten.
ADVERTENTIE
per persoon 7-daagse boottocht volledig verzorgd
Inlichtingen en boekingen
ANVR „goeie reis" reisburo's
en reizenverkopende banken.
GOEDE REIZEN. LAGE PRIJZEN
ROME Het staatsbezoek van
koningin Beatrix en prins Claus
aan Italië kan zonder meer als
een historische gebeurtenis wor
den beschouwd. Al was het al
leen maar omdat nooit eerder in
de geschiedenis een Nederlands
staatshoofd een officieel bezoek
aan dit land heeft gebracht.
Tot aan de Tweede Wereldoor
log was dit nog niet zo opvallend:
staatsbezoeken behoorden toen
nog niet tot de algemene diplo
matieke gebruiken en waren, in
het geval van vorstenhuizen,
veelal een uiting van de onderlin
ge betrekkingen.
door
Hein ten Kortenaar
Overigens veronderstelden
zulke bezoeken ook een actieve
buitenlandse politiek, waarvan
in Nederland in die periode nau
welijks sprake was. Men hoeft
maar te bedenken dat ons land
voor 1940 maar in een dertigtal
landen vertegenwoordigd was,
met een totale bezetting van on
geveer honderd man, en dat geen
van deze vertegenwoordigingen
de rang van ambassade had.
Wat Nederland betrof kon Ita
lië evengoed op een andere pla
neet liggen, zo gering was hier de
belangstelling voor wat daar, aan
de zuidelijkste rand van Europa,
voorviel. De „risorgimento", de
eenwording van Italië onder het
koningshuis Savoia, had in de
Nederlandse pers en de publieke
opinie nauwelijks de aandacht
getrokken. Anders dan in de ons
omringende landen, en met na
me Engeland, waar het proces
met geestdrift was gevolgd en
Garibaldi als een vrijheidsheld
was ingehaald.
Ook de handelsbetrekkingen,
bij uitstek geschikt om Neder
landse belangstelling op te wek
ken, bleven in vergelijking met
andere landen betrekkelijk
schaars. In 1935, het jaar van de
economische sancties tegen Ita
lië wegens de inval in Ethiopië,
bedroeg de Nederlandse uitvoer
naar dat land in de eerste negen
maanden ruim tien miljoen gul
den, tegen 2 miljoen in de eerste
helft van het volgende jaar. Een
daling, die overigens een van de
redenen was waarom de rege
ring, mede op aandringen van
Koningin Beatrix in gesprek met de Deense koningin Margrethe
tijdens haar staatsbezoek eind vorig jaar aan Denemarken.
het werkgeversverbond, de af
schaffing van de sancties ging
bepleiten.
Hoe dan ook, er was vóór de
oorlog geen enkele reden waar
om iemand zich erover zou ver
bazen dat koningin Wilhelmina
geen bezoek aan Italië bracht.
Anders werd het na de oorlog, en
met name nadat Nederland en
Italië met de ondertekening van
het Verdrag van Rome tot de eer
ste zes partners van de Europese
Gemeenschap waren gaan beho
ren. In 1973 bracht de toenmalie
Italiaanse president Giovanni
Leone een staatsbezoek aan ons
land en het diplomatieke ge
bruik deed verwachten dat dit
binnen een afzienbaar aantal ja
ren door een tegenbezoek van
Koningin Juliana aan Italië zou
worden gevolgd.
Inderdaad werden er voorbe
reidselen getroffen voor een ko
ninklijk bezoek in 1976, dat door
een van de veelvuldige kabinets-
crises in Italië werd verhinderd.
Pas na de troonwisseling kwam
het opnieuw ter sprake, en na
een eerste afzegging, veroorzaakt
door de gezondheidstoestand
van prins Claus, zal het tegenbe
zoek van de Nederlandse vorstin
volgende week eindelijk plaats
vinden.
Bijzonder is dit bezoek ook
door het feit dat koningin Bea
trix op donderdag 28 maart ook
de paus zal bezoeken. Het is een
eenvoudig beleefdheidsbezoek
dat van alle officiële bezoekers
aan Italië wordt verwacht. Toch
was dit de reden waarom een ko
ninklijk bezoek aan Italië voor
Nederland vele jaren bij voor
baat onaanvaardbaar was.
ons land brengt.
Voor de publieke opinie in Ita
lië valt het staatsbezoek op een
wat ongelukkig ogenblik. De
aandacht van de pers wordt vol
ledig in beslag genomen door de
komende regionale verkiezingen
en het referendum over de glij
dende loonschaal. Bovendien is
zij verwikkeld in een conflict
met de krantenuitgevers over de
drukkers- en journalisten-cao's,
dat voortdurende stakingen met
zich meebrengt: zo verschenen
deze week twee dagen achtereen
geen dagbladen en lieten ook de
radionieuwsdienst en het tv-
journaal verstek gaan.
Dit verklaart waarschijnlijk
waarom er tot nu toe nog maar zo
weinig over het komende bezoek
en over ons land is geschreven.
Afgezien van de landbouwpagi-
na van het communistische par
tijblad L'Unita heeft nog geen
enkel blad er aandacht aan be
steed, behalve dan aan de discus
sies rondom het aanstaand paus
bezoek.
Op sympathie van de bevol
king kan de koningin hoe dan
ook rekenen. Men weet van haar
veelvuldige privé-bezoeken aan
Italië, maar men ziet haar ook als
vertegenwoordigster van een
land dat om niet altijd even dui
delijke redenen, hier hooglijk
wordt bewonderd: het is schoon,
het is rijk, het is goed georgani
seerd en modern. De regering
heeft er duidelijker opvattingen
over: terwijl diplomatieke, poli
tieke en commerciële zaken te
genwoordig op allerlei andere ni
veaus worden geregeld, ziet zij
het bezoek van de koningin als
een onvervangbaar bewijs van
vriendschap, een uiting van
saamhorigheid tussen twee lan
den die in de Europese Gemeen
schap bij elkaar willen horen. Zij
ziet dit als een politiek belang
dat ver uitgaat boven de detail
kwesties die elders worden be
handeld.
Allereerst om binnenlands-po
litieke overwegingen: nog in
1925 was een kabinet ten val ge
bracht door de motie Kerstens,
waarin de opheffing van het tij
dens de Eerste Wereldoorlog in
gestelde gezantschap bij het Va
ticaan werd geëist. Een bezoek
van koningin Wilhelmina aan de
paus was dan ook voor een groot
deel van de bevolking ondenk
baar geweest, en was dit onge
twijfeld ook voor haar zelf.
Haar persoonlijke afkeer van
enigerlei betrekkingen met de
paus kwam tot uiting in de laat
ste oorlogsjaren, toen de rege
ring in Londen besloot tot hero
prichting van het gezantschap
bij het Vaticaan. De toenmalige
minister van buitenlandse zaken
Van Kleffens legde haar dit be
sluit voor tijdens haar reis door
Canada en de Verenigde Staten,
maar de koningin weigerde haar
instemming voor hij zelfs maar
een argument naar voren had ge
bracht. Zelfs toen Van Kleffens,
en met hem het hele kabinet,
dreigde met aftreden, bleef zij bij
haar weigering: het was een van
de constitutionele crisismpmen-
ten van de Londense regerings
periode.
Pas toen vanuit Nederland, via
Visser 't Hooft, werd verzekerd
dat de banden van het verzet een
diepgaande verandering in de
betrekkingen tussen de kerken
teweeg hadden gebracht en dat
er van de meerderheid van de be
volking geen verzet te verwach
ten viel, gaf de koningin, zij het
nog altijd met tegenzin, toe.
Men mag aannemen, dat ko
ningin Juliana de gevoelens van
haar moeder deelde en dat deze
nog werden versterkt door de
traumatische belevenissen rond
om het katholieke huwelijk van
haar dochter Irene in de Romein
se basiliek van Santa Maggiore,
waarbij zij verplicht afwezig was.
Sindsdien hebben zich in Neder
land op kerkelijk gebied ontzag
lijke veranderingen voltrokken,
en voor koningin Beatrix gelden
niet meer de gevoelsoverwegin
gen, en zeker niet meer de poli
tieke bezwaren van haar moeder
en grootmoeder. Zij kan zonder
bezwaar een bezoek bij de paus
afleggen, enekele maanden voor
dat hij, nadrukkelijk niet als bui
tenlands staatshoofd maar als
kerkelijk leider, een bezoek aan
